Rɛferansɛ wa lo Dikatshi dia losanganya la Lɔsɛnɔ ndo olimu aso
NGƆNDƆ KA NTONDO 3-9
AKAMBO W’OHOMBA W’OMA L’ƆTƐKƐTA WA NZAMBI | EMBADI 15-16
“Nshisha kɔlamelo ekɔ dui dia nsɔnyi efula!”
Oshishelo wa kɔlamelo mɛnyaka di’ekomelo kaya suke!
4 Ɛnyɛlɔ ka ntondo k’onto laki komonga la kɔlamelo ele kaki Delila ka wadi aki Samisɔna. Samisɔna akahombe ndɔsha ase Filistiya dia nkokɛ ekambi waki Nzambi. Ondo lam’ele emboledi etanu w’ase Filistiya wakeyaka dia Delila komonga la kɔlamelo otsha le Samisɔna, vɔ wakawosha kɔta mishiko dia vɔ nkondja woho wa mbodiaka. Delila akakilongola ndo akayange dia mbisholɛ atunyi lɛnɛ aki wolo w’omɛnde mbala shato y’etondo. Ɔnkɔnɛ, nde akatetemala ‘mbɔlɛmbɛlɛmbɛ ndo mbɔsɛngasɛnga’ dia nde mbosholɛ lɛnɛ aki wolo ande. L’ekomelo, “[Samisɔna] akalembe utema.” Ko nde akawotɛ dia naka vɔ mbɔhɛlɔla divo, kete nde honga nto la wolo. Lam’akandeye dui sɔ, Delila akɔhɛlɔla divo etena kakandalale djɔ lo dihɛlɔ diande ndo akatelɛ atunyi dia vɔ ndjowonda. (Emb. 16:4, 5, 15-21) Ande woho wakandakesola omɛnde l’ɔtɛ wa lokaki laki la nde lee!
Akambo w’ohomba w’oma lo dibuku di’Embadi
14:16, 17; 16:16. Tshutshuya onto okina dia sala dikambo dimɔtshi la wolo oma lo mbolelɛ kana momala mbeyaka nanya lɔngɛnyi.—Tukedi 19:13; 21:19.
Oshishelo wa kɔlamelo mɛnyaka di’ekomelo kaya suke!
15 Ngande wakoka wanɛ wambotshukana ntshikala la kɔlamelo le elonganyi awɔ? Bible kadimolaka ɔnɛ: “Wadeye l’umaka nshi yaye y’olongo a pami ayali ongenongeno aye.” (Tuk. 5:18; Und. 9:9) Etena katatshunde atshukanyi, ɔmɔmɔ la l’atei awɔ pombaka ndeka ndjasha lo ehomba wa l’emunyi ndo wa longandji w’osekande. Dui sɔ nembetshiyaka mpokamɛ kanyi y’olonganyi ayɛ, mbetshaka wenya kâmɛ la nde ndo ndeka monga la diɔtɔnganelo dia ma ma la nde. Vɔ pombaka ndjasha nto dia nkeketsha diwala diawɔ ndo diɔtɔnganelo diele lam’asawɔ la Jehowa. Dia nsala ngasɔ, atshukanyi pombaka mbekaka Bible kâmɛ, sambishaka kâmɛ ndo salaka dɔmbɛlɔ kâmɛ.
TOTETEMALE MONGA LA KƆLAMELO LE JEHOWA
16 Anangɛso l’akadiyɛso amɔtshi wasala pɛkato ya weke nongolaka ‘alako wa wolo dia vɔ monga la mbetawɔ ka nge.’ (Tito 1:13) Koko akina salaka pɛkato yalɔmba paka dia mbitshanyema oma l’etshumanelo. “Wane wambekiyama” lo ohokwelo ɔsɔ ndjokaloyamaka l’etshumanelo. (Heb. 12:11) Ko kayotosala naka owotɔ kana ɔngɛnyi aso ambotshanyema? L’etena kɛsɔ, le Nzambi mbahombaso monga la kɔlamelo. Jehowa mendaka dia kana sho tayokitanyiya didjango diande diatɔlɔmba diaha mbekesanɛ l’onto lambotshanyema.—Adia 1 Koreto 5:11-13.
Diangɔ di’oshinga wolo dia lo nyuma
w05-F 15/3 27 od. 6
Samisɔna akadje otshumba lo wolo wa Jehowa!
Samisɔna aki paka l’oyango ɔtɔi lo yimba yande, mbuta ate oyango wa ndɔsha ase Filistiya. Naka nde akatodjasɛ lo luudu la womoto la numba laki la Ngaza, ele dia ndɔsha atunyi waki Nzambi. Samisɔna aki l’ohomba wa dihole dia mbetsha otsho l’osomba w’atunyi ande ndo nde akatotana dihole sɔ lo luudu la womoto ɔmɔtshi la numba. Kanyi ya nsala awui wa dieyanelo komonga lo yimba yaki Samisɔna. Samisɔna akamɔ oma lo luudu la womoto ɔsɔ la midi k’otsho, nde akongola nkuke ya soko di’osomba ndo dikundji dia l‘emamu akɔ ehende ndo nde akayiɛmbɛ polo lo shɔdi ya dikona nsuke la Hɛbɛrɔna, mangana kilɔmɛtrɛ oko 60. Nde akasale dui sɔ la lotshungɔ laki Nzambi ndo la wolo w’oma le Nde.—Emb 16:1-3.
NGƆNDƆ KA NTONDO 10-16
AKAMBO W’OHOMBA W’OMA L’ƆTƐKƐTA WA NZAMBI | EMBADI 17-19
“Mpindola Ɛlɛmbɛ wa Nzambi konyaka l’ekakatanu”
it-2-F 278 od. 5
Mika
1. Pami ka lo dioho dia Efrayimɛ. Mika akɔshi ekenga wa mfɛsa 1 100 waki nyango, lo nsala dui sɔ nde akasekola ɔlɛmbɛ w’enanɛi lo Ɛlɛmbɛ dikumi (Eto 20:15), etena kakandetawɔ munga kande ndo kakandakaloya ekenga wa mfɛsa 1 100 waki nyango, nyango akate ate: “Ndooko onyake dimi layokidia mfɛsa nyɛ y’oma lo anya ami dikambo dia Jehowa le ɔnami dia nde nsala ekishi ndo lohingu la lowolo. Ɔnkɔnɛ, dimi lambokokaloyɛyɔ.” Oma laasɔ, nyango akɔshi ekenga 200 wa mfɛsa ko akasha otshudi wa yaandjo, ko otshudi ɔsɔ “akasale ekishi ndo lohingu la lowolo” ko wakadje lo luudu laki Mika. Mika kakɔ, aki la “luudu la tozambizambi,” ndo nde akasale efodɛ ndo mpingu ya terafimɛ ndo nde akakitsha ɔnande ɔmɔtshi la pami dia nde kambaka oko ɔlɔmbɛdi ande. Kaanga mbele ondo nde akɔshi yɛdikɔ ya nsala dui sɔ l’oyango wa ntombola Jehowa, koko tshelo shɔ aki dui dia kɔlɔ efula, nɛ dia dui sɔ diakɔnyɔla ɔlɛmbɛ wata diaha ntɛmɔla ekishi (Eto 20:4-6) ndo nde akɔnyɔla yɛdikɔ yakɔshi Jehowa lo dikambo dia tabɛrnaklɛ ndo di’olimu w’ɔlɔmbɛdi ande. (Emb 17:1-6; Eoh 12:1-14) L’ɔkɔngɔ wa laasɔ, Mika akɔshi Jɔnatana laki oma lo dioho dia Ngɛrɛshɔna ɔna Mɔsɛ ko nde akakitsha ɔlɔngɔlɔngɔ w’ose Lɛwi ɔsɔ dia nde kambaka oko ɔlɔmbɛdi ande. (Emb 18:4, 30) Lo ngɛnangɛna la dindja diakandasale sɔ, Mika akate ate: “Kakianɛ lambeya dia Jehowa ayompomuya lokolo l’ɔlɔ.” (Emb 17:7-13) Lam’ele Jɔnatana komonga oma lo dioho dia Arɔna, nde komonga la lotshungɔ la nkamba oko ɔlɔmbɛdi, munga kɛsɔ nto kakakotshama l’ɔtɛ wa Mika.—Wal 3:10.
it-2-F 278-279 od. 7
Mika
Yema tshitshɛ oma laasɔ, Mika l’anto ande wakayele aseka Danɛ. Lam’akawatowawandaka, aseka Danɛ wakawambola ɔnɛ ambotomba, ko Mika akate ate: “Nyambotɔshi nzambi yami yakamasale ko nyambotshɔ ndo la ɔlɔmbɛdi. Kakɔna kambotshikala la mi?” Ko, ana w’apami waki Danɛ wakawɔhɛmɔla dia naka nde ntetemala mbayela ndo mana lawɔ kete vɔ mbeyaka ndjookadimwɛ ko ndjɔlɔsha. Lo menda woho waki aseka Danɛ la wolo efula oleki anto ande, Mika akakalola. (Emb 18:22-26) L’ɔkɔngɔ wa laasɔ, aseka Danɛ wakatshu otsha la Laishi ko wakatotshumba osomba la dja, ko oma laasɔ vɔ wakake osomba akɔ nto ko wakawɔlɛ lokombo Danɛ. Jɔnatana la anande w’apami wakayala ɛlɔmbɛdi la Danɛ, ko “vɔ wakemɛ ndo ekishi kakasale Mika, ko tɔ kakatshikala laawɔ nshi tshɛ yaki luudu la Nzambi ka mɛtɛ la Shilo.”—Emb 18:27-31.
Diangɔ di’oshinga wolo dia nyuma
Ekadimwelo kasɛna k’Ɔtɛkɛta wa Nzambi
6 Ɛlɔ kɛnɛ, tolembetelo tamboleka efula tɛnya dia sho pombaka nkamba la lokombo Jehowa. Bible k’Ekadimwelo k’andja w’oyoyo ka 2013 kambovuswama kekɔ la lokombo la Nzambi mbala 7 216. Mbuta ate mbala shamalo yambaahema ladiko dia lofulo laki lo Bible kakatombe la ntondo katɔ. Lo mbala shamalo shɔ, tshanu yakayokotshamaka nɛ dia lokombo la Nzambi lakayoshɔmaka lo wɛɔmbɔ wa lo Ndjale ka lɛɛhɔ weke kambishɔma. (Enda nɔtɛ ka l’ɛse ka dikatshi.) Mbala tshanu yakɔ shɔ yakashɔma lo 1 Samuele 2:25; 6:3; 10:26; 23:14, 16. Mbala kasamalo, lo Embadi 19:18, kakayokotshama oko etombelo wa wekelo wa lotshimola w’efundelo w’edjedja wa l’anya wa Bible wa mbɛkɛ otema.
NGƆNDƆ KA NTONDO 17-23
AKAMBO W’OHOMBA W’OMA L’ƆTƐKƐTA WA NZAMBI | EMBADI 20-21
“Tetemala nyanga Jehowa”
Onde wɛ kokaka mbokoya ɛnyɛlɔ ka Finehasi etena kahomanayɛ l’ekakatanu?
L’ɔkɔngɔ w’apami w’ase Ngibeya wa lo dioho dia Bɛnjamina mbeyana l’oseka w’ose Lɛwi ɔmɔtshi la wolo ndo mbodiaka, waoho akina wakayange dia ndɔshana la wɔ. (Emb. 20:1-11) Vɔ wakalɔmbɛ ekimanyielo ka Jehowa lo dɔmbɛlɔ la ntondo ka ntshɔ dia tɔlɔsha, koko ase Bɛnjamina wakawatowalɛndja mbala hiende y’etondo ndo wakadiake anto awɔ efula. (Emb. 20:14-25) Onde vɔ wakahombe mbuta dia Jehowa komboka alɔmbɛlɔ awɔ? Onde Jehowa akangɛnangɛnaka mbaɛna wasowa l’ɔtɛ wa pɛkato kakasalema?
Akambo w’ohomba w’oma lo dibuku di’Embadi
20:17-48—ande na kaketawɔ Jehowa dia dioho dia Bɛnjamina nɛndja waoho akina mbala hiende, kânga mbele ntondo dioho dia Bɛnjamina wakahombe kondja dilanya? Lo mbetawɔ ntondo dia waoho waki la kɔlamelo nɛndjama, Jehowa akahembe yɛdikɔ yaki lawɔ ya minya akambo wa kɔlɔ tshɛ oma l’Isariyɛlɛ
Onde wɛ kokaka mbokoya ɛnyɛlɔ ka Finehasi etena kahomanayɛ l’ekakatanu?
Wetshelo akɔna wakokaso nkondja oma lo dikambo sɔ? Akambo amɔtshi watomba lo tshumanelo tshikalaka edja oyadi kânga dikumanyi wekɔ lo mbidja welo kana wekɔ lo nɔmba ekimanyielo kaki Nzambi. Naka dui sɔ diambosalema ngasɔ, dikumanyi pombaka mbohɔ ɛtɛkɛta waki Yeso wata ɔnɛ: ‘Nyɔlɔmbake, ko wayonyosha; nyoyangake, ko nyayotana; nyɔkɔkɔlake, ko wayonyodihola.’ (Luka 11:9) Oyadi kânga l’etena kɛnama di’alɔmbɛlɔ awɔ hawokadimɔma, dikumanyi kokaka ndjashikikɛ dia Jehowa ayâkadimola l’etena kalangande.
Diangɔ di’oshinga wolo dia lo nyuma
Onde wɛ akeyaka?
Ngande wakawakambaka la tooka ave lo ata wa lo nshi y’edjedja?
Yooka ave ekɔ ehomɔ ka ta kakakambe la Davidɛ dia ndjaka Ngɔliyatɛ. Mɛnamaka dia Davidɛ akeke woho wa nkamba la ehomɔ kɛsɔ lo nshi yakinde ɔlɔngɔlɔngɔ alama ɛkɔkɔ.—1 Samuele 17:40-50.
Lo nshi yakafundamaka Bible, ase Edjibito ndo ase Asuriya wakeyamaka lo woho wakaweyaka nkamba la yooka ave. Yooka ave yakakengamaka la yɛtshi y’ekoho ka nyama kana ya dihɔndɔ yakakelekamaka la nkoma mɔtshi la mponde hiende. Onto lakamba la yooka ave mbidjaka odika w’ombolonga kana lɔwɔkɔ lele la woke wa satimɛtrɛ oma lo 5 polo 7.5 ndo ondo wotsho wa gramɛ 250 lo yɛtshi yakɔ y’ekoho ka nyama. Oma laasɔ, nde mbediaka yooka ave yema la diko k’ɔtɛ ande ko nde ntawola mponde yakɔ dia lɔwɔkɔ lakɔ ndawɔ la wolo tshɛ ndo otsha lo dihole dimɔtshi shikaa.
Afuku waki lo Moyen-Orient waki la mbɔkɔ y’efula yaki oma l’ata wa lo nshi y’edjedja yakawakokaka nkamba la yɔ lo yooka ave. Andɔshi w’ata wa tomanamana wakakokaka mboka lɔwɔkɔ la yooka ave ko lɔ ntshɔ lo kilɔmɛtrɛ oma lo 160 polo 240 lo wonya a tango ɔtɔi. Waa nomb’ewo hawetawɔ dia yooka ave yakakokaka nkamba olimu ɔsɔ, koko kɛnɛ kele mɛtɛ ele yooka ave ndjakaka.—Embadi 20:16.
NGƆNDƆ KA NTONDO 24-30
AKAMBO W’OHOMBA W’OMA L’ƆTƐKƐTA WA NZAMBI | RUTA 1-2
“Towese ngandji ka kɔlamelo”
Tokoya angɛnyi w’eshika waki Jehowa
5 Nkumbo kaki Ruta kakadjasɛka la Mɔaba. Nde akakoke nkalola le wɔ, ndo ondo vɔ wakakoke mbokokɛ. Nde akeyaka anto, ɔtɛkɛta ndo mbekelo y’ase Mɔaba. Naɔmi kokoka ndaka Ruta kaanga dikambo ɔtɔi la Bɛtɛlɛhɛma. Naɔmi aki la wɔma dia nde hokoka mbotanɛ omi kana dihole dia mbidjasɛ. Diakɔ diele, Naɔmi akawotɛ dia nde nkalola otsha la Mɔaba. Oko wakatadiɛnyi, Ɔrɔpa ‘akakalola otsha lakawɔ ndo le tozambizambi tawɔ.’ (Ruta 1:9-15) Koko, Ruta kombetawɔ nkalola lakawɔ ndo le tozambizambi tawɔ.
Tokoya angɛnyi w’eshika waki Jehowa
6 Mɛnamaka dia Ruta akeke akambo wendana la Jehowa oma le omɛnde kana oma le okilo ande Naɔmi. Nde akeke ɔnɛ Jehowa bu oko tozambizambi tele oko t’ase Mɔaba. Nde akokaka Jehowa ngandji ndo nde akeyaka dia Jehowa mbahombande mboka ngandji ndo ntɛmɔla. Ɔnkɔnɛ, Ruta akasale ɔsɔnwɛlɔ wa lomba. Nde akatɛ Naɔmi ate: ‘Wodja ayɛ wayonga wodja ami ndo Nzambi kayɛ ayonga Nzambi kami.’ (Ruta 1:16) Etema aso munandemaka etena kakanyiyaso ngandji kakokaka Ruta Naɔmi. Koko kɛnɛ kaleka tambiya ele ngandji kakokaka Ruta Jehowa. Dui sɔ diakayambiya Bɔaza, lakayowandolaka l’ɔkɔngɔ lo woho ‘wakandayoyanga eshamelo lo ahafu wa Jehowa.’ (Adia Ruta 2:12.) Ɛtɛkɛta wakakambe la Bɔaza kokaka tohola woho wayanga ɔna fudu ekokelo l’ahafu w’ombutshi atɔ. (Osambu 36:7; 91:1-4) Woho akɔ waamɛ mbele, Jehowa akakokɛ Ruta la ngandji tshɛ ndo akofute l’ɔtɛ wa mbetawɔ kande. Ruta komonga kaanga la ɔkɔkɔ ɔtɔi wa nyanga lo yɛdikɔ yakandɔshi.
Diangɔ di’oshinga wolo dia lo nyuma
Akambo w’ohomba w’oma lo dibuku dia Ruta
1:13, 21—Onde Jehowa aketɛ lɔsɛnɔ la Naɔmi ololo ndo mbela asui? Ndoko, ndo Naɔmi kombisha Nzambi ndoko onongo wa dikambo dimɔtshi dia kɔlɔ. Koko, lo menda kɛnɛ tshɛ kakôkomɛ nde akafɔnya dia Jehowa akɔlɔshaka. Asolo ande wakatshile ndo nde akashisha elongamelo. Ndo nto, lo nshi shɔ diwutshi diakɔsamaka oko ɔtshɔkɔ w’oma le Nzambi, ndo ekomba oko mananu. Lo menda woho wakinde komonga ndoko la okana ndo wakavu anande ahende, Naɔmi akakoke fɔnya dia Jehowa ambowosha sɔnyi.
NGƆNDƆ KA NTONDO 31–NGƆNDƆ KA HENDE 6
AKAMBO W’ OHOMBA W’ OMA L’ ƆTƐKƐTA WA NZAMBI | RUTA 3-4
“Onga la lokumu la dimɛna ndo tetemala monga lalɔ”
w12-F 10/1 22 od. 5
“Womoto l’ɔlɔlɔ efula”
Ɛtɛkɛta wa lotutsha ndo wa la wɔlamu waki Bɔaza wakakeketsha ondo Ruta. Ko nde akate ate: “Jehowa akɔtshɔkɔlɛ, ɔnami. Wɛ ambɛnya ngandji kayɛ ka kɔlamelo nto mbala kɛnɛ oleki mbala ka ntondo lo woho wahayayedi ɛlɔngɔ w’apami, oyadi ase wola kana akanga w’ɛngɔnyi.” (Rut 3:10) Ruta akɛnya ngandji ka kɔlamelo mbala “ka ntondo” lo woho wakandetawɔ ndja la Naɔmi lo Isariyɛlɛ ndo woho wakandokokɛ. “Mbala kekina” ele l’etena kɛnɛ. Bɔaza akashihodia dia osekaseka wa womoto wele oko Ruta otoyanga dia ntshukana la apami w’ɛlɔngɔlɔngɔ, w’ɛngɔnyi kana w’ase wola. Lo dihole dia nsala ngasɔ, nde akakombola nsala kɛnɛ kele ɔlɔlɔ aha tsho lo dikambo diaki Naɔmi koko ndo lo dikambo dia omɛki Naɔmi lakavu, nde akakombolaka mbolola lohanga laki omɛnde lakavu. Mbokɛmaka hwe lande na kakatshutshuyama Bɔaza dia mbɔsa osekaseka wa womoto ɔsɔ waki la yimba ya ndjahondja.
w12-F 10/1 23 od. 1
“Womoto l’ɔlɔlɔ efula”
Ande ɔngɛnɔngɛnɔ waki la Ruta dia mboka ɛtɛkɛta w’amɛna wakate Bɔaza di’ɔnɛ nde akeyamaka le anto wa lo wodja w’otondo oko “womoto l’ɔlɔlɔ efula” lee! Aha la taamu, mposa kande ka mbeya Jehowa ndo kambokambɛ akokimanyiya dia nde monga la lokumu l’ɔlɔlɔ. Nde akasalɛ nto Naɔmi ɔlɔlɔ w’efula ndo akawokaka kɛtshi ndo anto ande, nde aki suke dia ndjaɔtɔnganyiya la yoho ya lɔsɛnɔ ndo mbekelo yakinde kombekɛka. Dia mbokoya mbetawɔ kaki Naɔmi, sho pombaka nyanga waaso wa salɛka anto akina akambo la dilɛmiɛlɔ di’efula oyadi yoho ya lɔsɛnɔ yele lawɔ ndo mbekelo yawɔ. Naka sho nsala ngasɔ, kete sho lawɔ tayonga la lokumu la dimɛma efula.
w12-F 10/1 24 od. 3
“Womoto l’ɔlɔlɔ efula”
Bɔaza akatshuke Ruta. Sho mbadiaka ɔnɛ: “Jehowa akookimanyiya dia nde ntshɔ diemi ndo nde akote ɔna pami.” Wamato w’ase Bɛtɛlɛhɛma wakatshɔkɔla Naɔmi ndo wakandola Ruta lo woho wakandɛnya Naɔmi ɔlɔlɔ oleki ana w’apami esambele wotondonga lawɔ. L’ɔkɔngɔ diko, ɔna pami laki Ruta akayoyalaka lɔtshɛtshɛ la Nkumekanga ka woke, Davidɛ. (Rut 4:11-22) Davidɛ, lo wedi ande akayoyalaka lɔtshɛtshɛ la Yeso Kristo.—Mat 1:1.
Diangɔ di’oshinga wolo dia lo nyuma
Akambo w’ohomba w’oma lo dibuku dia Ruta
4:6—Lo yoho yakɔna yakoka otshungudi ‘nanya’ okitɔ ande etena katshungolande onto? Ntondotondo, naka ɔnɛ lakayongaka wola akasondja ɛtshi kande ka nkɛtɛ ka okitɔ, kete lâsɔ otshungodi akahombaka ndjotshungola ɛtshi ka nkɛtɛ kakandasondja lo oshinga wakashikikɛma oma lo lofulo l’ɛnɔnyi lambeta oma lam’akandakisondja polo lo Jibile yayaye. (Akambu w’Asi Lewi 25:25-27) Sala ngasɔ akakitshakitshaka kɛnɛ kaki lande. Ndo nto, naka Ruta mbota ɔna kete ɔnɔsɔ mbotohomba nongola ɛtshi ka nkɛtɛ ka otshungodi, koko aha ɔna okina ondo lakatotshi otshungodi.
NGƆNDƆ KA HENDE 7-13
AKAMBO W’OHOMBA W’OMA L’ƆTƐKƐTA WA NZAMBI | 1 SAMUƐLƐ 1-2
“Diholɛ Jehowa otema ayɛ lo dɔmbɛlɔ”
Nde akadiholɛ Nzambi otema lo dɔmbɛlɔ
12 Hana ekɔ mɛtɛ ɛnyɛlɔ k’ɔlɔlɔ le ekambi waki Nzambi tshɛ lo kɛnɛ kendana la dɔmbɛlɔ. Oma lo ngandji kande, Jehowa tɔlɔmbaka dia sho mbodihwɛ etema aso aha la mengenga ndo nkitsha ekiyanu aso tshɛ le nde, oko watosalaka ɔna layaɛkɛ tshɛ le she kawoka ngandji. (Adia Osambu 62:8; 1 Tɛsalɔnika 5:17.) Ɔpɔstɔlɔ Petero akatshutshuyama la nyuma ka Nzambi dia mfunda ɔnɛ: “Nyokitsha ekiyanu anyu tshɛ le nde, nɛ dia nde ndjakiyanyaka dikambo dianyu.”—1 Pet. 5:7.
w07-F 15/3 16 od. 4
Woho wakatane Hana wɔladi
Wetshelo akɔna wakokaso nkondja oma l’awui asɔ tshɛ? Etena kalɔmbaso Jehowa lo dikambo di’ekakatanu aso, sho koka mbotɛ woho wayaokaso ndo mbotɛ awui w’omak’ɛse otema aso. Naka tambosala tshɛ kakokaso nsala dia nkandola ekakatanu aso ko ndooko di’ɔlɔ, kete sho pombaka ntshika ekakatanu akɔ l’anya ande. Ɔsɔ kele dui dioleki dimɛna diahombaso nsala.—Tok 3:5, 6.
Diangɔ di’oshinga wolo dia lo nyuma
Akambo w’ohomba w’oma lo dibuku dia Samuele ka ntondo
2:10—Lande na kakalɔmbɛ Hana Jehowa dia nde ‘mbisha nkumekanga kande wolo’ lam’ele ndoko onto lakolɛka oko nkumekanga lo Isariyɛlɛ? Dikambo di’ɔnɛ ase Isariyɛlɛ wayoyala la nkumekanga diakatama ntondo lo Ɛlɛmbɛ wa Mɔsɛ. (Euhwelu k’Elembe 17:14-18) Lo ɛtɛkɛta wa prɔfɛsiya wakandatondja etena kakinde suke la kitshiya lomu, Jakɔbɔ akate ate: “Danga dia diulelu [djembetelo ya lowandji la nkumekanga] hadiumoki uma le Juda.” (Etatelu 49:10) Ndo nto, lo kɛnɛ kendana la Sara lɔtshɛtshɛ la ase Isariyɛlɛ, Jehowa akate dia: “Khumi ya dikanga ya wedja efula yayutumba uma le ndi.” (Etatelu 17:16) Ɔnkɔnɛ, Hana akalɔmbaka lo dikambo dia nkumekanga kakahombe ndjoyala.
NGƆNDƆ KA HENDE 14-20
AKAMBO W’OHOMBA W’OMA L’ƆTƐKƐTA WA NZAMBI | 1 SAMUƐLƐ 3-5
“Jehowa mbidjaka anto yimb”
Kanga-Wolo-Tshɛ, koko mbɔsaka anto la nɛmɔ
3 Samuɛlɛ akatatɛ nkamba lo tabɛrnaklɛ eke dikɛnda efula. (1 Sa. 3:1) L’otsho ɔmɔtshi l’ɔkɔngɔ wa nde ntshɔ tolala, dui dimɔtshi dia laande diakasalema. (Adia 1 Samuɛlɛ 3:2-10.) Nde akoke onto ɔmɔtshi awelɛ lo lokombo lande. Samuɛlɛ akafɔnya ɔnɛ ɔlɔmbɛdi a laadiko Eli laki osombe mbakawelɛ. Ko nde akakitanyiya, aketɔ, akalawɔ otsha le Eli ndo akate ate: “Dimi ɔnɛ, nɛ dia wɛ kombele.” Koko Eli akawotɛ ate: “Dimi hankele.” L’ɔkɔngɔ wa dui diakɔ diamɛ salema mbala kina hiende, Eli akashihodia ɔnɛ Nzambi mbakelɛka Samuɛlɛ. Ko Eli akatɛ Samuɛlɛ kɛnɛ kakandahombe mbuta mbala kekina, ndo Samuɛlɛ akakitanyiya. Lande na kaki Jehowa kombutɛ Samuɛlɛ oma l’etatelo dia Nde mbakawelɛka? Bible hate dui sɔ. Koko, ondo Jehowa akasale akambo lo yoho shɔ, nɛ dia nde akadje yimba lo woho wakayaokaka Samuɛlɛ
Kanga-Wolo-Tshɛ, koko mbɔsaka anto la nɛmɔ
4 Adia 1 Samuɛlɛ 3:11-18. Ɛlɛmbɛ wa Jehowa wakadjanga di’ana nɛmiyaka epalanga, djekoleko wanɛ wele la lowandji. (Eto. 22:28; Lɛw 19:32) Diakɔ diele ekɔ wolo dia nkanyiya dia dikɛnda dia pami oko Samuɛlɛ akakoke ntshɔ le Eli la pindju ndo towotɛ la dihonga tshɛ losango la kilombo l’oma le Nzambi. Bible totɛka dia Samuɛlɛ “akokaka wɔma mbutɛ Eli ɛnɛlɔ kakɔ.” Koko, Nzambi akɛnya Eli hwe dia Nde mbakelɛka Samuɛlɛ. Ko Eli akatɛ Samuɛlɛ diaha mbishɛ kaanga dui ɔtɔi diakate Nzambi. Samuɛlɛ akakitanyiya Eli ndo “akawotɛ awui tshɛ.
Diangɔ di’oshinga wolo dia lo nyuma
Akambo w’ohomba w’oma lo dibuku dia Samuele ka ntondo
3:3—Onde Samuɛlɛ akalale mɛtɛ lo Dihole Dioleki Ekila? Ndooko. Samuɛlɛ aki ose Lɛwi l’oma lo nkumbo ka Kohata kaki komonga dioho dia ɛlɔmbɛdi. (1 Ekondo 6:33-38) Oko wakidiɔ ngasɔ, nde komonga la lotshungɔ la ‘mbɔtɔ lɔkɔ dia tɛna diangɔ di’ekila.’ (Walelu 4:17-20) Dihole diamɛ dia lo ɛtɛmwɛlɔ diaki Samuɛlɛ la lotshungɔ la mbɔtɔ lɔkɔ ko sɛkɛ dia tabɛrnakɛlɛ. Lɛkɔ mbakandahombe ndala. Ondo Eli lawɔ akalalaka lo dihole dimɔtshi dia lo sɛkɛ dia tɛmpɛlɔ. Tshɛkɛta “lene aki oshete wa sheki wa [Nzambi]” akalembetshiyaka sɛkɛ tshɛ dia tabɛrnakɛlɛ.
NGƆNDƆ KA HENDE 21-27
AKAMBO W’OHOMBA W’OMA L’ƆTƐKƐTA WA NZAMBI | 1 SAMUƐLƐ 6-8
“Ele nkumekanga kayɛ?”
it-2-F 827 od. 1
Diolelo diaki Nzambi
Anto wakalɔmbɛ dia monga la nkumekanga k’onto. Suke l’ɛnɔnyi 400 oma l’otombelo w’ase Isariyɛlɛ oma l’Edjibito ndo ndekana ɛnɔnyi 800 oma l’ɔkɔngɔ wa Abrahama mbidja sheke kaamɛ la Jehowa, ase Isariyɛlɛ wakalɔmbɛ dia monga la nkumekanga k’onto dia mbalɔmbɔla oko waki wedja ekina la nkumi ya dikanga y’anto. Kɛnɛ kakawalɔmbaka kɛsɔ kakɛnyaka dia vɔ wakatone woho wakatawalɔmbɔlaka Jehowa. (1Sa 8:4-8) Kɛnɛ kele mɛtɛ ele, anto wakalongamɛka dia Nzambi nshikikɛ diolelo diande oko wakandalake Abrahama la Jakɔbɔ, oko wakatadiɛnyi la ntondo. Elongamelo kɛsɔ kakahikama lo prɔfɛsiya kakate Jakɔbɔ etena kakinde nsuke la mvɔ lo dikambo dia Juda (Eta 49:8-10), lo ɛtɛkɛta wakatɛ Jehowa ase Isariyɛlɛ l’ɔkɔngɔ wa vɔ ntomba oma l’Edjibito (Eto 19:3-6), la ditelo dia sheke y’Ɛlɛmbɛ (Eoh 17:14, 15), ndo kaanga l’etenyi ka losango lakatshutshuya Nzambi dia Balama mbuta (Wal 24:2-7, 17). Hana, nyango aki Samuɛlɛ laki womoto la kɔlamelo akakɛnɛmɔla elongamelo kɛsɔ lo dɔmbɛlɔ. (1Sa 2:7-10) Koko, laasɔ ko Jehowa atawasholɛ ‘sheke yande y’ekila’ tshɛ lo tshɛ lo kɛnɛ kendana la Diolelo ndo etena kayondoshikikɛ Diolelo diakɔ kana woho wayodionga ndo anto angana wayokenga lowandji lɔsɔ, layonga l’olongo kana la nkɛtɛ. Anto wakasale akambo l’otako tshɛ lo nyanga dia monga la nkum’ekanga k’onto.
Nde akakikɛ awui wakakoke mbɔkɔmɔla
Etena kakatɛ Samuɛlɛ Jehowa dikambo sɔ lo dɔmbɛlɔ, nde akokadimola ate: “Ulungi aui wa wudja lu dikambu ne diakutelawo. Vo hawukutuni we, dimi katunawo, diaha dimi ndjala khum’ekanga kawo.” Kânga mbakakondja Samuɛlɛ esambelo, dionga diaki l’anto asɔ diaki tshondo ya lɔtɛngɔ le Nzambi Kanga Wolo-Tshɛ! Jehowa akatɛ ɔprɔfɛta ande dia mbewola ase Isariyɛlɛ dia etombelo wa kɔlɔ wayonga la wɔ naka vɔ nyanga dia nkondja nkumekanga k’onto. Etena kakawatɛ Samuɛlɛ dui sɔ, vɔ wakatetemala mbuta ɔnɛ: “Kema, paka shu ndjala la khum’ekanga.” Dia mɛnya dia nde aki l’okitanyiya le Nzambi kande, Samuɛlɛ akatshu dia tokita nkumekanga kakasɔnama oma le Jehowa esɔ.—1 Samuele 8:7-19
Ɛlɔmbwɛlɔ kaki Jehowa kamboyindjama!
9 Ɔkɔndɔ w’ase Isariyɛlɛ shikikɛka mɛtɛ k’ɔhɛmwɛlɔ waki Jehowa ɔsɔ. Ase Isariyɛlɛ wakasowe efula lo nɔmbwama oma le onto djekoleko etena kaki owandji ɔsɔ komonga la kɔlamelo. Oko wadiɛnya ɛnyɛlɔ k’ase Isariyɛlɛ, bu dui dia diambo dia mɛna dia l’ɔkɔndɔ w’anto ɛlɔmbwɛlɔ k’oma le anto waheye Jehowa bu l’etombelo w’ɛlɔlɔ wa pondjo. Ekɔ mɛtɛ dia, ase pɔlitikɛ amɔtshi nɔmbaka dia Nzambi ntshɔkɔla welo wadjawɔ dia mbidja wɔladi ndo lotui tshitshi, ko ngande wakoka Nzambi ntshɔkɔla wanɛ wahakitanyiya lowandji lande?—Osam. 2:10-12.
Diangɔ di’oshinga wolo dia lo nyuma
Dikambo kona batizama?
13 La ntondo ka sho batizama oko Ɛmɛnyi wa Jehowa sho pombaka takadimudi etema. Okadimwelo w’otema ekɔ dikambo diatsha onto la lolango lande ndamɛ, naka nde ambɔsa yɛdikɔ l’otema ɔtɔi dia ndjela Yeso Kristo. Anto wa ngasɔ mbikadjaka lɔkɛwɔ la kɔlɔ laki lawɔ ntondo ndo mbɔsaka yɛdikɔ ya sala kɛnɛ kele ɔlɔlɔ lo washo wa Nzambi. L’Afundelo, totshelo ta lo Hɛbɛru ndo ta lo Grɛkɛ tɔtɔnɛ la tshelo y’okadimwelo w’otema tekɔ la kanyi ya kawola kana sekesɔ. Tshelo nyɛ nembetshiyaka kawola kana sekesɔ otsha le Nzambi l’ɔkɔngɔ wa tshika mboka ka kɔlɔ. (1 Khumi ya Dikanga 8:33, 34) Okadimwelo mɛnamaka oma ‘l’etsha wɛnya ndjatshumoya.’ (Etsha 26:20) Dui sɔ tɔlɔmbaka dia sho tomba oma l’ɛtɛmwɛlɔ wa kashi ko sala awui wɔtɔnɛ la adjango waki Nzambi, ndo mamema Jehowa la tshondo yaso tshɛ. (Euhwelu k’Elembe 30:2, 8-10; 1 Samuele 7:3) Okadimwelo w’otema nɔmbaka dia sho tshikitanya ekanelo kaso ka yimba, eyango ndo lonto laso. (Ezekiyele 18:31) Sho ‘sekesɔka’ etena katshikaso waonga wa kɔlɔ ko ndɔta lonto l’oyoyo.—Etsha 3:19; Efeso 4:20-24; Kolosai 3:5-14.
NGƆNDƆ KA HENDE 28– NGƆNDƆ KA SATO 6
AKAMBO W’OHOMBA W’OMA L’ƆTƐKƐTA WA NZAMBI | 1 SAMUƐLƐ 9-11
“L’etatelo Saolo aki l’okitshakitsha ndo la wɛdimo”
Kɛndakɛnda l’okitshakitsha kaamɛ la Nzambi ndo eya elelo ayɛ
11 Tokane yimba la kɛnɛ kakakomɛ nkumekanga Saolo. Oma l’etatelo, nde aki ɔlɔngɔ a pami waki l’okitshakitsha. Nde akeyaka elelo ande ndo akengengaka dia mɛmba ɛkɛndɛ efula. (1 Sa. 9:21; 10:20-22) Koko, Saolo akayonga l’otako. Nde akɛnya dionga dia kɔlɔ sɔ yema tshitshɛ l’ɔkɔngɔ wakandonge nkumekanga. Lo diaaso dimɔtshi, nde akashisha solo diande dia lotutsha etena kakawakongaka omvutshi Samuɛlɛ. Lo dihole dia ndjaɛkɛ le Jehowa l’okitshakitsha tshɛ ɔnɛ nde ayosala akambo lo wahɔ wa wodja, Saolo akalambola olambo wa lotshumba kaanga mbakinde komonga la lotshungɔ la nsala dui sɔ. Diakɔ diele, Saolo kondjetawɔma le Jehowa ndo l’ekomelo, nde akashisha lowandji lande. (1 Sa. 13:8-14) Tayɛnya dia sho tekɔ la lomba naka sho nkondja wetshelo oma l’ɛnyɛlɔ k’ɔhɛmwɛlɔ kɛsɔ ndo sho mbewɔ nsala akambo la lotamanya.
Woho wakokaso monga la yimba ya ndjahombia
8 Kɛnɛ kakakomɛ nkumekanga Saolo tɛnyaka dia yimba ya lokaki mbeyaka ndjotoshishɛ yimba yaso ya ndjahombia. L’etatelo k’ɛlɔmbwɛlɔ kande, Saolo akeyaka elelo ande ndo aki la yimba ya ndjahombia. (1 Sam. 9:21) Ɛnyɛlɔ, kaanga mbakandakoke mɛnya ase Isariyɛlɛ ɔnɛ nde akasɔnama oma le Nzambi, Saolo akatone mbasha dilanya lo woho wakawatɛkɛtaka kɔlɔ lo lokombo lande. (1 Sam. 10:27) Nkumekanga Saolo aketawɔ ɛlɔmbwɛlɔ ka nyuma k’ekila kaki Nzambi lo nɔmbɔla ase Isariyɛlɛ lo ta diakawalɛndja ase Amɔna. L’okitshakitsha tshɛ, nde akasha Jehowa lotombo lo woho wakawadje otshumba.—1 Sam. 11:6, 11-13.
w95-F 15/12 10 od. 1
Ase Amɔna—Anto wakakaloya kɔlɔ l’ɔlɔlɔ wakawaasalɛ
Ndo nto ase Amɔna wakakaloyɛ Jehowa kɔlɔ lo ɔlɔlɔ wakandaasalɛ. Jehowa kombohɛ woho wakawawanɛka ɔsɔ. “Nyuma ka Nzambi kakasha Saolo wolo lam’akandoke awui asɔ, ko nde akadunganɛ la nkɛlɛ.” L’ɛlɔmbwɛlɔ ka nyuma k’ekila kaki Nzambi, Saolo akɔshi asɔlayi 330 000 ko vɔ wakalɔsha ase Amɔna polo ndo “kaanga anto ahende l’atei awɔ komonga kaamɛ nto.”—1Sa 11:6, 11.
Diangɔ di’oshinga wolo dia lo nyuma
Akambo w’ohomba w’oma lo dibuku dia Samuele ka ntondo
9:9—Kakɔna kele ohomba efula lo etelo ka ɔnɛ: “One latuwetaka nshi nye vati: Umvutshi, wakawetaka lu nshi y’edjedja vati: Umbeyi w’akambu wahatayi”? Ondo ɛtɛkɛta ɛsɔ mɛnyaka dia lama wele aprɔfɛta wakayokomaka la lokumu efula lo nshi ya Samuɛlɛ ndo lo nshi yakolɛka nkumi ya dikanga lo Isariyɛlɛ, tshɛkɛta “umbeyi w’akambu wahatayi” yakayɔhɛnaka tshɛkɛta ya “umvutshi.” Samuɛlɛ mbɔsamaka oko ɔprɔfɛta wa ntondo l’ɔnɔngɔ wa aprɔfɛta.—Etsha 3:24.