Paka Nzambi Mbakoka Shimbɛ Nkɛtɛ

“ƐNGƆ K’OLANGALA, K’ODIMA NDO KA WƐMA.” Kɛsɔ mbakate nomb’ewo Edgar Mitchell lo dikambo di’okama aso wa nkɛtɛ etena kakandendaka okama akɔ oma lo dihole dia wodjima dia lo loowa.

Nzambi akadje welo efula dia nɔngɔsɔla nkɛtɛ woho wa tɔ monga dihole di’anto mbidjasɛ. Etongelo katɔ kakatshutshuya andjelo dia ‘nembɔlembɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ.’ (Jobo 38:7) L’ɔkɔngɔ wa sho mbeka diangɔ dia diambo dia l’okama aso wa nkɛtɛ, sho lawɔ tekɔ l’ɔkɔkɔ wa nembɔlembɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ. Tekɔ la diangɔ efula dia wolo shihodia l’okama aso wa nkɛtɛ diakimanyiya dia lɔsɛnɔ monga la nkɛtɛ. Kɛmɔtshi l’atei adiɔ ekɔ woho wakamba tombatomba la esase wa wonya, gaz carbonique k’oma lo hiɛlɛlɛ ndo ashi dia tondja mbo ya ndɛ. Oma lo diangɔ sɔ mbotombi ndo hiɛlɛlɛ yahɛngaso.

Bible mɛnyaka dia Nzambi akasha onto ɔkɛndɛ wa nama nkɛtɛ. (Etatelu 1:28; 2:15) Koko diaha nde kilanya, onto akahombe monga la dionga di’ɔlɔlɔ. Nde akahombe nanga edjaselo kande, mbuta ate nkɛtɛ. Nde akahombe kombola dia kietɛka nshi tshɛ olangala. Koko lam’ele onto akatongama la lotshungɔ la nsɔna, nde akakoke nsɔna dia kamba la nkɛtɛ lo yoho ya kɔlɔ. Kɛsɔ mɛtɛ mambosala onto. Etombelo wa kɔlɔ wamboya oma lo woho waki onto konama nkɛtɛ dimɛna ndo oma lo lokaki lande.

Ekakatanu ɛmɔtshi wamboya oma lo dikambo sɔ vɔ ɛnɛ: 1) Lomanu l’esongo wa l’okonda hayosha nkɛtɛ diaaso dia monga la gaz carbonique kakimanyiya diaha avula kana ɔwɔ wambotamanya ndjala. 2) Okambelo wa tshambandeko wa la ekanga wadiaka tofumbɔfumbɔ ekɔ lo ndjaka tofumbɔfumbɔ efula takimanyiya dia mbidja ɛtɛtɔ l’esongo kana lo waa ntɔngɔ yonɛma. 3) Wondelo wa nse wa tshambandeko ndo mindo yakashawɔ l’ashi a wake kana lo waa nkushi nkina yekɔ lo kitshakitsha lofulo la nse. 4) Woho wakamba onto la lokaki tshɛ la ekundji wa la nkɛtɛ pondjaka nɔnga yayaye kɛnɛ kewɔ l’ohomba ndo kokaka konya esadi eto dia tanyi ndeka mbalɛ l’andja w’otondo. Waa nomb’ewo mɔtshi yendana l’ahole wadjasɛ anto mɛnyaka dia tanyi ta wolo tayonga l’andja w’otondo lo woho ɔnɛ wele waa glaciers (ekama wa tosaka tosaka wa longe l’ekama) yele lo pôle sud (koma ka nkɛtɛ ka sidɛ) la lo pôle nord (koma ka nkɛtɛ ka nɔrdɛ) yayɔlɛlɔ.

Lo menda mpokoso y’oma lo diangɔ diakatongama yatatetemala la tomba, anto amɔtshi kokaka mbuta ɔnɛ nkɛtɛ yɔ lawɔ yayɔtɔmbɔkɔ lushi lɔmɔtshi, ko anto wayodiɛnɛ. Nzambi akatosha nkɛtɛ woshasha. Wakasha onto nkɛtɛ dia nde mbidjasɛ lɔkɔ aha la futa kânga ɛngɔ. (Etatelu 1:26-29) Koko, awui weta nshi nyɛ l’andja w’otondo mɛnyaka dia anto efula hawokombola dia kokɛ okama a nkɛtɛ wodjashiwɔ w’olangala ɔnɛ. Lo dihole dia vɔ kokɛ nkɛtɛ, vɔ wekɔ lo ndjasha l’eyango kana l’elimu awɔ wa lokaki. Ɔnkɔnɛ, anto wambɛnya dia vɔ wekɔ ambidjashi wa kɔlɔ ‘walanya nkɛtɛ’ oko wakadiatama lo Enyelo 11:18.

Prɔfɛsiya ya lo Bible mɛnyaka dia Jehowa Nzambi Kanga-Wolo-Tshɛ, ndo Otungi wa diangɔ diasɛna la nkɛtɛ ‘ayolanya’ anto wa kɔlɔ wodjashi la nkɛtɛ. (Zefaniya 1:14; Enyelo 19:11-15) La ntondo k’anto ndanya nkɛtɛ kɛnɛ lo yoho yambotamba olelo, Nzambi ayekɛ lonya aha la tshimbatshimba oleki ndo woho walongamɛso.a (Mateu 24:44) Lo mɛtɛ, paka Nzambi mbakoka shimbɛ nkɛtɛ.

[Nɔte ka l’ɛse ka dikatshi]