Kɛnɛ kata Jehowa kotshamaka

“DIMI keli [Nzambi], nduku ukina lufanyi la mi. Dimi lakataka l’etatelu akambu wukuyala l’ekumelu, la lu nshi y’edjedja akambu wahatayi.” (Isaya 46:9, 10) Kɛsɔ mbata Jehowa, ɔnɛ lele la akoka wa mbuta akambo wa lo nshi yayaye la eshikikelo tshɛ.

Anto tshɛ mbeyaka dia onto bu la akoka wa mbuta akambo wayosalema lo nshi yayaye la eshikikelo tshɛ. Ɔnkɔnɛ, woho wele Bible kekɔ dibuku dia prɔfɛsiya pombaka tshutshuya anto tshɛ wayanga akambo wa mɛtɛ dia sɛdingola woho watatɔ dia Nzambi mbele kiɔkɔ yatɔ. Nyɛsɔ tɔsɛdingole prɔfɛsiya mɔtshi ya lo Bible yamboshilaka kotshama.

Wedja wa lo nshi y’edjedja

Nzambi akate la ntondo dia Ɛdɔma, Mɔaba ndo Amɔna wakahombe ndanyema lo pondjo. (Jeremiya 48:42; 49:17, 18; 51:24-26; Obadiya 8, 18; Zefaniya 2:8, 9) Woho waya bu anto wa lo ahole asɔ oko wedja mɛnyaka mɛtɛ ka Ɔtɛkɛta wa prɔfɛsiya waki Nzambi.

Lo mɛtɛ, onto ɔmɔtshi kokaka mbidja tâmu dia ndoko onto lakokaka mbuta la ntondo dia wodja ɔmɔtshi, kânga wa wolo hawotoyala nto. Koko onto lele la kanyi ya ngasɔ mbohɛka dia Bible hakomɛ tsho lo mbuta dia wodja ɔmɔtshi wayolanyema. Ɛnyɛlɔ, tɔ kakate kiambokambo tshɛ yendana la woho wakahombe osomba wa Babilɔna ndanyema. Bible kakatatshi dia ase Mediya mbayolanya osomba akɔ, ɔnɛ Kurɔ mbakahombe nɔmbɔla asɔlayi akɔ, ndo ɔnɛ ɔkɛdi w’ashi wakakokɛka osomba wakahombe moma.​—Isaya 13:17-19; 44:27–45:1.

Bible kombuta dia wedja kana anto tshɛ wakalɛndjama mbakahombe shishɔ lo pondjo. Koko, etena kakatɛkɛta Nzambi dikambo dia elanyelo ka Jerusalɛma oma le ase Babilɔna, nde akate dia Jerusalɛma yakahombe nɔngɔswama nto, kânga mbaki ase Babilɔna komonga la mbekelo ka kimɔka ɛhɔmbɔ awɔ. (Jeremiya 24:4-7; 29:10; 30:18, 19) Dui sɔ diakakotshama ndo tokanula t’ase Juda wekɔ polo ndo nshi nyɛ oko wodja.

Ndo nto, Jehowa akate dia Edjibito, wodja wakolɛka andja w’otondo wakahombe ndanyema, koko “l’okongo diku, antu [wakahombe] tudjase loko uku nshi ya ntundu.” L’etena kɛsɔ, wodja ɔsɔ wakahemɛ andja w’otondo wakahombe “[koma] diulelu dia tshitshe.” (Jeremiya 46:25, 26; Ezekiyele 29:14, 15) Dui sɔ nto diakakotshama. Lâdiko dia lâsɔ, Jehowa akate dia Ngirika, wodja wakahemɛ andja w’otondo wakahombe ndanyema, koko nde kombuta dia wodja ɔsɔ wakahombe shishɔ lo pondjo. Wetshelo akɔna wakondjaso oma lo woho wahatanema wedja wakate Jehowa dia wayoshishɔ lo pondjo ndo woho watanema wedja wakinde kombuta dia wayoshishɔ lo pondjo? Wetshelo wakondjaso ele: Ɔtɛkɛta waki Nzambi wekɔ la prɔfɛsiya ya mɛtɛ ndo ya shikaa.

Dui dia diambo

Oko wotamidiɔ la diko, Jehowa akalembetshiya kiambokambo tshɛ yendana la woho wakahombe osomba wa Babilɔna ndanyema. Woho akɔ wâmɛ mbele, etena kakadiatɛkɛta dikambo dia elanyelo ka Tura, dibuku dia Ezekiyele diakate dia ave awɔ, etamba awɔ ndo ditshu diawɔ diakahombe mbikadjema “lu ashi.” (Ezekiyele 26:4, 5, 12) Prɔfɛsiya kɛsɔ kakakotshama lo 332 ntondo ka tena diaso nɛ, etena kakɔshi Alexandre wa Woke kâmɛ la alembe ande diangɔ sɔ dia sala kilalo dia vɔ koma l’ɛtshi ka nkɛtɛ ka Tura kaki lo disɛnga kakayolanyemaka ndo tɔ lawɔ.

Prɔfɛsiya kele lo Danyele 8:5-8, 21, 22 ndo 11:3, 4 mbishaka nto elembetshielo wa diambo efula lo kɛnɛ kendana la ‘nkumekanga ka woke ka Ngirika’ kakatshikitana la nkumi ya dikanga nkina. Nkumekanga kɛsɔ akahombe ndjakema etena kakakome lowandji lande lo kondoko ndo diolelo diande diakahombe kahanyema l’anɛi, koko aha le anande. Ɛnɔnyi ndekana 200 l’ɔkɔngɔ wa prɔfɛsiya kɛsɔ mbutama, akɛnama dia Alexandre wa Woke mbaki nkumekanga ka wolo kɛsɔ. Ɛkɔndɔ wa l’andja ɔnɛ totɛka dia nde akavu nyɔi k’osondjo ndo ɔnɛ ewandji ande ɛnɛi wa asɔlayi mbakayɔsaka diolelo koko aha anande.

Amɔnyɔdi amɔtshi wakate dia prɔfɛsiya kɛsɔ kakayofundamaka l’ɔkɔngɔ wa akambo asɔ salema. Koko, tende nto ɔkɔndɔ wele lo dibuku dia Danyele wakatashidi la diko. Naka sho mbowɔsa oko prɔfɛsiya, kete kiambokambo tshɛ yele lɔkɔ yekɔ diambo efula. Koko, naka sho mbowɔsa oko ɔkɔndɔ wa prɔfɛsiya ka lɔfɔnya, kete tayɛna dia tolembetelo hasukɛ kanyi yawɔ shɔ. Naka onto layata ate nde akasɛnɛ l’ɔkɔngɔ wa Alexandre akayangaka dia mambia ambadi la prɔfɛsiya ka lɔfɔnya, ko lande na kakinde kombuta ɔnɛ mbala kakɔ ɔtɔi l’ɔkɔngɔ wa nyɔi ka Alexandre, anande amɔtshi ahende wakahombe nyanga dia mbɔsa lowandji koko wakahombe ndjakema na? Lande na kakinde kombuta dia akahombe mbeta ɛnɔnyi efula la ntondo ka ewandji ande ɛnɛi w’asɔlayi ndjoyashikikɛ lo tenyi dia nkɛtɛ diotshikitanyi dia lo diolelo diaki Alexandre na? Lo dikambo sɔ, lande na kakinde kombuta lokombo la nkumekanga ka woke ndo nkombo ya ewandji ande ɛnɛi w’asɔlayi?

Aha ɛlɔ la lui mbambota anto dia prɔfɛsiya ya lo Bible yakayofundamaka l’ɔkɔngɔ wa awui akɔ salema, koko anto wata dia onto hakoke mbuta akambo wa lo nshi yayaye la ntondo ka vɔ sɛdingola tolembetelo mbasukɛ kanyi shɔ aha la mbisha djembetelo. Lam’ele vɔ hawetawɔ dia Bible kekɔ Ɔtɛkɛta wa Nzambi, vɔ tshutshuyamaka dia nembetshiya oseka dui tshɛ lo ndjela kanyi y’anto. Koko, la lomba tshɛ Nzambi akasambiya anto awui efula wa prɔfɛsiya dia shikikɛ dia nde mbele kiɔkɔ ya prɔfɛsiya yakɔ.a

Prɔfɛsiya ya lo Bible kokaka keketsha mbetawɔ kayɛ naka wɛ mbɔsa etena ka kana yimba lo prɔfɛsiya mɔtshi ya shikaa ndo lo ekotshamelo kayɔ. Lande na kahayeke prɔfɛsiya ya lo Bible? Tablo kele lo lɛkɛ 200 la dibuku Bible etshatɔ mɛtɛ? mbeyaka kokimanyiya lo dikambo sɔ.b Lo ndjela dako sɔ, eka Bible la oyango wa keketsha mbetawɔ kayɛ. Totshɔke la wekelo ɔsɔ lowango lowango. Koko, kana yimba lo woho wele kɛnɛ tshɛ kata Jehowa kotshamaka tshɛ lo tshɛ.

[Nɔte ya l’ɛse ka dikatshi]

[Kiombo/​Osato wa lo lɛkɛ 24]

ATƆNDƆ WENDANA LA YOHO YA NSƐNA

Kanyi kina ya kana layɔ yimba yɔ nyɛ. Nzambi kakate l’eshikikelo tshɛ wahemelo ndo ɔkwɛlɔ wa mandji yakayahemɛka andja w’otondo mbele nto Kiɔkɔ y’atɔndɔ wa lo Bible wendana la yoho ya nsɛna. Atɔndɔ amɔtshi vɔanɛ:

Onto munaka kɛnɛ konɛnde.​—Ngalatiya 6:7.

Ɔngɛnɔngɛnɔ waya lo mbisha ndeka wa nongola.​—Etsha 20:35.

Ɔngɛnɔngɛnɔ nemanɛka la okotshelo w’ehomba aso wa lo nyuma.​—Mateu 5:3.

Naka wɛ kamba la atɔndɔ anɛ lo lɔsɛnɔ layɛ, kete wɛ kokaka monga l’eshikikelo dia vɔ wayokosha ɔngɛnɔngɛnɔ.

[Esato wa lo lɛkɛ 22, 23]

Ɔtɛkɛta wa Nzambi wakatatshi dia elanyelo ka pondjo ka wedja ɛnɛ . . .

ƐDƆMA

BABILƆNA

. . . koko aha wɛnɛ

NGIRIKA

EDJIBITO

[Efundelo wɛnya kanga]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.

Foto ka OMS kaki Edouard Boubat

[Osato wa lo lɛkɛ 23]

Alexandre wa Woke