WAKUTAWULA*

1 Mazu nga wakuwunganisa,+ mwana waku Davidi, fumu ya ku Yerusalemu.+

 7 Misinji yosi* yidira maji munyanja, kweni nyanja yizaza cha.+

Pavuli paki, misinji yiwere ko yituliya kuti yikayambi so kwenda.+

10 Kumbi chilipu cho munthu wangakamba kuti, “Wonani chinthu ichi, ntchasonu”?

12 Ini wakuwunganisa, ndaja ndichilamuliya nge fumu ya Ayisirayeli ku Yerusalemu.+ 13 Ndi zeru+ zangu, ndinguŵikapu mtima kuti ndisambiri ndi kufufuza chechosi cho chichitika pacharu chapasi,*+ ntchitu yakusuzga yo Chiuta wapereka ku ŵana a ŵanthu yo atangwanika nayu.

16 Pavuli paki, ndingulongoro mumtima mwangu kuti: “Awonani! Ini ndasaniya zeru zinandi kuluska munthu weyosi yo wengaku ku Yerusalemu ini ndechendaweku,+ ndipu mtima wangu wasaniya zeru zinandi kweniso ngwakuziŵa vinthu.”+ 17 Ndinguŵikapu mtima wangu kuti ndiziŵi zeru, kufuntha* kweniso uzereza,+ ndipu venivi navu ve nge kutchimbiza mphepu.

2 Sonu ndingulongoro mumtima mwangu kuti: “Wuli ndiyeseku kukondwa ndipu ndiwoni vinthu vamampha vo vichitikengi.” Kweni awonani! venivi navu vengavi phindu.

 2 Ndingukamba vakukwaskana ndi kuseka kuti, “Nkhufuntha!”

Ndipuso vakukwaskana ndi kukondwa kuti, “Kumbi kwe ndi phindu wuli?”

3 Ndingufufuza ndi mtima wangu mwakuyesapu kumwa vinyu,+ uku ndilutirizga kuja ndi zeru; ndinguyesapu so kuja muzereza kuti ndiwoni chinthu chamampha cho ŵanthu angachita mu mazuŵa ngamanavi ngo aja ndi umoyu pacharu chapasi.* 4 Ndingugwira ntchitu zikuluzikulu.+ Ndinguzenga nyumba zangu;+ kweniso ndingupanda mphereska.+ 5 Ndingulima minda kweniso ndingujipangiya malu ngakutowa ngakucheziyaku, ndipu ndingupandamu vimiti va vipasu vamitundu yosi. 6 Ndingujipangiya madamu ngamaji kuti ndidiriyengi lisuwa la vimiti vakubiriŵira. 7 Ndenga ndi ateŵeti anthulumi ndipuso anthukazi,+ kweniso ndenga ndi ateŵeti wo anguwiya munyumba yangu.* Ndenga so ndi viŵetu vinandi nge ng’ombi, mbereri ndi mbuzi,+ kuluska munthu weyosi yo wengaku mu Yerusalemu ini ndechendaweku. 8 Ndingujiwunjikiya siliva kweniso golidi,+ chuma cha mafumu kweniso cha vigaŵa.+ Ndinguwunganisa akumba sumu anthulumi ndi anthukazi, ndipu ndenga so ndi chinthu cho chikondwesa ukongwa mtima wa anthulumi, kung’anamuwa munthukazi, hinya ndenga ndi anthukazi anandi. 9 Mwaviyo, ndingukuwa ukongwa ndipu ndinguluska munthu weyosi yo wengaku mu Yerusalemu ini ndechendaweku.+ Kweni ndingulutirizga mbwenu kuja ndi zeru.

10 Ndingujinola cha chinthu chechosi cho ndingukhumbira.*+ Mtima wangu ndinguwukaniza cha chinthu chechosi chakukondwesa, pakuti mtima wangu ungukondwa chifukwa cha ntchitu zosi zo ndingugwira mwaphamphu. Ndipu yeniyi ndiyu yenga mphotu yangu* chifukwa cha ntchitu zosi zo ndingugwira mwaphamphu.+ 11 Ndati ndaŵanaŵaniya ntchitu zosi zo manja ngangu ngangugwira, kweniso phamphu lo ndinguŵikapu kuti ndizifiski,+ ndinguwona kuti vinthu vosi vengavi phindu, venga nge kutchimbiza mphepu.+ Pengavi chinthu chaphindu chayilu* pacharu chapasi.+

12 Pavuli paki, ndinguŵanaŵaniya zeru, kufuntha kweniso uzereza.+ (Pakuti kumbi munthu yo watuza pavuli pa fumu wangachitanji? Wachitengi vo vachitika kali pe.) 13 Ndipu ndinguwona kuti kuja ndi zeru nkhwamampha kuluska kuja muzereza,+ nge mo ukweru uliri wamampha kuluska mdima.

14 Munthu wazeru, masu ngaki nge kumutu waki;*+ kweni muzereza watenda mu mdima.+ Ndasaniya so kuti pe chinthu chimoza cho chiwiya wosi.*+ 15 Mwaviyo, ndingulongoro mumtima mwangu kuti: “Vo vichitikiya muzereza ndivu vindichitikiyengi so ini.”+ Sonu ndasaniya phindu wuli chifukwa cha kuja ndi zeru ukongwa? Ndingulongoro so mumtima mwangu kuti: “Venivi navu vambula phindu.” 16 Pakuti munthu wazeru kweniso muzereza, wosi akumbukika mpaka muyaya cha.+ Mu mazuŵa ngo ngatuza, weyosi waluwikengi. Kumbi munthu wazeru wafwengi wuli? Wafwengi mwakuyanana ndi muzereza.+

17 Sonu ndingwamba kuwutinkha umoyu,+ chifukwa ndinguwona kuti chechosi cho chichitika panu pacharu chapasi chitindisuzga ŵaka maŵanaŵanu, pakuti chechosi chenga chambula phindu+ ndipu chenga nge kutchimbiza mphepu.+ 18 Ndingwamba kutinkha chechosi cho ndingusaniya chifukwa cha kugwira ntchitu mwaphamphu panu pacharu chapasi,+ pakuti vinthu venivi ndisiliyengi munthu yo wazengi pavuli pangu.+ 19 Ndipu ndiyani yo waziŵa asani munthu mwenuyu wajengi wazeru pamwenga muzereza?+ Kweni iyu wazamuto vinthu vosi vo ini ndavisuzgikiya kuti ndivisaniyi mwakugwiriskiya ntchitu zeru panu pacharu chapasi. Venivi navu vilivi phindu. 20 Sonu ndingwamba kutaya mtima chifukwa cha ntchitu zosi zo ndingugwira mwaphamphu kweniso kufyoka nazu panu pacharu chapasi. 21 Pakuti munthu wangagwira ntchitu mwaphamphu, mwakulongozgeka ndi zeru, kuziŵa vinthu ndipuso lusu, kweni chigaŵa chaki wasiliya* munthu yo wachifyoke cha.+ Venivi navu vilivi phindu ndipu vakuchitiska chitima ukongwa.*

22 Kumbi munthu wasaniya phindu wuli chifukwa cha ntchitu zaki zosi zo watizigwira mwaphamphu ndipuso chifukwa cha phamphu lo wachita kuti wasaniyi vinthu vo wakhumbira* panu pacharu chapasi?+ 23 Pakuti mu mazuŵa ngaki ngosi, ntchitu yaki yitimuchitiska kuti wavwi urwirwi kweniso waguŵi,+ ndipu mtima waki upumuwa cha chinanga ungaŵa usiku.+ Venivi navu vilivi phindu.

24 Palivi chinthu chamampha ku munthu kuluska kuti waryi ndi kumwa kweniso kusaniya likondwa* chifukwa cha ntchitu yaki yo wagwira mwaphamphu.+ Ndasaniya kuti venivi navu vituliya mu janja laku Chiuta wauneneska,+ 25 pakuti ndiyani yo waturya ndi kumwa kuluska ini?+

26 Chiuta wapereka zeru, kuziŵa vinthu ndipuso likondwa ku munthu yo watimukondwesa,+ kweni wakubuda watimupaska ntchitu yakuwunjika ndi kutondo kuti wapaski munthu yo wakondwesa Chiuta wauneneska.+ Venivi navu vilivi phindu, ndipu ve nge kutchimbiza mphepu.

9 Kumbi munthu yo wagwira ntchitu wayanduwanji pa ntchitu zaki zosi zo wagwira mwaphamphu?+ 10 Ini ndawona ntchitu yo Chiuta wapaska ŵana a ŵanthu yo atangwanika nayu. 11 Chinthu chechosi Chiuta wakuchipanga chakutowa*+ ndipuso pa nyengu yaki. Iyu waŵika so umuyaya mumitima yawu; chinanga kuti ve viyo, ŵanthu afiskengi cha kuziŵa ntchitu yo Chiuta wauneneska wakugwira kutuwa pakwamba mpaka pakumaliya.

12 Ndawona kuti palivi chinthu chamampha kwaku yiwu kuluska kuti akondwi ndi kuchita vinthu vamampha pa umoyu wawu,+ 13 kweniso kuti weyosi waryi, wamwi ndi kukondwa chifukwa cha ntchitu zosi zo wagwira mwaphamphu. Yeniyi ndi mphasu yaku Chiuta.+

14 Ndasaniya kuti vinthu vosi vo Chiuta wauneneska wapanga vilutirizgengi kujaku mpaka muyaya. Palivi cho chisazgikiyengeku pamwenga kutuzgikaku. Chiuta wauneneska wakuvipanga mu nthowa yeniyi, kuti ŵanthu amuwopengi.+

15 Chechosi cho chichitika, chikuchitikapu kali, ndipu chechosi cho chizengi chengaku kali;+ kweni Chiuta wauneneska wapenja vo vitchimbizika.*

16 Ndawona so ivi pacharu chapasi: mumalu mwa cheruzgu chakunyoloka paja vinthu viheni, mumalu mwa urunji paja vinthu viheni.+ 17 Sonu ndingulongoro mumtima mwangu kuti: “Chiuta wauneneska wayeruzgengi arunji ndi aheni viyo,+ pakuti chakuchitika chechosi kweniso chinthu chechosi che ndi nyengu yaki.”

18 Ndingukambiya so mtima wangu vakukwaskana ndi ŵana a ŵanthu kuti Chiuta wauneneska waŵayesengi ndi kuŵalongo kuti ayanana ŵaka ndi nyama, 19 pakuti ŵanthu ŵe ndi umaliru ndipu nyama nazu ze ndi umaliru; vosi umaliru wawu ngumoza.+ Ŵanthu atufwa, nyama nazu zitufwa; ndipu vosi mzimu wawu ngumoza.+ Mwaviyo munthu waluska nyama cha, pakuti vinthu vosi vambula phindu. 20 Vosi viluta kumalu ngamoza.+ Vosi vituliya kufuvu,+ ndipu vosi viwere kufuvu.+ 21 Ndiyani yo waziŵa asani mzimu wa munthu ukwere kuchanya, ndipu mzimu wa nyama usikiya pasi?+ 22 Ndipu ndawona kuti palivi chinthu chamampha kuluska kuti munthu wakondwi ndi ntchitu yaki,+ pakuti yeniyi ndiyu mphotu yaki;* chifukwa kumbi ndiyani yo wangamuwovya kuti wawoni vo vichitikengi asani iyu waluta?+

4 Ndinguŵanaŵaniya so kukandirizgana kosi ko kuchitika pacharu chapasi. Ndinguwona masozi nga ŵanthu wo akandirizgika, ndipu pengavi munthu wakuti waŵapembuzgi.+ Ŵanthu wo aŵakandirizganga ŵenga ndi nthazi, kweni yiwu ŵengavi munthu wakuti waŵapembuzgi. 2 Ndinguwona kuti ŵanthu wo akufwa kali ŵe umampha kuluska wo ŵeche ndi umoyu.+ 3 Kweni yo we umampha ukongwa kuluska wosi ŵaŵi, ndi munthu yo wechendabaliki,+ chifukwa iyu wechendaviwonepu vinthu viheni vo vichitika panu pacharu chapasi.+

4 Ndawona ntchitu zo ŵanthu agwira mwaphamphu kweniso mwalusu chifukwa cha kupharizana;+ venivi navu vilivi phindu, ve nge kutchimbiza mphepu.

5 Muzereza wapeta manja ngaki penipo mnofu waki umala.*+

6 Kupumuwa kamanavi nkhwamampha kuluska kugwira ntchitu mwaphamphu* ndi kutchimbiza mphepu.+

7 Ndinguŵanaŵaniya so chinthu chinyaki cho chilivi phindu panu pacharu chapasi: 8 Pe munthu yo we yija, wambula munyaki; walivi mwana pamwenga mubali waki, kweni wapumuwa cha kugwira ntchitu mwaphamphu. Masu ngaki ngakhorwa cha ndi chuma.+ Kweni kumbi watijifumba kuti, ‘Ndifyoke yani ndi kujinola vinthu vamampha’?+ Venivi navu vilivi phindu ndipu ndi ntchitu yakuŵaŵa.+

9 Ŵaŵi aluska yumoza+ pakuti asaniyengi mphotu yamampha* chifukwa cha phamphu lawu. 10 Pakuti asani yumoza wawa, munyaki wamuyuskengi. Kweni ntchinthu wuli cho chichitikiyengi munthu yo we yija asani wawa?

11 Ndipuso asani ŵanthu ŵaŵi agona pamoza afundisana, kweni kumbi munthu wangavwa wuli kufunda pakuyija? 12 Munthu wangathereska munthu yumoza, kweni ŵanthu ŵaŵi angalimbana nayu. Ndipu chingwi cha mitegha yitatu* chingadumuka liŵi cha.

13 Mwana mukavu yo we ndi zeru ngwamampha kuluska fumu yakukota yo njizereza,+ kweniso yo yilivi zeru ndipu yivwiya cha uthenga wakutcheŵeska.+ 14 Pakuti iyu* wangutuwa mujeri ndi kuja fumu,+ chinanga kuti wanguwa mukavu mu ufumu wenuwu.+ 15 Ndinguŵanaŵaniya ŵanthu wosi amoyu wo atendatenda pacharu chapasi, kweniso mo viŵiya ndi wachinyamata yo wahara malu nga munyaki. 16 Chinanga kuti ŵanthu wo ŵe kuchigaŵa chaki angaŵa anandi, kweni wo azengi pavuli paki akondwengi nayu cha.+ Venivi navu vambula phindu, ve nge kutchimbiza mphepu.

5 Uphweriyengi menderu ngaku nyengu zosi asani uluta kunyumba yaku Chiuta wauneneska;+ nkhanthu kundere kufupi kuti uvwisiyi+ kuluska kupereka sembi nge mo azereza achitiya,+ pakuti yiwu aziŵa cha kuti vo achita viheni.

2 Ungathaŵiriyanga cha kulongoro, pamwenga kuzomereza kuti mtima waku ulongoro mwaliŵiliŵi pa masu paku Chiuta wauneneska,+ pakuti Chiuta wauneneska we kuchanya kweni yiwi we pacharu chapasi. Ndichu chifukwa chaki mazu ngaku ngatenere kuja ngamana.+ 3 Pakuti malotu ngatuza chifukwa cha vakuchita vinandi,+ ndipu kuŵereŵeta kwa muzereza kutuza chifukwa cha mazu nganandi.+ 4 Asani walayizga kwaku Chiuta ungasweranga cha kufiska vo walayizga,+ pakuti iyu wakondwa cha ndi ŵanthu azereza.+ Vo walayizga fiska.+ 5 Nkhanthu kuleka kulayizga mumalu mwa kulayizga ndi kutondeka kufiska vo walayizga.+ 6 Ungazomerezanga cha kuti mulomu waku ukuchitiski kuti* ubudi,+ ndipu ungakambanga cha pa masu pa mungelu* kuti wanangisa ŵaka.+ Ntchifukwa wuli ukhumba kuti Chiuta wauneneska wakwiyi chifukwa cha vo yiwi walongoro kweniso kuti wanangi ntchitu ya manja ngaku?+ 7 Nge mo vakuchita vinandi vichitiskiya kuti munthu waloti,+ mazu nganandi nangu ngalongozge ku vinthu vambula phindu. Kweni wopa Chiuta wauneneska.+

8 Asani muchigaŵa chaku wawona mukavu wakandirizgika kweniso urunji ndi cheruzgu chakunyoloka vikandirizgika, ungazizwanga cha.+ Pakuti pe munthu munyaki wapachanya kuluska mulongozgi mwenuyu yo wawona vo iyu wachita, kweniso pe anyaki wo mbapachanya ukongwa kuluska mo yiwu alili.

9 Kweniso vinthu vo charu chapasi chituzga viperekeka ku munthu weyosi; chinanga ndi fumu nayu yithemba munda.+

10 Yo watanja siliva, wakhorwa nayu cha siliva, kweniso yo watanja chuma wakhorwa cha ndi vo wasaniya.+ Venivi navu vambula phindu.+

11 Asani vinthu vamampha vaŵa vinandi, wo ativirya nawu asazgikiyaku.+ Sonu kumbi mweneku wasaniya phindu wuli, kupatuwaku kuvilereska ŵaka ndi masu ngaki?+

12 Munthu yo wateŵete munyaki wagona tulu takunowa, kwali wangarya vimana pamwenga vinandi, kweni vinthu vinandi va munthu wakukhupuka, vitimutondekesa kugona.

13 Pe chinthu ichi chakuchitiska chitima ukongwa cho* ndawona pacharu chapasi: Kuwunjikanga ŵaka chuma cho pavuli paki chipwetekesa mweneku. 14 Chuma chenichi chimala chifukwa cha vinthu vinyaki viheni,* ndipu asani wabala mwana, waja kuti walivi kanthu kekosi.+

15 Nge mo munthu wangutuliya mumoyu mwa anyina, walutengi so nkhuli nge mo wanguziya.+ Ndipu wapingengi chinthu chechosi cha kutuliya pa ntchitu yaki yosi yo wanguyigwira mwaphamphu.+

16 Pe so chinthu chinyaki chakuchitiska chitima ukongwa:* Nge mo munthu wanguziya, ndimu so walutiyengi; nanga kumbi pe phindu wuli ku munthu yo walutirizga kugwiriya ntchitu mphepu mwaphamphu?+ 17 Kweniso zuŵa lelosi waryiya mu mdima uku wadandawula ukongwa, watama ndipuso waja mukali.+

18 Chinthu chamampha ukongwa ndipuso chakwenere cho ndawona ndi ichi: munthu watenere kurya ndi kumwa kweniso kusaniya likondwa pa ntchitu yaki yosi yo wagwira mwaphamphu+ pacharu chapasi, mu mazuŵa ngamanavi nga umoyu ngo Chiuta wauneneska wamupaska, pakuti yeniyi ndiyu mphotu yaki.*+ 19 Kweniso asani Chiuta wauneneska wapaska munthu chuma ndipuso katundu,+ limoza ndi mwaŵi wakuti wakondwi navu, watenere kulonde mphotu yaki,* ndi kukondwa ndi ntchitu yaki yo watiyigwira mwaphamphu. Yeniyi ndi mphasu yaku Chiuta.+ 20 Pakuti iyu waziŵengi cha kuti mazuŵa nga umoyu waki ngamala, chifukwa Chiuta wauneneska wamutangwanisengi ndi likondwa la mtima waki.+

6 Pe so chinthu chinyaki chakuchitiska chitima ukongwa cho* ndawona pacharu chapasi, ndipu ntchakuwanda ukongwa pakati pa ŵanthu: 2 Chiuta wauneneska wapaska munthu chuma, katundu kweniso unkhankhu, ndipu wasoŵa kanthu kekosi cha pa vinthu vo wakhumbira; kweni Chiuta wauneneska watimuzomereza cha kuti wakondwi ndi vinthu venivi, chinanga kuti mulendu wangakondwa navu. Venivi vambula phindu ndipu ndi suzgu yikulu ukongwa. 3 Asani munthu wangabala ŵana 100 ndi kuja vyaka vinandi mpaka kukota, kweni pavuli paki wasikiya kudindi kwambula kukondwa ndi vinthu vaki vamampha,* ini ndiwona kuti mwana yo wabalika wakufwa kali ngwamampha kuluska iyu.+ 4 Pakuti mwana mwenuyu wangubalikiya paŵaka chifukwa pavuli paki wanguluta mu mdima, ndipu zina laki lavungika mu mdima. 5 Chinanga kuti iyu wanguliwona cha lumwi pamwenga kuziŵa kekosi, kweni ngwamampha mbwenu* kuluska munthu wakwamba yuwa.+ 6 Kumbi pe phindu wuli kuja vyaka 2,000 kweni kwambula kukondwa? Asi wosi aluta kumalu ngamoza?+

7 Ntchitu yosi yo munthu watiyigwira mwaphamphu, watiyigwira kuti wazazisi mulomu waki;+ chinanga kuti ve viyo, nja yaki yimala cha. 8 Kumbi munthu wazeru we ndi phindu wuli kuluska munthu muzereza,+ pamwenga kumbi pe phindu wuli asani munthu mukavu waziŵa vo wangachita kuti walutirizgi kuja ndi umoyu?* 9 Nkhanthu kukondwa ndi vinthu vo masu ngawona kuluska kujaliya ŵaka kukhumbira vinthu. Venivi navu vambula phindu, ndipu ve nge kutchimbiza mphepu.

10 Vinthu vo vilipu vikupaskika kali zina, ndipu munthu waziŵika mo waliri; iyu wangasuskana cha ndi* yo we ndi nthazi ukongwa kuluska iyu. 11 Asani mazu ngaŵa nganandi,* vinthu vambula phindu navu vija vinandi; sonu kumbi nge ndi phindu wuli ku munthu? 12 Kumbi ndiyani yo waziŵa chinthu chamampha cho munthu watenere kuchita pa umoyu, mu mazuŵa ngamanavi nga umoyu waki wambula phindu ngo ngamala nge chithuthuzi?+ Pakuti ndiyani yo wangakambiya munthu vo vichitikengi pacharu chapasi asani iyu waluta?

7 Zina lamampha* ndamampha ukongwa kuluska mafuta ngamampha,+ ndipu zuŵa lakufwiya liluska zuŵa lakuwiya. 2 Nkhanthu kuluta kunyumba ya maliru kuluska kuluta kunyumba ya phwandu,+ pakuti wenuwu ndiwu umaliru wa munthu weyosi, ndipu ŵanthu amoyu akhumbika kuŵanaŵaniya venivi mumitima yawu. 3 Chitima ntchamampha kuluska kuseka,+ pakuti asani chisku chachita chitima, chichitiska kuti mtima uje umampha.+ 4 Mtima wa ŵanthu azeru we munyumba ya maliru, kweni mtima wa azereza we munyumba ya phwandu.*+

5 Nkhanthu kuvwisiya asani munthu wazeru watikuchenya+ kuluska kuvwisiya sumu ya azereza. 6 Kuseka kwa muzereza kwe nge kuphwalaphwatuka kwa minga yo yikole kusi kwa mumphika;+ venivi navu vambula phindu. 7 Kukandirizgika kungachitiska kuti munthu wazeru wafunthi, ndipu chinyeda chinanga mtima.+

8 Umaliru wa chinthu uja wamampha ukongwa kuluska chiyambi chaki. Nkhanthu kuja wakuzikira kuluska kuja wakujikuzga mu mzimu.+ 9 Ungakwiyanga liŵi cha,*+ pakuti kukwiya kugona muchifuŵa cha azereza.*+

10 Ungakambanga cha kuti, “Ntchifukwa wuli vinthu vayendanga umampha mu mazuŵa ngakali kuluska mazuŵa nganu?” pakuti kufumba viyo, nkhuŵavi zeru.+

11 Zeru pamoza ndi chihara zamampha ukongwa kweniso ziyandulisa ŵanthu wo awona ukweru wa lumwi.* 12 Pakuti zeru zivikiliya+ nge mo ndalama nazu zivikiliya,+ kweni umampha wa kuziŵa vinthu ngwakuti: Zeru zisunga umoyu waku yo we nazu.+

13 Ŵanaŵaniya ntchitu yaku Chiuta wauneneska, pakuti ndiyani yo wanganyolo chinthu cho Chiuta wapeta?+ 14 Pa zuŵa lamampha, ŵanaŵaniya umampha wenuwu,+ kweni pa zuŵa la soka, kumbuka kuti Chiuta ndiyu wakupanga zuŵa lenili kweniso linyaki liya,+ kuti ŵanthu aleki kuziŵa chechosi cho chiŵachitikiyengi kunthazi.+

15 Pa umoyu wangu wambula phindu,+ ndawona chechosi, kwamba munthu murunji yo wamala mu urunji waki,+ mpaka munthu muheni yo waja ndi umoyu kwa nyengu yitali chinanga kuti wachita vinthu viheni.+

16 Ungajanga murunji ukongwa cha,+ pamwenga kujilongo kuti we ndi zeru zinandi.+ Ntchifukwa wuli ukhumba kujiwisiya soka?+ 17 Ungajanga muheni ukongwa cha, pamwenga muzereza.+ Ntchifukwa wuli ukhumba kufwa nyengu yaku yechendakwani?+ 18 Nkhanthu kukolesa ulongozgi umoza kweniso kuleka kutaya unyaki;+ pakuti munthu yo watopa Chiuta wavwiyengi ulongozgi wosi wuŵi.

19 Zeru zichitiska kuti munthu wazeru waje wanthazi ukongwa kuluska ŵanthu 10 anthazi wo ŵe mutawuni.+ 20 Pakuti pacharu chapasi palivi munthu murunji yo wachita vinthu vamampha pe kwambula kubudapu.+

21 Kweniso ungangaŵanaŵaniyanga ukongwa cha mazu ngosi ngo ŵanthu akamba;+ asani po cha, uvwengi mteŵeti waku wachikamba vinthu viheni vakukwaskana ndi yiwi;* 22 pakuti nawi uziŵa umampha mumtima mwaku kuti wakambapu vinthu viheni vakukwaskana ndi anyaku maulendu ngananandi.+

23 Vinthu vosi venivi ndinguviyesa ndi zeru, ndipu ndingukamba kuti: “Ndijengi ndi zeru.” Kweni zenga kutali ndi ini. 24 Chinthu chechosi cho chikuchitika ntchapachanya kweniso ntchandimba ukongwa. Ndiyani yo wangachivwisa?+ 25 Ndinguŵanaŵana mumtima mwangu kuti ndiziŵi, ndisandi ndi kufufuza zeru, chifukwa cho vinthu vichitikiya kweniso kuti ndivwisi uheni wa uzereza ndipuso kupusa kwa kufuntha.+ 26 Ndipu ndingusaniya ivi: Chinthu chakuŵaŵa ukongwa kuluska nyifwa ndi munthukazi yo we nge chilepa cha wakuŵinga, yo mtima waki we nge mikwawu, kweniso yo manja ngaki nge nge simbi za kujeri. Munthu yo wakondwesa Chiuta wauneneska wamuthaŵengi+ kweni wakubuda wawonjekengi ndi munthukazi mwenuyu.+

27 Wakuwunganisa+ watiti: “Wonani, ini ndasaniya ivi, ndingufufuza vinthu vakupambanapambana kuti ndifiki pa fundu yakumaliya, 28 Kweni chinthu cho ndapenjangapenjanga, ndachisaniya cha. Pa ŵanthu 1,000 ndasaniyapu munthulumi yumoza wakunyoloka, kweni ndasaniyapu munthukazi weyosi cha wakunyoloka pakati pawu. 29 Fundu yimoza yo ndasaniya njakuti: Chiuta wauneneska wangulenga ŵanthu akunyoloka,+ kweni yiwu apenjapenja nthowa zinandi zauryarya.”+

8 Ndiyani yo we nge munthu wazeru? Ndiyani yo waziŵa mo wangamalisiya suzgu?* Zeru za munthu zingweruska chisku chaki kweniso zilimbwitisa chisku chaki chaukali.

2 Ini ndititi: “Vwiya marangu nga fumu+ chifukwa cha vo ukulapizga pa masu paku Chiuta.+ 3 Ungathaŵiriyanga cha kutuwapu pa masu paki.+ Ungachitiyanga ukaboni cha chinthu chechosi chiheni;+ pakuti fumu yo yingachita chechosi cho yakhumba, 4 chifukwa mazu nga fumu nganthazi.+ Ndiyani yo wangayifumba kuti, ‘Kumbi muchitanji?’”

5 Munthu yo wasunga dangu wapwetekekengi cha,+ ndipu mtima wazeru uziŵengi nyengu yakwenere kweniso ndondomeku yakuchitiya vinthu.*+ 6 Pakuti chinthu chechosi che ndi nyengu yaki kweniso ndondomeku,*+ chifukwa masuzgu nga ŵanthu nganandi. 7 Palivi yo waziŵa vo vichitikengi, sonu kumbi ndiyani yo wangamukambiya mo vichitikiyengi?

8 Munthu walivi mazaza pa mzimu* kweniso wangawukaniza cha mzimu, mwakuyanana ŵaka, palivi munthu yo we ndi nthazi kuluska zuŵa la nyifwa.+ Palivi msilikali yo waleka kuchitaku nkhondu pa zuŵa la nkhondu, mwakuyanana ŵaka, uheni uzomerezengi cha kuti wo atiwuchita athaŵi.*

9 Vosi venivi ndaviwona, ndipu ndinguŵikapu mtima pa ntchitu yosi yo yachitika panu pacharu chapasi, pa nyengu yo munthu wapweteka munthu munyaki pakumulamuliya.+ 10 Sonu ndinguwona ŵanthu aheni achiwundika mudindi, ŵanthu wo aserenga ndi kutuwa mumalu ngakupaturika, kweni mu kanyengu kamanavi anguluwika mutawuni yo achitangamu venivi.+ Ivi navu vambula phindu.

11 Chifukwa chakuti cheruzgu chaswera kuperekeka pa ntchitu yiheni,+ mitima ya ŵanthu yajalikiskika pakuchita vinthu viheni.+ 12 Chinanga munthu wakubuda wangachita vinthu viheni maulendu 100 ndi kulutirizga kuja ndi umoyu kwa nyengu yitali, kweni ini ndiziŵa kuti ŵanthu wo atopa Chiuta wauneneska vinthu viŵayendiyengi umampha, chifukwa atimuwopa.+ 13 Kweni munthu muheni vinthu vimuyendiyengi umampha cha,+ kweniso wasazgiyengeku cha mazuŵa ngaki ngo nge nge chithuthuzi,+ chifukwa watimuwopa cha Chiuta.

14 Pe so chinthu chinyaki ichi chambula phindu* cho chichitika pacharu chapasi: Pe ŵanthu arunji wo ŵanthu atiŵachitiya vinthu nge kuti achita vinthu viheni,+ kweniso pe ŵanthu aheni wo ŵanthu atiŵachitiya vinthu nge kuti achita vinthu mwaurunji.+ Ini ndititi, venivi navu vambula phindu.

15 Mwaviyo, ndinguwona kuti nkhanthu kukondwa,+ pakuti palivi chinthu chamampha ku munthu panu pacharu chapasi kuluska kuti waryi, wamwi ndi kukondwa; venivi ndivu vitenere kumuchitikiya po wagwira ntchitu mwaphamphu mu mazuŵa nga umoyu waki,+ ngo Chiuta wauneneska wamupaska pacharu chapasi.

16 Ini ndinguŵikapu mtima kuti ndisaniyi zeru kweniso kuti ndiwoni ntchitu yosi yo yichitika pacharu chapasi,+ ndipu ndagonanga cha msana ndi usiku.* 17 Sonu ndinguŵanaŵaniya ntchitu yosi yaku Chiuta wauneneska, ndipu ndinguwona kuti ŵanthu angavivwisa cha vo vichitika pacharu chapasi.+ Chinanga ŵanthu angayesesa wuli, angavivwisa mbwenu cha. Chinanga angakamba kuti mbazeru ukongwa ndipu angaviziŵa, kweni yiwu angavivwisa nadi cha.+

9 Sonu ndinguŵanaŵaniya vosi venivi mumtima mwangu, ndipu ndingusaniya kuti arunji kweniso ŵanthu azeru limoza ndi ntchitu zawu, ŵe mu manja mwaku Chiuta wauneneska.+ Ŵanthu aziŵa cha chanju kweniso kutinkhana vo vengapu yiwu ŵechendaweku. 2 Ŵanthu wosi umaliru wawu ngumoza,+ arunji ndi aheni,+ ŵanthu amampha, akutowa ndi akufipiskika kweniso wo apereka sembi ndi wo aleka kupereka sembi. Munthu wamampha wayanana ŵaka ndi wakubuda; munthu yo walapizga wayanana ŵaka ndi yo watopa kulapizga. 3 Chinthu chakuchitiska chitima cho chichitika pacharu chapasi ntchakuti: Chifukwa chakuti ŵanthu wosi umaliru wawu ngumoza,+ mtima wa ŵanthu nawu wazaza vinthu viheni; ndipu pa nyengu ya umoyu wawu mumtima mwawu muja kufuntha, pavuli paki atufwa!*

4 Weyosi yo we pakati pa amoyu waja ndi chilindizga, chifukwa galu wamoyu ngwamampha kuluska nkharamu yakufwa.+ 5 Pakuti amoyu aziŵa kuti afwengi,+ kweni akufwa aziŵa chechosi cha,+ ndipuso alonde mphotu yeyosi cha,* chifukwa ŵanthu aluwa chechosi chakukwaskana ndi yiwu.+ 6 Kweniso chanju chawu, kutinkha kwawu ndipuso sanji yawu vamala kali, ndipu alivi so chigaŵa pa chinthu chechosi cho chichitika pacharu chapasi.+

7 Luta, karyi chakurya chaku mwalikondwa, kweniso kamwi vinyu waku ndi mtima walikondwa,+ pakuti Chiuta wauneneska wakondwa nazu kali ntchitu zaku.+ 8 Nyengu zosi vakuvwala vaku vijengi vituŵa,* ndipu ungatondekanga cha kupaka mafuta pamutu waku.+ 9 Kondwa ndi muwolu waku wakwanjiwa+ mu mazuŵa ngosi nga umoyu waku wambula phindu, mu mazuŵa ngaku ngosi ngambula phindu, pakuti chenichi ndichu chigaŵa chaku pa umoyu kweniso pa ntchitu yaku yo ugwira mwaphamphu pacharu chapasi.+ 10 Chechosi cho janja laku lasaniya kuti lichiti, uchichiti ndi nthazi zaku zosi, pakuti kulivi kugwira ntchitu, kuŵanaŵana vakuchita, kuziŵa vinthu kweniso zeru ku Dindi*+ ko uluta.

11 Ini ndawona so chinthu chinyaki panu pacharu chapasi, ndawona kuti ndi nyengu zosi cha po ŵanthu wo atchimbiya ukongwa aphara pa maphara, ndi nyengu zosi cha po ŵanthu anthazi aphara pa nkhondu,+ ndi nyengu zosi cha po ŵanthu azeru aja ndi chakurya, ndi nyengu zosi cha po ŵanthu wo avwisa vinthu aja ndi chuma+ kweniso ndi nyengu zosi cha po ŵanthu wo aziŵa vinthu, vinthu vitiŵayende umampha,+ chifukwa nyengu ndipuso vinthu vamabuchibuchi viwiya wosi. 12 Pakuti munthu watiyiziŵa cha nyengu yaki.+ Nge mo somba ziwiriya muchilepa chiheni ndipuso nge mo viyuni viwiriya muchiŵana, ŵana a ŵanthu nawu awira pa nyengu ya soka,* asani laŵawiya mwamabuchibuchi.

13 Pa nkhani ya zeru, ndinguwona so vinthu ivi pacharu chapasi vo vingundikondwesa ukongwa: 14 Penga tawuni yimana yo yenga ndi ŵanthu amanavi; sonu kunguza fumu yanthazi kuziyukiya tawuni yeniyi ndipu yinguzingiliza ndi kuzenga vimbumira vikuluvikulu vakuchitiyapu nkhondu kuti yilimbani nayu. 15 Mutawuni yeniyi mwenga munthu mukavu kweni wazeru, ndipu wanguyitaska ndi zeru zaki. Kweni pengavi munthu yo wangukumbuka munthu mukavu mwenuyu.+ 16 Mwaviyo, ndingukamba kuti: ‘Zeru zamampha ukongwa kuluska nthazi;+ kweni zeru za munthu mukavu ziyuyulika, ndipu mazu ngaki ŵanthu atingavwiya cha.’+

17 Nkhanthu kuvwiya mazu ngakuzika nga munthu wazeru kuluska kuvwiya mazu ngakudaniriza nga munthu yo walamuliya pakati pa ŵanthu azereza.

18 Zeru zamampha ukongwa kuluska vidya vankhondu, kweni munthu yumoza wakubuda wangananga vinthu vinandi vamampha.+

10 Nyezi zakufwa zichitiska kuti mafuta ngakununkhira nganangiki kweniso ngayambi kununkha, mwakuyanana ŵaka, uzereza kamanavi uchitiska kuti zeru kweniso unkhankhu viyuyuliki.+

2 Mtima wa munthu wazeru utimulongozge mu nthowa yakwenere,* kweni mtima wa munthu muzereza utimulongozge mu nthowa yiheni.*+ 3 Mwemosi mo muzereza wangayenda, wasoŵa zeru,*+ ndipu waziŵisa weyosi kuti iyu ndi muzereza.+

4 Asani ukali* wa fumu wakole paku yiwi, ungatuwangapu cha pamalu ngaku,+ pakuti kuzika kuchetamisa maubudi ngakulu.+

5 Pe chinthu chinyaki chakuguŵiska cho ndawona pacharu chapasi, cho che nge kunangisa ko kuchitika ndi ŵanthu wo ŵe ndi mazaza:+ 6 Ŵanthu azereza aŵikika pa maudindu nganandi ngapachanya, kweni ŵanthu akukhupuka* alutirizga kuja pa maudindu ngakusika.

7 Ndawonapu ateŵeti achiyenda pahachi, kweni alongozgi achiyenda pasi nge ateŵeti.+

8 Munthu yo wakumba mbuna, wangawiyamu yija,+ ndipu yo wagumuwa mpanda wa mya njoka yingamuluma.

9 Munthu yo watuswa mya, mya yingamupweteka, ndipu yo waŵaza nkhuni, waja pa ngozi.*

10 Asani chidya chachisulu ntchakubumpha ndipu munthu wachinora cha, wakhumbikengi nthazi zinandi pakuchigwiriskiya ntchitu, kweni zeru zitovya kuti vinthu viyendi umampha.

11 Asani njoka yiluma, munthu wechendayichitiyi masenga, mbwenu palivi phindu ku munthu walusu pakuchita vamasenga.*

12 Mazu ngakutuliya pamulomu wa munthu wazeru ngatuza ndi vinthu vamampha,+ kweni milomu ya munthu muzereza yitimupwetekesa.+ 13 Mazu ngakwamba ngo ngatuwa pamulomu waki mbuzereza,+ ndipu mazu ngaki ngakumaliya nkhufuntha kuheni ukongwa. 14 Kweni muzereza walutirizga mbwenu kulongoro.+

Munthu waziŵa cha vo vichitikengi; ndiyani yo wamukambiyengi vo vizengi asani iyu waluta?+

15 Ntchitu yo munthu muzereza wagwira mwaphamphu yitimuvukisa, pakuti iyu waziŵa cha mo wangasaniriya nthowa yakulutiya mutawuni.

16 Charu chija pa suzgu yikulu ukongwa asani fumu yaki ndi mnyamata+ ndipu alongozgi atamba kuchita phwandu ndi mlenji! 17 Charu chikondwa ukongwa asani fumu yaki ndi mwana wa ŵanthu akuzirwa ndipu alongozgi aturya pa nyengu yakwenere kuti asaniyi nthazi, mumalu mwakuti aloŵe!+

18 Chifukwa cha ulesi ukulu ukongwa, mapasu ngathifuka, ndipu chifukwa cha manja ngakuja ŵaka, nyumba yisuluwa.+

19 Chiŵandi* chichitiska kuti ŵanthu akondwengi, ndipu vinyu wachitiska kuti umoyu uje wakunozga;+ kweni ndalama zitovya pa chinthu chechosi.+

20 Ungatembanga fumu cha chinanga mungaŵa mumaŵanaŵanu mwaku,*+ kweniso ungatembanga cha munthu weyosi wakukhupuka muchipinda chaku; pakuti kayuni kangachikamba* vo wakamba,* pamwenga chakulengeka cha mapapa chingawerezapu mazu ngo wakamba.

11 Ponya* chiŵandi chaku pamaji,+ pakuti asani pajumpha mazuŵa nganandi uchisaniyengi so.+ 2 Gaŵiyaku ŵanthu 7 pamwenga 8 vinthu vo we navu,+ pakuti uziŵa cha soka* lo lichitikengi pacharu chapasi.

3 Asani mitambu yazaza maji, yipunguliya vuwa pacharu chapasi; ndipu asani chimiti chawiya kumwera pamwenga kunkhondi,* pamalu po chimiti chawiya, ndipu chigonengi.

4 Munthu yo wawona mphepu wapandengi cha mbewu, ndipu yo walereska mitambu wavunengi cha.+

5 Nge mo uleke kuziŵa mo mzimu ugwiriya ntchitu muviwanga va mwana yo we* mukati mwa munthukazi wanthumbu,+ ndimu so uleke kuziŵa ntchitu yaku Chiuta wauneneska, yo wachita vinthu vosi.+

6 Mija mbewu zaku ndi mlenji ndipu janja laku lingapumuwanga cha mpaka mazulu;+ pakuti uziŵa cha yo yichitengi umampha, kwali ndi iyi pamwenga yiya, kweniso asani zosi zichitengi umampha.

7 Ukweru ngwakunozga, ndipu ntchinthu chamampha kuti masu ngawoni lumwi. 8 Pakuti asani munthu wangaja ndi umoyu vyaka vinandi, mulekeni wakondwi navu vosi.+ Kweni watenere kukumbuka kuti mazuŵa nga mdima ngangaŵa nganandi; vosi vo vizengi vambula phindu.+

9 Yiwi mnyamata, kondwa pa nyengu yo weche mnyamata, ndipu mtima waku ukondwi mu mazuŵa nga unyamata waku. Londo nthowa za mtima waku ndipu luta ko masu ngaku ngakulongozge; kweni ziŵa kuti Chiuta wauneneska wazakukuyeruzga* pa vinthu vosi venivi.+ 10 Mwaviyo, tuzgamu vinthu vakusuzga mumtima mwaku, ndipu vinthu viheni vije kutali ndi liŵavu laku,* pakuti unyamata ndi unamana vilivi phindu.+

12 Sonu kumbuka Mlengi waku Mura mu mazuŵa nga unyamata waku,+ ngechendazi mazuŵa ngamasuzgu*+ kweniso vechendazi vyaka vo wazamukamba kuti: “Ndikondwa navu cha.” 2 Uchiti venivi lumwi, ukweru, mwezi kweniso nyenyezi vechendachiti mdima,+ ndipuso mitambu yechendawelere pavuli pa* chivuwa chikulu; 3 nyengu yeniyi alonda a nyumba atamba kunjekeme,* anthulumi anthazi apeteka, anthukazi aleka kupuwa chifukwa aja amana, ndipu anthukazi wo alereska pawindu awona mdima;+ 4 visasa vakulutiya kumsewu vijalika, chiwawa cha mya yakupere chivwika ukongwa cha, munthu wayuka chifukwa cha kuvwa kuliya kwa tiyuni kweniso asungwana wosi wo atumba sumu atumba mwakulopwa.+ 5 Pa nyengu iyi munthu watopa malu ngakukwera, ndipu mumsewu muja virwani. Chimiti cha alimondi chituzga maluŵa,+ zombi watenda mwakujikwekwesa ŵaka, chipasu cho chichitiska kuti munthu wakhumbiri chakurya chiphumuka, vija viyo chifukwa munthu walazgiya kunyumba yaki yamuyaya+ ndipu ŵanthu wo aliya atendatenda mumsewu;+ 6 chingwi chasiliva chechendatuzgikepu, mbali yabakuli yagolidi yechendasweki, chiŵiya cha kasupi chechendasweki, chingelengeli chakugwiriskiya ntchitu pakuneŵa maji pachisimi chechendavikitiki. 7 Pakumaliya, fuvu liwere kudongu+ nge mo venge pakwamba, ndipu mzimu uwere* kwaku Chiuta wauneneska yo wanguwupereka.+

8 Wakuwunganisa+ watiti, “Vambula phindu ukongwa!* Vinthu vosi vambula phindu.”+

9 Kusazgiyapu pa kuja wazeru, wakuwunganisa wangulutirizga kusambiza ŵanthu vo iyu waziŵanga,+ ndipu wanguŵanaŵaniyapu ndi kufufuza mwakukwana kuti walembi* nthanthi zinandi.+ 10 Wakuwunganisa wanguyesesa kusaniya mazu ngakukondwesa+ kweniso kulemba mazu ngakunyoloka ngauneneska.

11 Mazu nga ŵanthu azeru nge nge mijokonyu ya ng’ombi,+ ndipu vosi vo alongoro ve nge mizumali yo yakhomeka ukongwa; venivi vatuliya ku mliska yumoza. 12 Wamwana wangu, pa vinthu vinyaki vosi kupatuwaku ivi, nditikutcheŵeska kuti: Ntchitu yakupanga mabuku nganandi yimalengi cha, ndipu kujipereka ukongwa pa kungaŵerenga kuvukisa ŵaka liŵavu.+

13 Pakuti vosi vavwika, umaliru wa nkhani ngwakuti: Wopa Chiuta wauneneska+ ndipu sunga marangu ngaki,+ pakuti venivi ndivu munthu wakhumbika kuchita.+ 14 Chifukwa Chiuta wauneneska wazamuyeruzga chakuchitika chechosi kusazgapu chinthu chechosi chakubisika, kuti chiziŵiki asani ntchamampha pamwenga ntchiheni.+