Tshapita ya dikumi l’ahende

Wɛ kokaka nɛmbia ekakatanu walanya nkumbo

1. Ekakatanu akɔna woshami lo nkumbo mɔtshi?

VƆ MALA sola mutuka w’omusu la mbokita mukubu. Ambetshi a mboka wowɛ̂naka lengilengi, wate kana oyoyo wa yoyo. Ko tete l’etei, mutuka ambɔtɔ matadi. Ngasɔ mbele ndo nkumbo mɔtshi. Kânga mbɛnama akambo tshɛ l’andja oko amɛna, tete dungi di’ɛmɔnɔmɔnɔ diekɔ lo mbishɛ wɔma la shɔkɔ. L’etei ka luudu, lɛnɛ ahɛnyi wanɛ wele bu ase nkumbo, awui wa kɔlɔ wekɔ lo fukutanya wɔladi wa lo nkumbo. Awui ahende wakoka monga la shɛngiya shɔ ele sɔngu ka wanu l’ɔhɛnyɔhɛnyɔ.

KƆLƆ KATSHA SƆNGU KA WANU

2. (a) Bible atatɔ lo dikambo di’ɔnwɛlɔ a wanu? (b) Lɔhɔmbɔ la wanu kɛdikɛdi na?

² Bible hasekɛ onto nɔ wanu lo yɛdikɔ yasungana, wodjwelo mbatonatɔ. (Tukedi 23:20, 21; 1 Koreto 6:9, 10; 1 Timote 5:23; Tito 2:2, 3) Koko, sɔngu ka wanu ndeka wodjwelo a wanu; sɔngu ka wanu kɛdikɛdi okiyanu wa wolo wa nshi tshɛ wa paka ambɔnɔ wanu ko nhɛ, ko ndjâka ambɔnɔ kete onto aya bu la ndjakimɛ. Emunga a wanu kokaka monga epalanga w’anto. Lonyangu ko, ndo ɛlɔngɔlɔngɔ kokaka monga emunga a wanu.

3, 4. Otote etombelo wele la sɔngu ka wanu le wadi ndo le ana.

³ Oma ko nshi y’edjedja, Bible akɛnya ɔnɛ ɔnwɛlɔ a wanu wa tshambandeko kokaka fukutanya wɔladi wa lo nkumbo. (Euhwelu k’Elembe 21:18-21) Etombelo wa kɔlɔ w’oma lo sɔngu ka wanu mɛnyaka nkumbo k’otondo pâ. Wadi mbeyaka sala tshɛ ɔnɛ kele aha omunga a wanu tetemalaka nɔ kana nde mbeyaka ndjatshutshuya dia mbikikɛ dionga dia kɔlɔ di’omɛnde.a Nde ayohemba dia mbishɛka wanu, mbatsholaka, mbishɛka falanga yande ndo munanda otema ande ɔnɛ kele nde oke nkumbo la Nzambi ngandji ndo alange lɔsɛnɔ​—koko omunga a wanu tetemalaka nɔ tsho. Lam’ayondɛna ɔnɛ weolo tshɛ wadjande dia mbosekɛ wanu kitaka tatala mbala la mbala, omoto ayɔkɔmɔ otema ndo ayɛna ate: haladja dikambo nɛ. Nde mbeyaka tatɛ pɛnyahɛnyama la wɔma, la nkɛlɛ, l’obalobalo ndo l’okiyanu, nde ayotatɛ ndjaoka oko onto lambokongola onongo ndo hatoyaɔsa la nɛmɔ nto.

⁴ Ana hawohandɔ oma l’etombelo wa kɔlɔ naka ombutshi ɔmɔtshi ekɔ omunga a wanu. Amɔtshi kulamaka ndjî. Akina, ambutshi awɔ mbeyanaka la wɔ la wolo. Vɔ mbeyaka ndjoyatshumola vamɛ l’ɔtɛ wa sɔngu ka wanu k’ombutshi awɔ. Mbala efula, dikoka diawɔ dia mbɛkɛ otema le anto akina nanyemaka oma lo dionga dia kɔlɔ di’omunga a wanu. Lam’ele vɔ hawokoke mbuta kɛnɛ tshɛ keeta la ngelo, ana mbeyaka ndjêka woho wa mbikikɛka akambo wele l’atei w’otema, dikambo sɔ mbasalɛka kɔlɔ lo demba tena efula. (Tukedi 17:22) Ana wa ngasɔ mbeyaka mɛmba dionga sɔ di’aha vɔ ndjaɛkɛ le wɔ vamɛ ndo di’aha vɔ ndjaɔsa la nɛmɔ polo ndo l’epalanga awɔ.

KAKƆNA KAKOKA NKUMBO SALA?

5. Ngande wakoka anto nɛmbia sɔngu ka wanu, ndo lande na kele dui sɔ diekɔ wolo efula?

⁵ Kânga mbata tomanamana efula ɔnɛ onto hakoke tshika sɔngu ka wanu, efula mbetawɔka ɔnɛ onto kokaka tshika sɔngu ka wanu lo yɛdikɔ mɔtshi naka nde kila tshɛ. (Ɛdika la Mateu 5:29.) Koko, sala di’omunga a wanu mbetawɔ ekimanyielo bu dikambo dia tɔkɛnyɔ, nɛ dia nshi tshɛ nde hetawɔka ɔnɛ nde ekɔ l’okakatanu. Koko, naka ase nkumbo mbɔsa tɛdikɔ dia nɛmbia pâ koye oma le omunga a wanu, kete omunga a wanu mbeyaka ndjotatɛ mɛna ɔnɛ nde ekɔ l’okakatanu. Onganga ɔmɔtshi wahotɔ awui efula lo dikambo dia kimanyiya emunga a wanu la nkumbo yawɔ akate ate: “Dimi kanaka nte: dui dioleki ohomba le nkumbo ele tetemala sala elimu wa lushi la lushi lo yoho yoleki ɔlɔlɔ yakokawɔ sala. Omunga a wanu ayotalekaka mɛna otshikitanu a woke wele lam’asande l’ase nkumbo akina.”

6. Ele kiɔkɔ yoleki ɔlɔlɔ y’alako le nkumbo yele l’omunga a wanu?

⁶ Naka nyekɔ l’omunga ɔmɔtshi a wanu lo nkumbo kanyu, kete alako wa lo Bible wakafundama l’ɛlɔmbwɛlɔ ka nyuma k’ekila kokaka nyokimanyiya dia nyu sɛna lo yoho yoleki ɔlɔlɔ. (Isaya 48:17; 2 Timote 3:16, 17) Ɛsɔ tênde awui amɔtshi wakakimanyiya nkumbo mɔtshi dia vɔ nɛmbia sɔngu ka wanu.

7. Ele l’onongo naka ose nkumbo ɔmɔtshi ekɔ omunga a wanu?

⁷ Tetawɔke ntshumu tshɛ. Bible mbutaka ɔnɛ: “Untu l’untu ayemba wutshu andi ndame,” ndo “shu tshe, untu l’untu, tayuyateketela le [Nzambi, NW].” (Ngalatiya 6:5; Romo 14:12) Omunga a wanu mbeyaka mɛnya di’oko ase nkumbo mbele l’onongo. Oko ɛnyɛlɔ, nde mbeyaka mbuta ate: “Otonyosalɛka ɔlɔlɔ, tshike hanɔ wanu.” Naka anto akina mɛnyaka dia vɔ mbetawɔka kanyi yande lo dikambo sɔ, kete mbokeketsha mbôkeketshawɔ dia nde tetemala nɔ wanu. Koko, oyadi kânga tekɔ lo pɛnyahɛnyama oma l’akambo amɔtshi kana oma le anto amɔtshi, sho tshɛ​—kâmɛ ndo emunga a wanu​—tekɔ l’ɔkɛndɛ lo kɛnɛ katshaso.​—Ɛdika la Filipi 2:12.

8. Naa weoho ɛmɔtshi wakoka anto kimanyiya omunga a wanu dia nde mɛna etombelo w’oma l’awui watshande?

⁸ Tokanake dia wɛ pombaka kokɛ omunga a wanu nshi tshɛ oma l’etombelo w’ɔnwɛlɔ ande a wanu. Yokedi mɔtshi ya lo Bible y’endana l’onto lôka nkɛlɛ kokaka kotshama ndo le omunga a wanu: “Naka we ayuhandja etena kemo, kem’edja we ayuhumba ntsha dikambu diako ntu.” (Tukedi 19:19) Tshika omunga a wanu ɛnyi pâ oma l’ɔnwɛlɔ ande a wanu. Tshikakande ndamɛ atotake towɔki yande kana mindo yodjishande, kana tshikakande atelefɔnɛke kana asawolake l’owandji ande w’olimu la pindju, l’ɔkɔngɔ wa nde nɔ wanu.

9, 10. Bonde kahomba nkumbo yele l’emunga a wanu mbetawɔ ekimanyielo, ndo djekoleko ekimanyielo kaki na kahombawɔ nyanga?

⁹ Etawɔ ekimanyielo k’oma le anto akina. Tukedi 17:17 mbutaka ɔnɛ: “Ongenyi atukaka untu ngandji tena tshe. Ndu lu nshi ya pa ndi atuyalaka uku onangu.” Naka omunga a wanu ekɔ lo nkumbo kanyu, kete nyekɔ la pâ. Wɛ ekɔ l’ohomba w’ekimanyielo. Têngengake dia nyanga ekimanyielo kakɔ le ‘angɛnyi wa mɛtɛ.’ (Tukedi 18:24) Sawola l’anto weya okakatanu akɔ kana wakahomana la dui dia woho akɔ, vɔ mbeyaka kosha alako w’eshika lo kɛnɛ kakokayɛ sala ndo kahayakoke sala. Koko, totshake akambo lo tshambandeko. Sawolaka l’anto wakokayɛ ndjihwɛ otema, wanɛ wayomba ‘sheke’ yayɛ.​—Tukedi 11:13.

¹⁰ Eka woho wa ndjihwɛ dikumanyi di’Akristo otema. Dikumanyi dia l’etshumanelo kokaka monga kiɔkɔ ya woke y’ekeketshelo. Anto asɔ wambotshunda wɔɔngɔ wakeke Dui dia Nzambi ndo wambohotɔ woho wakoka onto kitanyiyaka awui wa lɔkɔ. Vɔ kokaka monga “uku eshamelu uma lu lopepe, uku ukumbo uma lu ngimbi, uku ekedi w’ashi lu kete ya wumu, ndu uku dedi dia dive dia wuku l’usui watuhekuyaka antu.” (Isaya 32:2) Dikumanyi di’Akristo hadiokokɛ paka otondo w’etshumanelo oto oma lo tɔsɛngiya ta kɔlɔ koko vɔ sambaka, keketshaka ndo ndjashaka le wanɛ wele l’ekakatanu. Kambaka l’ekimanyielo kawɔ dia wɛ kondja ɛlɔlɔ tshɛ w’oma lɔkɔ.

11, 12. Aleka kimanyiya nkumbo yele l’emunga a wanu, ndo ngande washama ekimanyielo kakɔ?

¹¹ Lâdiko di’akambo tshɛ, yanga dia kondja wolo oma le Jehowa. Bible ekɔ lo toshikikɛ la wangasanu tshɛ ɔnɛ: “[Jehowa] eko lasuki la wane weli la etema wambate. Ndi atushimbelaka waku weli la [timba tambofukutana, NW].” (Osambu 34:18) Naka otema ayɛ ambatɛ la yimba yayɛ yambofukutana l’ɔtɛ w’ekakatanu wa mbidjasɛ kâmɛ l’omunga a wanu lo nkumbo, kete eya wate: “[Jehowa] eko lasuki.” Nde mbeyaka pâ kele layɛ lo nkumbo.​—1 Petero 5:6, 7.

¹² Mbetawɔ kɛnɛ kata Jehowa lo Dui diande kokaka kokimanyiya di’aha wɛ kiyanaka. (Osambu 130:3, 4; Mateu 6:25-34; 1 Joani 3:19, 20) Naka wɛ mbeka Dui dia Nzambi ndo ndjaɔtɔnganyiya l’awui wa lɔkɔ, kete wɛ ayokoka kondja ekimanyielo ka nyuma k’ekila kaki Nzambi kakoka kosha “wolo woleki wɔnɛ wôkongaka l’onto” dia wɛ mbeya sɛna lushi la lushi.​—2 Kɔrɛtɔ 4:7, NW.b

13. Naa okakatanu wa hende walanya nkumbo efula?

¹³ Ɔnwɛlɔ a wanu wa tshambandeko kokaka mbela okakatanu okina walanya nkumbo efula​—ɔhɛnyɔhɛnyɔ wa lo nkumbo.

KƆLƆ KATSHA ƆHƐNYƆHƐNYƆ WA LO NKUMBO

14. Etena kakɔna kakamɛ ɔhɛnyɔhɛnyɔ wa lo nkumbo, ndo ngande wayawɔ ɛlɔ kɛnɛ?

¹⁴ Dikambo dia ntondo dia ngala diakasalema l’ɔkɔndɔ wa lɔsɛnɔ l’anto aki ɔhɛnyɔhɛnyɔ wa lo nkumbo waki l’asa Kɛna l’Abɛlɛ, onto l’ɔnango. (Etatelu 4:8) Tatɛ oma k’etena kɛsɔ, anto wekɔ lo mɛna pâ la weoho tshɛ w’ɛhɛnyɔhɛnyɔ wa lo nkumbo. Waomi amɔtshi kɔmɔlaka wadiɛwɔ, amato amɔtshi ndɔshaka waomɛwɔ, ambutshi amɔtshi kulaka anawɔ ndjî ya mamba ndo ana amɔtshi w’epalanga sɔkishaka ambutshi awɔ waya esombe.

15. Ngande woka ase nkumbo pâ l’asolo l’ɔtɛ w’ɔhɛnyɔhɛnyɔ wa lɔkɔ?

¹⁵ Kɔlɔ katsha ɔhɛnyɔhɛnyɔ wa lo nkumbo hakomɛ paka lo mfu ya lo demba tsho. Omoto ɔmɔtshi lakakulamaka akate ate: “Ekɔ okawanu ndo nsɔnyi k’efula kahombayɛ mbikikɛ. Mpindju efula, wɛ ayolanga paka tshikala lo tange, akanyiya ɔnɛ oheka oto mbakamɛnyi.” Ana wɛna kana wahomana l’ɔhɛnyɔhɛnyɔ wa lo nkumbo mbeyaka ndjoyala akanga a pɛnyɛ ndo vɔ lawɔ lam’ayowola ko ndjoyala la nkumbo yawɔ hita.

16, 17. Ɔhɛnyɔhɛnyɔ wa l’asolo kɛdikɛdi na, ndo ngande wɛna ase nkumbo pâ lo dikambo sɔ?

¹⁶ Ɔhɛnyɔhɛnyɔ wa lo nkumbo hawokomɛ paka lo ludî la lo demba loto. Ɔsɔmbwɛlɔ wa l’ɛtɛkɛta mongaka tena efula. Tokedi 12:18 (NW) mbutaka ɔnɛ: “Ekɔ onto ɔmɔtshi latɔtɛkɛtaka ɔtɛkɛtatɛkɛta wate kana mpota ya yɔɔmbɔ.” L’atei a “mpota” shɔ yɛnama l’ɔhɛnyɔhɛnyɔ wa lo nkumbo mbele ndo lɔhɛlɔ, ehamohamo la diɔnyɔ di’etshaka wenya, ntɛngɔ ya sɔnyi ndo wanelo wa ludî. Mpota y’oma l’ɔhɛnyɔhɛnyɔ wa l’asolo hɛnama ndo mbala efula, anto akina hawoyiɛnyi.

¹⁷ Kɛnɛ koleki tshɛ kɔlɔ ele otshidielo w’asolo w’ɔna​—mbɔ̂nyɔlaka tena tshɛ ndo mɔnyɔlaka akoka ande, yimba yande kana mbɔ̂saka oko yangɔ y’anyanya. Ɛtɛkɛta wa ngasɔ wa kɔlɔ kokaka fukutanya yimba y’ɔna. Mɛtɛ, ana tshɛ wekɔ l’ohomba w’ohokwelo. Koko, Bible mbutɛka ambutshi w’apami ɔnɛ: “Tanyookiyake anaanyu nkɛlɛ dyaha vɔ n[d]jɔkɔmɔ otema.”​—Kɔlɔsɛ 3:21, Dyookaneelo dy’oyooyo.

WOHO WAKOKAYƐ MBEWƆ ƆHƐNYƆHƐNYƆ WA LO NKUMBO

18. Lende amɛ ɔhɛnyɔhɛnyɔ wa lo nkumbo, ndo lo ndjela Bible, ngande wokoki onto shidiya dikambo sɔ?

¹⁸ Ɔhɛnyɔhɛnyɔ wa la ngelo mumɛka l’otema ndo lo yimba; akambo watshaso tatɛka lo tokanyi taso. (Jakoba 1:14, 15) Di’ɔhɛnyɔhɛnyɔ wa ngala komɛ, kanga pɛnyɛ pombaka kadimola yimba yande. (Romo 12:2) Onde dui sɔ kokaka salema? Eelo. Dui dia Nzambi diekɔ la wolo wa kadimola anto. Diɔ kokaka munola kânga tokanyi ta kɔlɔ ‘toshikikadi wolo.’ (2 Koreto 10:4; Heberu 4:12) Ewo k’oshika ka lo Bible kokaka kimanyiya anto dia vɔ sala otshikitanu wa woke ngasɔ, diɔ diakɔ diawatɛwɔ dia vɔ ndɔta lonto l’oyoyo.​—Efeso 4:22-24; Kolosai 3:8-10.

19. Ngande wahomba Okristo mbɔsaka wadiɛnde kana omɛnde?

¹⁹ Woho wahombayɛ mbɔsaka otshukanyi ayɛ. Dui dia Nzambi mbutaka ɔnɛ: “Dieli la waumi mbuka wadiewo ngandji uku wukawo alimba awo. Untu luka wadiendi ngandji, ambuyauka ndame.” (Efeso 5:28) Bible mbutaka nto ɔnɛ omi pombaka mbɔsa wadiɛnde la “nɛmɔ oko diwomba dioleki wɔdu.” (1 Petero 3:7, NW) Bible kɔkɔmiyaka amato dia vɔ “nanga waumewo” ndo ‘mbalɛmiya efula.’ (Tito 2:4; Efeso 5:33) Mɛtɛ, ndoko omi lôka Nzambi wɔma lakoka mbuta ɔnɛ nde mɛtɛ nangaka wadiɛnde ndo mbɔlɛmiyaka naka nde mbokulaka ndo mbotondjɛka efata kana ɛtɛkɛta wa lɔlɛngɔ. Ndo, ndoko omoto lahamwɛhamwɛ omɛnde, lɔ̂sɔka ndo lɔ̂tɛnga kana lôhangwɛ lakoka mbuta ate: dimi mɛtɛ mbolangaka ndo mbɔlɛmiyaka.

20. Ambutshi wekɔ l’ɔkɛndɛ la ntondo kaki na lo dikambo di’anawɔ, ndo bonde kahakoke ambutshi nongamɛ akambo wahasungana oma le anawɔ?

²⁰ Kanyi yasungana lo dikambo di’ana. Ana sunganaka kondja, eelo, wekɔ l’ohomba wa ngandji ndo w’ambutshi awɔ mbadjaka yimba. Dui dia Nzambi mbelɛka ana ɔnɛ: “Ushasha uma le [Jehowa]” ndo “difutu.” (Osambu 127:3) Ambutshi wekɔ l’ɔkɛndɛ la ntondo ka Jehowa dia kokɛ woshasha ɔsɔ. Bible tɛkɛtaka dia “akambu wa dikenda” la dia “akambu w’enginya” wa dikɛnda dia pami. (1 Koreto 13:11; Tukedi 22:15) Ambutshi hawohombe kashimɔ naka wambɛna akambo w’enginya le anawɔ. Ana w’akɛnda bu epalanga. Ambutshi pombaka nɔmba ɔna paka kɛnɛ kɛdimi l’ɛnɔnyi ande, la kɛnɛ kasalema lo nkumbo kawɔ ndo l’akoka ande.​—Enda lo Etatelu 33:12-14.

21. Lo ndjela kɛnɛ kata Nzambi, ngande wahombaso mbɔsaka ambutshi waya esombe ndo mbatshɛka akambo?

²¹ Woho wahombayɛ mbɔsa ambutshi waya esombe. Akambu w’Asi Lewi 19:32 mbutaka ɔnɛ: “Kunelaki la ntundu ka kanga ndjui. Kolemiaki usumbi w’untu.” Ɔnkɔnɛ, Ɛlɛmbɛ wa Nzambi keketshaka anto dia vɔ nɛmiya ndo mbɔsa esombe la nɛmɔ di’efula. Ɔsɔ mbeyaka monga okakatanu wa wolo naka ombutshi waya osombe ekɔ la dihikahika diamboleka kana ekɔ la hemɔ, ndo ondo hakɛndakɛnda kana hakanyiya esadi esadi. Koko, wekɔ lo mbohola ana dia vɔ “nkaluya ololo le ambutshi awo.” (1 Timote 5:4) Kɛdikɛdi, ana pombaka mbaɔsa la nɛmɔ ndo mbalɛmiyaka, mbala mɔtshi vɔ kokaka mbakimanyiyaka ndo la falanga. Bible hatotɛ dia sho kɔmɔlaka ambutshi waya esombe kana mbahɛnyɔlaka lo weoho ekina.

22. Naa dionga diele ohomba efula dia shidiya ɔhɛnyɔhɛnyɔ wa lo nkumbo, ndo ngande wakoka onto kamba la diɔ?

²² Yâla la ndjakimɛ. Tukedi 29:11 mbutaka ɔnɛ: “Kanga enginya atushulaka kele tshe keli l’utema andi. Keli kanga yimba atuyakimelaka la ki.” Ngande wakokayɛ mbahemɛ yimba yayɛ na? Lo dihole dia wɛ mombaka ekiyanu l’atei w’otema, totshimbatshimbake dia kandola ekakatanu watomba. (Efeso 4:26, 27) Nya ekolo naka wɛ amboka wate: handjokoka mbikikɛ solo. Lɔmba dia nyuma k’ekila ka Nzambi kosha ndjakimɛ. (Ngalatiya 5:22, 23) Mɛngɔla l’ekolo kana sutshasutsha demba lo woho okina mbeyaka nto kokimanyiya dia wɛ mbahemɛ asolo ayɛ. (Tukedi 17:14, 27) Yâtshutshuyaka ‘di’aha momalaka esadi.’​—Tukedi 14:29.

KAKITƆNA KANA TSHIKALA KÂMƐ?

23. Kakɔna kakoka salema naka ose etshumanelo k’Akristo ekɔ lo nkɔ mbala la mbala lo nkɛlɛ ka wolo, ondo kulaka ndo nkumbo kande ko hayatshumuya na?

²³ L’atei w’etsha watona Nzambi, Bible mbidjaka ndo ‘lohetsho, ewanu, . . . nkɛlɛ’ ndo mbutaka ɔnɛ: “Wane watutshaka akambu aso, hawukiti diulelu dia [Nzambi, NW].” (Ngalatiya 5:19-21) Ɔnkɔnɛ, onto tshɛ layata ate: Okristo mbemi, ko nkɔ̂ka mbala la mbala lo salaka akambo wa ngala la nkɛlɛ, ondo lo kulaka olonganyi ande kana anande ko hayatshumoya, kokaka mbitshanyema oma l’etshumanelo k’Akristo. (Ɛdika la 2 Joani 9, 10.) Lo yoho shɔ mbahatonga anto wa kɔlɔ l’etshumanelo.​—1 Koreto 5:6, 7; Ngalatiya 5:9.

24. (a) Tɛdikɔ takɔna takoka atshukanyi wahɛnyahɛnyama mbɔsa? (b) Ngande wakoka angɛnyi la dikumanyi diayakiyanya kimanyiya otshukanyi wahɛnyahɛnyama, ko kakɔna kahawakoke sala?

²⁴ Kayotota lo dikambo di’Okristo wakulama nshi tshɛ oma le olonganyi ande wahɛnya ndoko djembetelo y’okadimwelo w’otema na? Amɔtshi sɔnaka dia mbidjasɛ l’otshukanyi wa pɛnyɛ l’ɔtɛ w’akambo wa weoho la weoho. Akina mbɔsaka tɛdikɔ dia kakitɔna, wakanyiya ɔnɛ demba diawɔ, yimba yawɔ, ndo lonyuma lawɔ​—ondo kânga lɔsɛnɔ lawɔ​—lekɔ lo wâle. Oyadi tɛdikɔ takɔna tshɛ tayɔsa ɔnɛ lahɛnyahɛnyama lo nkumbo l’akambo wa ngasɔ, ɔsɔ ekɔ yɛdikɔ yande ndamɛ la ntondo ka Jehowa. (1 Koreto 7:10, 11) Angɛnyi, ewotɔ kana dikumanyi di’Akristo diele la tokanyi t’ɛlɔlɔ mbeyaka kombola dia mbosha ekimanyielo la alako, koko vɔ hawokoke mbotshutshuya dia nde mbɔsa yɛdikɔ mɔtshi. Ɔsɔ ekɔ yɛdikɔ yahombande mbɔsa ndamɛ.​—Romo 14:4; Ngalatiya 6:5.

EKOMELO K’EKAKATANU WALANYA NKUMBO

25. Naa sangwelo diele la Jehowa lo dikambo dia nkumbo?

²⁵ Lam’akatshukanya Jehowa Adama l’Eva, nde kɔnɔngɔsɔla kânga yema ɔnɛ nkumbo yayolanyeme l’ekakatanu wele oko: sɔngu ka wanu kana ɔhɛnyɔhɛnyɔ. (Efeso 3:14, 15) Nkumbo kakahombe monga dihole dioludi la ngandji la wɔladi ndo lɛnɛ akahombe ehomba w’onto l’onto wa lo tokanyi, wa l’asolo ndo wa lo nyuma kotshama. Koko, tatɛ lam’akayɔtɔka pɛkato, lɔsɛnɔ la lo nkumbo lakafukutana esadi eto.​—Ɛdika la Undaki 8:9.

26. Kakɔna kakongɛ wanɛ wayatshutshuya dia ndjaɔtɔnganyiya l’asangwelo wa Jehowa?

²⁶ Diɛsɛ ko, Jehowa kombohɛ sangwelo diande di’endana la nkumbo. Nde ekɔ lo ndaka dia mbela andja w’oyoyo wa wɔladi, lɛnɛ ‘ayotodjasɛ anto mɛtɛ lo lotui tshitshi, lɛnɛ ele ndoko onto layowasatsha lokomba.’ (Ezekiyele 34:28) L’etena kɛsɔ, sɔngu ka wanu, ɔhɛnyɔhɛnyɔ wa lo nkumbo ndo weoho ekina tshɛ w’ekakatanu walanya nkumbo ɛlɔ kɛnɛ hawotonga nto. Anto wayɔmɔnamɔnaka, aha dia mbishɛ wɔma l’okiyanu, koko nɛ dia vɔ wekɔ lo ‘ngɛnangɛna la wɔladi w’efula.’​—Osambu 37:11.

[Nɔte ya l’ɛse ka dikatshi]

NGANDE WAKOKA AWUI ANƐ WA LO BIBLE KIMANYIYA . . . NKUMBO DIA YƆ MBEWƆ EKAKATANU WAKOKA NDJILANYA EFULA?

Jehowa hetawɔ ɔnwɛlɔ a wanu wa tshambandeko.​—Tukedi 23:20, 21.

Onto l’onto ayokoya la Nzambi lo dikambo di’etsha ande.​—Romo 14:12.

Naka sho bu la ndjakimɛ, kete hatokoke kambɛ Nzambi lo yoho yɔ̂ngɛnyangɛnya.​—Tukedi 29:11.

Akristo w’eshika nɛmiyaka ambutshi awɔ wambotshunda esombe.​—Akambu w’Asi Lewi 19:32.

[Osato wa lo lɛkɛ 146]

Dikumanyi di’Akristo kokaka kokimanyiya efula dia shidiya ekakatanu wa lo nkumbo

[Osato wa lo lɛkɛ 151]

Atshukanyi w’Akristo walangana ndo walɛmiyana shidiyaka ekakatanu awɔ esadi eto