SAWO DIA WEKELO 48
OSAMBO 97 Ɔtɛkɛta wa Nzambi mbasha lɔsɛnɔ
Wetshelo wakondjaso oma lo dihindo dia mapa diakasale Yeso
“Dimi kele mapa wa lɔsɛnɔ. Onto tshɛ laya le mi hatoka ndjala nto.”—JNI. 6:35.
KƐNƐ KAYOTEKA
Tayanga nsɛdingola ɔkɔndɔ wele lo Joani tshapita 6 wɛnya woho wakafudia Yeso mapa la nse dikambo di’anto efula ndo wetshelo wakokaso nkondja oma lɔkɔ.
1. Ngande wakɔsamaka mapa le anto wakasɛnaka lo nshi yakafundamaka Bible?
MAPA waki ɛngɔ ka ndɛ k’ohomba efula le anto wakasɛnaka lo nshi yakafundamaka Bible. (Eta. 18:6; Luka 9:3) Lo mɛtɛ, Bible kambaka tena dimɔtshi la tshɛkɛta “mapa” dia ntɛkɛta dia mbo ya ndɛ lo tshɛ kayɔ. (1 Nku. 17:11, 12) Yeso akakambe nto la mapa lo ahindo ande ahende weyama efula. (Mat. 16:9, 10) Sho tanaka dihindo dimɔtshi l’ɔkɔndɔ wa lo Joani tshapita 6. Etena kayangaso nsɛdingola ɔkɔndɔ akɔ, tayoleka ndjasha lo wetshelo wakokaso nkamba la wɔ ɛlɔ kɛnɛ.
2. L’etena kakɔna kaki mbo ya ndɛ ohomba le olui w’anto?
2 L’ɔkɔngɔ w’apɔstɔlɔ wa Yeso nshidiya esambishelo kawɔ, Yeso akatshu la wɔ lo waato la wedi wa Ndjale ka Ngalileya dia vɔ tomuya. (Makɔ 6:7, 30-32; Luka 9:10) Vɔ wakakome lo dihole dia diɛta lo lɛkɛ la Bɛtɛsayida. Koko kombeta edja, nunu di’anto wakaye nɛ dia wakoke dia Yeso aki lɛkɔ. Yeso kombanya yimba. Nde akɔshi etena ka mbaetsha akambo wendana la Diolelo dia Nzambi ndo ka nkɔnɔla hemɔ yawɔ. Lam’ele dikɔlɔ diakayasukanaka, ambeki wa Yeso wakayambola woho wakakoke anto asɔ tshɛ nkondja mbo ya ndɛ. Amɔtshi ondo waki la mbo ya ndɛ, koko akina wakahombe ntshɔ lo tongelongelo dia tosomba. (Mat. 14:15; Jni. 6:4, 5) Kakɔna kakahombe Yeso nsala?
YESO AKAFUDIA MAPA LO DIHINDO
3. Ngande wakakotsha Yeso ehomba w’olui w’anto? (Enda ndo osato.)
3 Yeso akatɛ apɔstɔlɔ ande ate: “Vɔ hawohombe ntshɔ; nyowasha yangɔ ya ndɛ.” (Mat. 14:16) Ɔsɔ aki dui dia wolo nɛ dia vɔ waki apami oko 5000. Naka nkotsha ndo wamato la ana, kete ondo akakoke monga anto 15000 wakawahombe ndesha. (Mat. 14:21) Andɛlɛ akate ate: “Ɔna dikɛnda ɔmɔtshi la pami ekɔ lanɛ la mapa 5 la tosese 2. Ko onde yema shɔ yayokoka la leemba l’anto lɔnɛ?” (Jni. 6:9) Ase wola ndo anto akina wakalɛka mapa wakawasale l’ofushi w’eponga ndo la nse ya totshitshɛ y’akayabo. Koko, lofulo la mbo ya ndɛ yaki l’ɔna dikɛnda ɔsɔ kokoka ndesha anto asɔ tshɛ!
Yeso akakotsha ehomba w’anto wa lo nyuma ndo wa lo demba (Enda odingɔ 3)
4. Wetshelo akɔna wakokaso nkondja oma lo Joani 6:11-13? (Enda ndo esato.)
4 Yeso akalange mɛnya lokaho otsha le olui w’anto ɔsɔ diakɔ diakandawatɛ dia vɔ mbidjasɛ lo elui elui l’adiyo. (Makɔ 6:39, 40; adia Joani 6:11-13.) Sho mbadiaka dia Yeso akasha She losaka lo dikambo dia mapa ndo dia nse. Lo nsala ngasɔ, Yeso akɛnya dia Nzambi mbaki Kiɔkɔ ya mbo ya ndɛ shɔ ndo nde aki la lowando lo dikambo sɔ. Yeso akatotshikɛ ɛnyɛlɔ ka dimɛna ka nɔmbaka la ntondo ka ndɛ, oyadi tekɔ shoamɛ kana kaamɛ l’anto akina. Oma laasɔ, Yeso akakahanya mbo ya ndɛ, ko anto wakale ndo wakalote. Mbo ya ndɛ efula yakatshikala ndo Yeso akate di’aha vɔ ndjikasha. Ko Yeso akatɛ ambeki ande dia ntɔngɔna kɛnɛ kakatshikala dia vɔ ndjokamba la tɔ l’ɔkɔngɔ. Yeso akatotshikɛ ɛnyɛlɔ ka dimɛna dia kambaka la diangɔ diaso la lomba tshɛ. Naka wɛ ekɔ ombutshi, kete wɛ koka nsɛdingola ɔkɔndɔ ɔnɛ kaamɛ la anayɛ dia ntana wetshelo w’amɛna wendana la dɔmbɛlɔ, la woho wa nongolaka anto ndo wa monga la lokaho.
Yambola wate: ‘Onde dimi ndjelaka ɛnyɛlɔ ka Yeso lo nɔmbaka Nzambi la ntondo ka ndɛ?’ (Enda odingɔ 4)
5. Kakɔna kakasale anto l’ɔtɛ wa kɛnɛ kakasale Yeso lushi lɔsɔ ndo Yeso akandasale l’ɔtɛ wa dikambo sɔ?
5 Anto wakaambe efula lo mɛna woho waketshaka Yeso ndo wakandasalaka ahindo. Lam’ele vɔ wakeyaka dia Mɔsɛ akate dia Nzambi akalake dia mbatondjɛ omvutshi ɔmɔtshi wa laande, vɔ wakakoke ndjambola ɔnɛ: ‘Onde Yeso mbele omvutshi akɔ?’ (Eoh. 18:15-18) Naka ngasɔ, kete ondo akɛnama dia nde mɛtɛ otonga ɔnɔmbɔdi wa laande ndo ondo wele l’akoka wa mbisha anto wa lo wodja w’otondo mbo ya ndɛ. Etombelo waki la dui sɔ ele, olui w’anto waki suke dia ‘minda Yeso ndo mbodja nkumekanga la wolo.’ (Jni. 6:14, 15) Otetawɔ Yeso dui sɔ, tshike nde otoyasha l’awui wa pɔlitikɛ w’ase Juda waki l’ɛse k’ɛlɔmbwɛlɔ k’ase Rɔmɔ. Ko onde Yeso aketawɔ? Ndooko. Sho mbadiaka ɔnɛ ‘nde akɔɔngɔ otsha lo dikona.’ Lo nsala ngasɔ, anto akina takawakoke mbɔsɛngiya dia ndjasha l’awui wa pɔlitikɛ. Ande wetshelo wa dimɛna le so lee!
6. Ngande wakokaso mɛnya dia sho ndjelaka ɛnyɛlɔ ka Yeso? (Enda ndo osato.)
6 Lo mɛtɛ, anto akina hawototɔlɔmba dia mbafudiyɛ mapa, mbakɔnɔla lo yoho ya dihindo; kana tokonya nkumekanga ndo ɔnɔmbɔdi wa wodja. Koko, vɔ mbeyaka totshutshuya dia ndjatambiya l’awui wa pɔlitikɛ lo vɔtɛɛ kana lo mɛnya oma l’ɛtɛkɛta aso dia sho sukɛka onto ɔmɔtshi lɛnawɔ dia nde kokaka. Koko ɛnyɛlɔ ka Yeso mɛnyaka hwe ka dui sɔ. Nde kondjatambiya l’awui wa pɔlitikɛ ndo nde akate ate: “Diolelo diami bu dia l’andja ɔnɛ.” (Jni. 17:14; 18:36) Akristo wa nshi nyɛ ndjelaka etsha ndo ekanelo ka yimba ka Yeso. Sho sukɛka, mbewoyaka awui wendana la Diolelo ndo nɔmbaka lo dikambo dia diɔ. (Mat. 6:10) Nyɛsɔ tokalole l’ɔkɔndɔ wɛnya dihindo dia Yeso dia mapa ndo tɔsɛdingole wetshelo ekina wakokaso nkondja oma lɔkɔ.
Yeso akatshikɛ ambeki ande ɛnyɛlɔ lo woho wakinde kondjatambiya l’awui wa pɔlitikɛ w’ase Juda kana w’ase Rɔmɔ (Enda odingɔ 6)
“KITSHIMUDI YA MAPA”
7. Kakɔna kakasale Yeso ndo ngande wakasale apɔstɔlɔ? (Joani 6:16-20)
7 L’ɔkɔngɔ wa Yeso ndesha olui w’anto, nde akatɛ apɔstɔlɔ ande dia ntshɔ lo waato otsha la Kapɛrnauma, nde akatoyaanganya la wɔ yema lo dikona dia mbewɔ anto wakayange mbodja nkumekanga la wolo. (Adia Joani 6:16-20.) Etena kakatadukaka apɔstɔlɔ, lɔpɛpɛ la wolo lakapɛpɛ ndo asuku wa weke wakayala lo ndjale. Ko Yeso akaye oya le wɔ ayakɛndakɛnda laadiko di’ashi. Ndo nde akatɛ Petero dia nde lawɔ nkɛndakɛnda laadiko di’ashi. (Mat. 14:22-31) Lam’akɔtɔ Yeso lo waato, lɔpɛpɛ la wolo lakɔlama. Ko ambeki wakate vate: “Wɛ mɛtɛ ekɔ Ɔna Nzambi.”a (Mat. 14:33) Koko, polo l’etena kɛsɔ vɔ koshihodiaka diɔtɔnganelo diaki lam’asa dihindo sɔ la kɛnɛ kaki oma la mbeta keema edja la olui w’anto. Makɔ akakotsha awui amɔtshi ate: “[Apɔstɔlɔ] wakaambe efula, nɛ dia vɔ koshihodia kitshimudi ya mapa, koko wakatetemala monga l’etema wa lonyu wahashihodia dikambo esadi.” (Makɔ 6:50-52) Eelo, vɔ koshihodia wolo wakasha Jehowa Yeso dia nsala ahindo. Koko l’ɔkɔngɔ wa laasɔ, Yeso ndamɛ akayɔtɛkɛta dia dihindo dia mapa ndo akayotosha wetshelo okina w’ohomba.
8-9. Lande na kakatatshɔka olui w’anto dia toyanga Yeso? (Joani 6:26, 27)
8 Olui w’anto wakaleshama oma le Yeso wakayashaka le nde dia nkotsha ehomba awɔ wa lo demba ndo nsaki yawɔ. Ngande weyaso dui sɔ? Lushi lakayele, vɔ wakayɛna dia Yeso la ambeki ande wakatshwe. Laasɔ olui w’anto wakɔtɔ lo waato ekina wakaye oma la Tibɛriya ndo wakatshu la Kapɛrnauma dia toyanga Yeso. (Jni. 6:22-24) Onde vɔ wakadje welo ɛsɔ paka dia nyomotooka awui wendana la Diolelo dia Nzambi? Ndooko. Vɔ wakalekaka nkanyiya di’ehomba awɔ wa lo demba wendana la mbo ya ndɛ. Ngande weyaso dui sɔ?
9 Enda kɛnɛ kakatombe l’ɔkɔngɔ w’olui w’anto mɛna Yeso suke la Kapɛrnauma. Yeso akate dia kɛnɛ kakaleke ohomba le wɔ aki dia nkotsha ehomba awɔ wa lo demba. Nde akeyaka dia vɔ ‘wakale mapa ndo wakalote’ “mbo ya ndɛ yayolana.” Koko nde akaakeketsha dia nkamba olimu “dikambo dia mbo ya ndɛ yatshikala edja yasha lɔsɛnɔ la pondjo.” (Adia Joani 6:26, 27.) Anto wakaambe efula etena kakawoke dia ekɔ mbo ya ndɛ mɔtshi yakoka mbasha lɔsɛnɔ la pondjo! Mbo ya ndɛ yakɔna shikaa yakakoke nkotsha oyangɔ ɔsɔ ndo ngande wakakoke ampokami wa Yeso ndjikondja?
10. Naa “olimu wa Nzambi” wakahombe anto mbeka?
10 Ondo ase Juda wakafɔnyaka dia wakahombe nsala awui amɔtshi kana elimu ɛmɔtshi dia nkotsha kɛnɛ kalɔmbama dia nkondja mbo ya ndɛ shɔ. Ondo wakafɔnyaka dia “elimu” wendana l’Ɛlɛmbɛ wa Mɔsɛ. Koko, Yeso akawatɛ ate: “Olimu wa Nzambi vɔ ɔnɛ: Dia nyu monga la mbetawɔ le ɔnɛ lakandatome.” (Jni. 6:28, 29) Monga la mbetawɔ le onyimpala wa Nzambi ekɔ ohomba dia ‘nkondja lɔsɛnɔ la pondjo.’ Lo mɛtɛ, Yeso akatɛkɛta la ntondo dia dikambo sɔ. (Jni. 3:16-18, 36) Ndo l’etena kekina, Yeso akayɔtɛkɛta dia kɛnɛ kakokaso nsala dia nkondja lɔsɛnɔ la pondjo.—Jni. 17:3.
11. Ngande wakɛnya ase Juda dia vɔ wakalekaka ndjasha paka dia nkondja mbo ya ndɛ ya l’emunyi? (Osambo 78:24, 25)
11 Ase Juda asɔ kombetawɔ wetshelo wa Yeso wendana la “olimu wa Nzambi” w’oyoyo. Vɔ wakawombola ɔnɛ: “Ko djembetelo yakɔna yayoyosala kele toyɛnyi ndo toketawɔ? Olimu akɔna wakambayɛ?” (Jni. 6:30) Vɔ wakate dia watshɛwɔ wa lo nshi ya Mɔsɛ wakalongola Mana yakoka mbɛdikama la mapa. (Nɛh. 9:15; adia Osambo 78:24, 25.) Mɛnamaka hwe dia vɔ wakalekaka ndjasha dia nkondja mbo ya ndɛ ya l’emunyi. Ndo etena kakayɔtɛkɛta Yeso dia “mapa wa mɛtɛ w’oma l’olongo” wotshikitanyi la Mana ndo wakoka mbasha lɔsɛnɔ la pondjo, vɔ kokamba la diaaso sɔ dia mbombola kɛnɛ kakandalange mbuta. (Jni. 6:32) Vɔ wakaleke ndjasha l’ehomba awɔ wa lo demba diakɔ diakawanya yimba oma lo akambo wa mɛtɛ wa lo nyuma wakawaewoyaka Yeso. Wetshelo akɔna wakondjaso oma l’ɔkɔndɔ ɔnɛ?
KƐNƐ KAHOMBASO NDEKA NDJASHA LƆKƆ
12. Ngande wakɛnya Yeso kɛnɛ koleki ohomba?
12 Wetshelo woleki ohomba watanaso l’ɔkɔndɔ wele lo Joani tshapita 6 vɔ ɔnɛ: Sho pombaka ndeka ndjasha lo ehomba aso wa lo nyuma. Tohɔ dia Yeso akɛnya mɛtɛ ka dui sɔ etena kakandashike ntanga la ntondo k’ohemba wa Satana. (Mat. 4:3, 4) Ndo lo Dako dia lo Dikona, nde akake epole ɔsɛkɛ dia sho pombaka kotshaka ehomba aso wa lo nyuma. (Mat. 5:3) Laasɔ, toyambole ɔnɛ: ‘Onde yoho yami ya lɔsɛnɔ mɛnyaka dia dimi ndekaka ndjasha lo ehomba ami wa lo nyuma oleki nsaki yami ya demba?’
13. a) Lande na kakokaso ngɛnangɛna la mbo ya ndɛ? b) Ɔhɛmwɛlɔ akɔna wahombaso mbidjaka yimba efula lɔkɔ? (1 Kɔrɛtɔ 10:6, 7, 11)
13 Keema kɔlɔ nɔmba dikambo di’ehomba aso wa lo demba ndo ngɛnangɛna la wɔ. (Luka 11:3) Olimu wa wolo watokimanyiya dia “ndɛ la nnɔ” toshaka ɔngɛnɔngɛnɔ ndo vɔ “ndja oma lo lonya la Nzambi ka mɛtɛ.” (Ond. 2:24; 8:15; Jak. 1:17) Sho pombaka nkitsha diangɔ dia l’emunyi lo dihole diadiɔ. Ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ akake epole ɔsɛkɛ lo dikambo sɔ etena kakandafundɛ Akristo wakasɛnaka suke l’ekomelo ka dikongɛ di’akambo di’ase Juda. Nde akawaohola awui wakasale ase Isariyɛlɛ ndo kɛnɛ kakatombe suke la Dikona dia Sinayi. Nde akahɛmɔla Akristo ‘diaha vɔ nkombola akambo wa kɔlɔ oko wakakombola ase Isariyɛlɛ.’ (Adia 1 Kɔrɛtɔ 10:6, 7, 11.) Jehowa akasha ase Isariyɛlɛ asɔ mbo ya ndɛ lo yoho ya dihindo, koko l’ɔtɛ wa lokaki lawɔ, kɛnɛ kakawashaka Jehowa kakayokoma “akambo wa kɔlɔ.” (Wal. 11:4-6, 31-34) Etena kakawatɛmɔla yana ya ngɔmbɛ ya poanyi, ase Isariyɛlɛ wakɛnya hwe dia wakaleke ndjasha lo mbo ya ndɛ ndo lo nɔshi oleki ngɛnyangɛnya Jehowa. (Eto. 32:4-6) Pɔɔlɔ akashile ɛnyɛlɔ kawɔ oko ɔhɛmwɛlɔ le Akristo wakasɛnaka la ntondo k’ekomelo ka dikongɛ di’akambo di’ase Juda kaki l’ɔnɔnyi wa 70 T.D. Oko wasɛnaso l’ekomelo ka dikongɛ di’akambo nɛ, sho pombaka mbidja yimba efula lo dako dia Pɔɔlɔ.
14. Lo dikambo dia mbo ya ndɛ, kakɔna katokongɛɛ l’andja w’oyoyo?
14 Etena kaketsha Yeso dia nɔmbaka ɔnɛ “otosha mbo ya ndɛ ya lushi l’ɛlɔ,” nde akatetsha nto dia nɔmbaka Nzambi ɔnɛ “lolango layɛ latshame la nkɛtɛ oko watshamalɔ l’olongo.” (Mat. 6:9-11) Ngande wafɔnyayɛ wayonga andja l’etena kɛsɔ? Bible mɛnyaka dia lolango la Nzambi lo dikambo dia nkɛtɛ mendanaka ndo la mbo ya ndɛ y’amɛna. Isaya 25:6-8 tɛnyaka dia mbo ya ndɛ y’amɛna yayonga efula l’ɛlɔmbwɛlɔ ka Diolelo dia Jehowa. Osambo 72:16 mbutaka ɔnɛ: “Mbo ya ndɛ yayoyala efula la nkɛtɛ; yɔ yayonga tshavutshavu lo tɔsɔdi t’akona.” Onde wɛ kanaka yimba etena kayoyokambaka la mbo ya ndɛ dia mbahɛ weho tshɛ wa diangɔ dialangayɛ ndɛ? Laadiko dia laasɔ, wɛ koka ngɛnangɛna la elowa w’oma lo ekambɔ kayɛ ka vinyɔ. (Isa. 65:21, 22) Ndo anto tshɛ wa lo nkɛtɛ k’otondo wayɔngɛnangɛna la diangɔ di’amɛna.
15. Kakɔna kayoyeka wanɛ wayolwama? (Joani 6:35)
15 Adia Joani 6:35. Ohokanyiya nto lo dikambo dia wanɛ wakale mapa la nse yakafudia Yeso lo dihindo. Wɛ koka ndjɛnana l’amɔtshi lo eolwelo. Kaanga mbele amɔtshi komonga la mbetawɔ le Yeso, vɔ koka ondo ndjoolwama. (Jni. 5:28, 29) Anto asɔ wayoyohomba mbeka elembetshielo w’ɛtɛkɛta wata ɔnɛ: “Dimi kele mapa wa lɔsɛnɔ. Onto tshɛ laya le mi hatoka ndjala nto.” Vɔ wayoyohomba ndjonga la mbetawɔ l’olambo w’oshinga w’etshungwelo wa Yeso, mbetawɔ ɔnɛ nde akakimɔ lɔsɛnɔ lande dikambo diawɔ. L’etena kɛsɔ, ekongelo ka lo nyuma kayonga dia mbetsha wanɛ wayolɔ ndo ana wayoyotɔ. Ande ɔngɛnɔngɛnɔ wayonga la so etena kayotosala olimu ɔsɔ lee! Kimanyiya anto akina dia monga la diɔtɔnganelo dia dimɛna la Jehowa ayotosha ɔngɛnɔngɛnɔ woleki wɔnɛ waya lo ndɛ mbo ya ndɛ ya mɛtɛ mɛtɛ. Ɔnkɔnɛ, awui wa lo nyuma wayeta lo dihole dia ntondo.
16. Kakɔna kayotɔsɛdingola lo sawo diayela?
16 Tambɔsɛdingola etenyi k’ɔkɔndɔ wele lo Joani tshapita 6, koko Yeso aki l’akambo efula wa mbetsha lo kɛnɛ kendana la “lɔsɛnɔ la pondjo.” Ase Juda wele Yeso akatɛkɛta lo dikambo diawɔ, wakahombe mbidja yimba efula lo kɛnɛ kakandataka ndo kɛsɔ kahombaso nsala. Lo sawo diayela, tayɔsɛdingola nto Joani tshapita 6.
OSAMBO 20 Wɛ akakimɔ Ɔnayɛ ɛtɔi lakayote
a Dia mbeya awui akina efula wa diambo wendana l’ɔkɔndɔ ɔnɛ, enda dibuku Yeso ekɔ mboka, mɛtɛ ndo lɔsɛnɔ, lk. 131, ndo Tokoya mbetawɔ kawɔ, lk. 185.