Woho wayotoshimbɛ tshungo
“One letawo Ona, eko la lumu la pundju. Keli one lahakitanyia diui dia Ona, henyi lumu la pundju, kele ka [Nzambi] keko le ndi.”—JOA. 3:36.
1, 2. L’ɔtɛ w’ɔkɔkɔ akɔna ɔmɔtshi wakatondjama ntondo Tshoto y’Etangelo ya Siɔna?
“NAKA sho mbeka Bible la yambalo tshɛ, kete tayɛna dia nyɔi ka Kristo kekɔ ohomba.” Ɛtɛkɛta ɛsɔ mbɔsama oma lo numɛlɔ ka nɛi ka periodikɛ kɛnɛ kakatondjama lo Ngɔndɔ ka dikumi 1879. Sawo diɔsami ɛtɛkɛta ɛsɔ diakadihiya l’ɛtɛkɛta ɛnɛ: “Sho pombaka ntona wetshelo tshɛ wɛnya dia nyɔi ka Kristo bu olambo wadimanyiya pɛkato.”—Adia 1 Joani 2:1, 2.
2 Ɔkɔkɔ ɔmɔtshi wakatondjama numɛlɔ ka ntondo ka Tshoto y’Etangelo ya Siɔna lo Ngɔndɔ k’esambele 1879 aki dia mamɛ wetshelo wa lo Bible wendana la tshungo. Yɔ yakashaka ekambi waki Nzambi ‘mbo ya ndɛ l’etena kakoka,’ nɛ dia oya l’ekomelo ka ntambe ka 19, anto efula wakataka dia Akristo mbewɔ wakatatɛ mbidja tâmu ɔnɛ nyɔi ka Yeso hakoke dimanyiya pɛkato yaso. (Mat. 24:45) L’etena kɛsɔ, anto efula wakayotatɛ mbetawɔ wetshelo w’ohilwelo walɔshana la kanyi y’ɔnɛ onto akatongama la demba dia kokele. Anto wetawɔ wetshelo w’ohilwelo mbetshaka ɔnɛ onto akahilɔ lohilɔ ndo nde bu l’ohomba wa tshungo. Ɔnkɔnɛ, dako diayela nɛ diakalake ɔpɔstɔlɔ Paulo Timɔtɛ diekɔ ohomba efula: “Ulamaki dikambu diakawakutela, oseke eteketateketa wa kolo la aui wa tamu uma le antu waha la yimba ya mete. Antu amotshi waketawo akambu ane, wakanganela uma lu mbuka ka mbetawo.”—1 Tim. 6:20, 21.
3. Ambola akɔna wayangaso nsɛdingola?
3 Aha la tâmu, tamboyashikikɛ ‘diaha sho minganela oma lo mboka ka mbetawɔ.’ L’ɔtɛ wa dikambo sɔ, ekɔ ohomba sho nsɛdingola ambola wayela anɛ: Lande na keso l’ohomba wa tshungo? Kakɔna kakashisha Jehowa nde la Yeso dia mfuta tshungo? Ngande wakokaso nkondja wahɔ oma lo yɛdikɔ y’ohomba shɔ yakoka toshimbɛ oma lo nkɛlɛ ka Nzambi?
Sho kokaka nshimbamɛ oma lo nkɛlɛ ka Nzambi
4, 5. Kakɔna kɛnya dia nkɛlɛ ka Nzambi kekɔ le dikongɛ nɛ di’akambo dia kɔlɔ?
4 Bible ndo ɔkɔndɔ w’ana w’anto mɛnyaka dia nkɛlɛ ka Nzambi ‘kekɔ le anto’ oma k’etena kakasale Adama pɛkato. (Joa. 3:36) Ngasɔ mbediɔ nɛ dia anto tshɛ wekɔ lo mvɔ. Ɛlɔmbwɛlɔ ka Satana lele otunyi wa Nzambi bu l’akoka wa nkokɛ anto oma lo mpokoso ndo ndoko lowandji l’ana w’anto lakoka nkotsha ehomba w’anto walɔmbɔlawɔ. (1 Joa. 5:19) Ɔnkɔnɛ, anto wekɔ lo ntetemala disowɛ l’ata, l’akambo wa ngala ndo la wola.
5 Mbokɛmaka hwe dia Jehowa hatshɔkɔla dikongɛ nɛ di’akambo dia kɔlɔ. Paulo akate ate: “Kele ka [Nzambi] kambenama uma l’ulungu uya l’uhedia tshe.” (Romo 1:18-20) Ɔnkɔnɛ, wanɛ watetemala nsala akambo wa kɔlɔ aha la ndjatshumoya wayona kɛnɛ konɛwɔ. Ɛlɔ kɛnɛ, nkɛlɛ ka Nzambi kekɔ lo mɛnama lo tshimbo ya nsango y’elombwelo yele l’ekanda aso walembetshiya Bible yatɛso andja waki Satana.—Eny. 16:1.
6, 7. Olimu akɔna walɔmbɔla Akristo w’akitami, ndo diaaso diakɔna diele la ntondo k’anto tshɛ wele l’andja waki Satana?
6 Onde kɛsɔ nembetshiyaka dia anto tshɛ wele l’andja waki Satana hawoyokoka ntomba oma lɔkɔ ndo ndjaokanya la Nzambi? Ndoko, nɛ dia vɔ weke l’etena ka ndjaokanya la Jehowa. Akristo w’akitami wele “akendji wa Kristu” wekɔ lo nɔmbɔla olimu wa lo sɛkɛ wakambema dia mbisha anto wa lo wedja tshɛ leeta lata l’ɔsɛngɔsɛngɔ tshɛ ɔnɛ: ‘Nyoyaokanya la Nzambi.’—2 Kor. 5:20, 21.
7 Ɔpɔstɔlɔ Paulo akate ɔnɛ Yeso ‘ayotoshimbɛ oma lo nkɛlɛ kayaye.’ (1 Tes. 1:10) Etombelo wayonga la nkɛlɛ k’ekomelo ka Jehowa kɛsɔ ele elanyelo ka pondjo k’atshi wa pɛkato wahayatshumoya. (2 Tes. 1:6-9) Waa na wayohandɔ oma lo nkɛlɛ kɛsɔ? Bible kadimolaka ɔnɛ: “One letawo Ona, eko la lumu la pundju. Keli one lahakitanyia diui dia Ona, henyi lumu la pundju, kele ka [Nzambi] keko le ndi.” (Joa. 3:36) Eelo, anto tshɛ wele la lɔsɛnɔ ndo wele la mbetawɔ le Yeso ndo lo tshungo wayoshimbamɛ lo lushi la nkɛlɛ l’ekomelo laki Nzambi, etena kayolanyema dikongɛ di’akambo dia kɔlɔ nɛ.
Woho wakamba tshungo
8. a) Naa elongamelo ka diambo kaki la ntondo ka Adama l’Eva? b) Ngande wakɛnya Jehowa dia nde ekɔ Nzambi kele la losembwe la kokele?
8 Adama la Eva wakatongama kokele. Otondongaka vɔ wakatetemala nkitanyiya Nzambi, tshike nkɛtɛ k’otondo kambokadimɔ Paradiso koludi l’anawɔ wodjashi kâmɛ l’ɔngɛnɔngɛnɔ. Lonyangu ko, ambutshi aso wa ntondo wakahindola didjango diaki Nzambi l’okonda. Ɔnkɔnɛ, Nzambi akâfundɛ nyɔi ka pondjo ndo akawatshanya oma lo Paradiso k’etatelo. Etena kakayotaka Adama l’Eva ana ko pɛkato kaya la shɛngiya le dioho di’anto. Ɔnkɔnɛ, pami ka ntondo la womoto la ntondo wakatshunde esombe ndo wakayovɔ. Kɛsɔ mɛnyaka dia Jehowa akakotsha ɛtɛkɛta ande. Lâdiko dia lâsɔ, nde ekɔ Nzambi kele la losembwe la kokele. Jehowa akahɛmɔla Adama dia naka nde ndɛ olowa wakasekɛma, kete nde ayovɔ ndo kɛsɔ mbakasalema.
9, 10. a) Lande na kavɔ tokanula taki Adama? b) Ngande wakokaso mbewɔ nyɔi ka pondjo?
9 Lam’ele tekɔ tokanula t’Adama, takahowɔ demba diele kema kokele, pekato ndo nyɔi nɛ dia Adama akasale pɛkato la ntondo ka sho ndjotɔ. Ɔnkɔnɛ, ndo sho mbakawafundɛ dilanya dia nyɔi. Otondonga Jehowa aketawɔ dia minya nyɔi aha la mfuta tshungo, tshike nde otonga kanga kashi. Lo mɛtɛ, Paulo akatɛkɛta dikambo diaso sho tshɛ etena kakandate ate: “Shu mbeyaka shati: Elembe weli uma le nyuma k’[ekila], keli dimi leli dimba diakasundjama lu kolo. Omenyi fono mbemi! Akona ayuntshungula uma lu dimba dia nyoi ne.”—Romo 7:14, 24.
10 Paka Jehowa Nzambi ndamɛ mbakakoke nkimɔ kɛnɛ kakalɔmbamaka l’ɛlɛmbɛ dia todimanyiya pɛkato ndo totshungola oma lo dilanya dia nyɔi ka pondjo. Nde akasale dui sɔ lo ntoma Ɔnande la ngandji oma l’olongo dia nde ndjotɔ oko onto la kokele ndo ndjokimɔ lɔsɛnɔ lande oko tshungo dikambo diaso. Otshikitanyi la Adama, Yeso akalame kokele kande. Lâdiko dia lâsɔ, “ndi kuntsha dikambu dia kolo.” (1 Pet. 2:22) Mbokɛmaka hwe dia Yeso aki l’akoka wa mbota ana wa kokele. Koko, nde aketawɔ dia atunyi waki Nzambi mbodiaka dia nde mbota tokanula t’Adama tele kema kokele oko ana wa yanyi ndo mbisha wanɛ wele la mbetawɔ le nde lɔsɛnɔ la pondjo. Afundelo mbutaka ɔnɛ: “[Nzambi k]ame mbeko, ndu oteketedi wame l’asa [Nzambi] la antu; untu kendi, Kristu Jesu. Ndi akayakimo [oko tshungo kɛdimi] dia ntshungula antu tshe.”—1 Tim. 2:5, 6.
11. a) Ɛnyɛlɔ kakɔna kakokaso mbisha dia nshihodia wahɔ wakokaso nkondja oma lo tshungo? b) Polo lo yɛdikɔ yakɔna yakokaso nkondja wahɔ oma lo tshungo?
11 Dia sho nshihodia woho wakamba tshungo, tɔshi ɛnyɛlɔ ka anto wakombe falanga yawɔ lo bankɛ kɛmɔtshi ka kɔlɔ ko akanga wa bankɛ kakɔ wambowava falanga yawɔ ko vɔ wambɔtɔ dibasa. Wambofundɛ akanga wa bankɛ kɛsɔ lokanu l’ɛnɔnyi efula. Ko kayotota dia wanɛ wakombe falanga yawɔ lo bankɛ? Dia vɔ nyomonga la lɔsɛnɔ la dimɛna, paka kanga ɔngɔnyi ɔmɔtshi mbetawe dia nɔmbɔla bankɛ kɛsɔ ndo mbakaloya falanga yawɔ ndo mbafutɛ abasa wambowokolama. Woho akɔ wâmɛ mbele, Jehowa Nzambi nde la Ɔnande la ngandji wakatshungola tokanula taki Adama ndo wakasɔmbɔla dibasa dia pɛkato lo tshimbo ya dikila dia Yeso diakatshulwama. L’ɔtɛ wa dikambo sɔ mbakate Joani Obatizanyi lo kɛnɛ kendana la Yeso ɔnɛ: “Nyendi On’a-Okoko a [Nzambi], latunyaka kolo ya wa la kete!” (Joa. 1:29) Andja w’anto wadimanyiyama pɛkato kengama aha paka l’anto wasɛna ato, koko ndo l’anto wakavu.
Kɛnɛ kakashisha Jehowa nde la Yeso dia mfuta tshungo
12, 13. Wetshelo akɔna wakokaso nkondja oma lo woho waketawɔ Abarahama la lolango lande dia nambola Isaka?
12 Hatokoke nshihodia dimɛna dimɛna kɛnɛ kakashisha Shɛso lele l’olongo l’Ɔnande la ngandji dia mfuta tshungo. Koko, Bible kɔndɔlaka akambo wakokaso nkana la wɔ yimba lo dikambo sɔ. Ɛnyɛlɔ, tokanyiya yema woho wakayaoke Abarahama etena kakandatandaka lɔkɛndɔ la nshi shato otsha l’okongo wa Mɔriya dia nkitanyiya didjango diaki Nzambi diayela nɛ: “Ose etoi kaye k’ona, Isaka, lalekaye mbuka ngandji. Uneli, utshu la ndi lu kete ya Moriya. Kutûlambuli ulambu wa lutshumba l’ukungu omotshi wayumutukenya.”—Etat. 22:2-4.
13 L’ekomelo, Abarahama akakome l’okongo wa Mɔriya. Lo weho akɔ tshɛ, Abarahama akoke pâ l’asolo etena kakandakelekaka Isaka l’anya ndo l’ekolo ndo kakandawetanyaka lo elambwelo kakandahike ndamɛ. Ande pâ kakahombe Abarahama monga la tɔ etena kakandonyiya lokuwa dia ndjaka ɔnande lee! Tokanyiya yema nto woho wakayaokaka Isaka etena kakandetama lo elambwelo akonga dia Abarahama mboka lokuwa dia nde vɔ. Koko, ondjelo wa Jehowa akashimbe Abarahama la ntondo ka nde nsala dikambo sɔ. Kɛnɛ kakasale Abarahama nde la Isaka lo diaaso sɔ tokimanyiyaka dia nshihodia kɛnɛ kakashisha Jehowa etena kakandetawɔ dia anto waki Satana ndjaka Ɔnande. Woho wakakambe Isaka nde la Abarahama kâmɛ ekɔ didjidji dia woho waketawɔ Yeso la lolango lande dia nsowa ndo mvɔ l’ɔtɛ aso.—Heb. 11:17-19.
14. Dui diakɔna diakete lo lɔsɛnɔ la Jakɔbɔ diakoka tokimanyiya dia sho nshihodia kɛnɛ kakashisha Jehowa dia mfuta tshungo?
14 Sho koka nkamba nto la ɛnyɛlɔ ka dui dimɔtshi diakete lo lɔsɛnɔ la Jakɔbɔ dia nembetshiya kɛnɛ kakashisha Jehowa nde la Yeso dia mfuta tshungo. L’anande tshɛ, Jakɔbɔ akalekaka nanga Yɔsɛfu. Lonyangu ko, anango Yɔsɛfu wakawoke kandjema ndo wakohetsha. Koko, Yɔsɛfu aki suke dia mbetawɔ dia she mbotoma dia nde tenda dia kana anango wekɔ l’alemba a wolo. L’etena kɛsɔ, vɔ wakaleshaka ɛkɔkɔ waki Jakɔbɔ lo kilɔmɛtɛlɛ oko 100 lo nɔrdɛ ka Hɛbɛrɔna osomba wakawadjasɛ. Tokanyiya woho wakayaoke Jakɔbɔ etena kakakalola anande w’apami l’okutu wa Yɔsɛfu wosanyi la dikila. Nde akate ate: “Ukutu wa on’ami mbewo. Nyama ka ngala akawundji mete. Josefu akoto l’unyo a nyama.” Awui asɔ tshɛ wakonge la shɛngiya ya wolo le Jakɔbɔ nɛ dia nde akalele Yɔsɛfu l’edja ka nshi efula. (Etat. 37:33, 34) Koko, Jehowa hasale woho wasala anto wele kema kokele etena kahomanande l’akambo wa ngasɔ. Naka sho nkana yimba lo dui sɔ diakete lo lɔsɛnɔ la Jakɔbɔ, kete diɔ koka tokimanyiya dia nshihodia lo yɛdikɔ mɔtshi woho wakayaoke Nzambi etena kakandɛnyi Ɔnande la ngandji ahɛnyahɛnyama ndo avɔ nyɔi ka l’esehe la nkɛtɛ.
Woho wakokaso nkondja wahɔ oma lo tshungo
15, 16. a) Ngande wakɛnya Jehowa dia nde mbetawɔka olambo wa tshungo? b) Wahɔ akɔna wambotokondja oma lo tshungo?
15 Jehowa Nzambi akolola Ɔnande la kɔlamelo la demba dia lo nyuma dia lotombo. (1 Pet. 3:18) L’edja ka nshi 40 l’ɔkɔngɔ wa Yeso mbolɔ, nde akɛnɛ le ambeki ande ndo akâkeketsha lo mbetawɔ ndo akâlɔngɔsɔla dia vɔ ndjokamba olimu w’esambishelo wa woke waki la ntondo kawɔ. Oma lâsɔ, nde akadɛ l’olongo. Lɛkɔ, nde akatokimɔka nɛmɔ dia dikila diande diakatshulwama le Nzambi. Jehowa akahombe nkamba la dikila sɔ lo wahɔ w’ambeki wa mɛtɛ waki Yeso wele la mbetawɔ lo nɛmɔ dia olambo ande wa tshungo. Jehowa Nzambi akɛnya dia nde mbetawɔka tshungo ka Kristo lo mbisha Yeso ɔkɛndɛ wa nde tshulwɛ ambeki ande wakatshumana la Jerusalɛma lo lushi la Pɛntɛkɔsta ka lo 33 T.D. nyuma k’ekila.—Etsha 2:33.
16 Aha la ntshimbatshimba, ambeki wa Kristo w’akitami asɔ wakatatɛ nkeketsha wanyawɔ anto dia vɔ mbewɔ nkɛlɛ ka Nzambi lo batizama lo lokombo la Yeso Kristo dia pɛkato yawɔ dimanyiyama. (Adia Etsha 2:38-40.) Oma ko lushi la mamba lɔsɔ, miliyɔ y’anto y’oma lo wedja tshɛ wekɔ lo monga la diɔtɔnganelo vɔ la Nzambi l’ɔtɛ wewɔ la mbetawɔ l’olambo wa tshungo waki Yeso. (Joa. 6:44) Kakianɛ, aya sho kadimolaka ambola ahende wayela anɛ: Onde onto ɔmɔtshi la l’atei aso akalongola elongamelo ka lɔsɛnɔ la pondjo l’ɔtɛ w’etsha ande w’ɛlɔlɔ eto? Onde sho kokaka ndjoshisha elongamelo ka diambo kɛsɔ l’ɔkɔngɔ wa sho kilongola?
17. Ngande wahombaso mbɔsa diɛsɛ dia lânde dia monga angɛnyi wa Nzambi?
17 Olambo wa tshungo wekɔ djembetelo ya ngandji ka mamba kaki Nzambi. Koko, lo monga la mbetawɔ lo tshungo miliyɔ y’anto wasɛna ɛlɔ kɛnɛ waya angɛnyi wa Nzambi wele l’elongamelo ka nkondja lɔsɛnɔ la pondjo lo Paradiso ka la nkɛtɛ. Lâsɔ, monga angɛnyi wa Jehowa kema djembetelo yɛnya ɔnɛ tayolamaka lɔngɛnyi lasaso la nde nshi tshɛ. Dia sho nkondja panda lo lushi la nkɛlɛ ka Nzambi layaye, sho pombaka ntetemala monga la lowando l’efula lo ‘tshungo kakafute Kristo Yeso.’—Romo 3:24; adia Filipi 2:12.
Totetemale monga la mbetawɔ lo tshungo
18. Monga la mbetawɔ lo tshungo tɔlɔmbaka dia nsala na?
18 Joani 3:36, divɛsa diɔsami ɔtɛ a dui wa sawo diaso mɛnyaka dia monga la mbetawɔ le Nkumadiɔndjɔ Yeso Kristo tɔlɔmbaka dia monga ndo l’okitanyiya le nde. Lowando lele la so lo tshungo pombaka totshutshuya dia sho nsɛna lo yoho yɔtɔnɛ la wetshelo waki Yeso, mbidja ndo wetshelo wakandetsha wendana la kɛnɛ kele ɔlɔlɔ la kɛnɛ kele kɔlɔ. (Mako 7:21-23) ‘Nkɛlɛ ka Nzambi kayaye’ kekɔ le wanɛ tshɛ wayasha l’akambo wele oko monanyi, shɛkɛsɛkɛ y’awui wa mindo ndo “akambu wa kolo tshe,” mbidja ndo wendelo w’esato wɛnyawɔ anto etakataka l’okonda aha la ndjatshumoya.—Ef. 5:3-6.
19. Naa toho t’amɛna takokaso mɛnya mbetawɔ kaso lo tshungo?
19 Lowando lele la so l’olambo wa tshungo pombaka totshutshuya dia ntetemala monga la ‘ditshelo di’anto wamamema Nzambi.’ (2 Pet. 3:11) Nyɛsɔ toyaombɛke etena ka salaka mbala la mbala alɔmbɛlɔ w’oma k’ɛse otema, wekelo wa Bible w’onto ndamɛ, ɔtɛmwɛlɔ wa lo nkumbo, mbɔtɔka lo nsanganya ndo sambishaka akambo wendana la Diolelo l’ohetoheto. Ndo “ta[to]helaki ntshanela ololo la nkimanyiana, ne dia [Nzambi] atongenangenaka l’elambu wa wuhu oso.”—Heb. 13:15, 16.
20. Wanɛ tshɛ wayotetemala monga la mbetawɔ lo tshungo kokaka nongamɛ ɔtshɔkɔ akɔna?
20 Ande ɔngɛnɔngɛnɔ wayonga la so lo woho weso la mbetawɔ ndo wɛnyaso lowando lele la so lo tshungo etena kayotshulwɛ Jehowa dikongɛ di’akambo nɛ nkɛlɛ kande lee! Ndo l’andja w’oyoyo watolakiya Nzambi tayongaka la lowando pondjo pondjo lo yɛdikɔ yoludi la ngandji shɔ yayotoshimbɛ oma lo nkɛlɛ ka Nzambi.—Adia Joani 3:16; Enyelo 7:9, 10, 13, 14.
Ngande wayoyokadimola?
• Lande na keso l’ohomba wa tshungo?
• Kakɔna kakashisha Jehowa nde la Yeso dia mfuta tshungo?
• Wahɔ akɔna wakondjaso oma lo tshungo?
• Ngande wakokaso monga la mbetawɔ l’olambo wa tshungo?
[Osato wa lo lɛkɛ 13]
Anto weke l’etena ka ndjaokanya la Jehowa
[Osato wa lo lɛkɛ 15]
Nkana yimba lo dui diakakomɛ Abarahama, Isaka ndo Jakɔbɔ kokaka tokimanyiya dia nshihodia kɛnɛ kakashisha Jehowa dia mfuta tshungo