Wɛ koka ntetemala kambɛ Jehowa kaanga la ntondo k’ɔkɔmwɛlɔ

1. Naa ɛtshɔkɔ ɛmɔtshi wele laso l’ɔtɛ weso l’okongamelo wa Jehowa?

TEKƆ la diɛsɛ di’efula dia monga l’okongamelo wa Jehowa lo nshi y’ekomelo y’osukusuku nyɛ. Oko watalana awui wa l’andja ɔnɛ, Jehowa akatosha nkumbo ka lo nyuma kele kaamɛ k’anangɛso l’akadiyɛso. (Os. 133:1) Nde tokimanyiyaka dia sho monga la dimama dia wolo dia lam’asa ase nkumbo. (Ɛf. 5:33–6:1) Ndo nde toshaka shɛnɔdi ndo lomba lele laso ohomba dia monga la wɔladi wa mɛtɛ w’oma k’ɛse otema.

2. Kakɔna kahombaso nsala ndo lande na?

² Sho pombaka nsala la wolo dia ntetemala kambɛ Jehowa la kɔlamelo. Lande na? Nɛ dia lo tena dimɔtshi munga y’anto akina mbeyaka tonyangiya. Sho mbeyaka nto monga l’okakatanu wa ndɔshana la munga yaso hita, djekoleko naka sho kalolɛka munga yakɔ. Sho pombaka ntetemala l’olimu wa Jehowa, 1) etena katosalɛ osekaso ombetawudi kɔlɔ, 2) etena katonyangiya olonganyi aso ndo 3) etena kakɔmɔso l’ɔtɛ wa munga yaso. Lo sawo nɛ, tayanga nsɛdingola dui la dui l’atei w’awui asɔ. Tayɔsɛdingola nto wetshelo wakokaso nkondja oma le onto ɔmɔtshi laki la kɔlamelo lɔtɛkɛtami lo Bible.

TETEMALA NTSHIKALA LA KƆLAMELO KAANGA ETENA KAKOSALƐ OSEKAYƐ OMBETAWUDI KƆLƆ

3. Naa okakatanu wahomana l’ekambi wa Jehowa?

³ Okakatanu. Asekaso ambetawudi amɔtshi wekɔ la waonga watotsha nkɛlɛ. Akina mbeyaka tɔnyɔla kana tosalɛ akambo lo yoho ya kɔlɔ. Wanɛ watɔlɔmbɔla koka nsala munga. L’ɔtɛ w’awui asɔ, anto amɔtshi mbeyaka ndjɔfɔnya dia sho bu l’okongamelo wa Nzambi. Koko lo dihole dia vɔ ntetemala kambɛ Nzambi “dihɛka lo dihɛka” kaamɛ l’anangɛwɔ ndo akadiyɛwɔ, vɔ mbeyaka ndjotatɛ mbewewɔ wanɛ wakaasalɛ kɔlɔ ndo kaanga ntshika ntshɔ lo nsanganya. (Zɛf. 3:9) Onde ɔsɔ ekɔ dui dia lomba? Tende wetshelo wakokaso nkondja oma le onto ɔmɔtshi lɔtɛkɛtami lo Bible lakahomana l’ekakatanu akɔ waamɛ.

4. Ekakatanu akɔna wakahomana l’ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ?

⁴ Ɛnyɛlɔ k’oma lo Bible. Ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ akeyaka di’anango ndo akadiyɛnde w’Akristo waki anto wele keema kokele. Ɛnyɛlɔ, yema tshitshɛ l’ɔkɔngɔ wa nde ntatɛ nsangana l’ase etshumanelo, anto wakokanɛ kɔlɔ. (Ets. 9:26) L’ɔkɔngɔ diko, amɔtshi wakatɛkɛtaka awui wa kɔlɔ lo dikambo diande l’oyango wa ndanya lokumu lande. (2 Kɔr. 10:10) Pɔɔlɔ akɛnyi ɔnangɛso ɔmɔtshi laki l’ɛkɛndɛ ɔsa yɛdikɔ ya kɔlɔ yakakoke ntakanya anto akina. (Ngal. 2:​11, 12) Ndo ɔngɛnyi ɔmɔtshi waki Pɔɔlɔ wa ma ma, mbuta ate Makɔ, akonyangiya efula. (Ets. 15:​37, 38) Pɔɔlɔ otokoka mbetawɔ dia dui dimɔtshi l’atei w’awui asɔ mbokonya diaha nde mbekesanɛ l’anto wakonyangiya asɔ. Koko, nde akatetemala monga la kanyi ya dimɛna otsha le anango l’akadiyɛnde ndo akatetemala ndjasha l’olimu wa Jehowa. Kakɔna kakakimanyiya Pɔɔlɔ dia nde ntetemala?

5. Kakɔna kakakimanyiya Pɔɔlɔ diaha nde mpekɔ anango l’akadiyɛnde? (Kɔlɔsayi 3:​13, 14) (Enda ndo osato.)

⁵ Pɔɔlɔ akokaka anango l’akadiyɛnde ngandji. Ngandji kakokaka Pɔɔlɔ anto akina kakokimanyiya dia nde ndeka mbika washo lo waonga awɔ w’amɛna koko aha lo munga yawɔ. Ngandji kakakimanyiya Pɔɔlɔ nto dia nkamba la kɛnɛ kakandafunde ndamɛ, oko wɔtɛkɛtamidiɔ lo Kɔlɔsayi 3:​13, 14. (Adia.) Tɔsɛdingole woho wakɛnama mɛtɛ ka dui sɔ lo dikambo dia Makɔ. Kaanga mbakatotshika Makɔ Pɔɔlɔ lo lɔkɛndɔ lawɔ la ntondo la misiɔnɛrɛ, Pɔɔlɔ kotshikala la lonyangu l’otema. L’ɔkɔngɔ diko, etena kakayofundɛ Pɔɔlɔ etshumanelo ka la Kɔlɔsayi mukanda ande wa la ngandji, nde akandola Makɔ oko osekande l’olimu laki la nɛmɔ, mbuta ate laki, “kiɔkɔ ya esambelo k’efula.” (Kɔl. 4:​10, 11) Lam’akinde lo lokanu la Rɔmɔ, Pɔɔlɔ akalɔmbɛ lo yoho ya laande dia Makɔ ndja ndjookimanyiya. (2 Tim. 4:11) Mbokɛmaka hwe dia Pɔɔlɔ kompekɔ anango. Wetshelo akɔna wakokaso nkondja oma le Pɔɔlɔ?

6-7. Ngande wakokaso ntetemala mɛnya anangɛso l’akadiyɛso ngandji oyadi munga yele lawɔ? (1 Joani 4:7)

⁶ Wetshelo. Jehowa nangaka dia sho ntetemala mɛnya anangɛso l’akadiyɛso ngandji. (Adia 1 Joani 4:7.) Naka anangɛso ndo akadiyɛso hawotosalɛ akambo lo yoho yahomba Okristo salɛ onto akambo, teye diaha l’okonda mbasalawɔ dikambo sɔ ndo vɔ wekɔ lo mbidja welo dia nsala kɛnɛ kele ɔlɔlɔ lo washo wa Jehowa. (Tok. 12:18) Nzambi nangaka ekambi ande wa kɔlamelo kaanga mbasalawɔ munga. Kaanga etena kasalaso munga, nde tetemalaka monga ɔngɛnyi aso ndo nde hatolamɛ nkɛlɛ l’otema. (Os. 103:9) Ekɔ mɛtɛ dui di’ohomba dia sho mbokoya Shɛso kadimanyiyana!—Ɛf. 4:32–5:1.

⁷ Tohɔ nto dia lam’ayasukana ekomelo, sho pombaka ntetemala ntshikala suke suke l’anangɛso ndo akadiyɛso. Sho koka nongamɛ ɛhɛnyɔhɛnyɔ wa wolo. Sho koka kaanga mbidjama lo lokanu l’ɔtɛ wa mbetawɔ kaso. Naka dui dia ngasɔ diambotomba, kete tayoleka monga l’ohomba w’anangɛso l’akadiyɛso. (Tok. 17:17) Tɔsɛdingole kɛnɛ kakakomɛ Josep,a ekumanyi kɛmɔtshi ka l’Espagne. Nde l’anangɛso akina wakadjama lo lokanu l’ɔtɛ wa lomangemange lawɔ. Nde mbutaka ate: “Lo lokanu ekɔ wɔdu di’onto nkoma ɛkɛlɛkɛlɛ otsha le osekande ombetawudi nɛ dia lo lokanu ndooko sheke yombama. Takahombe mbikikanɛ kɔlɔ ndo dimanyiyana. Dui sɔ diakatokimanyiya dia sho ntshikala kaamɛ ndo kokanɛ lam’asaso. Taki l’anto waki kokambɛka Jehowa lo lokanu. Lo diaaso dimɔtshi, lakahomɔ lo lonya ndo wakamɔmbɛ bandajɛ lo lonya lakɔ, laasɔ dimi komonga l’akoka wa nsala awui dimɛ. Koko ɔnangɛso ɔmɔtshi akansolɛ ahɔndɔ ndo akakimanyiya lo toho tokina shikaa. Lakɛnyi ngandji ka mɛtɛ etena kakimi mɛtɛ l’ohomba atɔ efula.” Ande ɛkɔkɔ w’amɛna wele laso wa nkandola ekakatanu wele lam’asaso l’etena kɛnɛ lee!

TETEMALA KAMBƐ JEHOWA KAANGA ETENA KAKONYANGIYA OLONGANYI AYƐ

8. Okakatanu akɔna wahomana l’atshukanyi?

⁸ Okakatanu. Awala tshɛ wekɔ l’ekakatanu. Bible mbutaka hwe dia wanɛ watshukana wayonga “la asui lo alemba awɔ.” (1 Kɔr. 7:28) Lande na? Nɛ dia diwala diekɔ osanga w’anto ahende wele keema kokele, wele onto l’onto ekɔ la waonga ande wotshikitanyi, awui walanga ɔmɔtshi ndo awui wahalange okina. Elonganyi mbeyaka ndja oma l’ahole ndo mbekelo yotshikitanyi. Yema yema vɔ mbeyaka ndjɔkɛnɛmɔla waonga wele onto l’onto kɔmɛnaka le osekande la ntondo ka vɔ tshukana. Awui asɔ tshɛ koka ntondja ewanu. Lo dihole dia vɔ mbetawɔ di’onto l’onto ekɔ la munga ndo nsala la wolo dia nkandola dikambo diakɔ, elonganyi mbeyaka ndjotatɛ mɛndjana onongo. Vɔ mbeyaka kaanga nkoma lo nkakitɔna kana mpandjola diwala l’ɔtɛ w’okakatanu awɔ. Onde vɔ wayonga l’ɔngɛnɔngɛnɔ naka vɔ nkakitɔna kana ndjaka diwala?b Nyɛsɔ tokondja wetshelo oma le onto ɔmɔtshi lɔtɛkɛtami lo Bible lakatetemala kambɛ Jehowa kaanga etena kakiwɔ l’okakatanu wa wolo lo diwala diawɔ.

9. Okakatanu akɔna wakahomana l’Abigayɛlɛ?

⁹ Ɛnyɛlɔ k’oma lo Bible. Abigayɛlɛ aki wadi aki Nabala lele Bible mbutaka lo dikambo diande ɔnɛ nde aki awui wolo ndo la lɔkɛwɔ la kɔlɔ. (1 Sam. 25:3) Komonga dui dia wɔdu le Abigayɛlɛ dia mbidjasɛ la pami ka ngasɔ. Onde Abigayɛlɛ akakoke ntana yoho mɔtshi ya wɔdu ya ndjaka diwala diande? Nde akakondja diaaso sɔ etena kakaye Davidɛ, lakahombe ndjonga nkumekanga k’Isariyɛlɛ dia ndjodiaka omɛnde l’ɔtɛ wakandɔtɛngɛ ndo wakandatɛngɛ anto ande. (1 Sam. 25:​9-13) Abigayɛlɛ akakoke ndawɔ, ko ntshika Davidɛ dia nde ndjaka Nabala. Koko, nde akekama l’atei ndo aketawoya Davidɛ dia nde ntshika Nabala la lɔsɛnɔ. (1 Sam. 25:​23-27) Kakɔna ondo kakootshutshuya dia nde nsala ngasɔ?

10. Kakɔna ondo kakatshutshuya Abigayɛlɛ dia ntetemala kambɛ Jehowa kaanga mbakinde lo diwala di’ekakatanu?

¹⁰ Abigayɛlɛ akokaka Jehowa ngandji ndo akalɛmiyaka atɔndɔ ande wendana la diwala. Aha la taamu nde akeyaka kɛnɛ kakatɛ Nzambi Adama l’Eva etena kakandaatshukanya. (Eta. 2:24) Abigayɛlɛ akeyaka dia Jehowa akɔsaka diwala oko ɛngɔ k’ekila. Nde akalangaka ngɛnyangɛnya Nzambi ndo ondo kɛsɔ kakotshutshuya dia nsala tshɛ kakinde l’akoka wa nsala dia nshimbɛ nkumbo kande mbidja ndo omɛnde. Nde akɔshi yɛdikɔ esadi esadi dia nshimba Davidɛ diaha ndjaka Nabala. Nde aki nto suke dia nɔmba edimanyielo l’ɔtɛ wa munga kakinde kosala. Mbokɛmaka hwe dia Jehowa akalangaka womoto laki la dihonga ndo la ngandji ka ndjahondja ɔsɔ. Wetshelo akɔna wakoka waomi ndo waa wadi nkondja oma l’ɛnyɛlɔ ka Abigayɛlɛ?

11. a) Kakɔna kalongamɛ Jehowa le atshukanyi? (Ɛfɛsɔ 5:33) b) Wetshelo akɔna wamboyokondja oma lo welo wakadje Carmen dia nkokɛ diwala diande? (Enda ndo osato.)

¹¹ Wetshelo. Jehowa nɔmbaka di’atshukanyi nɛmiya tɛdikɔ tendana la diwala oyadi kaanga olonganyi aso ekɔ onto lele bu wɔdu sho nsɛna lande. Nzambi ngɛnangɛnaka efula etena kɛnande atshukanyi wasala la wolo dia nkandola ekakatanu ndo mɛnyanya ngandji ka ndjahombia ndo nɛmiyana lam’asawɔ. (Adia Ɛfɛsɔ 5:33.) Tɔsɛdingole ɛnyɛlɔ kaki Carmen. Ɛnɔnyi oko esamalo l’ɔkɔngɔ wa vɔ tshukana, Carmen akatatɛ mbeka Bible l’Ɛmɛnyi wa Jehowa ndo l’ɔkɔngɔ diko nde akabatizama. Carmen mbutaka ate: “Omɛmi kɔngɛnangɛna dikambo sɔ. Nde akambokaka nkɛlɛ l’ɔtɛ wakimi komongaka wonya tshɛ kaamɛ lande, l’ɔtɛ wakamatshɔka lo nsanganya ndo l’ɔtɛ wakandayashikikɛ dia kambɛ Jehowa. Nde akantɛngɛ ndo akamanɛ dia ntshikami.” Kaanga mbakidiɔ ngasɔ, Carmen akatetemala ntshikala lo diwala diande. L’edja k’ɛnɔnyi 50, nde akasale la wolo dia monga la diwala diohikami lo ngandji ndo lo dilɛmiɛlɔ. “Lam’akatetaka ɛnɔnyi, lakeke dia ndeka monga la shɛnɔdi ndo tɛkɛtaka l’omɛmi l’ɔkɔmi tshɛ. Mbeya ɔnɛ diwala ekɔ ekila lo washo wa Jehowa, akakimanyiya dia nsala tshɛ kakimi l’akoka wa nsala dia dikokɛ. Ndooko lushi lakamoke diwala diami eshi nɛ dia lakokaka Jehowa ngandji.”c Naka ekakatanu wambotomba lo diwala diayɛ, wɛ koka monga l’eshikikelo dia Jehowa ayokosukɛ ndo ayokokimanyiya dia wɛ ntetemala.

TETEMALA KAMBƐ JEHOWA OYADI L’ETENA KEYƐ L’ƆKƆMWƐLƆ L’ƆTƐ WA MUNGA YAYƐ

12. Okakatanu akɔna wakoka mpomana la so naka tambosala pɛkato ka woke?

¹² Okakatanu. Sho mbeyaka ndjaɛndja onongo naka tambosala pɛkato ka woke. Bible mbutaka dia pɛkato yaso koka tokonya dia sho ndjaoka oko anto wele l’otema “wambatɛ ndo wambatshatshema.” (Os. 51:17) Ɔnangɛso lelɛwɔ Robert akasale la wolo l’edja k’ɛnɔnyi efula dia nkotsha kɛnɛ kalɔmbama dia nkoma okambi wakimanyiya. Koko nde akasale pɛkato ka woke kakokonya dia nde mɛna dia nde ambosalɛ Jehowa kɔlɔ. Nde mbutaka ate: “Nkum’otema kami kakamɛndja wotsho w’efula oko onto lɛmbi tɔnɛ k’atafadi. L’ɔkɔngɔ diko lakayongaka la hemɔ ka l’asolo. Lakalele ndo lakalɔmbɛ Jehowa. Lakohɔ dia lakafɔnya dia Nzambi hampokamɛki nto pondjo. Lande na? Nɛ dia lakawosha nsɔnyi.” Naka tambosala pɛkato, sho mbeyaka ndjaoka oko anto wambɔkɔmɔ ndo ntatɛ mfɔnya dia Jehowa ambotokalɛ ndo taya bu nto l’ɔkɔkɔ wa mbokambɛ nto. (Os. 38:4) Naka ngasɔ mbayaokayɛ, kete sɛdingola dui diakakomɛ okambi ɔmɔtshi wa kɔlamelo waki Nzambi latɛkɛtama lo Bible ndo lakatetemala kambɛ Jehowa kaanga mbakandasale pɛkato ka woke.

13. Pɛkato kakɔna ka woke kakasale ɔpɔstɔlɔ Petero ndo kakɔna kakokonya dia nde kisala?

¹³ Ɛnyɛlɔ k’oma lo Bible. L’otsho wa la ntondo ka Yeso ndjakema, ɔpɔstɔlɔ Petero akasale munga efula ndo l’ɔtɛ wa munga yakɔ nde akanyomoyosala pɛkato nto ka woke efula. Ntondo, Petero akaleke ndjaɛkɛ le nde ndamɛ, lo ndjafuna dia nde ayotshikala la kɔlamelo oyadi kaanga apɔstɔlɔ akina kotshikaka Yeso. (Makɔ 14:​27-29) Oma laasɔ, etena kakiwɔ lo ekambɔ ka Ngɛtɛsɛmanɛ, Petero akahekɔ mbala efula dia ntetemala sungukala. (Makɔ 14:​32, 37-41) Oma laasɔ, etena kakaye olui w’anto la tokuwa ndo la tokalemba dia ndjonda Yeso, Petero akootshike. (Makɔ 14:50) L’ekomelo nde akanguna Yeso mbala shato ndo akatshibe ndo ntshiba dia nde heye Yeso. (Makɔ 14:​66-71) Kakɔna kakasale Petero lam’akandeye dia nde ambosala pɛkato ka woke? Nde akakɔmɔ ndo akalele efula ondo akasongotɔ la lonyangu ndo akayaɛndja onongo. (Makɔ 14:72) Ohokanyiya ɔkɛyi waki la Petero etena kakadiakema Yeso laki ɔngɛnyi ande, wenya engana l’ɔkɔngɔ. Nde mɛtɛ akahombe ndjaoka oko onto l’anyanya!

14. Kakɔna kakakimanyiya Petero dia ntetemala kambɛ Jehowa? (Enda lohoso.)

¹⁴ Petero aki l’akoka wa ntetemala kambɛ Jehowa l’ɔtɛ w’ɛkɔkɔ efula. Nde kondjanganya l’anto akina; nde akatshu otsha le anango wa lo nyuma ndo aha la taamu nde akakeketshama oma le wɔ. (Luka 24:33) Ndo nto, Yeso lakolɔma akɛnama le Petero ondo dia mbokeketsha. (Luka 24:34; 1 Kɔr. 15:5) L’ɔkɔngɔ diko, lo dihole dia nde mpangwɛ Petero l’ɔtɛ wa munga yande, Yeso akatɛ ɔngɛnyi ande ɔsɔ dia nde ayowosha ɛkɛndɛ wa weke. (Jni. 21:​15-17) Petero akeyaka dia nde akasale pɛkato ka woke, koko nde kompekɔ. Lande na? Nɛ dia nde akayashikikɛ dia owandji ande, Yeso, kombohekɔ. Ndo anango Petero wa lo nyuma wakatetemala mbosukɛ. Wetshelo akɔna wakokaso nkondja oma l’ɛnyɛlɔ kaki Petero?

15. Kakɔna kakombola Jehowa dia sho ndjashikikɛ? (Osambo 86:5; Rɔmɔ 8:​38, 39) (Enda ndo osato.)

¹⁵ Wetshelo. Jehowa nangaka dia sho ndjashikikɛ dia nde tokaka ngandji ndo nde ekɔ suke dia todimanyiya. (Adia Osambo 86:5; Rɔmɔ 8:​38, 39.) Etena kasalaso pɛkato, sho ndjaɛndjaka onongo. Dui sɔ bu kɔlɔ ndo diɔ koka salema. Koko hatohombe mfɔnya ɔnɛ laasɔ Jehowa hayotoka ngandji kana hayokoka todimanyiya. Lo dihole dia sho mfɔnya ngasɔ, sho koka nyanga ekimanyielo mbala kakɔ ɔtɔi. Robert, lakatatɛkɛtshi la ntondo mbutaka ate: “Lakakɔ lo pɛkato nɛ dia lakayaɛkɛka lo welo ami hita wa nshika ntanga la ntondo k’ohemba.” Nde akayɛnaka dia nde akahombe nsawola la dikumanyi. Nde mbutaka ate: “Kam’akamasale dui sɔ, aha la ntshimbatshimba lakɛnyi lonya la Jehowa loludi la ngandji Io tshimbo yawɔ. Dikumanyi kompekɔmi. Vɔ wakakimanyiya dia mbetawoyami dia Jehowa atamboke ɔkɔngɔ.” Sho lawɔ koka ndjashikikɛ dia Jehowa tokaka ngandji k’efula ndo ayotodimanyiya naka sho ndjatshumoya oma lo pɛkato yaso. Nyanga ekimanyielo kahombama ndo salaka la wolo diaha kalolɛka munga yakɔ. (1 Jni. 1:​8, 9) Nsala dui sɔ toshimbaka diaha sho mpekɔ etena katakanaso kana kakɔso.

16. Lande na kamboyoyashikikɛ dia ntetemala l’olimu wa Jehowa?

¹⁶ Jehowa ngɛnangɛnaka efula welo wadjaso wa mbokambɛ lo nshi ya paa y’ekomelo nyɛ. L’ekimanyielo ka Jehowa, sho koka ntetemala mbokambɛ kaanga etena katonyangiya anto amɔtshi. Sho koka nkɛnɛmɔla ngandji otsha le anangɛso l’akadiyɛso ndo mbadimanyiya naka wambotosalɛ kɔlɔ. Sho koka mɛnya ngandji k’efula kokaso Nzambi ndo woho walɛmiyaso tɛdikɔ tande lo nsala kɛnɛ tshɛ keso l’akoka wa nsala dia nkandola ekakatanu watomba lo diwala diaso. Ndo naka tambosala pɛkato, sho koka nyanga ekimanyielo ka Jehowa, mbetawɔ ngandji ndo edimanyielo kande ndo ntetemala ntshɔ otsha la ntondo l’olimu ande. Sho koka monga l’eshikikelo dia tayokondja ɛtshɔkɔ efula naka ‘hatotshiki nsala kɛnɛ kele ɔlɔlɔ.’—Ngal. 6:9.