Rɛferansɛ wa lo Dikatshi dia losanganya la Lɔsɛnɔ ndo olimu aso
NGƆNDƆ KA DIKUMI L’ƆTƆI 4-10
AKAMBO W’OHOMBA W’OMA L’ƆTƐKƐTA WA NZAMBI | 1 JOANI 1-5
“Tanyolangake andja ɔnɛ kana diangɔ dia l’andja ɔnɛ”
w05 1/1 22 od. 13
Toyele ɛnyɛlɔ kakasha Yeso
13 Anto amɔtshi mbeyaka monga la kanyi y’ɔnɛ aha akambo tshɛ wele l’andja mbele kɔlɔ. Oyadi kânga ngasɔ mbediɔ, andja ndo akambo wa lɔkɔ wakotola mbeyaka esadi eto mbekola timba taso di’aha sho tetemala kambɛ Jehowa. Ndo ndoko ɛngɔ katondja andja ɔnɛ kakoka tosukanya efula la Nzambi. Ɔnkɔnɛ, naka sho pamia ngandji k’akambo wa l’andja, oyadi akambo wakoka monga ko bu kɔlɔ, kete tayoyadja lo wâle. (1 Timote 6:9, 10) Lâdiko dia lâsɔ, akambo efula wa l’andja ɔnɛ wekɔ mɛtɛ kɔlɔ ndo vɔ koka tolanya. Naka sho mendaka filmɛ kana emisiɔ wa lo televiziɔ walekawɔ mɛnya awui wa ngala, eyango wa lomombo la l’emunyi, kana awui wa mindo wa dieyanelo, sho mbeyaka ndjokoma lo mbetawɔ akambo asɔ ko l’ɔkɔngɔ diko vɔ ndjonga ohemba le so. Naka sho mbekesanɛ l’anto waleka ndjasha paka dia nyanga yoho ya lɔsɛnɔ ya dimɛna kana pamia awui awɔ w’okanda, kete awui asɔ mbeyaka ndjonga akambo woleki ohomba le so.—Mateu 6:24; 1 Koreto 15:33.
w13 8/15 27 od. 18
Nyokanyiya weho w’anto wahombanyu monga
18 Dui dikina diayotokimanyiya dia sho nshika ntanga la ntondo ka “awui wa l’andja ɔnɛ,” ele namaka lo yimba ɛtɛkɛta wakafundama l’ɛlɔmbwɛlɔ ka nyuma kaki Nzambi ɛnɛ: “Andja ɔnɛ la nsaki yawɔ wekɔ lo tete, koko ɔnɛ lasala lolango la Nzambi tshikalaka pondjo.” (1 Jni. 2:17) Andja waki Satana ɔnɛ mɛnamaka oko wayotshikala pondjo ndo wekɔ dimɛna. Koko lushi lɔmɔtshi, vɔ wayolanyema. Andja waki Satana hawokoke tosha ndooko ɛngɔ kakoka ntshikala pondjo. Mbohɔka dui sɔ ayotokimanyiya diaha sho ntala lo tolonga taki Diabolo.
Toyange diangɔ di’oshinga wolo dia lo nyuma
w13 9/15 10 od. 14
Waohwelo wa Jehowa wekɔ amɛna
14 Afundelo w’Akristo wa lo Grɛkɛ ndola la waohwelo watɔlɔmba dia sho monga la ngandji k’onto l’ɔnango. Yeso akate dia ɔlɛmbɛ wa hende woleki woke ele “[nanga] wonyayɛ onto oko wayalangayɛ.” (Mat. 22:39) Woho akɔ waamɛ mbele, Jakɔba y’ɔnango Yeso akelɛ ngandji ate “ɔlɛmbɛ wa woke.” (Jak. 2:8) Ɔpɔstɔlɔ Joani akafunde ate: “Analengo wa ngandji le, dimi lambonyofundɛ, aha ɔlɛmbɛ w’oyoyo, koko ɔlɛmbɛ w’edjedja wakanyalongola oma k’etatelo.” (1 Jni. 2:7, 8) Naa “ɔlɛmbɛ w’edjedja” wakatɛkɛtaka Joani lanɛ? Nde akatɛkɛtaka di’ɔlɛmbɛ wa ngandji. Ɔlɛmbɛ ɔsɔ waki “w’edjedja” lo yoho nyɛ yele Yeso akawashawɔ ɛnɔnyi efula la ntondo, mbuta ate “oma k’etatelo.” Koko vɔ waki nto “ɔlɛmbɛ w’oyoyo” nɛ dia wakalɔmbaka dia monga la ngandji ka ndjahombia, mbuta ate ngandji kahomba ambeki waki Yeso monga la tɔ la ntondo k’ekakatanu w’eyoyo. Oko weso ambeki wa Kristo, onde tekɔ la lowando lo ɛhɛmwɛlɔ watoshawɔ diaha sho monga la yimba ya lokaki yambokokanɛ l’andja ɔnɛ ndo yakoka toshimba diaha mboka wonyaso onto ngandji?
it-2-F 491 od. 1
Edimanyielo
Ekɔ ohomba nɔmba Nzambi dia nde dimanyiya anto akina, kaanga etshumanelo k’otondo. Kɛsɔ mbakasale Mɔsɛ lo dikambo dia wodja w’Isariyɛlɛ etena kakandashola pɛkato kawɔ ndo kakandalɔmbɛ Jehowa edimanyielo, ko Jehowa akoke dɔmbɛlɔ diande. (Wal 14:19, 20) Ndo nto, etena kakawasapolaka tɛmpɛlɔ, Sɔlɔmɔna akalɔmbɛ Jehowa dia dimanyiyaka wodja ande naka wambosala pɛkato ko wamboyatshumoya. (1Ku 8:30, 33-40, 46-52) Ɛzɛra aki ɔtɛkɛtɛdi w’ase Juda wakakalola oma lo lɔhɔmbɔ dia mbisholaka pɛkato yawɔ lo sɛkɛ. Etombelo waki la dɔmbɛlɔ diande dia l’otema ɔtɔi ndo ɛsɛngɔsɛngɔ ande ele, wodja wakasale kɛnɛ kakawahombe nsala dia Jehowa mbadimanyiya. (Ɛzr 9:13–10:4, 10-19, 44) Jakɔba akakeketsha onto lele la hemɔ lo nyuma dia nde mbelɛ dikumanyi dia l’etshumanelo dia mbɔlɔmbɛ ndo “naka nde akasale pɛkato, nde ayodimanyiyama.” (Jak 5:14-16) Koko, “ekɔ pɛkato kɛmɔtshi kakonya lo nyɔi,” mbuta ate salɛ nyuma k’ekila pɛkato, kana nsala pɛkato l’okonda kahakoke dimanyiyama. Okristo hahombe nɔmba lo dikambo di’anto wasala pɛkato lo yoho shɔ.—1Jn 5:16; Mat 12:31; Hɛb 10:26, 27; enda ESPRIT; PÉCHÉ.
NGƆNDƆ KA DIKUMI L’ƆTƆI 11-17
AKAMBO W’OHOMBA W’OMA L’ƆTƐKƐTA WA NZAMBI | 2 JOANI 1–JUDƐ
“Sho pombaka ndɔ tshondo ya ta dia ntshikala l’akambo wa mɛtɛ”
w04 10/1 13-14 od. 8-9
“Nyotetemale kondja nkudu le nkumadiɔndjɔ”
8 Sho mbeyaka eyango waki Satana, nɛ dia Afundelo tɛnyaka toho ta shikaa takamba lande. (2 Koreto 2:11) Dia ndɔsha Jɔbɔ onto l’ɔlɔlɔ, Diabolo akakambe la ekakatanu wendana l’ekondjelo, nyɔi k’anto wakandalangaka, ɔlɔshamelo wa lo nkumbo, hemɔ ya lo demba ndo emamatanya w’oma le angɛnyi wa kɔlɔ. Jɔbɔ akakɔmɔ otema ndo nde akafɔnya dia Nzambi akɔsɛkɛ. (Jobo 10:1, 2) Kânga mbele ɛlɔ kɛnɛ, aha ekakatanu tshɛ watokomɛ mbaya mbala kakɔ ɔtɔi oma le Satana, vɔ wekɔ la shɛngiya le Akristo efula ndo Diabolo koka kamba la wɔ lo wahɔ ande.
9 Lo nshi y’ekomelo nyɛ, wâle wa lo nyuma wamboleka kokanɛ. Tekɔ lo sɛna l’andja wele eyango wa lomombo la l’emunyi wambɔsa dihole di’eyango wa lo nyuma. Mbala la mbala, tita sango mɛnyaka akambo wa mindo wa dieyanelo oko wekɔ kiɔkɔ y’ɔngɛnɔngɛnɔ lo dihole dia mɛnya ɔnɛ akambo asɔ mbelaka lonyangu. Ndo anto efula wambokoma “anangi wa engenongeno, wuleki wa [Nzambi].” (2 Timote 3:1-5) Yoho y’ekanelo shɔ koka mbidja wɛdimo aso wa lo nyuma lo wâle naka ‘hatɔlwɛ ta dia wolo dia mbetawɔ.’—Jude 3.
Toyange diangɔ di’oshinga wolo dia lo nyuma
it-1-F 879
Fɛtɛ ya ngandji
Bible hatɛkɛta dia fɛtɛ ya ngandji ndo tɔ hatotɛ mbala ngana yakayasalemaka. (Jud 12) Nkumadiɔndjɔ Yeso Kristo kana ambeki ande kombitɛ anto dia ndjisalaka, diakɔ diele yɔ hayohombe mbɔsama oko didjango. Anto amɔtshi mbutaka dia ɔsɔ aki waaso wakasalaka Akristo w’ɛngɔnyi fɛtɛ ndo wakelɛka asekawɔ Akristo w’ase wola. Ana wa tshike, wadi waki edo, ase ɛngɔnyi ndo wanɛ waki komonga l’ekondjelo efula wakalɛka kaamɛ l’ɔngɛnɔngɛnɔ oko angɛnyi.
it-2-F 805
Dive
Tshɛkɛta kina ya lo Grɛkɛ spi·lasʹ, nembetshiyaka dive dioshɛmi l’ɛse k’ashi. Judɛ akakambe l’ɛnyɛlɔ kɛsɔ dia ntɛkɛta dikambo di’anto amɔtshi wakasɔsɔmɛ l’etshumanelo k’Akristo l’eyango wa kɔlɔ. Oko waki dive dioshɛmi waale lo masuwa, mbaki ndo anto asɔ tshondo ya waale le ase etshumanelo akina. Nde mbutaka lo dikambo diawɔ ate: “Anto asɔ wekɔ ave woshɛmi l’ɛse k’ashi lo fɛtɛ yanyu ya ngandji.”—Jud 12.
wp17.1 12 od. 1
‘Nde akangɛnyangɛnya Nzambi’
Kakɔna kakataka prɔfɛsiya kaki Ɛnɔkɛ? Tɔ kakataka ɔnɛ: “Nyende, Jehowa akaye la nunu akumi akumi di’ekilami ande dia ndjolombosha anto tshɛ ndo dia nshikikɛ anto wa kɔlɔ tshɛ lo kɛnɛ kendana l’etsha wa kɔlɔ wakawasale lo yoho ya kɔlɔ ndo lo kɛnɛ kendana l’ɛtɛkɛta tshɛ wa kɔlɔ efula watondja atshi wa pɛkato lo dikambo diande.” (Judɛ 14, 15) Dui dia ntondo diakokayɛ nembetɛ ele, Ɛnɔkɛ akatɛkɛta watekana oko akambo akɔ wakashile salema, oko Nzambi akashile la nkotsha prɔfɛsiya yakandashaka. Ngasɔ mbakayonga ndo lo dikambo dia prɔfɛsiya efula yakayotama l’ɔkɔngɔ. Lokanyi lakokaso nembetɛ lɔ lɔnɛ: Omvutshi ekɔ lo ntɛkɛta dia dui dimɔtshi diayosalema ndooko onyake diakoka tɛkɛtama oko diamboshilaka salema.—Isaya 46:10.
wp17.1 12 od. 3
‘Nde akangɛnyangɛnya Nzambi’
Mbetawɔ kaki Ɛnɔkɛ koka totshutshuya dia sho ndjambola dia mbeya kana tekɔ lo mɛna andja wasɛnaso ɔnɛ woho wawɛna Nzambi. Kilombo kakewoya Ɛnɔkɛ la dihonga tshɛ kekɔ ohomba polo ndo nshi nyɛ. Tɔ mendanaka ndo la nshi yaso nyɛ oko wakidiɔ lo nshi yakasɛnaka Ɛnɔkɛ. Lo yoho yakɔtɔnɛka la ɔhɛmwɛlɔ waki Ɛnɔkɛ, Jehowa akela Mvula k’elola dia ndanya andja wa kɔlɔ ɔsɔ wa lo nshi ya Nɔa. Koko elanyelo kɛsɔ kakatshike ɛnyɛlɔ lo dikambo dia elanyelo ka woke kaya suke la ndja. (Mateo 24:38, 39; 2 Petero 2:4-6) Ɛlɔ kɛnɛ, Nzambi ambemala kaamɛ la nunu akumi akumi di’ekilami ande dia mbela kilombo ka losembwe dikambo dia andja wa kɔlɔ. Ɔmɔmɔ la l’atei aso pombaka mbidja yimba lo ɛhɛmwɛlɔ waki Ɛnɔkɛ ndo nkahana l’anto akina. Ase nkumbo kaso ndo angɛnyi aso mbeyaka monga la kanyi yotshikitanyi laso. Lo tena dimɔtshi, sho mbeyaka ndjaoka ompoko. Koko Jehowa kɔsɛka Ɛnɔkɛ ndo nde hasɛkaki pondjo ekambi ande wa nshi nyɛ wele la kɔlamelo.
NGƆNDƆ KA DIKUMI L’ƆTƆI 18-24
AKAMBO W’OHOMBA W’OMA L’ƆTƐKƐTA WA NZAMBI | ƐNYƐLƆ 1-3
“Dimi mbeyaka etsha ayɛ”
w12 10/15 14 od. 8
Yimba yakɔna yakɛnɛmɔlayɛ?
8 Dia mbewɔ yimba ya kɔlɔ ya ngasɔ, sho koka mbohɔ dia Yeso mɛnyama lo Bible oko onto lokime “tɔɔtɔ esambele lo lonya lande l’omi.” “Tɔɔtɔ” tɔsɔ tekɔ didjidji di’emendji w’akitami ndo lo yoho kina, dikumanyi tshɛ dia l’etshumanelo. Yeso kokaka nɔmbɔla “tɔɔtɔ” takɔ lo yoho tshɛ yalangande. (Ɛny. 1:16, 20) Lâsɔ, oko wende Ɔtɛ w’etshumanelo k’Akristo, Yeso ekɔ lo mɛna kɛnɛ tshɛ kasala elui wa dikumanyi. Naka ekumanyi kɛmɔtshi pombaka mingɔma, kete Ɔnɛ lele la ‘washo wele oko lombe la dja’ ayɛna dui diakɔ ndo nde ayodilɔngɔsɔla lo yoho yande ndo l’etena kalangande. (Ɛny. 1:14) Koko l’etena kɛnɛ, sho pombaka nɛmiya wanɛ wakasɔnama oma lo tshimbo ya nyuma k’ekila, nɛ dia Pɔɔlɔ akafunde ate: “Nyokitanyiyake wanɛ wanyɔlɔmbɔla ndo nyetawɔke awui awɔ, nɛ dia vɔ wekɔ lo ntetemala nyolama oko anto wayowoyokoya la wɔ, dia vɔ nsala dikambo sɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ koko aha la lonyangu, nɛ dia dui sɔ diayonga l’etombelo wa kɔlɔ le nyu.”—Hɛb. 13:17.
w12 4/15 29 od. 11
Jehowa tokimanyiyaka dia sho ndjokondja panda
11 Lo Enyelo tshapita 2 ndo 3, ɔpɔstɔlɔ Joani akɛnyi Yeso Kristo alaka tshumanelo esambele dia l’Asie Mineure. Ɛnɛlɔ kɛsɔ mɛnyaka dia Kristo heye tsho etshumanelo lo tshɛ katɔ, koko ndo etsha w’ose etshumanelo tshɛ. Ɛnyɛlɔ, mbala mɔtshi nde akôle ndo nkombo y’anto amɔtshi ndo akawawandola kana akawasha alako wahombama. Kakɔna kalembetshiya ɛnɛlɔ kɛsɔ? Tshumanelo esambele sɔ nembetshiyaka Akristo w’akitami tshɛ wakasɔnama l’ɔkɔngɔ wa 1914 ndo alako wakandasha tshumanelo diakɔ mendanaka la tshumanelo dia l’andja w’otondo. Diakɔ diataso ɔnɛ Jehowa ekɔ lo nɔmbɔla ekambi ande lo tshimbo y’Ɔnande. Ko ngande wakokaso nkondja wahɔ oma l’ɛlɔmbwɛlɔ kɛsɔ?
w01 2/1 15 od. 20
Tɔkɛndakɛndake L’ɔlɔngɔswamelo waki Jehowa
20 Dia tetemala kɛndakɛnda kâmɛ l’ɔlɔngɔswamelo waki Jehowa watahame otsha la ntondo, sho pombaka mbetawɔ ɔkɛndɛ wakalongola Yeso oma le Nzambi wa nde monga ‘owandji w’etshumanelo.’ (Efeso 5:22, 23) Divɛsa di’Isaya 55:4, kotolaka nto yambalo yaso, diɔ totɛka ɔnɛ: “Enda, [dimi Jehowa] lakûkitsha omenyi le wedja, Umbuledi la olombodi le antu.” Yeso mbeyaka mɛtɛ woho wa nɔmbɔla. Nde mbeyaka nto ɛkɔkɔ ande ndo mbeyaka etsha awɔ. Ɔnkɔnɛ, lam’akandasɛdingola tshumanelo esambele dia l’Asie Mineure, mbala tshanu y’etondo, nde akate ate: “Dimi mbeyaka etsha aye.” (Enyelo 2:2, 19; 3:1, 8, 15) Yeso nde lawɔ mbeyaka etsha wakiso, l’ɛnyɛlɔ ka Jehowa, She. Ntondo ka nde ndjetsha ambeki ande dɔmbɛlɔ dia Shɛso, Yeso akate ate: “[Nzambi] Shenyu mbeyaka diango diahumbanyu la ntundu nyatôlombe.”—Mateu 6:8-13.
Toyange diangɔ di’oshinga wolo dia lo nyuma
kr 226 od. 10
Diolelo diaki Nzambi diayolanya atunyi adiɔ
10 Okakitolelo w’ɛkɔkɔ la mbudi. Atunyi wa Diolelo diaki Nzambi wayotshutshuyama dia mɛna dui dimɔtshi diayoleka mbaotsha wɔma. Yeso akate ate: “Vɔ wayɛna Ɔna onto ayaye lo wange la wolo ndo la lotombo l’efula.” (Makɔ 13:26) Djembetelo yendana la wolo woleki wɔnɛ wokongaka l’onto shɔ yayɛnya dia Yeso amboya dia ndjolombosha. Lo etenyi kekina ka prɔfɛsiya kakɔ kaamɛ kendana la nshi y’ekomelo, mbuta ate lo wɛɛla w’ɛkɔkɔ la mbudi, Yeso akɛnya akambo efula wendana la woho wayosalema kilombo l’etena kɛsɔ. (Adia Mateo 25:31-33, 46.) Ambolami wa kɔlamelo wa Diolelo diaki Nzambi wayɔsama oko “ɛkɔkɔ” ndo ‘wayedɛ ɛtɛ awɔ,’ lo mbeya dia “etshungwelo ka[wɔ] kaya suke.” (Luka 21:28) Koko, atunyi wa Diolelo wayɔsama oko “mbudi” ndo “wayoyatshatsha la lonyangu,” weya dia “elanyelo ka pondjo” kekɔ lo mbakongɛ.—Mat. 24:30; Ɛny. 1:7.
w09 1/15 31 od. 1
Akambo w’ohomba w’oma lo dibuku dia Enyelo—Etenyi I
2:7—‘Paradiso kaki Nzambi’ kɛdikɛdi na? Lam’ele Akristo w’akitami mbakawatɛka ɛtɛkɛta ɛsɔ, paradiso katɛkɛtawɔ lanɛ pombaka mendana la paradiso ka l’olongo, mbuta ate ɛnamelo kaki Nzambi ndamɛ. Akitami wa kɔlamelo wayonga la diɛsɛ dia ndɛ lo “utamba a lumu.” Vɔ wayonga la eongelo kahavu.—1 Kor. 15:53.
NGƆNDƆ KA DIKUMI L’ƆTƆI 25–NGƆNDƆ KA DIKUMI L’AHENDE 1
AKAMBO W’OHOMBA W’OMA L’ƆTƐKƐTA WA NZAMBI | ƐNYƐLƆ 4-6
“Wahemelo w’ambahemi wa mfalasa anɛi”
wp17.3 4 od. 3
Ambahemi wa mfalasa anɛi—Waa na wewɔ?
Akɔna ele ombahemi wa mfalasa ka wɛma? Yoho yoleki dimɛna ya mbeeya tanemaka lo dibuku diakɔ diaamɛ dia lo Bible dia Ɛnyɛlɔ, dibuku diakayɛnyaka l’ɔkɔngɔ dia ombahemi wa l’olongo wa mfalasa ɔsɔ ekɔ “Dui dia Nzambi.” (Ɛnyɛlɔ 19:11-13) Titrɛ kɛsɔ ka Dui, kekɔ kaki Yeso Kristo, nɛ dia nde salaka akambo oko yɛmba awui yaki Nzambi. (Joani 1:1, 14) Laadiko dia laasɔ, nde mbelamɛka ɔnɛ: “Nkumekanga ka nkumi ya dikanga ndo Nkumi ka waa nkumi” ndo mbɔsamaka oko “Kanga kɔlamelo ndo Mɛtɛ.” (Ɛnyɛlɔ 19:16) Mbokɛmaka hwe dia nde ekɔ la lowandji la nsala akambo oko nkumekanga kele ɔndɔshi wa ta ndo nde hakambe la wolo ande lo yoho ya kɔlɔ. Koko, ekɔ ambola amɔtshi wambɔma.
wp17.3 4 od. 5
Ambahemi wa mfalasa anɛi—Waa na wewɔ?
Etena kakɔna kakatatɛ ambahemi wa mfalasa la wahemelo awɔ? Lembetɛ dia ombahemi wa ntondo, mbuta ate Yeso, akatatɛ wahemelo ande etena kakandalongola dɛmbɔ dia nkoso. (Ɛnyɛlɔ 6:2) Etena kakɔna kakalongola Yeso dɛmbɔ dia nkoso oko Nkumekanga ka l’olongo? Dui sɔ kosalema etena kakandakalola l’olongo l’ɔkɔngɔ wa nyɔi kande. Bible mɛnyaka dia nde akahombe nkonga lo etena kɛmɔtshi. (Hɛbɛru 10:12, 13) Yeso akasha ambeki ande djembetelo ya mbeya ekomelo k’etena kakandahombe nkonga ndo etatelo ka etena kakandahombe ntatɛ mbolɛ l’olongo. Nde akate dia lam’ayondotatɛ mbolɛ, awui wa l’andja wayoleka ntshɔ lo kɔlɔ. Ata, ndjala ya kasha ndo elando wayonga. (Mateo 24:3, 7; Luka 21:10, 11) Yema tshitshɛ l’ɔkɔngɔ wa Ta dia ntondo dia l’andja w’otondo ndɔma lo 1914, akayɛnama hwe dia anto wakayotatɛ nsɛna lo etena kɛsɔ, etena ka paa la nkɛtɛ kelɛ Bible ɔnɛ: “Nshi y’ekomelo.”—2 Timɔte 3:1-5.
wp17.3 5 od. 2
Ambahemi wa mfalasa anɛi—Waa na wewɔ?
Mfalasa kɛnɛ nembetshiyaka ata. Lembetɛ dia tɔ kakanya wɔladi aha tsho lo wedja ɛmɔtshi koko lo nkɛtɛ k’otondo. Lo 1914, mbala ka ntondo l’ɔkɔndɔ w’ana w’anto, Ta dia l’andja w’otondo diakalɔma. Diɔ diakayelana la Ta dia hende dia l’andja w’ontondo, ta diakaleke tshɛ kɔlɔ. Anto amɔtshi mbutaka dia lofulo tshɛ tshɛ l’anto wakavu oma lo ata oma ko 1914 lakalekana miliyɔ 100. Laadiko dia laasɔ, anto efula wakadiɛnɛ la nkandji.
wp17.3 5 od. 4-5
Ambahemi wa mfalasa anɛi—Waa na wewɔ?
“Dimi lakende, mɛnyi ko mfalasa k’odima ndo ɔnɛ lakakiahema aki la kilɔ lo lonya lande. Lakoke wondjo wele oko dui l’atei wa ditongami 4 diasɛna diata ɔnɛ: ‘Karɛtɛ k’eponga aya dɛnariyo 1 ndo karɛtɛ 3 y’asami dɛnariyo 1 ndo tolanyake esɔ k’ɔlivɛ ndo wanu.’”—Ɛnyɛlɔ 6:5, 6.
Ombahemi ɔnɛ nembetshiyaka ndjala. Tekɔ lo mɛna lanɛ dia dui sɔ diekɔ didjidji dia ndjala k’efula nɛ dia karɛtɛ ɔtɔi (litrɛ 1,08) k’eponga kekɔ la oshinga wa dɛnariyo ɔtɔi, mbuta ate difuto di’ose olimu dia lushi l’otondo lo ntambe ka ntondo. (Mateo 20:2) La lofalanga l’okenga lakɔ laamɛ, onto akakokaka nsomba karɛtɛ shato y’asami (litrɛ 3,24), woho ɔmɔtshi wa ntɔngɔ waki kɔmbɔsamaka la nɛmɔ oko eponga. Ko ngande wakakokaka onto ndesha nkumbo ka woke? Ɔnkɔnɛ, dui sɔ pɛmɔlaka anto dia kambaka akumi dimɛna kaanga lo kɛnɛ kendana la diangɔ dia ndɛ lushi la lushi, oko wɛnyamidiɔ lo dikambo dia diangɔ dia ndɛ di’ohomba dia l’etena kɛsɔ ndo lo dikambo dia esɔ ka ɔlivɛ la wanu.
wp17.3 5 od. 8-10
Ambahemi wa mfalasa anɛi—Waa na wewɔ?
Ombahemi wa nɛi wa mfalasa nembetshiyaka nyɔi koye l’ɔtɛ w’asui ndo l’ɔtɛ w’awui akina. Yema tshitshɛ l’ɔkɔngɔ wa 1914, grippe espagnole kakadiake anto miliyɔ akumi. Ondo anto oko miliyɔ 500 wakandama la tɔ, mbuta ate onto 1 lo anto 3 tshɛ waki la lɔsɛnɔ!
Koko grippe espagnole aki tsho etatelo. Tomanyi tɔmɔtshi mbutaka dia ondo miliyɔ nkama y’anto wakavu la lokombakomba (variole) lo ntambe 20. Polo ndo ɛlɔ kɛnɛ, anto efula wekɔ lo mvɔ la SIDA, lɔkɔsu la lohondja ndo malaria kaanga mbele eyangelo wa wolo w’aseka enganga wekɔ lo salema.
Etombelo wekɔ woho akɔ waamɛ, mbuta ate nyɔi kekɔ, oyadi oma lo ata, ndjala kana hemɔ. Diombo diekɔ lo ntetemala mbɔsa anto ndo diɔ hadiosha ndooko elongamelo.
Toyange diangɔ di’oshinga wolo dia lo nyuma
re-F 77 od. 8
Olangala wa Kiti ka lowandji ka Jehowa ka l’olongo
8 Joani akeyaka dia wakasɔnaka ɛlɔmbɛdi dia nkamba lo tabɛrnaklɛ ka lo nshi y’edjedja. Diakɔ diele ondo nde akambe dia mɛna awui wakandayolembetshiya: “Kiti nkina ya lowandji 24 yakadinge kiti kakɔ ka lowandji ko dimi lakɛnyi dikumanyi 24 diakalɔtɛ ahɔndɔ wa wɛma ndo alɛmbɔ wa nkoso wa paonyi l’ɛtɛ awɔ wodjashi lo kiti yakɔ ya lowandji.” (Ɛny 4:4) Lo dihole dia ɛlɔmbɛdi nde ekɔ lo mɛna dikumanyi 24 diodjashi lo nkiti ka lowandji ka Diolelo ndo wɔlɔtshi alɛmbɔ wa nkoso oko nkumi ya dikanga. Waa na wele dikumanyi sɔ? Vɔ wekɔ akitami wa lo tshumanelo di’Akristo, diakolwama ndo diaya lo dihole dia l’olongo diakaalake Jehowa. Ngande weyaso dui sɔ?
re-F 80 od. 19
Olangala wa Kiti ka lowandji ka Jehowa ka l’olongo
19 Ditongami sɔ alembetshiyadiɔ? Ɛnɛlɔ kakɛnyi omvutshi okina, mbuta ate Ɛzɛkiyɛlɛ tokimanyiyaka dia nkondja okadimwelo lo dimbola sɔ. Ɛzɛkiyɛlɛ akɛnyi Jehowa odjashi lo kiti kande ka lowandji ka l’olongo, kaki la ditongami diasɛna diaki la ɛnamelo kele oko nɛ diakɛnyi Joani. (Ɛzk 1:5-11, 22-28) Ɛzɛkiyɛlɛ akɛnyi nto pusupusu ka lo kiti ka Diolelo kɛsɔ kaamɛ la ditongami diasɛna. Mbala kɛnɛ nde akatɛkɛta dia ditongami diasɛna, mbuta ate akɛruba. (Ɛzk 10:9-15) Ditongami nɛi diasɛna diakɛnyi Joani pombaka monga didjidji dia akɛruba efula wa Nzambi, mbuta ate ditongami diele la dihole dia laadiko lo okongamelo Ande wokengami la ditongami dia lo nyuma. Joani kokashimɔ dia mɛna akɛruba wemadi suke la Jehowa, nɛ dia tabɛrnaklɛ k’edjedja kaki la akɛruba ahende wa paonyi waki lo ofidi w’ɔshɛtɛ wa sheke waki didjidji dia kiti ka lowandji ka Jehowa. Oma l’atei wa akɛruba asɔ mbakatombaka dui dia Jehowa etena kakandashaka wodja ɛlɛmbɛ.—Eto 25:22; Os 80:1.
cf 36 od. 5-6
“Enda tambwe ka wudja wa Juda”
5 Tena efula tambwɛ mongaka didjidji dia dihonga. Onde wɛ ambohomanaka ko la ko la tambwɛ k’omi k’opalanga? Naka ngasɔ, kete ondo tɔ kaki lo lokoto l’ahole walongawɔ waa nyama. Kânga l’etena kɛsɔ, tɔ mbokiyaka wɔma. Hatokoke nongamɛ dia nyama ka woke ndo ka nkudu kɛsɔ kakenda tɛɛ wonya wakiendayɛ kokaka ndawɔ ɛngɔ kɛmɔtshi. Bible mbutaka dia “tambwe, luleki nyama tshe wulu, hatetwelaka nduku otoi uma lu mbuka.” (Tukedi 30:30) Woho wa dihonga dia ngasɔ mbaki la Kristo.
6 Nyɛsɔ tɔsɛdingole woho wakakɛnɛmɔla Yeso dihonga diele oko dia tambwɛ lo toho tosato: Lo mamɛ akambo wa mɛtɛ, lo sukɛ losembwe ndo lo tokomɛ ɔlɔshamelo. Tayɛna nto woho wakokaso sho tshɛ ndjela ɛnyɛlɔ kande, oyadi takotɔ la dihonga kana bu.