BIBLIƆTƐKƐ WA LO ƐTƐRNƐTƐ wa Watchtower
Watchtower
BIBLIƆTƐKƐ WA LO ƐTƐRNƐTƐ
Ɔtɛtɛla
  • BIBLE
  • EKANDA
  • NSANGANYA
  • mwbr23 Ngɔndɔ ka divwa lk. 1-12
  • Rɛferansɛ wa lo Dikatshi dia losanganya la “Lɔsɛnɔ ndo olimu aso”

Ndooko vidɛo yele lo kɛnɛ kɔsɔnyiyɛ.

Otokimwe, munga kakongi etena kakayatelesharjɛki vidɛo.

  • Rɛferansɛ wa lo Dikatshi dia losanganya la “Lɔsɛnɔ ndo olimu aso”
  • Rɛferansɛ wa lo Dikatshi dia losanganya la lɔsɛnɔ ndo olimu aso—2023
  • Ɛtɛ w'awui wahɔnyi
  • NGƆNDƆ KA DIVWA 4-10
  • NGƆNDƆ KA DIVWA 11-17
  • NGƆNDƆ KA DIVWA 18-24
  • NGƆNDƆ KA DIVWA 25–NGƆNDƆ KA DIKUMI 1
  • NGƆNDƆ KA DIKUMI 2-8
  • NGƆNDƆ KA DIKUMI 9-15
  • NGƆNDƆ KA DIKUMI 16-22
  • NGƆNDƆ KA DIKUMI 23-29
  • NGƆNDƆ KA DIKUMI 30–NGƆNDƆ KA DIKUMI L’ƆTƆI 5
Rɛferansɛ wa lo Dikatshi dia losanganya la lɔsɛnɔ ndo olimu aso—2023
mwbr23 Ngɔndɔ ka divwa lk. 1-12

Rɛferansɛ wa lo Dikatshi dia losanganya la Lɔsɛnɔ ndo olimu aso

© 2023 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania

NGƆNDƆ KA DIVWA 4-10

AKAMBO W’OHOMBA W’OMA L’ƆTƐKƐTA WA NZAMB | ƐSTA 1-2

“Dja welo dia mbeya elelo ayɛ l’ɛnyɛlɔ ka Ɛsta”

w17.01 25 od. 11

Wɛ kokaka ntetemala mbeya elelo ayɛ la ntondo k’ehemba

11 Dikoka diaso dia mbeya elelo aso koka mbɔtɔ l’ohemba etena katotombola anto kana katɔtɛtɛmɔlawɔ. Wakatombola ndo wakatɛtɛmɔla Ɛsta efula. Nde aki ɔmɔtshi l’atei wa wamato wakaleke elangala la Pɛrɛsiya. L’edja k’ɔnɔnyi w’otondo wakawɔlɔngɔsɔla dia monga olangala lo yoho ya laande nde la esekaseka ekina efula, nɛ dia vɔ tshɛ wakasɛmanɛka dia nkumekanga nsɔna ɔmɔtshi. Oma laasɔ nkumekanga akasɔnɛ Ɛsta dia nde monga wadɛnde. Koko dui sɔ kombokonya dia ntshikitana. Ɛsta kondeka ndjaɔsa la nɛmɔ. Nde akatetemala mbeya elelo ande, aki ɔlɔlɔ ndo la dilɛmiɛlɔ di’efula.—Ɛsta 2:​9, 12, 15, 17.

ia 130 od. 15

Nde akaamɛ ekambi waki Nzambi

15 Lam’akakoke etena ka Ɛsta ntshɔ dia tɛnana la nkumekanga, wakawosha lotshungɔ la nde nsɔna ɛngɔ tshɛ kakinde l’ohomba, ondo dia nde nyomoleka ndjalɔngɔsɔla. Koko la okitshakitsha tshɛ, nde konyanga diangɔ dikina laadiko dia nɛ diakawotɛ Hengai. (Ɛsta 2:15) Ondo Ɛsta akashihodia ɔnɛ olangala oto takawakoke ngɛnyangɛnya otema wa nkumekanga, ndo nde akeyaka dia okitshakitsha ndeka dimɛna dia demba. Onde nde aki la shadiya?

w17.01 25 od. 12

Wɛ kokaka ntetemala mbeya elelo ayɛ la ntondo k’ehemba

12 Naka sho mbeyaka elelo aso, kete tayɔlɔta ndo tayosala akambo lo yoho yɛnya dia sho nɛmiyaka anto akina ndo ndjalɛmiyaka. Lo dihole dia ndjafuna kana nyanga dia mambiya anto akina, sho pombaka nsala la wolo dia monga la “ki ndo [l]a yimba ya memakana.” (Adia 1 Petero 3:​3,4; Jɛr. 9:​23, 24) Yoho yayaɔsaso yayɛnama oma lo ɛtɛkɛta ndo oma lo etsha aso. Ɛnyɛlɔ, sho mbeyaka nkonya anto akina dia mfɔnya ɔnɛ tekɔ onto la laande l’ɔtɛ wa kɛnɛ kasalaso, kɛnɛ keyaso kana anto weyaso. Kana sho mbeyaka nsala di’anto mɛna oko tambosala dui dimɔtshi di’ohomba efula shoamɛ, oyadi kaanga anto akina wakatokimanyiya. Tɔshi ɛnyɛlɔ ka Yeso. Nde akakoke mambiya anto l’ɔtɛ wa lomba laki la nde. Koko, mbala efula Yeso akashilaka awui w’oma l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi. Nde konanga di’anto mbotombola. Tena tshɛ nde akalangaka dia Jehowa tombwama.—Jni 8:28.

Diangɔ di’oshinga wolo dia lo nyuma

w22.11 31 od. 3-6

Onde wɛ akeyaka?

Anyanginyangi wakashola efundelo wa l’alɛta w’atshu atshuku w’ase Pɛrɛsiya waki la lokombo la Maraduka (l’Ɔtɛtɛla ɔnɛ Mɔrɔdɛkai). Nde akakambe oko ɔnɔmbɔdi ɔmɔtshi, mbeyaka monga ondo l’awui wa falanga la Shushana. Arthur Ungnad, manyi mɔtshi y’ɛkɔndɔ y’ase Orient mbutaka di‘efundelo wa l’alɛta w’atshu atshuku ɛsɔ wekɔ “tshɔi y’efundelo ɛmɔtshi wa l’andja wakatɛkɛta dikambo dia Mɔrɔdɛkai” l’etena kɛsɔ.

Ntatɛ lam’akasha Ungnad alapɔlɔ ande, waa nombewo wakakadimola nunu dikina di’efundelo w’ase Pɛrɛsiya wele l’alɛta w’tshuku atshuku. L’atei w’efundelo ɛsɔ mbele ndo mpase dia Persépolis, diakatanema lɛnɛ akawombaka diangɔ dia nɛmɔ suke la mpele di’osomba. Mpase sɔ diaki mpase diaki lo nshi ya nkumekanga Xerxes I. Diɔ diakafundama l’ɔtɛkɛta w’ase Elamɛ ndo diɔ diaki la nkombo efula yatanema lo dibuku di’Ɛsta.

Pase efula dia l’efundelo wa Persépolis tɛkɛtaka dia lokombo Maraduka, sekeletɛlɛ ka nkumekanga lo mbalasa ka nkumekanga ka la Shushana lo nshi ya diolelo diaki Xerxes I. Ehase kimɔtshi mbutaka dia Maraduka aki okadimudi. Awui asɔ tanemaka lo elembetshielo washa Bible lo dikambo dia Mɔrɔdɛkai. Nde aki ɔlɔhɛ wa lo mbalasa ka nkumenkanga Ahasuɛrɔ (Xerxes I) ndo nde akatɛkɛtaka naka yema tshitshɛ, kete ɛtɛkɛta ehende. Mɔrɔdɛkai akadjasɛka mbala efula la soko dia nkumekanga la Shushana. (Ɛsta 2:​19, 21; 3:3) Soko sɔ diaki woke efula ndo dɔ diaki dihole di’olimu di’ɛlɔhɛ wakakambaka lo mbalasa ka nkumekanga.

Diɔtɔnganelo di’efula diekɔ lam’asa Maraduka la Mɔrɔdɛkai kɔtɛkɛtami lo Bible. Vɔ wakasɛnaka l’etena kakɔ kaamɛ ndo lo dihole diakɔ diamɛ, waki la titrɛ yakɔ yaamɛ ndo wakakambaka olimu lo dihole diakɔ diamɛ. Awui wafɔna asɔ tshɛ wamboshola anyangi w’emindo mbeyaka mendana la Mɔrɔdɛkai katɛkɛtama lo dibuku di’Ɛsta.

NGƆNDƆ KA DIVWA 11-17

AKAMBO W’OHOMBA W’OMA L’ƆTƐKƐTA WA NZAMBI | ƐSTA 3-5

“Kimanyiya anto akina dia vɔ mpamia akoka awɔ”

it-2-F 345 od. 5

Mɔrɔdɛkai

Ambotona kɔlamɛ Hamana. Ahasuɛrɔ akasɔnɛ Hamana k’ose Anganga dia monga Ministrɛ wa ntondo ndo nkumekanga akadjanga dia ekambi tshɛ waki la soko kusamɛ hamana l’ɔtɛ wa dihole di’oyoyo diakawawosha. Mɔrɔdɛkai akatone la wolo tshɛ dia nsala dui sɔ ndo ɔkɔkɔ wakandasha ele ɔnɛ nde aki ose Juda. (Ɛst 3:​1-4) Mɔrɔdɛkai akasha ɔkɔkɔ ɔsɔ dia nshikikɛ dia dui sɔ diakendanaka la diɔtɔnganelo diande la Jehowa Nzambi oko wakinde ose Juda lakayakimɔ le nde. Nde akashihodiaka ɔnɛ lo kɔlamɛ Hamana nde otosala dui dia kɔlɔ oleki kusamɛ onto lele la dihole dia ladiko, oko wakasale as’Isariyɛlɛ dia mɛnya dilɛmiɛlɔ diawɔ otsha le owandji waki la dihole dia ladiko dia ngasɔ. (2Sa 14:4; 18:28; 1Ku 1:16) Lo kɛnɛ kendana la hamana, mɔrɔdɛkai aki la ɔkɔkɔ w’oshika di’aha mbɔkɔlamɛ. Ondo Hamana aki ose Amalɛka ndo Jehowa ndamɛ akate dia nde ayɔlɔsha ase Amalɛka “lo lɔlɔnga la lɔlɔnga.” (Eto 17:16; enda HAMANA.) Le Mɔrɔdɛkai, dui sɔ diakendanaka la kɔlamelo otsha le Nzambi, koko aha awui wa pɔlitikɛ.

it-2-F 345 od. 7

Mɔrɔdɛkai

Kɛnɛ kakandasale dia ntshungola ase Isariyɛlɛ. Etena kakandeye dia wakɔshi yɛdikɔ ya ndjaka ase Juda tshɛ wa lo diolelo, Mɔrɔdɛkai akɛnya mbetawɔ kaki la nde dia Ɛsta akatɔlama lo luudu la nkumekanga paka l’etena kɛsɔ l’oyango wa ntshungola ase Juda. Nde akolembetshiya ɔkɛndɛ wa woke waki la nde ndo akawotɛ dia nde tɔlɔmba nkumekanga dia mbawoka kɛtshi ndo mbakimanyiya. Kaanga mbakandadje lɔsɛnɔ lande lo waale, Ɛsta aketawɔ dia nsala dui sɔ.—Ɛst 4:7–5:2.

ia 132-133 od. 22-23

Nde akaamɛ ekambi waki Nzambi

22 Ɛsta akandama la lonyangu l’efula etena kakandoke losango lɔsɔ. Dui sɔ diakadje mbetawɔ kande l’ohemba wa wolo. Nde aki la wɔma oko wadiɛnya okadimwelo wakandasha Mɔrɔdɛkai. Nde akawohola didjango dia nkumekanga diakataka ɔnɛ naka onto mɛnana la nkumekanga aha la nde mbeelɛ, kete nde pombaka ndjakema. Onyake naka nkumekanga ambootshuma danga diande mbahombande ntshikala la lɔsɛnɔ. Ko onde Ɛsta akalongamɛ ɔnɛ nde ayoshimbamɛ, djekoleko l’ɔkɔngɔ wa Vashiti ntona nkitanyiya didjango dia nkumekanga dia nde ndja le nde? Ɛsta akatɛ Mɔrɔdɛkai ɔnɛ aya nshi 30 yele nkumekanga atawelɛ. Dui sɔ diakookonya dia nde ndjambola dia kana nkumekanga aakawoke ngandji.—Ɛsta 4:​9-11.

23 Mɔrɔdɛkai akakadimola Ɛsta l’eshikikelo tshɛ dia nkeketsha mbetawɔ kande. Nde akooshikikɛ ɔnɛ naka nde hɔshi yɛdikɔ, kete panda k’ase Juda kayoya oma lo dihole dikina. Ngande wakandakoke ndjohandɔ etena kakakoke ɛhɛnyɔhɛnyɔ ndjofulanɛ? Mbala kɛsɔ nto, Mɔrɔdɛkai akɛnya mbetawɔ ka wolo kaki la nde le Jehowa, lahetawɔki pondjo dia ekambi ande shilama oshiki ndo alaka ande mbeta pa. (Jas. 23:14) Oma laasɔ, Mɔrɔdɛkai akambola Ɛsta ate: “Eya kana lu dikambu diambutumba l’etena kene, mbakayakumi lu diulelu?” (Esta 4:​12-14) Onde hatokoke mbokoya Mɔrɔdɛkai? Nde akayaɛkɛ tshɛ le Jehowa Nzambi kande. Onde tekɔ lo mbookoya?—Tuk. 3:​5, 6. 

Diangɔ di’oshinga wolo dia lo nyuma

kr 160 od. 14

Tekɔ lo ndɔsha dia monga la lotshungɔ la ntɛmɔla

14 L’ɛnyɛlɔ k’Ɛsta nde la Mɔrdɛkayi wa lo nshi y’edjedja, ekambi waki Jehowa wa nshi nyɛ wekɔ lo ndɔsha dia monga la lotshungɔ la mbɔtɛmɔla lo yoho yalɔmbande. (Esta 4:​13-16) Onde wɛ koka mbisha lonya lo ta sɔ? Eelo, lo nɔmbaka mbala la mbala lo dikambo di’anangɛso l’akadiyɛso wadiɛnɛ la wɛngiya w’oma le lɛɛta. Alɔmbɛlɔ aso koka nkimanyiya anangɛso l’akadiyɛso lo yɛdikɔ y’efula. (Adia Jakɔba 5:16.) Onde Jehowa kadimolaka alɔmbɛlɔ wa ngasɔ? Etshumba wambotodja laka lɛɛta mɛnyaka hwe dia nde mbakadimolaka.—Hɛb. 13:​18, 19.

NGƆNDƆ KA DIVWA 18-24

AKAMBO W’OHOMBA W’OMA L’ƆTƐKƐTA WA NZAMBI | ƐSTA 6-8

“Wetshelo w’oma lo sawo dia dimɛna”

ia 140 od. 15-16

Nde akasale akambo la lomba, la dihonga ndo la yimba ya ndjahombia

15 Lam’ele Ɛsta aki la solo dia lotutsha ndo akakonge lushi la dimɛna lakandakoke ndjosawola la nkumekanga, dui sɔ diakasha Hamana etena ka nde ndjasalɛ kɔlɔ. Eya kana Jehowa Nzambi mbakasale dia nkumekanga ndala ongondo? (Tuk. 21:1) Diakɔ diatokeketsha Ɔtɛkɛta wa Nzambi dia sho “kongaka.” (Mika 7:​7, NW) Naka sho ndjaɛkɛ le Nzambi ndo kongɛka dia nde nsala dui dimɔtshi, kete tayɛna dia nde ayokandola ekakatanu aso lo yoho yahatalongamɛki.

Nde akatɛkɛta la dihonga

16 Lo dambo dia hende, Ɛsta kokoka nto mbidja solo dia lotutsha diaki nkumekanga l’ohemba, nde akahombe mbotɛ tshondo ya dikambo. Ko ngande wakandakoke mbotɛ? Mbala kakɔ ɔtɔi, nkumekanga ndamɛ akawombola nto kɛnɛ kalangande. (Esta 7:2) Ɛsta akakondja “etena ka nteketa.”

ia 140-41 od. 17

Nde akasale akambo la lomba, la dihonga ndo la yimba ya ndjahombia

17 Tokanyiya yema woho wakasalaka Ɛsta dɔmbɛlɔ dia l’etei k’otema la ntondo ka nde mbuta ɛtɛkɛta wayela ɛnɛ: “Khum’ekanga li, naka dimi lambuhumo lukulu l’olo lu ashu aye, ndu naka we khum’ekanga nangaka, ushimbeli lumu lami! Oso eli elombelo kami; ndu, ushimbeli wudja ami! Oso eli lulangu lami.” (Esta 7:3) Tolembete dia nde akashikikɛ nkumekanga dia nde nɛmiyaka yɛdikɔ yakandɔshi. Ɛsta akatshikitana etale la Vashiti, wadi aki nkumekanga la ntondo lakasalaka tshɛ dia mbisha omɛnde nsɔnyi. (Esta 1:​10-12) Laadiko dia laasɔ, Ɛsta kɔmɔnyɔla nkumekanga lo woho wakandayaɛkɛ le Hamana. Koko, nde akasɛngasɛnga nkumekanga dia nde mbokokɛ oma lo waale waki la ntondo kande.

ia 141 od. 18-19

Nde akasale akambo la lomba, la dihonga ndo la yimba ya ndjahombia

18 Nkumekanga akakashimɔ ndo akambe l’ɔtɛ wa kɛnɛ kakandɔlɔmbɛ. Akɔna akalange ndjaka wadi aki nkumekanga? Ɛsta akawotɛ ate: “Shu takasudjama dimi la wudja ami, dia shu nanyema, ndjakema la shilama ushiki. Keli naka shu takasundjama dia ndjala fumbi la ekambi w’amantu, ku dimi lambolembohala, utunyi heya mfuta khum’ekanga elanyelo kutshendi.” (Esta 7:4) Tolembete dia Ɛsta akawotɛ tshondo ya dikambo, ndo nde akakotsha ɔnɛ totondodita otondongaka wakawanɛ tsho dia mbaetɛ mfumbe. Nyɔi k’anto asɔ kotoyonga l’etombelo wa kɔlɔ le nkumekanga, diakɔ diele takandahombe mbɔlama.

19 Ɛnyɛlɔ kaki Ɛsta tetshaka awui efula lo kɛnɛ kendana la diewo dia mbetawoya. Naka sho nangaka mbutɛ onto lokaso ngandji kana lele la lowandji dui dimɔtshi diatokiyanya, kete tokoya Ɛsta lo monga la solo dia lotutsha, dilɛmiɛlɔ ndo lo mbuta akambo hwe hwe.—Tuk. 16:​21, 23.

Diangɔ di’oshinga wolo dia lo nyuma

w06 3/1 7 od. 1

Akambo w’ohomba w’oma lo dibuku dia Esta

7:4—Ngande wakakoke elanyelo k’ase Juda monga ‘wâle le nkumekanga’? Lo mɛnya la yewo tshɛ dia wakadje sheke ya sondja ase Juda oko ɛhɔmbɔ, Ɛsta akatɛtɛ dia elanyelo kawɔ akahombe monga wâle le nkumekanga. Ekenga wa fɛsa 10 000 wakalake Hamana dia mbidja l’ɔshɛtɛ wa falanga ya nkumekanga aki yema tshitshɛ efula lo mbɛdika la kɛnɛ kakakoke nkumekanga kondja otondonga kânga Hamana akâsondja oko ɛhɔmbɔ. Naka kɛnɛ kakakongɛ Hamana dia sala kotshama, kete ndo Ɛsta mbakahombe ndjakema.

NGƆNDƆ KA DIVWA 25–NGƆNDƆ KA DIKUMI 1

AKAMBO W’OHOMBA W’OMA L’ƆTƐKƐTA WA NZAMBI | ƐSTA 9-10

“Nde akakambe la lowandji lande dia nkimanyiya ase wodja ande”

it-2-F 346 od. 1

Mɔrɔdɛkai

Nkumekanga aketɛ Mɔrɔdɛkai ministrɛ wa ntondo lo dihole dia Hamana ndo akawosha pɛtɛ kande k’ematelo dia nde kambaka la tɔ lo mikanda wa lɛɛta. Ɛsta akasha Mɔrɔdɛkai ɔkɛndɛ wa luudu la Hamana lakawosha nkumekanga. Oma laasɔ, Mɔrɔdɛkai akakambe la lotshungɔ lakawosha nkumekanga dia mbitola yɛdikɔ yakawɔsɛ ase Juda ndo vɔ monga la lotshungɔ la laka lɛɛta dia ndjaswɛlɛ. Dui sɔ diakasha ase Juda elongamelo ka ntshungɔ ndo ɔngɛnɔngɛnɔ. Efula k’anto waki lo diolelo di’ase Pɛrɛsiya wakete lo wedi w’ase Juda ndo lo Ngɔndɔ k’Adara nshi 13, lushi lakawahombe ndjakema lakakoke, ase Juda wakalɔngɔswama. Ɛlɔhɛ wakete lo wedi wa Mɔrɔdɛkai l’ɔtɛ wa dihole dia laadiko diakawawodje. Wakakotsha lushi lokina lakahombe ta ndɔma la Shushana. Ase Juda wakadiake atunyi awɔ ndekana 75 000 wa lo diolelo di’ase Pɛrɛsiya mbidja ndo ana w’apami dikumi wa Hamana. (Ɛst 8:1–9:18) Kaamɛ la Ɛsta, Mɔrɔdɛkai akadjanga dia vɔ ntatɛ salaka fɛtɛ ɔnɔnyi tshɛ lo Ngɔndɔ ka Adara nshi 14 ndo 15, “nshi ya Purima,” dia ngɛnangɛnaka, nsala fɛtɛ ndo dia tomɛ ase wola weshasha. Ase Juda waketawɔ ndo wakadjangɛ tokanula tawɔ tshɛ ndo wanɛ tshɛ wakete lo wedi awɔ dia salaka fɛtɛ kɛsɔ. Oko wakinde onto la hende lo diolelo, Mɔrɔdɛkai akalɛmiyamaka oma le ase Juda wakayakimɔ le Nzambi ndo nde akatetemala nkamba lo wahɔ awɔ.—Ɛst 9:​19-22, 27-32; 10:​2, 3.

it-2-F 628 od. 4

Purima

Oyango. Anto amɔtshi mbutaka dia lo fɛtɛ ka purima kakasale ase Juda vɔ wakaleke ndjasha l’awui akina, koko aha l’awui w’ɔtɛmwɛlɔ. L’etena kɛmɔtshi vɔ wakasale akambo lo tshambandeko ndo aha ngasɔ mbakasalemaka akambo etena kakatatɛ fɛtɛ kɛsɔ lo mbala ya ntondo yakawakisale. Ɛsta nde la Mɔrɔdɛkai waki ekambi wa Jehowa Nzambi ka mɛtɛ ndo fɛtɛ kɛsɔ kakasalema dia ntɛmɔla Jehowa. Etshungwelo k’Ase Juda ka l’etena kɛsɔ kakakoke dja paka oma le Jehowa, nɛ dia wakanɛ ase Juda dia mbadiaka l’ɔtɛ wa kɔlamelo ya Mɔrɔdɛkai ɔnɛ lakatɛmɔlaka paka Jehowa. Ondo hamana aki ose Amalɛka, wodja wele lo yoho ya laande Jehowa akawadje mananu ndo akate dia mbalanya. Mɔrɔdɛkai akakitanyiya didjango diaki Nzambi ndo akatone dia kɔlamɛ Hamana. (Ɛst 3:​2, 5; Eto 17:​14-16) Ndo nto, ɛtɛkɛta wakatɛ Mɔrɔdɛkai Ɛsta (Ɛst 4:14) mɛnyaka dia nde akendɛka le onto ɔmɔtshi laki la wolo w’efula dia ntshungola ase Juda. Ndo woho wakakile Ɛsta mbo ya nde la ntondo ka tɛnana la nkumekanga dia tɔsɛngasɛnga, ndo towelɛ lo fɛtɛ kakandalɔngɔsɔla akɛnya dia nde akayange ekimayielo oma le Nzambi.—Ɛst 4:16.

cl 101-102 od. 12-13

‘Nyokoya Nzambi’ lo woho wakambanyu la wolo anyu

12 Jehowa akalɔngɔsɔla dia emendji nɔmbɔlaka etshumanelo k’Akristo. (Heberu 13:17) Apami wakoka asɔ pombaka kamba la lowandji lakawasha Nzambi dia mbisha asekawɔ ekimanyielo kahombama ndo sala woho w’ɛkɔkɔ monga la lonyuma la dimɛna. Onde dikumanyi pombaka kamba la lowandji lawɔ dia mbahemɛ asekawɔ ambetawudi? Ndooko! Dikumanyi pombaka monga la wɛdimo ndo la yimba ya okitshakitsha l’olimu wakambawɔ lo etshumanelo. (1 Petero 5:​2, 3) Bible mbutɛka emendji ɔnɛ: ‘Nyolame etshumanelo ka Nzambi kakandasombe la dikila di’Ɔnande hita.’ (Etsha 20:28) Ɔsɔ mbele ɔkɔkɔ woleki tshɛ wa salɛ ose etshumanelo tshɛ akambo la ɔsɛngɔsɛngɔ.

13 Ohɔsa dia ɔngɛnyi ayɛ ɔmɔtshi w’oshika ambokɔlɔmba dia wɛ mbolamɛ ɛngɔ kande kɛmɔtshi kalangande efula. Wɛ mbeyaka dia nde akakisombe oshinga wolo. Shi wɛ ayodja yambalo efula lɔkɔ? Woho akɔ wâmɛ mbele Nzambi akasha dikumanyi ɔkɛndɛ wa nama ɛngɔ kele mɛtɛ la nɛmɔ efula, mbut’ate etshumanelo kele anto wa lɔkɔ mbɛdikamaka la ɛkɔkɔ. (Joani 21:​16, 17) Ɛkɔkɔ waki Jehowa wekɔ la nɛmɔ efula lo washo ande, nde mbaɔsaka la nɛmɔ di’efula polo lo nde mbâsomba la dikila di’oshinga wolo dia Ɔnande ɛtɔi lakandote, Yeso Kristo. Jehowa akasombe ɛkɔkɔ ɛsɔ lo oshinga woleki tshɛ wolo. Dikumanyi diele l’okitshakitsha hawohɛ dikambo sɔ ndo salɛka ɛkɔkɔ akambo lo ndjela nɛmɔ diele lawɔ.

Diangɔ di’oshinga wolo dia lo nyuma

w06 3/1 7 od. 4

Akambo w’ohomba w’oma lo dibuku dia Esta

9:​10, 15, 16—Kânga mbele didjango diakasha ase Juda lotshungɔ la vɔ mumba diangɔ di’anto wakawadiake, lande na kakawatone dia sala dui sɔ? Otonelo awɔ akɛnyaka mɛtɛ dia oyango awɔ komonga wa ndjangɔnya koko wa ndjakokɛ.

NGƆNDƆ KA DIKUMI 2-8

AKAMBO W’OHOMBA W’OMA L’ƆTƐKƐTA WA NZAMBI | JƆBƆ 1-3

“Tetemala mɛnya ngandji k’efula kokayɛ Jehowa”

w18.02 6 od. 16-17

Tokoya mbetawɔ ndo okitanyiya wa Nɔa, Danyɛlɛ ndo Jɔbɔ

16 Naa ekakatanu ɛmɔtshi waki la Jɔbɔ? Jɔbɔ akahomana l’ekakatanu wa wolo lo lɔsɛnɔ lande. Ntondo, Jɔbɔ aki “onto la woke efula oleki anto tshɛ wa lo Ɛstɛ.” (Jɔbɔ 1:3) Nde aki l’ɔngɔnyi w’efula ndo anto efula wakaweyaka ndo wakɔlɛmiyaka efula. (Jɔbɔ 29:​7-16) Kaanga mbakidiɔ ngasɔ, Jɔbɔ kofɔnya dia nde akaleke anto akina kana mfɔnya ɔnɛ nde komonga l’ohomba wa Nzambi. Sho mbeyaka dui sɔ nɛ dia Jehowa akawelɛ ɔnɛ “okambi ami” ndo akate lo dikambo diande ɔnɛ: “Nde ekɔ kanga losembwe ndo onto lele la olowanyi, loka Nzambi wɔma ndo lakayanganya la kɛnɛ kele kɔlɔ.”—Jɔbɔ 1:8.

17 Koko, lɔsɛnɔ la Jɔbɔ lakatshikitana tshɛ lo tshɛ la shashimuya. Nde akashisha ɛngɔ tshɛ kaki la nde ndo nde akayɔkɔmɔ efula polo lo nkombola nyɔi. Ɛlɔ kɛnɛ, sho mbeyaka dia Satana mbaki lo kiɔkɔ y’ekakatanu wa Jɔbɔ. Nde akate dia Jɔbɔ akakambɛka Jehowa l’eyango wa lokaki. (Adia Jɔbɔ 1:​9, 10.) Jehowa kɔmbɔsa ɛtɛkɛta ɛsɔ oko dui dia tshitshɛ. Kakɔna kakandahombe nsala dia mɛnya ɔnɛ Satana ekɔ kanga kashi ka kɔlɔ? Nde akasha Jɔbɔ diaaso dia mɛnya dia nde ekɔ la kɔlamelo le Nzambi ndo mɛnya dia nde akokambɛka la ngandji.

w19.02 5 od. 10

Lama olowanyi ayɛ!

10 Satana mbutaka awui akɔ waamɛ lo dikambo di’onto tshɛ la l’atei aso. Ngande wendanayɛ la dui sɔ? Lo mɛtɛ nde mbutaka ɔnɛ wɛ mɛtɛ hoke Jehowa Nzambi ngandji, wɛ ayotshika mbokambɛ l’oyango wa ndjakokɛ, ndo wɛ holama olowanyi ayɛ! (Jɔbɔ 2:​4, 5; Ɛny. 12:10) Ngande wayaokayɛ etena kokayɛ awui asɔ? Shi dui sɔ koshaka paa efula? Koko, ohokanyiya dikambo nɛ: Jehowa ndjaɛkɛka le yɛ ndo nde koshaka diaaso dimɔtshi dia dimɛna efula. Jehowa mbishaka Satana diaaso dia mpemba olowanyi ayɛ. Jehowa ekɔ l’eshikikelo ɔnɛ wɛ koka nama olowanyi ayɛ ndo ayɛnya dia Satana ekɔ kanga kashi. Ndo Nde ndakaka dia kokimanyiya dia nsala dui sɔ. (Hɛb. 13:6) Ande diɛsɛ dia Omboledi w’andja w’otondo ndjaɛkɛ le yɛ lee! Onde wɛ ambɛna lande na kele olowanyi ohomba efula? Vɔ tokimanyiyaka diaha mbetawɔ kashi ya Satana, dia mamɛ lokombo la dimɛna la Shɛso ndo nsukɛ yoho yande ya nɔmbɔla. Akokaso nsala dia nama olowanyi aso?

Diangɔ di’oshinga wolo dia lo nyuma

w21.04 11 od. 9

Wetshelo wakondjaso oma l’ɛtɛkɛta wa Yeso w’ekomelo

9 Kakɔna kakate Yeso? Yema tshitshɛ la ntondo ka nde mvɔ, Yeso akate ate: “Nzambi kami le, Nzambi kami le, lande na kamboyɔsɛka?” (Mat. 27:46) Bible halembetshiya lande na kakate Yeso ɛtɛkɛta ɛsɔ. Koko tɔsɛdingole wetshelo wakokaso nkondja oma l’ɛtɛkɛta ɛsɔ. Ɔkɔkɔ ɔmɔtshi ele, lo mbuta ɛtɛkɛta ɛsɔ, Yeso akakotsha prɔfɛsiya kele lo Osambo 22:1. Ndo nto, ɛtɛkɛta ɛsɔ mɛnyaka hwe dia Jehowa kodinga Ɔnande la “lokombo l’ekokelo.” (Jɔbɔ 1:10) Yeso akashihodia dia She aketawɔ dia wanɛ wakohetshaka mpemba mbetawɔ kande lo yɛdikɔ y’efula, mbuta ate polo lo nyɔi. Ndooko onto lakahembama oko Yeso. Laadiko dia laasɔ, ɛtɛkɛta ɛsɔ shikikɛka dia Yeso kosala ndooko dui diakandakoke ndjakema.

NGƆNDƆ KA DIKUMI 9-15

AKAMBO W’OHOMBA W’OMA L’ƆTƐKƐTA WA NZAMBI | JƆBƆ 4-5

“Ewɔ nsango ya kashi”

it-1-F 725 od. 2

Elifazɛ

2. Ɔmɔtshi l’atei w’angɛnyi wa Jɔbɔ asato. (Jɔb 2:11) Ose Temana, ondo nde aki kanula yaki Elifazɛ wa ntondo, kanula y’Abrahama ndo owotɔ w’etele wa Jɔbɔ. Nde l’anto wa lo dioho diande wakayafunaka l’ɔtɛ wa lomba lawɔ. (Jɛr 49:7) Lo anto asato wakaye oko “asambi,” Elifazɛ akɛnamaka oko onto lakaleke ohomba, lakaleke monga la shɛngiya ndo ondo nde mbakaleke opalanga. Lo mbala shato yakawatɛkɛta nde mbakatɛkɛtaka ntondo ndo nde akatɛkɛta efula ndeka anto akina.

w05-F 9/15 26 od. 2

Shika ntanga la ntondo ka tokanyi ta kɔlɔ!

Etena kakandohɔ dui dimɔtshi dia laande diakahomana la nde, Elifazɛ akate ate: “Nyuma kɛmɔtshi kakete la ntondo kami; wɛɔsa wa lo demba diami wakanɔnɔ. Ko tɔ kakatshikala wemema, koko dimi konembetɛ ɛnamelo katɔ. Efanelo kɛmɔtshi kaki la ntondo ka washo ami; ki kakayala, ndo oma laasɔ, dimi lakoke dui dimɔtshi diata ɔnɛ.” (Jɔbɔ 4:​15, 16) Nyuma kakɔna kakasɛngiya ekanelo ka Elifazɛ? Ɛtɛkɛta wa diɔnyɔ wakakambe la nde mɛnyaka dia ɔsɔ mɛtɛ komonga ondjelo wa mɛtɛ wa Nzambi. (Jɔbɔ 4:​17, 18) Ɔsɔ aki etongami ka lo nyuma ka kɔlɔ. Diakɔ diele, Jehowa akahangwɛ Elifazɛ ndo angɛnyi ande ehende l’ɔtɛ wakawate awui wa kashi. (Jɔbɔ 42:7) Lo mɛtɛ, Elifazɛ akasɛngiyama oma le ɔdiɛngɛ. Ɛtɛkɛta ande wakakɛnɛmɔlaka tokanyi toshikitanyi la kanyi ya Nzambi.

w10 2/15 19 od. 5-6

Toshike tanga la ntondo k’awui wa kashi waki Satana

Satana akakambe la Elifazɛ, ɔmɔtshi a l’atei wa angɛnyi asato waki Jɔbɔ wakaye ndjowenda lo mbuta ɔnɛ anto bu la wolo wa nshika tanga la ntondo ka Satana. Lo mbuta dia anto wekɔ “la alimba wa kete,” Satana akatɛ Jɔbɔ ate: “[Vɔ] wakatongo uma lu ditshu, wukuki minwama uku lumbudi? Vo watulanyemaka l’asa pindju la dikolo, watuvokaka, ku nduku untu ladja tukanyi loko.”—Jobo 4:​19, 20.

Lo avɛsa akina wa l’Afundelo, sho anto mbɛdikamaka la ‘mpoke y’awomba’ yolɛ esadi. (2 Kor. 4:7) Sho tekɔ wɔdu nɛ dia takahowɔ pɛkato ndo eongelo ka kema kokele. (Romo 5:12) Hatokoke ndɔshana la Satana la wolo aso hita. Koko, oko weso Akristo, sho kokaka ndjaɛkɛ lo ekimanyielo kaki Jehowa. Kânga mbeso wɛɔdu, tekɔ la nɛmɔ lo washo wa Nzambi. (Is. 43:4) Ndo nto, Jehowa mbishaka nyuma kande le wanɛ tshɛ wɔlɔmbatɔ. (Luka 11:13) Nyuma kande kokaka tosha ‘wolo woleki wɔnɛ wokongaka l’onto’ dia tokimanyiya dia ndɔshana la ekakatanu watela Satana. (2 Kor. 4:7; Fil. 4:13) Naka sho nshika tanga la ntondo ka Diabolo, ‘tele nge lo mbetawɔ,’ kete Nzambi ayotokeketsha ndo ayotosha wolo. (1 Pet. 5:​8-10) Oma lɔkɔ, hatohombe mboka Satana Diabolo wɔma.

mrt-F 32 od. 13-17

Yakokɛ oma lo nsango ya kashi

● Yanga dia mbeya kiɔkɔ ya losango ndo kɛnɛ kata lɔ

Kɛnɛ kata Bible: “Nyɔsɛdingole akambo tshɛ.”—1 Tɛsalɔnika 5:21.

Ntondo ka mbetawɔ losango lɔmɔtshi ndo liewoya anto akina oyadi anto tshɛ wekɔ lo ntɛkɛta dia dui diakɔ kana wekɔ lo dita lo tita nsango, yashikikɛ dia lekɔ mɛtɛ. Ngande wakokayɛ nsala dui sɔ?

Yashikikɛ dia kiɔkɔ ya losango lakɔ yekɔ mɛtɛ. Tita nsango ndo kɔpanyi mɔtshi koka dianganya awui wa kashi lo wahɔ w’awui awɔ w’okanda kana wa pɔlitikɛ. Ɛdika kɛnɛ kɛnayɛ la tɔkɔkɔ tokina. Lo tena dimɔtshi aha la mbeya, angɛnyi aso koka totomɛ nsango ya kashi lo mesajɛ kana vɔ mbeyaka yidja lo réseaux sociaux. Ɔnkɔnɛ, toyaɛkɛke lo losango lɔmɔtshi aha la tayangi dia mbeya kiɔkɔ ya lɔ.

Yashikikɛ dia losango lakɔ leke katomba ndo lekɔ mɛtɛ. Yanga adatɛ, awui ndo tolembetelo tasukɛ losango lakɔ. Dja yambalo lo yoho ya laande dia mbeya kana nsango yakɔ yekɔ l’awui w’ohomba, koko wambowafunda lo yoho yɛnya dia vɔ bu ohomba efula ndo kana wamboyifunda l’oyango wa totshutshuya dia nsala akambo lo yoho mɔtshi.

Diangɔ di’oshinga wolo dia lo nyuma

w03 6/1 20 od. 5-6

Tamboshikikala oma l’ekimanyielo ka nkumbo k’onto l’ɔnango kele la ngandji

Monga l’atei w’ɔlɔngɔswamelo wa l’andja w’otondo w’atɛmɔdi wa mɛtɛ koka tokimanyiya dia sho shikikala wolo. Ekɔ mɛtɛ ɔtshɔkɔ dia monga kâmɛ la nkumbo k’onto l’ɔnango ka ngandji ka l’andja w’otondo ka ngasɔ! (1 Petero 2:17) Ndo sho koka kimanyiya asekaso ambetawudi dia vɔ shikikala.

Tɔsɛdingole ditshelo diasha ekimanyielo diaki Jɔbɔ laki pami ka losembwe. Kânga Elifaza laki osambi wa kɔlɔ aketawɔ ate: “Aui aye wakasukelaka wane wakaseloka; we akakikitshaka adui wa wodu.” (Jobo 4:4) Polo lo yɛdikɔ yakɔna yakimanyiyaso anto akina? Tekɔ sho tshɛ l’ɔkɛndɛ wa kimanyiya anangɛso ndo akadiyɛso wa lo nyuma dia vɔ tetemala l’olimu waki Nzambi. Etena keso kâmɛ la wɔ, sho koka sala akambo lo ndjela ɛtɛkɛta wayela ɛnɛ: “Nyukikitsha anya wa wodu, nyushikike adui wa yekayeka.” (Isaya 35:3) Lâsɔ, lande na kahayasale tshɛ dia keketsha osekayɛ Okristo ɔtɔi kana ahende etena tshɛ kahomanayɛ la wɔ na? (Heberu 10:​24, 25) Ɛtɛkɛta w’ekeketshelo w’oma k’ɛse otema ndo lowando lele laso lo welo watetemalawɔ la mbidja dia ngɛnyangɛnya Jehowa koka mɛtɛ mbakimanyiya dia tetemala la shikikala l’oyango wa mbidja otshumba lo lowango l’otsha lo lɔsɛnɔ.

NGƆNDƆ KA DIKUMI 16-22

AKAMBO W’OHOMBA W’OMA L’ƆTƐKƐTA WA NZAMBI| JƆBƆ 6-7

“Etena kokayɛ dia lɔsɛnɔ laya edika w’edika”

w06 4/1 30 od. 10

Akambo w’ohomba w’oma lo dibuku dia Jobo

7:1; 14:14—Kakɔna kalembetshiya “fono” kana “asui” wɔtɛkɛtami lo avɛsa anɛ? Asui wa Jɔbɔ wakonge wolo efula ko nde akɔsɛ lɔsɛnɔ lande oko fɔnu. (Jobo 10:17) Lam’ele nshi yetsha onto lo diombo, mbuta ate oma l’etena kavɔ onto polo lo eolwelo ekɔ etena ka wolo, Jɔbɔ akakiɛdika la fɔnu.

w20.12 16 od. 1

“Jehowa . . . shimbɛka wanɛ wambɔkɔmɔ”

LO TENA dimɔtshi, sho koka nkanyiya lo woho wele lɔsɛnɔ mondo ndo lo woho wele lɔ ‘ndolanɛ la paa.’ (Jɔbɔ 14:1) Mbokɛmaka dia lo tena dimɔtshi sho koka nkɔmɔ. Ekambi wa Jehowa efula wa lo nshi y’edjedja wakayaoke woho akɔ waamɛ. Amɔtshi wakayange kaanga dia mvɔ. (1 Ku. 19:​2-4; Jɔbɔ 3:​1-3, 11; 7:​15, 16) Koko lam’ele vɔ wakayaɛkɛka le Jehowa Nzambi, nde akaasambaka ndo akaakeketshaka. Ɛkɔndɔ awɔ wakafundama dia tosamba ndo tosha wetshelo.—Rɔmɔ 15:4.

g 1/12 16-17

Etena kokayɛ dia lɔsɛnɔ laya bu ohomba

Oyadi ɛnama dia wɛ aya bu l’elongamelo l’ɔtɛ w’awui wele la yɛ, eya dia wɛ bu wɛmɛ ndo lonyangu ko, suke l’anto tshɛ wekɔ lo mpomana l’ekakatanu akɔ waamɛ ɛlɔ kɛnɛ. Bible mbutaka ɔnɛ: “Ditongami tshɛ diekɔ lo ntetemala nkuma akumu kaamɛ.” (Rɔmɔ 8:22) L’etana kɛnɛ mbeyaka mɛnama dia okakatanu ayɛ hawokandɔmaki pondjo, koko mbala efula awui nɔngɔswamaka l’edjedja ka wonya. Etena kakongayɛ dia dui sɔ salema, kakɔna kakoka kokimanyiya?

Tɛ ɔngɛnyi ayɛ ɔmɔtshi wambotshunda lɛkɛyɛ otema le nde woho wayaokayɛ. Bible mbutaka ɔnɛ: “Ɔngɛnyi wa mɛtɛ mbokanaka ngandji tena tshɛ, ndo ekɔ ɔnanyɔ lakokayɛ mendɛ le nde lo tena dia paa.” (Tokedi 17:17) Bible mbutaka dia Jɔbɔ laki la losembwe akatɛ anto akina woho wakandayaokaka etena kaki lɔsɛnɔ la nde ediaka w’edika. Etena kakandoke dia aya bu ohomba nde ntetemala nsɛna nde akate ɔnɛ: “Dimi lambohetsha lɔsɛnɔ lami,” nde akakotsha ɔnɛ: “Dimi layota la wolo tshɛ ekiyanu ami. Dimi layɔtɛkɛta l’ɔtɛ w’efula ka shɔkɔ yami!” (Jɔbɔ 10:1) Mbitɛ onto ɔmɔtshi okakatanu wele la yɛ koka mbututadia paa kayɛ ndo koka kokimanyiya dia mɛna ekakatanu ayɛ lo yoho kina.

Diholɛ Jehowa otema ayɛ lo dɔmbɛlɔ. Lo ndjela kanyi mɔtshi yambekɔnɛ, dɔmbɛlɔ ekɔ tsho dui dimɔtshi diatokimanyiya lo yimba, koko aha kɛsɔ kata Bible. Osambo 65:2 mbelɛka Jehowa Nzambi ɔnɛ ‘ɔnɛ latokaka dɔmbɛlɔ,’ ndo 1 Petero 5:7 mbutaka ɔnɛ: “Nde ndjakiyanyaka dikambo dianyu.” Avɛsa efula wa lo Bible mɛnyaka ohomba wa ndjaɛkɛ le Nzambi. Ɛnyɛlɔ:

“Yaɛkɛ le Jehowa la otema ayɛ tshɛ, tɛkamake yimba yayɛ hita. Lo mboka yayɛ tshɛ kowodjake yimba, ko nde ayokosembolɛ ɛsɛsɛ ayɛ.”—TOKEDI 3:​5, 6.

“Nde [Jehowa] kotshaka nsaki ka wanɛ wawoka wɔma, nde mbokaka delo diawɔ dialɔmbawɔ ekimanyielo ndo nde mbatshaka.”—OSAMBO 145:19.

“Eshikikelo kɛnɛ mbele la so le nde shoate kɛnɛ tshɛ kɔɔlɔmbaso kɔtɔnɛ la lolango lande, nde tokɛka.”—1 JOANI 5:14.

“Jehowa mangana etale la akanga wa kɔlɔ, koko nde mbokaka dɔmbɛlɔ dia anto w’ɛlɔlɔ.”—TOKEDI 15:29.

Naka wɛ mbutɛ Nzambi ekakatanu wele la yɛ, kete nde ayokokimanyiya. Bible kekɔ la shadiya etena katokeketshatɔ ɔnɛ: “Nyoyaɛkɛke le nde tena tshɛ. . .Nyodihole etema anyu la ntondo kande.”—Osambo 62:8.

Diangɔ di’oshinga wolo dia lo nyuma

w20.04 16 od. 10

Hokamɛ, eya ndo okana kɛtshi

10 Sho koka mbokoya Jehowa naka tayoyadjaka onto l’onto lo dihole di’osekande. Yanga dia mbeya ananyɔ l’akadiyɛyɛ dimɛna. Sawolaka la wɔ la ntondo ndo l’ɔkɔngɔ wa nsanganya, sambishaka la wɔ ndo naka kokaka, elɛkawɔ dia ndjɔlɛ la wɔ yangɔ. Naka wɛ nsala ngasɔ, kete wɛ ayeya dia kadiyɛso kakayɔsaka dia hadje anto lo demba, ekɔ kanga ɔsɔnyi ndo ɔnangɛso lakayafɔnyaka dia nde nangaka lomombo, ekɔ onto lalongɔna efula kana nkumbo kɛmɔtshi kakoma mbala efula l’ɔkɔngɔ lo nsanganya kekɔ lo diɛnɛ la ɔlɔshamelo. (Jɔbɔ 6:29) Lo mɛtɛ, sho hatohombe “ndjatambiya l’akambo akana.” (1 Tim. 5:13) Koko, ekɔ dimɛna sho mbeya awui amɔtshi wendana la anangɛso ndo l’akadiyɛso ndo kɛsɔ ayotokimanyiya dia ndjadja lo dihole diawɔ.

NGƆNDƆ KA DIKUMI 23-29

AKAMBO W’OHOMBA W’OMA L’ƆTƐKƐTA WA NZAMBI | JƆBƆ 8-10

“Ngandji ka kɔlamelo ka Nzambi tokokɛka oma lo kashi ya Satana”

w15 7/1 12 od. 3

Onde sho koka mɛtɛ ngɛnyangɛnya Nzambi?

Jɔbɔ akadiɛnɛ l’asui efula wakɛnama oko tshondo ya wɛngiya. Nde aki la kanyi ya kɔlɔ, lo mbuta ɔnɛ Nzambi hayakiyanya dikambo diande oyadi nde aki la mbetawɔ le nde kana bu. (Jobo 9:​20-22) Jɔbɔ akayashikikɛ dia nde aki la losembwe ndo le anto akina ekɔ oko nde akayatombolaka dia nde ndeka Nzambi ɔlɔlɔ.—Jobo 32:​1, 2; 35:​1, 2. 

w21.11 6 od. 14

Kakɔna kalembetshiya ngandji ka kɔlamelo kaki Jehowa le yɛ?

14 Ngandji ka kɔlamelo ka Nzambi toshaka ekokelo ka lo nyuma. Lo dɔmbɛlɔ diakandalɔmbɛ Jehowa, Davidɛ akate ate: “Wɛ ekɔ dihole di’ekokelo le mi; wɛ ayonkokɛ oma lo sui. Wɛ ayoninga la ekoko w’ɔngɛnɔngɛnɔ wa etshungwelo. . . . Koko ɔnɛ layaɛkɛ le Jehowa nyingama la ngandji Kande ka kɔlamelo.” (Os. 32:​7, 10) Oko wakakokamɛka anto waki l’esomba w’edjedja wakadingama la mpele, mbele etsha wa Jehowa wa ngandji ka kɔlamelo todingaka ndo toshaka ekokelo ka lo nyuma oma lo waale wakoka mbidja olowanyi aso l’ohemba. Ndo nto, ngandji ka kɔlamelo ka Jehowa mbotshutshuyaka dia tokotola oya le nde.—Jɛr. 31:3.

Diangɔ di’oshinga wolo dia lo nyuma

w10 10/15 6-7 od. 19-20

‘Akɔna ambeya yimba ya Jehowa?’

19 Wetshelo akɔna wambotokondja lo kɛnɛ kendana la ‘yimba ya Jehowa’? Sho pombaka mbetawɔ di’Ɔtɛkɛta waki Nzambi tokimanyiya dia sho nshihodia ekanelo ka yimba ka Jehowa. Hatohombe pondjo mbetawɔ dia elelo wele la so lo dikambo dia Jehowa tokonya lo sho mbolombosha lo ndjela atɔndɔ kana tokanyi taso hita. Jɔbɔ akate ate: “[Nzambi] kema untu uku dimi, dia dimi mbukaluya diui, dia shu ntsho kame l’elumbwelu.” (Jobo 9:32) L’ɛnyɛlɔ ka Jɔbɔ, etena katatɛso nshihodia yimba ya Jehowa, sho tshutshuyamaka dia mbuta ɔnɛ: “Enda, waso weli paka emamu wa mbuka yandi, paka lohokoso la tshitshe mbatutukaka uma le ndi, keli akona eya nimbitela dikhungula dia wulu andi?”—Jobo 26:14.

20 Etena kadiaso Afundelo, kakɔna kahombaso nsala naka tambohomana la divɛsa dimɔtshi diahatashihodia, djekoleko lo kɛnɛ kendana la ekanelo ka yimba ka Jehowa? Naka tambosala eyangelo ko hatotanyi okadimwelo wa shikaa, sho koka mbɔsa dia ɔsɔ ekɔ tshondo y’ohemba wendana la wɛkamu wele la so le Jehowa. Tohɔ dia lo tena dimɔtshi, ɛtɛkɛta ɛmɔtshi toshaka diaaso dia sho mɛnya mbetawɔ kele la so lo waonga waki Jehowa. Tetawɔke l’okitshakitsha tshɛ dia hatoshihodiaki oseka dikambo tshɛ diakandasale. (Und. 11:5) Naka sho nsala ngasɔ, kete tayotshutshuyama dia mbetawɔ ɛtɛkɛta wakate Paulo ɔnɛ: “Ya ndi wuki w’ongonyi wa yimba ndu wa ewu ka [Nzambi] li! Ndi dumbwelu diandi diaha manema fundu, la mbuka yandi yaheyama nonda li! Akona alimbitela yimba ya [Jehowa]? Akona eli undaki andi? Akona akasha [Nzambi] engo ntundu, dia ndi nungamela kekina uma le ndi? Ndi kukanga diango tshe; ndu uma le ndi ndu utsha le ndi, dio tshe diandi mbedio. Lutumbu layali le ndi pundju! Ayali osoku!”—Romo 11:​33-36.

NGƆNDƆ KA DIKUMI 30–NGƆNDƆ KA DIKUMI L’ƆTƆI 5

AKAMBO W’OHOMBA W’OMA L’ƆTƐKƐTA WA NZAMBI | JƆBƆ 11-12

“Toho tosato ta ntana lomba ndo nkondja wahɔ oma lɔkɔ”

w09 4/15 6 od. 17

Jɔbɔ akatombolaka lokombo laki Jehowa

17 Kakɔna kakakimanyiya Jɔbɔ dia nde nama olowanyi ande? Mbokɛmaka hwe dia la ntondo ka nde mpomɔ mpokoso, nde akatongi la diɔtɔnganelo dia ma ma nde la Jehowa. Kânga mbeso kema la djembetelo kânga ɔtɔi yɛnya dia nde akeyaka dia Satana akadjana la Jehowa tɔfwɛfwɛ, Jɔbɔ akayashikikɛ dia tshikala la kɔlamelo. Nde akate ate: “Edja ndu lam’ayumukitshiya, dimi halunya akambu ami w’usimbwi uma le mi.” (Jobo 27:5) Kakɔna kakasale Jɔbɔ dia nde monga la diɔtɔnganelo dia ma ma dia ngasɔ nde la Jehowa? Aha la tâmu, nde akangɛnangɛna kɛnɛ kakandoke lo kɛnɛ kendana la kɛnɛ kakasalɛ Nzambi Abarahama, Isaka ndo Jakɔbɔ wanɛ waki ewotɔ ande w’etale. Ndo lo sɛdingola diangɔ diakatongama, Jɔbɔ akakoke mɛna waonga efula waki Jehowa.—Adia Jobo 12:​7-9, 13, 16.

w21.06 10-11 od. 10-12

Jehowa ekɔ kaamɛ la yɛ, wɛ bu opoko

10 Ɔtɔ lɔngɛnyi l’Akristo wele la kɔlamelo. Yanga angɛnyi l’etshumanelo wakokayɛ mbeka akambo efula oma le wɔ, oyadi wɛ mbaolɛ kana vɔ kolɛ kana oyadi nyu ntshikitana mbekelo. Bible toholaka dia lomba tanemaka le “esombe w’anto.” (Jɔbɔ 12:12) Esombe w’anto vɔ lawɔ koka mbeka akambo efula oma le akɛnda wele la kɔlamelo. Davidɛ aki dikɛnda efula lo mbɛdika la Jɔnatana, koko dui sɔ kombashimba dia mbɔtɔ lɔngɛnyi la ma ma. (1 Sa. 18:1) Davidɛ la Jɔnatana wakakimanyiyanaka lam’asawɔ dia kambɛ Jehowa kaanga mbakawahomanaka l’ekakatanu wa wolo. (1 Sa. 23:​16-18) Kadiyɛso Irina kele nshi nyɛ ndamɛ oto mbele Ɔmɛnyi wa Jehowa lo nkumbo kawɔ mbutaka ate: “Anangɛso l’akadiyɛso kokaka mɛtɛ monga ambutshi aso ndo ewotɔ aso wa lo nyuma. Jehowa koka nkamba la wɔ dia nkotsha ehomba aso.”

11 Mbeyaka monga ko bu wɔdu monga l’angɛnyi w’eyoyo, djekoleko naka wɛ ekɔ ɔsɔnyi. Ratna, kadiyɛso kɛmɔtshi ka diki kakeke akambo wa mɛtɛ kaanga mbakandahomana l’ɔlɔshamelo mbutaka ate: “Lakahombe mbetawɔ dia laki l’ohomba w’ekimanyielo ndo w’osukɔ w’anangɛso l’akadiyɛso wa l’etshumanelo.” Koka monga tshondo y’okakatanu dia mbutɛ onto okina woho wayaokayɛ, koko nsawola l’onto okina lo mbodiholɛ otema ekɔ etshina ka lɔngɛnyi la wolo. Angɛnyi ayɛ nangaka kokeketsha ndo kosukɛ, koko vɔ nangaka wɛ mbatɛ dia vɔ mbeya woho wakokawɔ nsala dui sɔ.

12 Yoho mɔtshi yoleki dimɛna ya nkondja angɛnyi ele lo sambishaka kaamɛ l’Akristo akina. Carol lakatatɛkɛtshi la diko mbutaka ate: “Lakakondja angɛnyi efula w’eshika lo mbetshaka wenya kaamɛ l’akadiyɛso l’esambishelo ndo l’elimu ekina wa teokrasi. Jehowa akakimanyiya l’edja k’ɛnɔnyi lo tshimbo y’angɛnyi asɔ.” Mongaka nshi tshɛ dui dia dimɛna le so etena kɔtɔso lɔngɛnyi l’Akristo wa kɔlamelo. Jehowa kambaka l’angɛnyi asɔ dia kokimanyiya dia ndɔshana la tokanyi tatshindja wɔɔngɔ, ɛnyɛlɔ oko tokanyi ta ndjaoka opoko.—Tok. 17:17.

it-2-F 851 od. 5

Lomba

Lomba l’oma le Nzambi. Jehowa Nzambi mbele la lomba loleki tshɛ, ɔnɛ lele “ndamɛ kanga lomba” lo yoho shɔ. (Rɔm 16:27; Ɛny 7:12) Ewo mɛnamaka lo mbeya akambo ndo lam’ele Jehowa mbele Otungi “oma ko mɔmbɔkɔmbɔla ndo pondjo pondjo” (Os 90:​1, 2), nde mbeyaka awui tshɛ wa l’andja, woho wokongamiwɔ, kɛnɛ kele lɔkɔ ndo ɔkɔndɔ awɔ wa polo nshi nyɛ. Nde mbele lo kiɔkɔ y’ɛlɛmbɛ wakɛndjakɛndja diangɔ diakatongama, woho watshimba ashi, atɔndɔ wa yaɛkɛ anto l’eyangelo ndo lo kɛnɛ kasalawɔ, wanɛ wele aha la wɔ totowonga l’akoka wa nsala ndooko ɛngɔ kasalawɔ. (Jɔb 38:​34-38; Os 104:24; Tok 3:19; Jɛr 10:​12, 13) Lo mɛtɛ, atɔndɔ ande wendana la lɔkɛwɔ kokɛka lɔsɛnɔ, kimanyiyaka dia monga l’ekanelo k’ɔlɔlɔ, ndo dia tondoya lo lɔsɛnɔ. (Eoh 32:​4-6; enda JEHOWA [Nzambi k’ɛlɛmbɛ wendana la lɔkɛwɔ].) Ndooko dui dioleki lomba lande. (Isa 40:​13, 14) Kaanga mbele lo tena dimɔtshi nde tshikaka di’awui wahɔtɔnɛ l’atɔndɔ ande w’osembwe ntetemala salema, nde kele la lowandji lo awui wayosalema lo nshi yayaye ndo awui akɔ wayosalema tshɛ lo tshɛ lo yoho yɔtɔnɛ la lolango lande, kɛnɛ kakandate ‘kayokotshama ndooko onyake.’—Isa 55:​8-11; 46:​9-11.

Diangɔ di’oshinga wolo dia lo nyuma

w08 10/1 19 od. 5

Woho wa sawola l’akɛnda

▪ ‘Onde dimi shihodiaka kɛnɛ kalangande mbuta?’ Jobo 12:11 mbutaka ɔnɛ: “Undi, tui hadieyi ntshikitanya aui uku atunganelaka lulimi diango dia nde?” Etena kayande mangase mbamboleka ohomba wa wɛ ‘mbeya’ kɛnɛ katande. Mbala efula, ɛlɔngɔlɔngɔ l’esekaseka mbutaka awui amɔtshi lo yoho ya tshambandeko. Ɛnyɛlɔ, ɔnayɛ kokaka mbuta ɔnɛ: “Wɛ mbɔsakami nshi tshɛ oko yana ya dikɛnda!” kana “Ndoko lushi lakayampokamɛ!” Lo dihole dia mbidja yimba lo kitshimudi ya mɛtɛ mɛtɛ ya tɔtɛkɛta tele oko “nshi tshɛ” ndo “ndoko lushi,” eya dia ondo ɔnayɛ hakambe la tɔtɛkɛta tɔsɔ lo yoho ya mɛtɛ mɛtɛ. Ɛnyɛlɔ: “Wɛ mbɔsakami nshi tshɛ oko yana ya dikɛnda” kokaka nembetshiya “dimi mɛnaka dia wɛ hɛkɛ otema le mi,” ndo “Ndoko lushi lakayampokamɛ” mbeyaka nembetshiya “Dimi kombolaka kotɛ woho wayaokami mɛtɛ.” Hemba dia shihodia kɛnɛ kalangande mbuta.

    Ekanda wa l’Ɔtɛtɛla (1983-2025)
    Tomba
    Ɔtɔ
    • Ɔtɛtɛla
    • Kahana l'onto
    • Nango
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ɛlɛmbɛ w'okambelo
    • Awui wa sheke
    • Paramètres de confidentialité
    • JW.ORG
    • Ɔtɔ
    Kahana l'onto