Ndooko onto lakoka kambɛ ewandji ehende olimu
“Ndooko onto lakoka kambɛ ewandji ehende olimu . . . Nyu hanyokoke kambɛ Nzambi la falanga olimu oko ɛhɔmbɔ.”—MAT. 6:24.
1-3. a) Ekakatanu akɔna wendana l’ekondjelo wahomana l’anto efula ɛlɔ kɛnɛ, ndo ngande wahembawɔ mbaakandola? (Enda osato wele lo mbɔtwɛlɔ.) b) Ekiyanu akɔna wonga l’ambutshi walanga mɛngɔla lo kɛnɛ kendana la wodielo w’ana?
MARILYNa mbutaka ate: “James y’omɛmi akakalolaka lushi tshɛ la ngelo ele l’ɔlɛmbɛlɔ w’efula, koko difuto diakandalongolaka koshidiyaka ehomba aso wa lushi la lushi. Lakakombolaka mbaamuya wotsho ɔsɔ lo sombɛka Jimmy y’ɔnaso diangɔ di’eyoyo diele l’asekande ambeki.” Marilyn akakombolaka nto kimanyiyaka ase nkumbo kande akina ndo namaka yema ya dikuta. Angɛnyi ande efula wakɛngɔla lo wedja ekina dia toyanga mfalanga. Koko etena kakandasangoyaka dia nde lawɔ mɛngɔla, nde aki oko onto lambɔlɛ ofu w’okananu. Lande na?
2 Marilyn akokaka wɔma ɔnɛ naka nde ntshika ase nkumbo kande, kete lonyuma lawɔ layokitakita. Koko nde akɛnaka diele oko ase nkumbo y’anangɛso wakɛngɔla lo tshanda mɔtshi tetemalaka monga la lonyuma la dimɛna. Nde akayambolaka woho wayondokoka mbodia Jimmy oma l’etale. Naka nde mɛngɔla, onde nde ayodia ɔnande lo “ohokwelo ndo lo alako wa Jehowa” lo tshimbo y’Ɛtɛrnɛtɛ?—Ɛf. 6:4.
3 Marilyn akatatɛ nyanga alako. Omɛnde kombetawɔ dia nde mɛngɔla koko nde komboshimba. Dikumanyi ndo ase etshumanelo akina wakoolake diaha nde ntshɔ, koko akadiyɛso amɔtshi wakookeketsha dia nde ntshɔ lo mbotɛ ɔnɛ: “Naka wɛ nangaka nkumbo kayɛ, kete tshɔka nɛ dia wɛ ayototetemala kambɛ Jehowa kaanga lɛkɔ.” Kaanga mbakinde la ntondo ka tokanyi totshikitanyi, Marilyn akalakana la James ndo Jimmy y’ɔnande ko akɛngɔla. Nde akaalake ate: “Halototshɔ edja.”
ƐKƐNDƐ WA LO NKUMBO NDO ATƆNDƆ WA LO BIBLE
4. Lande na kɛngɔla anto amɔtshi, ndo mbala efula waa na watowotshikɛka ɔkɛndɛ w’ana?
4 Jehowa hakombola di’ekambi ande diɛnɛka la olanda ndo anto efula wokɛngɔlaka otsha lo wedja ekina dia ndɔshana la wola. (Osam. 37:25; Tuk. 30:8) Ɛnyɛlɔ, l’ɔtɛ wa ndjala kaki la wɔ, Jakɔba akatome anande otsha l’Edjibito dia tosomba mbo ya ndɛ.b (Etat. 42:1, 2) Ɛlɔ kɛnɛ, anto efula hawɛngɔla otsha lo wedja ekina l’ɔtɛ wewɔ la ndjala. Koko vɔ salaka dui sɔ ondo l’ɔtɛ wewɔ l’abasa. Akina mɛngɔlaka dia nkumbo yawɔ ndeka nsɛna dimɛna. Dia vɔ nkotsha eyango ɛsɔ, anto efula wadjasɛ lo wedja wele bu l’ekondjelo tshikaka nkumbo yawɔ dia toyanga mfalanga lo wedja ekina kana ko wodja awɔ. Efula tshikaka anawɔ w’akɛnda le ambutshi awɔ, nondo diawɔ, le watshɛwɔ, le ewotɔ awɔ ekina kana angɛnyi awɔ. Kaanga mbele mɛngɔla ko tatshiki olonganyi kana ana w’akɛnda mbishaka paa l’asolo, wanɛ wasala dui sɔ mbutaka dia wonya ambowadjɛ l’atei a mboka.
5, 6. a) Kakɔna kakatetsha Yeso lo kɛnɛ kendana la ɔngɛnɔngɛnɔ ndo l’ekokelo? b) Kakɔna kaketsha Yeso ambeki ande dia vɔ nɔmbaka? c) Lo yɛdikɔ yakɔna yatɔtshɔkɔla Jehowa?
5 Lo nshi ya Yeso, ondo ase wola wakafɔnyaka ɔnɛ paka vɔ mbongi la mfalanga ko vɔ monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ ndo la ekokelo. (Mako 14:7) Koko Yeso kokombolaka dia vɔ nkitsha elongamelo kawɔ lo mfalanga. Nde akakombolaka dia vɔ kikitsha le Jehowa lele kiɔkɔ y’ɔngɔnyi wa pondjo. Lo dako dia Yeso dia lo dikona, nde akalembetshiya di’ɔngɛngɛnɔ wa mɛtɛ ndo ekokelo haye oma lo diangɔ dia l’emunyi kana oma lo welo aso shoamɛ koko oma lo diɔtɔnganelo diasaso la Shɛso kele l’olongo.
6 Lo dɔmbɛlɔ diande di’ɛnyɛlɔ, Yeso akatetsha diaha sho nɔmbaka ekokelo kaya oma lo lomombo la l’emunyi koko di’ehomba aso wa lushi la lushi, mbuta ate “mbo ya ndɛ ya lushi.” Nde akakɔkɔmiya ampokami ande ate: “Nyotshike ndjaombɛ diangɔ dia nɛmɔ la nkɛtɛ. . . . Koko, nyoyaombe diangɔ dia nɛmɔ l’olongo.” (Mat. 6:9, 11, 19, 20) Sho koka ndjashikikɛ dia Jehowa ayotɔtshɔkɔla oko watolakiyande. Ɛtshɔkɔ wa Jehowa hendana tsho la kɛnɛ kakombolaso, koko vɔ mendanaka ndo la kɛnɛ tshɛ keso la tɔ mɛtɛ ohomba. Kɛnɛ kele mɛtɛ ele dia sho monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ wa mɛtɛ ndo la ekokelo, sho pombaka ndjaɛkɛ le Jehowa lo dihole dia ndjaɛkɛ lo mfalanga.—Adia Mateo 6:24, 25, 31-34.
7. a) Jehowa waa na wakandasha ɔkɛndɛ wa mbodia ana? b) Lande na kele ekɔ ohomba di’ambutshi akɔ ahende monga dihole ɔtɔi dia mbodia anawɔ?
7 ‘Nyanga ntondo losembwe la Nzambi’ mendanaka nto la nkotsha ɛkɛndɛ w’ase nkumbo yaso oko watɔlɔmba Jehowa. Ɛlɛmbɛ wa Mɔsɛ wekɔ la tɔndɔ diahomba ambutshi w’Akristo tshɛ ndjela, mbuta ate kotshaka ehomba wa lo nyuma w’anawɔ. (Adia Euhwelu k’Elembe 6:6, 7.) Nzambi akasha ambutshi ɔkɛndɛ ɔsɔ, koko aha weho w’anto akina tshɛ. Nkumekanga Sɔlɔmɔna akafunde ate: “On’ami, ulungi wetshelu wa sho, tutunaki alaku wa nyo.” (Tuk. 1:8) Jehowa kombolaka dia ambutshi akɔ ahende mongaka dihole ɔtɔi dia vɔ mbodia anawɔ ndo mbaetshaka. (Tuk. 31:10, 27, 28) Ana ndekaka mbeka akambo wa lo nyuma oma le ambutshi awɔ etena kawaokawɔ wasawola awui akɔ lushi tshɛ ndo kawashawɔ ɛnyɛlɔ k’ɔlɔlɔ.
EKAKATANU WAHOMANA L’ANTO EFULA
8, 9. a) Naa etshikitanu wa kɔlɔ wakoka salema naka ombutshi mangana la nkumbo kande? b) Etombelo akɔna wa kɔlɔ wa lo yimba ndo wa lo lɔkɛwɔ wakoka ndjonga le ase nkumbo yele ombutshi ɔmɔtshi akɛngɔla dia toyanga?
8 Efula ka wanɛ wakombola mɛngɔla teyaki dia yɛdikɔ shɔ koka monga l’etombelo ɛmɔtshi wa kɔlɔ, koko ekɔ wolo vɔ mbeya oseka vuiwui tshɛ yakoka ndjokomɛ ase nkumbo yawɔ. (Tuk. 22:3)c Kombeta edja, Marilyn akatatɛ diɛnɛ l’ɔkɛyi l’ɔtɛ wakandaangana la nkumbo kande. Omɛnde l’ɔnande vɔ lawɔ waki l’ɔkɛyi. Mbala efula, Jimmy akawombolaka ate: “Ima, lande na kakayatansokodi?” Lam’ele Marilyn akatoviyaka otshikitanyi la woho wakandafɔnyaka, etshikitanu wa kɔlɔ wakayosalemaka lo nkumbo kande. Jimmy akayotshikaka nsawola la nde ndo mbodihwɛ otema. La lonyangu tshɛ, Marilyn mbohɔka ate: “Ngandji kakandambokaka kakayokitakitaka.”
9 Naka ana l’ambutshi hawodjashi dihole ɔtɔi, dui sɔ koka mbaela etombelo wa kɔlɔ lo yimba ndo lo demba.d Naka ambutshi nkakitɔna l’ana awɔ edja efula etena keke ana akɛnda, kete akambo wayoleka ndana. Marilyn akatɛka Jimmy ate nde akɛngɔla dia tooyangɛ lɔsɛnɔ. Koko Jimmy kombetawɔka dui sɔ ndo nde akɔsaka dia nyango akookalɛ. Lam’akɛngɔla nyango, Jimmy akakombolaka mbɛɛna. Koko lam’akandayoya ndjowaenda, Jimmy kondjolanga mbɛɛna nto. Oko watodiongaka le ana efula watshikawɔ, Jimmy akayoshihodiaka dia takinde nto l’ohomba wa nɛmiya nyango ndo mbooka ngandji.—Adia Tukedi 29:15.
[Osato wa lo lɛkɛ 20]Marilyn ele la ntondo k’owandji ande w’olimu wɔlɔmba dia vɔ mbeyana
Etena kɛngɔla olonganyi ɔmɔtshi, naa waale wakoka mbokomɛ? (Enda odingɔ 11)
10. a) Waale akɔna wakoka monga naka ombutshi mɛngɔla ko tomɛka tsho anawɔ diangɔ? b) Kakɔna kayoshisha ana naka ombutshi mpemba dia mbaodia oma l’etale?
10 Kaanga mbakatomɛka Marilyn ɔnande mfalanga ndo diangɔ efula diaha nde ndeka ndjakiyanya, nde akayoshihodiaka dia aha la mbeya, nde ekɔ lo mbetsha ɔnande dia mbetsha wahɔ wa l’emunyi la ntondo ka wahɔ wa lo nyuma ndo diɔtɔnganelo dia lo nkumbo. (Tuk. 22:6) Jimmy akayowotɛ ate: “Halɛnyi ohomba wɛ nkalola, kotomɛke tsho diangɔ.” Marilyn akayoshihodiaka dia nde hakoke mbodia ɔnande lo mbofundɛka mikanda, mbotelefɔnɛka ndo lo sawolaka la nde l’Ɛtɛrnɛtɛ. Nde mbutaka ate: “Ndooko ombutshi wakoka nkumbatɛ kana nɔnana l’ɔnande l’Ɛtɛrnɛtɛ.”
Etena kɛngɔla olonganyi ɔmɔtshi, naa waale wakoka mbokomɛ? (Enda odingɔ 11)
11. a) Naa ekakatanu wakoka monga lo diwala naka olonganyi ɔmɔtshi mɛngɔla dia toyanga lɔsɛnɔ? b) Kakɔna kakayokonya Marilyn dia nkalola lakande?
11 Diɔtɔnganelo diaki lam’asa Marilyn la Jehowa ndo l’omɛnde diakɔtɔ lo waale. Nde akɛnanaka l’asekande Akristo ndo akasambishaka paka mbala ɔtɔi lo lomingu ndo owandji ande w’olimu akawotɛka mbala efula dia mbeyana la nde. Lam’ele Marilyn nde la omɛnde wakakakitɔna edja efula, vɔ wakayoleka mbokana l’anto wele bu elonganyi awɔ ndo nkɔkɔ ate nkwɛ tshike wakasale loseka. Marilyn akayɛnaka dia kaanga mbele nde lomɛnde kosala loseka, okakitɔnelo awɔ kombashaka diaaso dia vɔ nkotsha nsaki yawɔ ya dieyanelo ndo ehomba awɔ wa longandji oko wadita Bible. Takawakokaka nsawola okoko l’okoko, mendana, mbɔlanɛ, mbishana tosambi, kumbatanɛ, salanɛ “toshelo ta ngandji” kana ‘mbeyana.’ (Lim. 1:2; 1 Kɔr. 7:3, 5) Ndo vɔ kokoka ntɛmɔla Jehowa kaamɛ l’ɔnawɔ. Marilyn mbutaka ate: “Etena kakawate lo losanganya lɔmɔtshi la woke dia Ɔtɛmwɛlɔ wa lo nkumbo kimanyiyaka ase nkumbo dia vɔ ndjohandɔ lo lushi la woke la Jehowa, lakɛnyi dia dimi pombaka nkalola le nkumbo kami. Etena kakamakome, takatatɛ akambo tshɛ lo zero.”
ALAKO W’ƐLƆLƆ LA WA KƆLƆ
12. Dako diakɔna dia lo Bible diakoka nkimanyiya Akristo watshika nkumbo yawɔ dia toyanga lɔsɛnɔ?
12 Etena kakɔshi Marilyn yɛdikɔ ya nkalola otsha lakande, dikumanyi dia l’etshumanelo kakandasanganaka wakawaandola, koko asekande wakatshike nkumbo yawɔ oko nde konanga nde mbakalola. Wakawotɛ ɔnɛ: “Wɛ kotshɔka wɛ ayokalola lanɛ bu edja. Onde wɛ hotoshika atui lengo?” Lo dihole dia sho mongaka l’ɛtɛkɛta wakɔmɔla, sho pombaka “ndakanya esekaseka wotshukami dia vɔ nanga waomɛwɔ ndo anawɔ, . . . dia vɔ nkamba elimu lawakawɔ, . . . diaha anto mɔnyɔla ɔtɛkɛta wa Nzambi.”—Adia Tito 2:3-5.
13, 14. Lande na kele nɔmbamaka monga la mbetawɔ dia mbetsha Jehowa la ntondo ka kɛnɛ katɔlɔmba ase nkumbo yaso? Sha ɛnyɛlɔ.
13 Efula ka wanɛ wɛngɔla dia toyanga lɔsɛnɔ salaka dui sɔ dia nkitanyiya mbekelo ya lɛnɛ akawole, ndjela kɛnɛ kasala ase nkumbo yawɔ ndo djekoleko dia nkitanyiya kɛnɛ kata ambutshi awɔ. Di’Okristo mɛnya ɔnɛ nde ekɔ la mbetawɔ ndo nde nangaka ngɛnyangɛnya Jehowa, nde hahombe pondjo ndjela mbekelo ya kɔlɔ ya lɛnɛ akandole kana nsala kɛnɛ tshɛ kawɔlɔmba ase nkumbo.
14 Tɔsɛdingole ɛnyɛlɔ kaki Carin. Nde mbutaka ɔnɛ: “Takatotaka Don etena kakiso lo wodja okina dia toyanga lɔsɛnɔ dimi l’omɛmi ndo laasɔ ko lambotatɛ mbeka Bible. Ase nkumbo kami tshɛ wakalongamɛka dia dimi ntoma Don le ambutshi ami dia vɔ towodia edja ndo taya l’ekondjelo.” Etena kakɔsɛ Carin yɛdikɔ ya mbodia ɔnande ndamɛ, ewotɔ ande ndo omɛnde wakatatɛ mbɔsɔka ɔnɛ nde nɛndɛ. Carin mbutaka ate: “Laasɔ ko taaleke nshihodia lande na kele aki kɔlɔ dimi ntoma Don le ambutshi ami l’edja k’ɛnɔnyi ɛmɔtshi. Koko lakeyaka dia Jehowa akasha ambutshi ɔkɛndɛ wa mbodia ana.” Etena kakayotshɔka Carin diemi dia hende, omɛnde laki komonga Okristo ɔsɔ akawotɛ dia nde ditondja. Yɛdikɔ yakɔshi Carin mbala ka ntondo yakayookimanyiya dia nde ndjotshikala nto nge. Ɛlɔ kɛnɛ, nde l’omɛnde l’anawɔ wekɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ lo woho wakiwɔ kotoma ana le ambutshi. Otondongaka Carin akatome ɔnande ɔmɔtshi kana wakɔ ahende di’anto akina towaodia, tshike vɔ bu l’ɔngɛnɔngɛnɔ wewɔ la wɔ ɔsɔ.
15, 16. a) Dionga dia ngande diakayongaka la Vicky l’ɔkɔngɔ wa nde mbodiama oma le tshɛnde? b) Kakɔna kakandayosala l’ɔnande la womoto?
15 Kadiyɛso Vicky mbutaka ate: “L’edja k’ɛnɔnyi ɛmɔtshi, ambutshi ami wakatome dia dimi todjasɛ la mam’opalanga ko vɔ ntshikala la kosɛmi ka womoto. Etena kakamayokalolaka le ambutshi ami, dimi kotoleka ndjasha le wɔ oko akidiɔ ntondo. Koko kosɛmi akasawolaka la wɔ dimɛna, akakumbatanɛka la wɔ ndo aki la losambi la ma ma la wɔ. Dimi komonga la diɔtɔnganelo dia dimɛna la wɔ ndo kombatɛka kɛnɛ kaki l’otema ami. Dimi la kosɛmi takaashikikɛ ɔnɛ, etena kayowokoma esombe tayowakokɛka. Kɛnɛ kele mɛtɛ ele, lakasale dui sɔ la washo w’anto, koko kosɛmi akadisale l’ɔtɛ wa ngandji kawaokande.
16 “Oma laasɔ, mama akayɔnɔmba ɔnami dia nde towodia oko wakandantome le nyango. Koko lakatone la dilɛmiɛlɔ tshɛ. Dimi l’omɛmi kombolaka mbodia ɔnaso shoamɛ lo atɔndɔ wa Jehowa. Haakombola dia diɔtɔnganelo diasami l’ɔnami ndjolana.” Vicky akɛnyi ɔnɛ di’ambutshi mbodia ana dimɛna vɔ pombaka mbetsha Jehowa ndo atɔndɔ ande la ntondo k’eyango wa l’emunyi la tokanyi t’ase nkumbo. Yeso akahonola ate: “Ndooko onto lakoka kambɛ ewandji ehende olimu,” mbuta ate Nzambi kana ɔngɔnyi.—Mat. 6:24; Etum. 23:2.
JEHOWA ‘TSHƆKƆLAKA’ WELO ASO
17, 18. a) Kakɔna kokosalaka Akristo wa mɛtɛ nshi tshɛ? b) Ambola akɔna wayotokadimola lo sawo diayela?
17 Jehowa akatolake dia nde ayotosha kɛnɛ tshɛ keso l’ohomba naka sho mbetsha Diolelo ndo losembwe lande lo dihole dia ntondo. (Mat. 6:33) Kɛsɔ mɛtɛ mbokosalaka Akristo wa mɛtɛ nshi tshɛ. Jehowa tolakaka dia nde ‘ayotatɛ mboka’ diakɔ diele keema ohomba sho nsekola atɔndɔ wa lo Bible oyadi tayohomana la woho akɔna w’okakatanu. (Adia 1 Kɔrɛtɔ 10:13.) Naka sho ‘mendɛ’ le Jehowa, ‘ndjaɛkɛ le nde,’ mbɔɔlɔmba lomba ndo ɛlɔmbwɛlɔ lo nkitanyiya atɔndɔ la wadjango ande, kete “ndi ayu[t]utshela dikambu diako.” (Osam. 37:5, 7) Nde ayɔtshɔkɔla welo wa l’otema ɔtɔi wadjaso dia mbokambɛ oko wende Owandji aso. Naka sho mbetsha Jehowa lo dihole dia ntondo, kete nde ‘ayotɔtshɔkɔla.’—Ɛdika la Etatelu 39:3.
18 Kakɔna kakokaso nsala dia nkandola ekakatanu waya oma lo woho wakɛngɔla olonganyi ɔmɔtshi dia toyanga lɔsɛnɔ? Ahombaso nsala dia mbeya woho wa nkotsha ehomba wa nkumbo yaso aha la mangana la wɔ? Ndo ngande wakokaso nkeketsha asekaso dia vɔ mbɔsa tɛdikɔ t’amɛna lo dui sɔ? Tayokadimola ambola asɔ lo sawo diayela.
a Nkombo yakatshikitanyema.
b Mbala tshɛ kakatomaka Jakɔbɔ anande otsha l’Edjibito, vɔ wakanganaka la nkumbo yawɔ ondo mingu shato kana l’ɛse. Etena kakayonɔka Jakɔbɔ nde l’anande otsha l’Edjibito, vɔ wakɛmbɛtana la wadɛwɔ ndo anawɔ tshɛ.—Etat. 46:6, 7.
c Enda sawo diele l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: “Émigration : rêves et réalités” diakatondjama lo Réveillez-vous ! wa Ngɔndɔ ka hende 2013.
d Alapɔlɔ w’oma lo wedja efula mɛnyaka dia etena kɛngɔla onto ɔmɔtshi ko ntshika olonganyi ande kana anande, dui sɔ mbelaka ekakatanu efula. Ɛnyɛlɔ, olonganyi ɔmɔtshi mbeyaka ndjosala loseka, ndjosala dieyanelo dia lam’asa pami la pami kana womoto la womoto, ndjeyana l’ewotɔ ande, ana ndjosangola waonga wa kɔlɔ, ndjonga l’ekakatanu la kalasa, ndjonga todjawudi, ɛkɛlɛkɛlɛ, ndjonga l’ɔkɔmwɛlɔ ndo la tokanyi ta ndjadiaka.