“Nyetawɔ dia ekikelo nkotsha oyango atɔ”
“Nyetawɔ dia ekikelo nkotsha oyango atɔ, dia nyu monga kokele ndo aha la vadi lo akambo tshɛ, aha la mpomba ndooko ɛngɔ.”—JAKƆBA 1:4.
1, 2. a) Wetshelo akɔna wakokaso nkondja oma l’ekikelo kaki Ngidiyɔna nde la anto ande 300? (Enda osato wele lo mbɔtwɛlɔ.) b) Lo ndjela Luka 21:19, lande na kele ekikelo kekɔ ohomba efula?
OHOHEMBA nkana yimba lo ta dia wolo ndo dialɛndja demba diaki lam’asa asɔlayi w’ase Isariyɛlɛ wakatalɔmbwamaka oma le Shushi Ngidiyɔna la atunyi awɔ. Ngidiyɔna nde la anto ande wakatshanya ase Midiyana ndo wanɛ wakaakimanyiyaka lo ta otsho w’otondo oko kilɔmɛtɛlɛ 32! Bible totɛka kɛnɛ kakayotombaka oma laasɔ ɔnɛ: ‘Ngidiyɔna akaye lo Jɔrdana ko akayitehɔ. Nde l’apami 300 waki kaamɛ la nde wakalɛmbɛ.’ Koko, laasɔ tshɛ ko watadje otshumba ndo vɔ wakatetemala ndɔ l’asɔlayi 15 000. Atunyi awɔ asɔ wakaahɛnyahɛnyaka l’edja k’ɛnɔnyi efula, diakɔ diele ase Isariyɛlɛ takawakoke mpekɔ. Ɔnkɔnɛ, Ngidiyɔna nde l’anto ande wakatetemala mbitshanya atunyi awɔ ndo l’ekomelo, vɔ wakatalɛndjaka!—Embadi 7:22; 8:4, 10, 28.
2 Sho lawɔ tekɔ lo ndɔ ta dia wolo ndo dialɛndja demba. Atunyi aso ko, Satana, andja ande, ndo eongelo kaso k’anto wele keema kokele. Amɔtshi l’atei aso wambɔlɔshana l’atunyi asɔ ɛnɔnyi efula. Koko, l’ekimanyielo ka Jehowa, tambodja etshumba l’ata efula. Koko, tatadje otshumba w’ekomelo. Ntena dimɔtshi sho mbeyaka ndjɔlɛmba dia ndɔsha. Kana sho mbeyaka nɛmba lo nkongɛ ekomelo ka dikongɛ nɛ di’akambo. Yeso akatatshi ɔnɛ tayohomana l’ehemba wa wolo efula ndo l’ɔlɔshamelo wa wolo efula lo nshi y’ekomelo. Koko, nde akate nto ɔnɛ naka sho mbikikɛ kete tayokoka mbidja otshumba. (Adia Luka 21:19.) Ekikelo kɛdikɛdi na? Kakɔna kayotokimanyiya dia mbikikɛ? Wetshelo akɔna wakokaso nkondja oma le anto wakakikɛ? Ndo ngande wakokaso ‘mbetawɔ dia ekikelo nkotsha oyango atɔ?’—Jakɔba 1:4.
EKIKELO KƐDIKƐDI NA?
3. Ekikelo kɛdikɛdi na?
3 Lo Bible, ekikelo nembetshiyaka akambo efula koko aha tsho ndɔshana kana mbetawɔ dui dimɔtshi dia wolo. Dui sɔ mendanaka la yoho yakanyiyaso ndo yɔsaso ehemba aso. Ekikelo tokimanyiyaka dia sho monga la dihonga, la kɔlamelo, ndo la solo dia lotutsha. Dibuku dimɔtshi mbutaka ɔnɛ ekikelo ekɔ dionga diatokimanyiya dia sho monga la elongamelo ka wolo ndo dia sho mbewɔ nkɔmɔ etena keso l’ehemba. Tɔ tokimanyiyaka dia sho ntshikala nge ndo aha sutshasutshama kaanga l’etena keso l’ehemba woleki wolo. Ndo tɔ tokimanyiyaka dia nkadimola ehemba ɛsɔ oko etshumba ndo dia mbika washo l’oyango aso, koko aha lo asui aso.
4. Lande na kakokaso mbuta ɔnɛ ngandji totshutshuyaka dia mbikikɛ?
4 Ngandji totshutshuyaka dia sho mbikikɛ. (Adia 1 Kɔrɛtɔ 13:4, 7.) Lo akambo akɔna? Ngandji kokaso Jehowa totshutshuyaka dia mbikikɛ oseka dui tshɛ dietawɔnde dia diɔ tokomɛ. (Luka 22:41, 42) Ngandji kokaso anangɛso tokimanyiyaka dia sho mbikikɛ eongelo kawɔ k’anto wele keema kokele. (1 Petero 4:8) Ngandji kokaso olonganyi aso tokimanyiyaka dia sho mbikikɛ “asui” wele kaanga atshukanyi wele l’ɔngɛnɔngɛnɔ wekɔ la wɔ ndo tɔ kimanyiyaka dia nkeketsha diwala diaso.—1 Kɔrɛtɔ 7:28.
KAKƆNA KAYOKOKIMANYIYA DIA MBIKIKƐ?
5. Lande na kele paka Jehowa mbele onto lakoka tokimanyiya dia mbikikɛ?
5 Lɔmba Jehowa dia nkosha wolo. Jehowa ekɔ “Nzambi kasha ekikelo ndo esambelo.” (Rɔmɔ 15:5) Nde mbele tshɔi y’onto yaleka nshihodia akambo aso, nsaki yaso, ndo ekakatanu aso. Ɔnkɔnɛ, nde mbeyaka dimɛna kɛnɛ keso la tɔ ohomba dia mbikikɛ. Bible mbutaka ɔnɛ: ‘Nde kotshaka nsaki ka wanɛ wawoka wɔma; nde mbokaka delo diawɔ dialɔmbawɔ ekimanyielo ndo nde mbatshaka.’ (Osambu 145:19) Ko ngande wayokadimola Nzambi alɔmbɛlɔ aso wɔlɔmbaso dia nde tosha wolo wa mbikikɛ?
Jehowa, ɔnɛ laleka nshihodia, akambo aso mbeyaka kɛnɛ keso l’ohomba dia mbikikɛ
6. Oko wakadialakema lo Bible, ngande wakoka Jehowa ‘taatɛ mboka’ lo ehemba aso?
6 Etena kalɔmbaso Jehowa dia tokimanyiya dia sho mbikikɛ, nde tolakaka dia nde “ayotatɛ mboka.” (Adia 1 Kɔrɛtɔ 10:13.) Ngande wasalande dui sɔ? Lo ntena dimɔtshi, nde mbeyaka minya ohemba. Koko lo ntena efula, nde ayotosha wolo dia sho “monga l’akoka wa mbikikɛ tshɛ lo tshɛ la solo dia lotutsha ndo l’ɔngɛnɔngɛnɔ.” (Kɔlɔsayi 1:11) Ndo lam’ele nde mbeyaka dimɛna efula demba diaso, tokanyi taso ndo lam’okome nsaki yaso, Jehowa hatetawɔ pondjo dia dikambo dimɔtshi nkoma okakatanu wa wolo wahatakoke ntshikala la kɔlamelo.
7. Sha ɛnyɛlɔ kɛɛnya lande na keso l’ohomba wa mbo ya ndɛ ya lo nyuma dia sho mbikikɛ.
7 Etawɔ dia mbo ya ndɛ ya lo nyuma nkeketsha mbetawɔ kayɛ. Lande na kele mbo ya ndɛ ya lo nyuma yekɔ ohomba efula? Tɔshi ɛnyɛlɔ kɛnɛ: Dia mbudɛ dikona dielɛwɔ Everest, onto pombaka ndɛ lo lushi ɔtɔi diangɔ diotondɔlɛ nshi shato kana nyɛi. Yɛdikɔ shɔ ndeka ndo nyɛ yalɔmbama dia onto monga la yɔ. Dia mbikikɛ ndo dia nkotsha oyango ande, onto latadɛ lo dikona pombaka ndɛ mbo yahomba mbosha wolo efula. Woho akɔ waamɛ mbele, tekɔ l’ohomba wa mbo ya ndɛ ya lo nyuma dia sho mbikikɛ ndo nkotsha oyango aso. Sho pombaka mbɔsa yɛdikɔ ya mbetshaka wenya lo wekelo w’onto ndaamɛ ndo lo nsanganya yaso. Akambo asɔ wayotosha kɛnɛ keso la tɔ ohomba dia mbetawɔ kaso ntetemala monga nge.—Joani 6:27.
8, 9. a) Lo ndjela Jobo 2:4, 5, etena keso la ntondo k’ehemba, dui sɔ mendanaka l’akambo akɔna? b) Etena keyɛ la ntondo k’ehemba, dui diakɔna diahɛnama diakokayɛ mbɔsa oko wɛ ekɔ lo diɛna?
8 Ohɔ kɔlamelo yayɛ le Nzambi. Etena kahomanaso l’ehemba, sho ndekaka sowa. Koko, dui sɔ mendanaka l’akambo efula. Kɔlamelo yaso le Nzambi pembamaka. Kɛnɛ kasalaso etena keso la ntondo k’ohemba ɔmɔtshi mɛnyaka dia kana sho mbɔsaka Jehowa oko Ɔnɔmbɔdi wa mɛtɛ w’andja ɔnɛ. Lande na kediɔ ngasɔ? Satana, otunyi wa Nzambi lalɔsha lowandji lande, akɔnyɔla Jehowa lo mbuta dia anto wekɔ lo kambɛ Nzambi paka l’ɔtɛ w’ɛkɔkɔ wa lokaki. Satana akate ate: ‘Onto ayokimɔ kɛnɛ tshɛ kele la nde dia nkokɛ lɔsɛnɔ lande.’ Oma laasɔ, Satana akate lo dikambo dia Jɔbɔ ate: ‘Koko dia awui ntshikitana, ohosembola lonya layɛ kele kɔmɔla weka ande la emunyi ande, ndooko onyake nde ayokodja mananu ko washo ayɛ.’ (Jobo 2:4, 5) Onde Satana ambotshikitana ntatɛ oma lanɛ wakandate ɛtɛkɛta ɛsɔ? Ndooko! Ɛnɔnyi efula l’ɔkɔngɔ, etena kakatshanyema Satana oma l’olongo, nde akatetemala sɔngwɛ ekambi waki Nzambi wa kɔlamelo mbala la mbala. (Ɛnyɛlɔ 12:10) Ɛlɔ kɛnɛ, Satana ekɔ lo ntetemala sɛma dia anto wekɔ lo kambɛ Nzambi l’ɛkɔkɔ wa lokaki. Nde nomɔlomɔka dia tɛɛna tɔɔnyɔla lowandji la losembwe laki Nzambi ndo tatshika mbookambɛ.
9 Etena kadiɛnɛyɛ l’ohemba ɔmɔtshi, ɔsa oko wɛ ekɔ lo mɛna dui diahɛnama nɛ. Satana nde l’ɛdiɛngɛ wekɔ lo wedi ɔmɔtshi. Vɔ wekɔ lo menda dia mɛna kɛnɛ kayoyosala ndo wekɔ lo sɛma dia wɛ ayohekɔ. Lo wedi okina, Jehowa, Yeso Kristo Nkumekanga kaso, Akristo w’akitami wamboolɔka ndo nunu dia andjelo. Vɔ wekɔ lo mɛna welo wadjayɛ ndo wekɔ lo kaandola lo welo akɔ! Vɔ wekɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ dia mɛna dia wɛ ekɔ l’akoka wa mbikikɛ ndo wa ntshikala la kɔlamelo le Jehowa. Oma laasɔ, wɛ amboka Jehowa akotɛ ate: ‘Ɔnami, oyale kanga lomba ndo ɔngɛnyangɛnya otema ami, dia dimi mbeya nkadimola ɔnɛ latɔmɔnyɔlaka.’—Tukedi 27:11.
Yeso akake washo lo difuto diakandahombe nkondja oma lo ekikelo kande
10. Ngande wakokayɛ mbokoya Yeso lo mbika washo lo difuto diele la ekikelo?
10 Toke washo lo difuto. Ohokanyiya dia wɛ ekɔ lo tande lɔkɛndɔ lɔmɔtshi. Etena keyɛ lo lɔkɛndɔ lɔsɔ, wɛ pombaka mbeta lo mboka kɛmɔtshi kakawate l’ɛse ka nkɛtɛ. Dihole tshɛ diendayɛ, ekɔ paka wodjima oto. Koko, wɛ mbeyaka dia naka wɛ ntetemala polo l’ekomelo ka mboka kakɔ, kete wɛ ayonyomɛna osase. Lɔsɛnɔ koka monga oko lɔkɛndɔ lɔsɔ. Wɛ mbeyaka ntenyanya ntena dia wolo efula ndo wɛ mbeyaka ndjaoka dia akambo wambokoleka. Kaanga Yeso akayaoke woho ɔsɔ. Etena kakawodiakaka l’otamba w’asui, nde akotshama nsɔnyi ndo aki la paa k’efula. Etena kɛsɔ kakahombe monga etena kakaleke wolo lo lɔsɛnɔ lande! Kakɔna kakookimanyiya dia mbikikɛ? Bible mbutaka dia nde akake washo lo “ɔngɛnɔngɛnɔ wakakitshama la ntondo kande.” (Hɛbɛru 12:2, 3) Yeso akake washo lo difuto diakandahombe nkondja oma lo ekikelo kande, dui diakaleke ohomba le nde ele, nde akahombe nkidia lokombo la Nzambi ndo nsukɛ lotshungɔ lande la nɔmbɔla. Nde akeyaka di’ehemba waki paka wa lo tshanda mɔtshi tsho, koko difuto diande dia l’olongo diayotshikala pondjo pondjo. Ɛlɔ kɛnɛ, ehemba wahomana la so mbeyaka tɔtɛwɔla ndo mbeyaka tosha paa efula, koko tohɔ ɔnɛ vɔ wekɔ paka wa lo tshanda mɔtshi tsho.
‘WANƐ WAKAKIKƐ’
11. Lande na kahombaso nsɛdingola bɛnyɛlɔ dia ‘wanɛ wakakikɛ’?
11 Aha shoamɛ mbakikɛ. Dia nkeketsha Akristo dia mbikikɛ ehemba efula w’oma le Satana, ɔpɔstɔlɔ Petero akafunde ate: “Nyɔlɔshane la nde, nyoyale nge lo mbetawɔ, nyeya dia woho akɔ waamɛ w’asui wasowanyu mbasowa ndo nkumbo k’otondo k’anangɛnyu wa l’andja w’otondo.” (1 Petero 5:9) Etelo k’ɔnɛ ‘wanɛ wakakikɛ’ tetshaka woho wa ntshikala la kɔlamelo, toshikikɛka di’ɔnɛ sho koka ntondoya ndo toholaka di’ɔnɛ kɔlamelo yaso yayofutama. (Jakɔba 5:11) Nyɛsɔ tende bɛnyɛlɔ dingana.[1]—Enda nɔtɛ ka la koma.
12. Wetshelo akɔna wambotokondja oma lo ɛnyɛlɔ k’akɛruba wakakitshama lo Ɛdɛna?
12 Akɛruba wekɔ andjelo wele lo dihole dia woke. L’ɔkɔngɔ wa Adama nde la Eva nsala pɛkato, Jehowa akasha akɛruba amɔtshi ɔkɛndɛ w’oyoyo lanɛ la nkɛtɛ. Ɔkɛndɛ ɔsɔ akatshikitana efula la w’ɔnɛ waki la wɔ l’olongo. Ɛnyɛlɔ kawɔ koka tetsha woho wa mbikikɛ etena kambowotosha ɔkɛndɛ ɔmɔtshi wa wolo. Bible mbutaka dia Jehowa ‘akakitsha akɛruba lo ɛstɛ k’ekambɔ k’Ɛdɛna ndo lokuwa lalombalomba la dja lakatshimbaka wonya tshɛ dia diha mboka k’otsha l’osongo wa lɔsɛnɔ.’[2] (Enda nɔtɛ ka la koma.) (Etatelu 3:24) Bible hate dia akɛruba wakangunanguna kana wakayaoke dia waya la nɛmɔ diamboleka l’ɔtɛ w’ɔkɛndɛ awɔ w’oyoyo ɔsɔ. Vɔ kopekɔ kana ntshika ɔkɛndɛ awɔ. Koko, vɔ wakatshikala lo ɔkɛndɛ edja ndo lam’akashile olimu awɔ, ondo l’etena kakalɔ Mvula k’elola ambeta ɛnɔnyi ndekana 1 600!
13. Ngande wakonge Jɔbɔ l’akoka wa mbikikɛ ehemba ande?
13 Jɔbɔ pami ka kɔlamelo. Ntena dimɔtshi wɛ mbeyaka ndjaoka la lɔkɔnyɔ l’ɔtɛ wa ɔngɛnyi ayɛ kana ose nkumbo kayɛ ɔmɔtshi akatɛkɛta dui dimɔtshi diakɔmɔla. Kana mbeyaka monga ko wɛ ekɔ la hemɔ ka wolo kana ekɔ lo diɛnɛ l’ɔkɛyi wa nyɔi ka lakiyɛ ɔmɔtshi la ngandji. Oyadi dikambo diakɔna tshɛ diambokokomɛ, wɛ koka nkondja ekeketshelo oma l’ɛnyɛlɔ ka Jɔbɔ. (Jobo 1:18, 19; 2:7, 9; 19:1-3) Jɔbɔ kombeyaka lande na kakandasowe la shashimoya ndo kakandahomana l’ehemba efula, koko nde kɔkɔmɔ pondjo. Kakɔna kakookimanyiya dia mbikikɛ? Dui dia ntondo ele, nde akokaka Jehowa ngandji ndo akokaka wɔma dia mbonyangiya. (Jobo 1:1) Jɔbɔ akalange ngɛnyangɛnya Nzambi lo ntena di’amɛna ndo lo ntena dia kɔlɔ. Laadiko dia laasɔ, Jehowa akakimanyiya Jɔbɔ lo mbotɛ akambo amɔtshi wendena la diangɔ dimɔtshi dia diambo diakandatonge. Dui sɔ diakashikikɛ Jɔbɔ ɔnɛ Jehowa ayokomiya asui ande lo etena kahombama. (Jobo 42:1, 2) Ndo kɛsɔ kakasalema. ‘Jehowa akanya asui wa Jɔbɔ ndo akookaloyɛ ɔngɔnyi ande. Jehowa akawosha kɛnɛ kaki la nde ntondo ndodia lo 2.’ Jɔbɔ akasɛnɛ ‘edja ndo akondoya andja.’—Jobo 42:10, 17.
14. Lo ndjela to2 Kɔrɛtɔ 1:6, ngande wakakimanyiya ekikelo kaki Pɔɔlɔ anto akina?
14 Ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ. Onde wɛ ekɔ lo diɛnɛ la ɛhɛnyɔhɛnyɔ kana ɔlɔshamelo wa wolo? Onde wɛ ekɔ ekumanyi ka l’etshumanelo kana omendji w’otshimbedi wayaoka dia wɛ ambɔkɔmɔ l’ɔtɛ weyɛ l’ɛkɛndɛ efula? Naka ngasɔ mbediɔ, kete ɛnyɛlɔ ka ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ koka kokimanyiya. Pɔɔlɔ akadiɛnɛ la ɔlɔshamelo wa wolo ndo nde akayakiyanyaka lushi tshɛ lo dikambo di’anango wa lo tshumanelo. (2 Kɔrɛtɔ 11:23-29) Koko Pɔɔlɔ kopekɔ ndo ɛnyɛlɔ kande kakakeketsha anto akina. (Adia 2 Kɔrɛtɔ 1:6.) Ekikelo kayɛ koka tɔ lawɔ nkeketsha anto akina dia vɔ mbikikɛ.
ONDE EKIKELO “KAYOKOTSHA OYANGO ATƆ” LE YƐ?
15, 16. a) “Oyango” akɔna wahomba nkotsha ekikelo? b) Sha ɛnyɛlɔ ka woho wakokaso “mbetawɔ dia ekikelo nkotsha oyango atɔ.”
15 Ombeki Jakɔba akalɔmbwama la nyuma ndo akafunde ate: “Nyetawɔ dia ekikelo nkotsha oyango atɔ, dia nyu monga kokele ndo aha la vadi lo akambo tshɛ, aha la mpomba ndooko ɛngɔ.” (Jakɔba 1:4) Ngande wakoka ekikelo nkotsha “oyango atɔ” le so? Etena kahomanaso l’ohemba ɔmɔtshi, sho koka nembetɛ ɔnɛ tekɔ l’ohomba wa monga la solo dia lututsha, la lowando kana la ngandji lo yɛdikɔ y’efula. Naka sho mbikikɛ ehemba, kete tayeka woho wa nyomoleka mɛnya waonga anɛ ndo lo nsala ngasɔ tayoleka ndowanya lonto laso l’Okristo.
16 Lam’ele ekikelo koka tokonya Akristo w’amɛna, hatohombe nsekola ɛlɛmbɛ wa Jehowa paka dia nkomiya ohemba aso. Ɛnyɛlɔ, naka wɛ ekɔ lo ndɔshana la tokanyi t’awui wa mindo, tɔkɔke l’ohemba ɔsɔ! Lɔmba Jehowa dia nde kokimanyiya dia wɛ mbikadja tokanyi ta kɔlɔ tɔsɔ. Onde wɛ ekɔ l’ose nkumbo ɔmɔtshi lakɔlɔsha? Tohekɔke! Yashikikɛ dia ntetemala kambɛ Jehowa. Etombelo wayonga la dui sɔ ele, wɛ ayokeketsha wɛkamu ayɛ le Jehowa. Ohɔ ɔnɛ: Dia mbetawɔma le Nzambi, sho pombaka mbikikɛ.—Rɔmɔ 5:3-5; Jakɔba 1:12.
17, 18. a) Sha ɛnyɛlɔ kɛnya ohomba wa mbikikɛ polo l’ekomelo. b) Oko wambotoleka nsukana l’ekomelo, eshikikelo kakɔna kakokaso monga la tɔ?
17 Sho pombaka mbikikɛ, aha paka lo tshanda mɔtshi tsho, koko polo l’ekomelo. Ohokanyiya dia masuwa wotadinde. Dia mbika wanɛ wele lɔkɔ pombaka nsala osale otsha l’okongo. Onto layohekɔ etena katandasale osale ayodinda. Woho akɔ waamɛ mbele, onto layohekɔ paka yema tshitshɛ la ntondo ka nkoma l’okongo nde lawɔ nto ayodinda. Naka sho nangaka dia tɔsɛna l’andja w’oyoyo, kete sho pombaka ntetemala mbikikɛ. Nyɛsɔ tonge l’ekanelo ka woho waki la ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ, lakate ate: “Sho hatohekɔ.”—2 Kɔrɛtɔ 4:1, 16.
18 L’ɛnyɛlɔ ka Pɔɔlɔ, tekɔ l’eshikikelo k’efula ɔnɛ Jehowa ayotokimanyiya dia sho mbikikɛ polo l’ekomelo. Pɔɔlɔ akafunde ate: “Ɔnɛ latoka ngandji ayotokimanyiya dia sho ntondoya wekamu tshɛ. Nɛ dia dimi lekɔ la eshikikelo dia oyadi nyɔi kana lɔsɛnɔ kana andjelo kana mandji kana akambo wa kakianɛ kana akambo wokoya kana wolo kana wemema kana ɔhɔngɔ kana ɛngɔ kɛmɔtshi kakatongama, ndooko ɛngɔ kayotokakitola oma lo ngandji ka Nzambi kɛnama lo tshimbo ya Kristo Yeso Nkumɛso.” (Rɔmɔ 8:37-39) Ekɔ mɛtɛ dia lo ntena dimɔtshi sho mbeyaka nkɔmɔ. Koko, nyɛsɔ tokoya Ngidiyɔna nde l’apami ande. Vɔ wakakɔmɔ, koko vɔ kopekɔ. ‘Vɔ wakatetemala mbayela’!—Embadi 8:4.
^ [1] (odingo 11) Wɛ ayokondja nto ekeketshelo dia mɛna ekikelo k’ekambi wa Nzambi wa nshi nyɛ. Ɛnyɛlɔ, Annuaire wa 1992, 1999, ndo wa 2008 wekɔ l’alapɔlɔ w’ekeketshelo w’anangɛso wa la Ethiopie, wa la Malawi, ndo wa la Russie.
^ [2] (odingɔ 12) Bible hate lofulo l’akɛruba wakawasha ɔkɔndɛ ɔsɔ.