-
1 Bonde kahombaso Nɔmbaka?Tshoto y’Etangelo—2011 | Ngɔndɔ ka ntondo 1
-
-
1 Bonde kahombaso
Nɔmbaka?
DƆMBƐLƆ. Ɛtɛ w’awui engana eto wa lo Bible mbaleka memula nsaki k’anto. Ɛsɔ tɔsɛdingole ambola esambele waleka anto ndjaoka lo kɛnɛ kendana la dɔmbɛlɔ. L’ɔkɔngɔ diko, tayɔsɛdingola ekadimwelo washa Bible. Asawo anɛ wekɔ l’oyango wa kokimanyiya dia wɛ nɔmba, mbuta ate dia wɛ ntatɛ nɔmba kana dia wɛ ndowanya alɔmbɛ ayɛ.
L’ANDJA w’otondo, anto wa lo waoho ndo ɛtɛmwɛlɔ wotshikitanyi nɔmbaka. Vɔ nɔmbaka vɔamɛ kana l’elui. Vɔ nɔmbaka lo mvudu y’ɛtɛmwɛlɔ, lo tɛmpɛlɔ, lo shinangɔnga ndo lo waa mosquées. Ndo nto, dia nɔmba vɔ mbikaka adwe lo tɛtshi t’ahɔndɔ, vɔ kambaka l’apondo, l’engangɔ w’alɔmbɛlɔ, l’esato, l’abuku w’alɔmbɛlɔ kana l’alɔmbɛlɔ wofundami l’abaya wa totshitshɛ wahanɛwɔ lohanɛ.
Dɔmbɛlɔ mbatshikitanya anto la ditongami dikina dia la nkɛtɛ diele la lɔsɛnɔ. Koko kânga mbediɔ ngasɔ, sho fɔnaka la waa nyama l’awui efula. Sho pombaka ndɛ, mpɛnga ndo nnɔ ashi oko waa nyama. Sho mbotɔka, sɛnaka ndo mvɔka oko waa nyama. (Undaki 3:19) Koko, paka anto mbalɔmba. Lande na?
Ondo okadimwelo woleki wɔdu ele ɔnɛ tekɔ l’ohomba wa nɔmba. Lo kanyi yakɔ yâmɛ, anto efula mbɔsaka dɔmbɛlɔ oko yoho yakokawɔ nsawola l’anto wele l’andja wa lo nyuma, l’ɛngɔ kɔsawɔ oko ekila ndo katshikala pondjo. Bible mɛnyaka dia sho takatongama la nsaki ka nkombola diangɔ dia ngasɔ. (Undaki 3:11) Yeso Kristo akate etena kɛmɔtshi ate: ‘Diɛsɛ le wanɛ weya ehomba awɔ wa lo nyuma.’—Mateu 5:3.
Lande na kakisha anto mvudu y’ɛtɛmwɛlɔ ndo kayilɛngawɔ? Lande na ketsha anto wenya efula l’alɔmbɛlɔ? Ele l’ɔtɛ wa ‘ehomba awɔ wa lo nyuma.’ Lo mɛtɛ, anto amɔtshi mendɛka le wɔ vɔamɛ kana le asekawɔ dia nkotsha ehomba awɔ wa lo nyuma. Ko onde wɛ hɛnyi dia anto kema l’akoka wa mbisha ekimanyielo kahombama? Ekɔ ngasɔ nɛ dia anto wekɔ ɛhɔdu, hawɔsɛnɛ edja ndo hawɛnyi etale. Paka onto ɔmɔtshi lotoleki lomba ndo wolo la fwa ndo lasɛna edja toleka mbakoka tosha kɛnɛ keso l’ohomba. Ko ele ehomba wa lo nyuma ɛsɔ watotshutshuya dia nɔmbaka?
Onde wɛ ambongaka l’ohomba w’ɛlɔmbwɛlɔ, wa lomba kana w’ekadimwelo lo ambola wahakoke anto nkadimola? Onde wɛ ambongaka l’ohomba w’esambelo etena kakayashisha ɛngɔ kɛmɔtshi ka nɛmɔ? Onde wɛ ambongaka l’ohomba w’ɛlɔmbwɛlɔ etena kakayalange mbɔsa yɛdikɔ ya woke? Onde wɛ ambongaka l’ohomba w’edimanyielo etena kakayasale kɔlɔ kɛmɔtshi?
Lo ndjela Bible, akambo asɔ tshɛ wekɔ ɛkɔkɔ w’eshika wa sho nɔmba. Bible mbele tshɔi ya dibuku diata mɛtɛ lo dikambo sɔ ndo tɔ kekɔ la lokema l’alɔmbɛlɔ wakasale ekambi wa Nzambi wa kɔlamelo. Vɔ wakalɔmbɛ dia nkondja esambelo, ɛlɔmbwɛlɔ, edimanyielo ndo ekadimwelo lo ambola woleki wolo.—Osambu 23:3; 71:21; Danyele 9:4, 5, 19; Habakuka 1:3.
Kânga mbakatshikitanyi alɔmbɛlɔ asɔ, vɔ wakafɔnaka lo dui ɔtɔi. Wanɛ tshɛ wakalɔmbaka wakeyaka kɛnɛ kakawahombaka nsala di’alɔmbɛlɔ awɔ monga amɛna, mbuta ate vɔ wakeyaka onto lakawahombaka nɔmba. Koko, anto efula wa l’andja ɔnɛ hawoshihodia dui sɔ.
-
-
2 Akɔna ahombaso Nɔmbaka?Tshoto y’Etangelo—2011 | Ngɔndɔ ka ntondo 1
-
-
2 Akɔna ahombaso
Nɔmbaka?
ONDE alɔmbɛlɔ tshɛ tshɔka otsha lo dihole diâmɛ, oyadi woho akɔna w’onto walɔmbaso? Anto efula wa l’andja ɔnɛ kadimolaka ɔnɛ eelo. Anto efula wasukɛ awui w’osanga w’ɛtɛmwɛlɔ ndo wata ɔnɛ ɛtɛmwɛlɔ tshɛ wekɔ mɛtɛ mbetawɔka kanyi shɔ. Ko onde kanyi shɔ yekɔ mɛtɛ?
Bible mbetshaka dia Nzambi hoke alɔmbɛlɔ efula. Lo nshi yakafundamaka Bible, anto waki la mbekelo ka nɔmbaka dikishi dia lɔsɛla, koko Nzambi akawatɛka mbala la mbala dia tshelo shɔ yekɔ kɔlɔ. Ɛnyɛlɔ, Osambu 115:4-6 mbutaka lo kɛnɛ kendana la dikishi ɔnɛ “dio la atui, keli hadiuki.” Mbokɛmaka hwe dia nɔmba nzambi kahoke alɔmbɛlɔ ekɔ wetshelo a wenya.
Ɔkɔndɔ ɔmɔtshi wa lo Bible nembetshiyaka dikambo sɔ dimɛna dimɛna. Elidja ɔprɔfɛta wa mɛtɛ akalɔmbɛ aprɔfɛta wa Baala dia vɔ tokɔlɔmba Baala ntondo kele nde lawɔ kayɔlɔmbɛ Nzambi kande l’ɔkɔngɔ diko. Elidja akate ɔnɛ Nzambi ka mɛtɛ mbayokadimola, koko nzambi ka kashi hatokadimola. Aprɔfɛta wa Baala waketawɔ tɔfwɛfwɛ tɔsɔ ko vɔ wakalɔmbɛ edja efula ndo wakadje welo efula, koko ndoko di’ɔlɔ diakayala! 1 Khumi ya Dikanga 18:29 mbutaka ɔnɛ: “Ku nduku diui, nduku ekadimwelu.” Ko Elidja akandasale na?
L’ɔkɔngɔ diko, Elidja akalɔmbɛ Nzambi kande ko nde akôkadimola lo mayi ka sso lo ntoma dja oma l’olongo dia yɔ ndjotshumba olambo wakandakitsha. Otshikitanu akɔna waki lam’asa dɔmbɛlɔ diaki Elidja l’alɔmbɛlɔ w’aprɔfɛta wa Baala? Sho tanaka dui dimɔtshi di’ohomba lo dɔmbɛlɔ diaki Elidja diofundami lo 1 Khumi ya Dikanga 18:36, 37. Diɔ diekɔ dɔmbɛlɔ dia mondo efula nɛ dia diɔ diekɔ la tɔtɛkɛta oko 30 lo Hɛbɛru. Koko Elidja akakambe la lokombo Jehowa mbala shato y’etondo lo dɔmbɛlɔ dia mondo sɔ.
Baala (kitshimudi ate “ɔnɛ lakanga” kana “nkumi”) mbaki nzambi k’ase Kanana ndo ngielongelo tshɛ yaki la woho wa jambizambi yakawatɛmɔlaka yakawelɛka ɔnɛ Baala. Koko paka Jehowa mbele la lokombo lɔsɔ l’andja w’otondo. Nzambi kɛsɔ akatɛ ekambi ande ɔnɛ: “Dimi keli [Jehowa]. Oso keli lukumbu lami. Dimi halakimo lutumbu lami le ukina, kana nemo diami le dikishi.”—Isaya 42:8.
Onde alɔmbɛlɔ waki Elidja ndo waki aprɔfɛta wa Baala asɔ wakatshu otsha lo dihole diâmɛ? Ɔtɛmwɛlɔ wa Baala wakalanya anto la dieyanelo dia mindo ndo l’elambo w’anto, koko ɔtɛmwɛlɔ wa Jehowa wakasha ase Isariyɛlɛ nɛmɔ lo mbatshungola oma lo ditshelo dia kɔlɔ sɔ. Naka wɛ fundɛ ɔngɛnyi ayɛ ɔmɔtshi wɔsayɛ la nɛmɔ di’efula mukanda, onde wɛ ayetawɔ di’onto okina lakalanya lokumu l’ɔngɛnyi ayɛ ɔsɔ mbɔsa? Atonga na!
Etena kalɔmbayɛ Jehowa, eya dia Otungi aso ndo She anto tshɛ mbalɔmbayɛ.a Ɔprɔfɛta Isaya akate lo dɔmbɛlɔ ate: “We [Jehowa] keli shesu.” (Isaya 63:16) Nde mbele Ɔnɛ lakatɛkɛta Yeso Kristo dikambo diande etena kakandatɛka ambeki ande ɔnɛ: “Dimi [lekɔ lo tadɛ] le Papa, Shenyu, le [Nzambi k]ami ndu [Nzambi k]anyu.” (Joani 20:17) Jehowa mbele She Yeso. Nde mbele Nzambi kakalɔmbaka Yeso ndo kakandetsha ambeki ande dia nɔmbaka.—Mateu 6:9.
Onde Bible tɔlɔmbaka dia sho nɔmba Yeso, Mariya, asanto kana andjelo? Ndoko, Bible tɔlɔmbaka dia sho nɔmbaka paka Jehowa l’ɔtɛ w’ɛkɔkɔ wayela ɛnɛ. Ɔkɔkɔ wa ntondo ele, dɔmbɛlɔ mbɔsamaka oko ɔtɛmwɛlɔ ndo Bible mbutaka dia paka Jehowa mbahomba tɛmɔma. (Etumbelu 20:5) Ɔkɔkɔ wa hende ele, Bible mɛnyaka dia Jehowa mbelamɛka ɔnɛ ‘Ɔnɛ latokaka dɔmbɛlɔ.’ (Osambu 65:2) Kânga mbasha Jehowa anto ɛkɛndɛ woho walangande, nde atashaka ndoko onto ɔkɛndɛ ɔsɔ. Nde mbutaka dia ndamɛ ayohokamɛka alɔmbɛlɔ aso.
Ɔnkɔnɛ, naka wɛ kombolaka dia Nzambi mpokamɛ alɔmbɛlɔ ayɛ, ohɔ dako dia l’Afundelo nɛ: ‘Onto tshɛ latɛndɛ lokombo la Jehowa ayoshimbamɛ.’ (Etsha 2:21) Ko onde Jehowa mpokamɛka alɔmbɛlɔ tshɛ aha la tɔlɔmba dia sho tasadi dikambo dimɔtshi ko kana ekɔ dui dimɔtshi diahombaso teyi naka sho nangaka dia nde mpokamɛ alɔmbɛlɔ aso?
[Nɔtɛ ka l’ɛse ka dikatshi]
a Ɛtɛmwɛlɔ ɛmɔtshi mbetshaka di’ekɔ kɔlɔ nimola lokombo laki Nzambi kânga lo dɔmbɛlɔ. Koko lokombo lɔsɔ fundama suke la mbala 7 000 ndo lɔ tanemaka mbala efula lo alɔmbɛlɔ ndo lo esambo w’ekambi wa kɔlamelo waki Jehowa.
[Osato wa lo lɛkɛ 5]
Tɔfwɛfwɛ takadje Elidja aprɔfɛta wa Baala takɛnya dia alɔmbɛlɔ tshɛ hawotshu otsha lo dihole diâmɛ
-
-
3 Ngande wahombaso Nɔmbaka?Tshoto y’Etangelo—2011 | Ngɔndɔ ka ntondo 1
-
-
3 Ngande wahombaso
Nɔmbaka?
ETENA ketshawɔ anto dia nɔmba, ɛtɛmwɛlɔ efula mbikaka epole ɔsɛkɛ lo awui wele oko kiongamu, ɛtɛkɛta ndo nsɛlɛmɔnyi. Koko Bible tokimanyiyaka dia sho ndeka mbidja yimba lo ambola woleki ohomba wendana la dɔmbɛlɔ wele oko: “Ngande wahombaso nɔmbaka?”
Bible mbutaka di’ekambi wa Nzambi wa kɔlamelo wakalɔmbaka lo ahole wotshikitanyi ndo waki la tokongamu totshikitanyi. Vɔ wakasalaka alɔmbɛlɔ wa l’otema kana la dui dia wolo lo ndjela akambo waki la wɔ. Vɔ wakalɔmbaka wenda l’olongo kana woki adwe. Lo dihole dia vɔ nkamba l’esato, l’apondo kana l’abuku w’alɔmbɛlɔ, vɔ wakasalaka alɔmbɛlɔ w’oma k’ɛse otema l’ɛtɛkɛta awɔ vɔamɛ. Kakɔna kakawasale dia Nzambi mboka alɔmbɛlɔ awɔ?
Oko wakatadiɛnyi lo sawo dietshi, vɔ wakalɔmbaka paka Jehowa Nzambi ndamɛ. Koko aha lâsɔ ato. 1 Joani 5:14 mbutaka ɔnɛ: “Dihunga ne mbeli la su le ndi shati: Naka shu tayolomba engo uku lulangu landi, ndi ayutukela.” Alɔmbɛlɔ aso pombaka mbɔtɔnganɛ la lolango la Nzambi. Alanga nembetshiya dikambo sɔ?
Dia sho nɔmba lo yoho yɔtɔnɛ la lolango la Nzambi, sho pombaka mbeya lolango lande. Ɔnkɔnɛ, wekelo wa Bible wekɔ ohomba dia sho nsala alɔmbɛlɔ woka Nzambi. Onde dui sɔ nembetshiyaka dia Nzambi hatotoka naka sho bu ambewi wa Bible? Ndoko, koko Nzambi nongamɛka dia sho mbeka lolango lande, lishihodia ndo nsɛna lo yoho yɔtɔnɛ lalɔ. (Mateu 7:21-23) Sho pombaka nɔmba lo yoho yɔtɔnɛ la kɛnɛ kekaso.
Naka sho mbeka awui wendana la Jehowa ndo la lolango lande, kete mbetawɔ kaso kayohama. Monga la mbetawɔ ekɔ dikambo dikina diatokimanyiya dia Nzambi mboka alɔmbɛlɔ aso. Yeso akate ate: “Naka nyu la mbetawo, nyayulungula akambu tshe walombanyu lu dombelo dianyu.” (Mateu 21:22) Ndjala la mbetawɔ halembetshiya ndjala yetawɔ etawɔ. Koko dui sɔ nembetshiyaka mbetawɔ ɛngɔ kɛmɔtshi kosukame la tolembetelo t’eshika kânga mbahatɛnama. (Heberu 11:1) Bible ekɔ la tolembetelo efula t’eshika tɛnya dia kânga mbahatakoke mɛna Jehowa, nde ekɔ onto la mɛtɛ mɛtɛ, lakokaso mbɛkɛ otema ndo lele suke dia nkadimola alɔmbɛlɔ wa wanɛ wele la mbetawɔ le nde. Lâdiko dia lâsɔ, sho kokaka ntetemala nɔmba Jehowa mbetawɔ k’efula, teya dia nde nangaka tosha kɛnɛ keso l’ohomba.—Luka 17:5; Jakoba 1:17.
Dikambo dikina nto diendana la dɔmbɛlɔ diɔ nɛ. Yeso akate ate: “Nduku untu laya le Papa, tshikima uma le mi.” (Joani 14:6) Ɔnkɔnɛ, Yeso mbele ehomɔ katokimanyiya dia ndjasukanya la Jehowa Shɛso. Ndo nto, Yeso akatɛ ambeki ande dia vɔ nɔmbaka lo lokombo lande. (Joani 14:13; 15:16) Kɛsɔ halembetshiya ɔnɛ sho pombaka nɔmba Yeso, koko tɔ nembetshiyaka dia sho pombaka nɔmba lo lokombo la Yeso, tohɔ dia Yeso mbatokimanyiya dia sho ndjasukanya la Shɛso ka kokele ndo k’ekila.
Ambeki wa Yeso wakandaleke mbokana la wɔ wakɔsɛngasɛnga etena kɛmɔtshi ɔnɛ: “Khumadiondjo utetsha lama nomba.” (Luka 11:1) Mɛnamaka dia vɔ kombɔsɛngasɛnga dia nde mbatɛ awui wele oko awui womaso la nsɛdingola ango. Lo mɛtɛ, ekɔ oko vɔ wakawombolaka ɔnɛ: ‘Awui akɔna wahombaso nɔmbaka?’
[Efundelo wa l’etei w’odingɔ wa lo lɛkɛ 6]
Nzambi mbokaka alɔmbɛlɔ wɔtɔnɛ la lolango lande, wasalema la mbetawɔ ndo lo lokombo la Yeso
-
-
4 Awui akɔna wahombaso Nɔmbaka?Tshoto y’Etangelo—2011 | Ngɔndɔ ka ntondo 1
-
-
4 Awui akɔna wahombaso
Nɔmbaka?
DƆMBƐLƆ di’ɛnyɛlɔ mbele dɔmbɛlɔ dioleki Akristo nɔmba. Oyadi ɛtɛkɛta ɛsɔ wekɔ mɛtɛ kana bu, ekɔ mɛtɛ di’anto efula hawoshihodia dɔmbɛlɔ di’ɛnyɛlɔ diaki Yeso dielamɛ tena dimɔtshi ɔnɛ Dɔmbɛlɔ dia Nkumadiɔndjɔ kana Disambɛ dia Shɛso. Miliyɔ y’anto mbutaka ɛtɛkɛta wa dɔmbɛlɔ sɔ lushi tshɛ, ondo mbala efula oseka lushi tshɛ. Koko Yeso konongamɛ di’ampokami ande kambaka la dɔmbɛlɔ sɔ lo yoho ya ngasɔ. Ngande weyaso dikambo sɔ?
Yema tshitshɛ la ntondo ka nde mbalakanya dɔmbɛlɔ sɔ, Yeso akatɛ ambeki ande ate: “Lo nɔmba [Nzambi], tanyɔcɔbɔlake efula.” (Mateu 6:7, Dyookaneelo dy’Oyooyo) Onde Yeso akayânya lo mbetsha ambeki ande ɛtɛkɛta wakawahombe nkimɛ ndo kalolɛka mbala la mbala? Kema, koko Yeso akatolakanyaka akambo wahombaso nɔmbaka ndo nde akatɛnyaka hwe kɛnɛ kahombaso mbetshaka lo dihole dia ntondo etena kalɔmbaso. Ɛsɔ tɔsɛdingole dɔmbɛlɔ sɔ dimɛna dimɛna. Diɔ fundama lo Mateu 6:9-13.
“Shesu le l’ulungu, lukumbu laye la[kidiame].”
L’ɛtɛkɛta ɛsɔ, Yeso akohola ambeki ande dia alɔmbɛlɔ tshɛ pombaka tshɔka otsha le Jehowa She. Ko onde wɛ mbeyaka lande na kele lokombo laki Nzambi lekɔ ohomba efula ndo bonde kahombalɔ kidiama?
Oma ko etatelo k’ɔkɔndɔ w’ana w’anto, wambomamatanyiya lokombo l’ekila laki Nzambi awui wa kashi efula. Satana lele otunyi waki Nzambi akate dia Jehowa ekɔ Omboledi wa kashi ndo wa lokaki wele kema la lotshungɔ la nɔmbɔla ditongami diande. (Etatelu 3:1-6) Anto efula wambeta la Satana wedi lo mbetsha dia Nzambi ekɔ etshitshitshitshi, ngala ndo kaloyaka kɔlɔ lo kɔlɔ kana ɔnɛ nde kema Otungi. Anto akina wambokoma polo ndo lo mɔnyɔla Jehowa lo minya lokombo lande oma lo Bible yakadimolawɔ ndo lo nshimba anto dia vɔ nkamba lalɔ.
Bible mɛnyaka dia Nzambi ayonya awui wa kɔlɔ asɔ tshɛ. (Ezekiyele 39:7) Lo nsala ngasɔ, nde ayokotsha ehomba ayɛ tshɛ ndo ayokandola ekakatanu ayɛ tshɛ. Ngande wayondosala dikambo sɔ? Ɛtɛkɛta waki Yeso wayela mbishaka okadimwelo.
“Diulelu diaye diayi.”
Ɛlɔ kɛnɛ, embetsha w’ɛtɛmwɛlɔ hawoshihodia elewɔ Diolelo diaki Nzambi. Koko oko wakadieyaka ampokami waki Yeso, aprɔfɛta waki Nzambi wakatatshi edja efula la ntondo dia Mɛsiya Oshimbedi wakasɔnama oma le Nzambi ayɔlɔmbɔla Diolelo diayotshikitanya andja ɔnɛ. (Isaya 9:6, 7; Danyele 2:44) Diɔ diayokidia lokombo laki Nzambi lo ntondja kashi yaki Satana sɛkɛ ndo lo ndanya Satana l’etsha ande tshɛ. Diolelo diaki Nzambi diayokomiya ata, hemɔ, ndjala ndo nyɔi. (Osambu 46:9; 72:12-16; Isaya 25:8; 33:24) Etena kalɔmbayɛ dia Diolelo diaki Nzambi ndja, wɛ nɔmbaka dia alaka asɔ tshɛ kotshama.
“Lulangu laye latshami la kete uku atshamalo l’ulungu.”
Ɛtɛkɛta waki Yeso ɛsɔ mɛnyaka dia lolango laki Nzambi layosalema la nkɛtɛ oko wasalemalɔ l’olongo lɛnɛ odjashi Nzambi. Ndoko onto lakakoke nshimba dia lolango laki Nzambi salema l’olongo. Ɔnaki Nzambi akalɔ ta la Satana l’andjelo ande ko akawakadja la nkɛtɛ. (Enyelo 12:9-12) Oko dui dia ntondo la dia hende, dui dia sato ka dɔmbɛlɔ di’ɛnyɛlɔ tokimanyiyaka dia sho mbidja yimba lo kɛnɛ koleki ohomba, mbuta ate lo lolango laki Nzambi, koko aha lo lolango laso shoamɛ. Lolango laki Nzambi mbatoshaka ditongami diande kɛnɛ koleki dimɛna le wɔ nshi tshɛ. Ɔnkɔnɛ, kânga Yeso onto la kokele akatɛ She ate: “Kuku aha uku alangami, keli uku alangaye.”—Luka 22:42.
“Utusha mbu ya nde ya la lushi la lushi elo.”
Oma lâsɔ, Yeso akɛnya dia sho kokaka nɔmba ndo lo dikambo di’ehomba aso hita. Bu kɔlɔ nɔmba Nzambi dia nde tokotshɛ ehomba aso wa l’emunyi wa lushi la lushi. Lo mɛtɛ, nsala ngasɔ toholaka dia Jehowa ekɔ ɔnɛ “[l]atushaka tshe lumu, luwi, la diango tshe.” (Etsha 17:25) Bible mɛnyaka dia nde ekɔ ombutshi wa ngandji watɔngɛnangɛnaka dia mbisha anande kɛnɛ kewɔ l’ohomba. L’ɛnyɛlɔ k’ombutshi wa dimɛna, nde hatoshaka anande kɛnɛ kele bu dimɛna.
“Utudimanyia kolo yasu.”
Onde wɛ ekɔ l’ohomba w’edimanyielo kaki Nzambi? Anto efula ɛlɔ kɛnɛ hawoyeya ele pɛkato ndo ɔnɛ tɔ kekɔ kɔlɔ efula. Koko Bible mbetshaka dia pɛkato kekɔ kiɔkɔ yoleki woke y’efukutanu wele la so ndo ɔnɛ tɔ mbakonya anto lo nyɔi. Lam’ele sho mbotɔka atshi wa pɛkato, sho salaka pɛkato mbala la mbala ndo dia sho nkondja lɔsɛnɔ la pondjo, tekɔ l’ohomba w’edimanyielo kaki Nzambi. (Romo 3:23; 5:12; 6:23) Ekɔ tshondo y’ekeketshelo dia sho mbeya kɛnɛ kata Bible ɔnɛ: “We Khumadiondjo keli ololo, katetawoka nyimanyia antu kolo.”—Osambu 86:5.
‘Ototshungole oma le kanga kɔlɔ.’
Onde wɛ mbeyaka dia wɛ ekɔ l’ohomba w’efula w’ekokelo ka Nzambi? Anto efula hawetawɔ dia Satana ‘kanga kɔlɔ’ ekɔ, koko Yeso aketsha ambeki ande dia Satana ekɔ onto la mɛtɛ ndo nde akawelɛ ɔnɛ “umbuledi a kete nye.” (Joani 12:31; 16:11) Satana ambonganyiya andja ɔnɛ ndo nde kombolaka dia konganyiya ndo wɛ lawɔ lo koshimba dia wɛ monga la diɔtɔnganelo dia ma ma wɛ la Jehowa Shɛso. (1 Petero 5:8) Koko Jehowa ndeka Satana wolo la fwa ndo nde ngɛnangɛnaka nkokɛ wanɛ wôlanga.
Hatɔsɛdingodi vuiwui tshɛ yele lo dɔmbɛlɔ di’ɛnyɛlɔ diaki Yeso lo sawo nɛ. Tohɔ dia 1 Joani 5:14 totɛka lo kɛnɛ kendana la Nzambi ɔnɛ: “Naka shu tayolomba engo uku lulangu landi, ndi ayutukela.” Ɔnkɔnɛ, toyakiyanyake dia wɛ hakoke mbutɛ Nzambi ekakatanu wele la yɛ l’ɔtɛ wewɔ totshitshɛ.—1 Petero 5:7.
Ko etena kakɔna ndo lende ahombaso nɔmbaka? Onde ekɔ ohomba nsɔna etena ndo dihole diahombaso nɔmbaka?
-
-
5 Lende ndo etena kakɔna kahombaso Nɔmbaka?Tshoto y’Etangelo—2011 | Ngɔndɔ ka ntondo 1
-
-
5 Lende ndo etena kakɔna kahombaso
Nɔmbaka?
AHA la tâmu, wɛ ambɛnaka dia ɛtɛmwɛlɔ efula wekɔ la mvudu y’alɔmbɛlɔ ya weke ndo vɔ shikikɛka wenya wahomba anto tshɔka dia tosambɛ. Onde Bible shikikɛka ahole ndo wenya wahombaso nɔmbaka?
Bible tɛnyaka dia ekɔ waaso w’amɛna wakokaso nɔmbaka. Ɛnyɛlɔ, Yeso akoke Nzambi losaka lo dɔmbɛlɔ la ntondo ka nde ndɛ l’ambeki ande. (Luka 22:17) Ndo etena kakandasanganaka l’ambeki ande dia ntɛmɔla Nzambi, vɔ wakalɔmbaka kâmɛ. Lo nsala ngasɔ, vɔ wakatetemalaka nsala dikambo sɔ l’edja k’ɛnɔnyi efula lo shinangɔnga y’ase Juda ndo lo tɛmpɛlɔ ka la Jerusalɛma. Nzambi akalongamɛka dia tɛmpɛlɔ monga “luudu la dombelo la wedja tshe.”—Mako 11:17.
Etena kasangana ekambi waki Nzambi ndo kawɔlɔmbawɔ, alɔmbɛlɔ awɔ kokaka monga l’etombelo w’amɛna. Naka vɔ monga l’ekanelo kâmɛ ndo alɔmbɛlɔ awɔ salema lo ndjela atɔndɔ wa l’Afundelo, kete Nzambi ayɔngɛnangɛna. Alɔmbɛlɔ awɔ mbeyaka mbotshutshuya dia nde nsala kɛnɛ kakinde kokoka nsala otondonga vɔ kosangana. (Heberu 13:18, 19) Ɛmɛnyi wa Jehowa nɔmbaka mbala la mbala lo nsanganya yawɔ. Tambokelɛ l’otema ɔtɔi lo Mbalasa ka Diolelo kele suke la yɛ dia wɛ ndjohokamɛ alɔmbɛlɔ wa ngasɔ l’atui ayɛ.
Koko Bible hashikikɛ etena kana dihole diahombaso nɔmbaka. Bible kekɔ l’ɛkɔndɔ w’ekambi wa Nzambi wakalɔmbaka tena tshɛ ndo ahole tshɛ. Yeso akate ate: “Lam’ayuyolomba, oto lu luudu laye, udihi lukuki, olombe Sho leli lu usheshe. Ku Sho latenaka lu usheshe, ayukufuta.”—Mateu 6:6.
Shi ɔsɔ ekɔ leeta la dimɛna? Wɛ kokaka nɔmba Nkum’Olongo lo tena tshɛ, lo woshɛshɛ ndo monga l’eshikikelo ɔnɛ nde ekɔ lo kôka. Kema dui dia diambo lo woho wakongaka Yeso lo dihole dia diɛta mbala efula dia nde nɔmba. Etena kɛmɔtshi, nde akalɔmbɛ otsho w’otondo dia nyanga ɛlɔmbwɛlɔ la ntondo ka nde mbɔsa yɛdikɔ y’ohomba efula.—Luka 6:12, 13.
Apami ndo wamato akina watɛkɛtama lo Bible wakalɔmbaka etena kakawalangaka mbɔsa tɛdikɔ kana kakiwɔ l’ekakatanu wa wolo. Tena dimɔtshi, vɔ wakalɔmbaka la dui dia wolo ndo tena dimɔtshi wakalɔmbaka l’otema. Ndo nto, vɔ wakalɔmbaka etena kakiwɔ l’olui ndo etena kakiwɔ vɔamɛ. Kɛnɛ kele ohomba ele vɔ wakalɔmbaka. Nzambi mbutɛka ekambi ande ɔnɛ: “Nyutetemali nomba.” (1 Tesalonika 5:17) Nde ekɔ suke dia mpokamɛ aha la mpekɔ alɔmbɛlɔ a wanɛ wasala lolango lande. Shi ɔsɔ ekɔ leeta la dimɛna?
Lo mɛtɛ, anto efula ndjambolaka ɔnɛ: ‘Onde ekɔ ohomba nɔmbaka? Onde dɔmbɛlɔ mɛtɛ kokaka kimanyiyami?’
[Efundelo wa l’etei w’odingɔ wa lo lɛkɛ 9]
Sho kokaka nɔmba wonya tshɛ ndo dihole tshɛ
-
-
6 Dɔmbɛlɔ Kokaka tokimanyiya?Tshoto y’Etangelo—2011 | Ngɔndɔ ka ntondo 1
-
-
6 Dɔmbɛlɔ
Kokaka tokimanyiya?
ONDE dɔmbɛlɔ kokaka tokimanyiya? Bible kadimolaka ɔnɛ eelo nɛ dia alɔmbɛlɔ w’ekambi wa Nzambi wele la kɔlamelo wekɔ la wahɔ efula le wɔ. (Luka 22:40; Jakoba 5:13) Lo mɛtɛ, dɔmbɛlɔ kokaka tokimanyiya efula lo nyuma, lo yimba ndo lo demba. Ngande wakoka dikambo sɔ salema?
Tɔshi dia wambosha ɔnayɛ ɔmɔtshi woshasha. Onde wɛ ayowetsha dia nde ndjaɔsa oko kanga lowando kana dia nde mɛnya lowando otsha le ɔnɛ lowosha woshasha? Etena kɛnyaso tokanyi tele la so l’ɛtɛkɛta, sho titondjaka sɛkɛ ndo tikeketshaka. Onde ngasɔ mbediɔ ndo lo kɛnɛ kendana l’asawo wasawolaso la Nzambi? Eelo. Ɛsɔ tɔsɛdingole bɛnyɛlɔ dimɔtshi.
Alɔmbɛlɔ wa eokelo ka losaka. Etena kokaso Shɛso losaka dia diangɔ di’amɛna diatoshande, sho mbikaka epole ɔsɛkɛ lo ɛtshɔkɔ wakondjaso. Etombelo wonga la dui sɔ ele, wonya walɔmbaso sho mbeyaka ndeka monga la lowando, l’ɔngɛnɔngɛnɔ ndo la sso di’ɔlɔlɔ.—Filipi 4:6.
Ɛnyɛlɔ: Yeso akɛnya lowando lo woho wakahokamɛ She alɔmbɛlɔ ande ndo wakandâkadimola.—Joani 11:41.
Alɔmbɛlɔ wa nkondja edimanyielo. Etena kalɔmbaso Nzambi dia nde todimanyiya, sho keketshaka nkum’etema yaso, ndekaka ndjatshumoya ndo mbeyaka ɔnɛ tekɔ atshi wa pɛkato. Ndo nto, sho tshikaka ndjaɛndja onongo l’ɔtɛ wakatasale pɛkato.
Ɛnyɛlɔ: Davidi akalɔmbɛ dia mɛnya ndjatshumoya ndo lɔkɔnyɔ laki la nde.—Osambu 51.
Alɔmbɛlɔ wa nkondja ɛlɔmbwɛlɔ ndo lomba. Nɔmba Jehowa dia nde tɔlɔmbɔla kana dia tosha lomba lele la so ohomba dia mbɔsa tɛdikɔ t’amɛna kokaka tokimanyiya dia sho monga l’okitshakitsha wa mɛtɛ. Dui sɔ kokaka tohola elelo aso ndo tokimanyiya dia sho nkeketsha wɛkamu aso le Shɛso lele l’olongo.—Tukedi 3:5, 6.
Ɛnyɛlɔ: Sɔlɔmɔna akalɔmbɛ Nzambi ɛlɔmbwɛlɔ ndo lomba l’okitshakitsha tshɛ dia nde nɔmbɔla wodja w’Isariyɛlɛ.—1 Khumi ya Dikanga 3:5-12.
Alɔmbɛlɔ wa lo tena dia pâ. Naka sho ndiholɛ Nzambi otema etena keso la pâ lo yimba, kete tayokeketshama ndo tayoyaɛkɛ le nde lo dihole dia sho ndjaɛkɛ le so shoamɛ.—Osambu 62:8.
Ɛnyɛlɔ: Nkumekanga Asa akalɔmbɛ Jehowa etena kakandalɔshamaka oma le otunyi ande wa kɔlɔ.—2 Ekondo 14:11.
Alɔmbɛlɔ lo dikambo dia wanɛ wele lo dihombo. Alɔmbɛlɔ wa ngasɔ tokimanyiyaka dia ntshika dia monga la lokaki ndo monga la kɛtshi k’efula.
Ɛnyɛlɔ: Yeso akalɔmbɛ lo wahɔ w’ambeki ande.—Joani 17:9-17.
Alɔmbɛlɔ wa lotombo. Naka sho ntombola Jehowa l’ɔtɛ w’elimu ande wa diambo ndo waonga ande, kete dilɛmiɛlɔ ndo lowando lele la so otsha le nde layohama. Ndo nto, alɔmbɛlɔ wa ngasɔ mbeyaka tokimanyiya dia sho ndeka ndjasukanya la Nzambi kaso ndo Shɛso.
Ɛnyɛlɔ: Davidi akatombola Nzambi la wangasanu tshɛ l’ɔtɛ w’etongelo kande.—Osambu 8.
Ɔtshɔkɔ okina wakondjaso oma lo dɔmbɛlɔ ele, “ki ka [Nzambi], kuleki yimba tshe.” (Filipi 4:7) Monga la ki l’andja w’ofukutanu ɔnɛ ekɔ tshondo y’ɔtshɔkɔ nɛ dia dui sɔ toshaka wahɔ wa lo demba. (Tukedi 14:30) Ko onde sho nongolaka ɛtshɔkɔ ɛsɔ l’ɔtɛ wa welo wadjaso shoamɛ kana ekɔ ɛngɔ kɛmɔtshi katokimanyiya?
[Efundelo wa l’etei w’odingɔ wa lo lɛkɛ 10]
Dɔmbɛlɔ toshaka wahɔ wa lo demba, wa lo yimba ndo djekoleko wa lo nyuma
-
-
7 Onde Nzambi kokaka mboka ndo nkadimola Alɔmbɛlɔ?Tshoto y’Etangelo—2011 | Ngɔndɔ ka ntondo 1
-
-
7 Onde Nzambi kokaka mboka ndo nkadimola
Alɔmbɛlɔ?
ANTO efula kombolaka nkondja okadimwelo wa dimbola diele la diko dingo. Bible mɛnyaka dia Jehowa mɛtɛ mbokaka alɔmbɛlɔ. Sho mbasala dia nde mboka alɔmbɛlɔ aso kana diaha nde mbaoka.
Yeso akânya ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ wa lo nshi yande wakasalaka alɔmbɛlɔ wa lokeso. Vɔ wakasalaka la wolo tsho di’anto mbaɔsa oko anto w’ɛlɔlɔ. Nde akate dia “vo wambulungulaka difuto diawo.” Ɛtɛkɛta ɛsɔ nembetshiyaka dia vɔ wakahombe nongola kɛnɛ kakawalekaka nanga, mbuta ate dia anto mbadja yimba, koko aha kɛnɛ kakiwɔ l’ohomba, mbuta ate dia Nzambi mpokamɛ alɔmbɛlɔ awɔ. (Mateu 6:5) Woho akɔ wâmɛ mbele ɛlɔ kɛnɛ, anto efula nɔmbaka lo ndjela lolango lawɔ koko aha lo ndjela lolango la Nzambi. Nzambi hawaoke nɛ dia vɔ hawokambe l’atɔndɔ wa lo Bible wakatasɛdingola lo asawo wetshi.
Ko wɛ ngande? Onde Nzambi kokaka mboka ndo nkadimola alɔmbɛlɔ ayɛ? Okadimwelo wa dimbola sɔ hawolemanɛ la lokoho la demba diayɛ, wodja ayɛ kana dihole diele la yɛ lo tshunda. Bible toshikikɛka ɔnɛ: “[Nzambi] kema la shonodi y’antu. Keli ndi mbetawoka wa lu wedja tshe, wane wawuka woma la watsha akambu w’ololo.” (Etsha 10:34, 35) Onde ɛtɛkɛta ɛsɔ mbɔtɔnɛka la yɛ? Naka wɛ mbokaka Nzambi wɔma, wɛ ayowɔsa la nɛmɔ di’efula ndo ayotona dia mbonyangiya. Nsala akambo w’ɛlɔlɔ kɛdikɛdi nsala kɛnɛ kele ɔlɔlɔ lo washo wa Nzambi, koko aha lolango layɛ wɛmɛ kana l’anto. Onde wɛ mɛtɛ nangaka dia Nzambi mpokamɛ alɔmbɛlɔ ayɛ? Bible kɛnyaka kɛnɛ kahombayɛ nsala dia Nzambi mboka alɔmbɛlɔ ayɛ.a
Lo mɛtɛ, anto efula nangaka dia Nzambi nkadimola alɔmbɛlɔ awɔ lo dihindo. Koko kânga lo nshi yakafundamaka Bible, Nzambi akasalaka ahindo paka lo pai. Akongaka naka nde ambosala dihindo, kete ntambe efula pombaka mbeta dia nde ndjosala dikina. Ndo nto, Bible mɛnyaka dia ahindo wakakomɛ lo nshi y’apɔstɔlɔ. (1 Koreto 13:8-10) Ko onde dui sɔ nembetshiyaka dia Nzambi hakadimola alɔmbɛlɔ tshɛ ɛlɔ kɛnɛ? Atonga na! Ɛsɔ tɔsɛdingole alɔmbɛlɔ amɔtshi wakadimolande.
Nzambi toshaka lomba. Jehowa ekɔ Kiɔkɔ yoleki woke ya lomba la mɛtɛ tshɛ. Nde lishaka wanɛ tshɛ walanga nɔmbwama oma le nde.—Jakoba 1:5.
Nzambi toshaka nyuma k’ekila. Nyuma k’ekila mbele wolo waki Nzambi wakamba la nde olimu. Ndoko wolo okina woleki wolo ɔsɔ wolo. Tɔ kokaka tokimanyiya dia mbikikɛ ehemba, tosha ki ka l’otema etena keso l’ekakatanu ndo tokimanyiya dia sho nkɛnɛmɔla waonga akina w’amɛna efula. (Ngalatiya 5:22, 23) Yeso akashikikɛ ambeki ande ate Nzambi toshaka anto woshasha ɔsɔ la lokaho.—Luka 11:13.
Nzambi mbetshaka wanɛ wôyanga l’otema ɔtɔi. (Etsha 17:26, 27) Anto wa l’andja w’otondo wekɔ lo nyanga akambo wa mɛtɛ l’otema ɔtɔi. Vɔ nangaka mbeya Nzambi, mbuta ate lokombo lande, sangwelo diande lo dikambo dia nkɛtɛ ndo di’anto ndo woho wakokawɔ ndjasukanya la nde. (Jakoba 4:8) Ɛmɛnyi wa Jehowa mpomanaka tena efula l’anto wa ngasɔ ndo vɔ ngɛnangɛnaka mbaɛnya ekadimwelo washa Bible lo ambola asɔ.
Onde ɔsɔ mbele ɔkɔkɔ wakawakosha periodikɛ kɛnɛ? Onde wɛ ekɔ lo nyanga Nzambi? Ondo ɔnɛ mbele yoho yakadimolande alɔmbɛlɔ ayɛ.
[Nɔtɛ ka l’ɛse ka dikatshi]
a Dia mbeya awui akina wendana la woho wakokayɛ nɔmba dia Nzambi kôka, enda tshapita 17 ya dibuku Bible etshatɔ mɛtɛ? diakatondjama oma le Ɛmɛnyi wa Jehowa.
-