Mo Mungakambiskiyana ndi Ŵana Ŵinu Nkhani Yakukwaskana ndi Moŵa

“Tingwamba kukambiskana ndi mwana widu nkhani yakukwaskana ndi moŵa we ndi vyaka 6. Kweni tinguzizwa ukongwa kuwona kuti waziŵanga kali vinandi kuphara mo isi taŵanaŵaniyanga.”—Alexander.

• Vo mutenere kuziŵa

• Vo mungachita

• Vo Bayibolu likamba pa nkhani ya moŵa

Vo mutenere kuziŵa

Kukambiskana ndi ŵana ŵinu nkhani yakukwaskana ndi moŵa nkhwakukhumbika ukongwa. Mungalindizanga cha kuti mwana winu wakuwi dankha ndipu mwazamukambiskana nayu nkhani iyi. Da munyaki wa ku Russia zina laki Khamit, wangukamba kuti: “Vatingi viŵengi umampha ukongwa asani tingwamba kukambiskana ndi mwana widu nkhani ya moŵa weche munamana. Ndinguziŵa kukhumbika kwa nkhani yeniyi maji ngafika kali mukhosi. Kuvulivuli ndipu ndaziŵanga kuti mwana widu wangwamba kumwa moŵa we ndi vyaka 13.”

Ntchifukwa wuli nkhani yeniyi njakukhumbika ukongwa kukambiskana ndi ŵana ŵinu?

• Anyawu aku sukulu, amalonda kweniso vo awona pa TV vingachitiska ŵana ŵinu kusintha mo awone nkhani yakumwa moŵa.

• Kafukufuku yo wupu unyaki ku United States unguchita, walongo kuti pa ŵana 100, ŵana 11 atumwa moŵa.— U.S. Centers for Disease Control and Prevention.

Mwaviyo, mphakuvwika kuti ŵaraŵara a vaumoyu akamba kuti apapi atenere kusambiziya limu ŵana ŵawu ŵeche anamana vakukwaskana ndi kofya kwa kumwa moŵa. Kumbi apapi angachita wuli venivi?

Vo mungachita

Munozgekengi kumuka mafumbu ngo mwana winu wangakufumbani. Ŵana atanja ukongwa kufumba mafumbu. Mwaviyo, nge apapi mungachita umampha kunozgeke limu mo mungamukiya. Mwakuyeruzgiyapu:

• Asani mwana winu wakhumba kuziŵa mo moŵa unowe, mungamukambiya kuti moŵa unyaki uŵaŵiyaku kamanavi penipo unyaki uŵaŵa ukongwa.

• Asani mwana winu wakhumba kulaŵa moŵa, mungamukambiya kuti moŵa nguheni ku ŵana. Mukambiyeni kuti, mbuneneska kuti asani munthu wamwapu wakondwa kweniso soni zimala, kweni asani wamwa mwakujumphisa wazinduka nawu ndipu waŵanaŵana umampha cha pakuchita vinthu. Kusazgiyapu yapa, wangachita pamwenga kulongoro vinthu vo pakumaliya paki asani moŵa wamala mumutu, wangazidandaula navu.—Nthanthi 23:29-35.

Namwi muziŵiyengi limu vakukwaskana ndi moŵa. Bayibolu likamba kuti: “Munthu wakuchenje wachita vinthu mwakulongo kuti wativiziŵa.” (Nthanthi 13:16) Mwaviyo, mungachita umampha kuziŵiya limu masuzgu ngo ngaŵapu asani munthu wamwa moŵa, kweniso vo marangu nga mucharu chinu ngakamba pa nkhani ya moŵa ndipuso unandi wa moŵa wo munthu watenere kumwa. Venivi vikuwovyeningi kuti mumusambizi umampha mwana winu.

Muyambengi ndimwi kukambiskana ndi mwana winu nkhani yakukwaskana ndi moŵa. Da munyaki wa ku Britain zina laki Mark wangukamba kuti: “Nyengu zinyaki ŵana atimbanyizgika pa nkhani ya moŵa. Zuŵa linyaki ndachezanga ndi mwana wangu munthulumi wa vyaka 8 ndipu ndingumufumba asani kumwa moŵa nkhwamampha pamwenga cha. Takambiskananga waka nge kuti ticheza ndipu venivi vingumuwovya kuti wafwatuki kundikonkhoske maŵanaŵanu ngaki pa nkhani ya moŵa.”

Asani kanandi mukambapu za masuzgu ngo ngaŵapu chifukwa cha kumwa moŵa, vingawovya ŵana ŵinu kuziŵa kofya kwaki. Mwaviyo, mwakukoliyana ndi msinkhu wa mwana winu, pa nyengu yo mukambiskana nkhani yakukwaskana ndi kumwa moŵa, mungachita so umampha kusazgiyapu mo angakhweche ngozi za pa msewu kweniso nkhani zakukwaskana ndi kugonana.

Mujengi chakuwoniyapu chamampha. Ŵana ŵenge siponji. Yiwu aswera cha kutole vo awona ndipu kafukufuku walongo kuti kanandi ŵana atole vo apapi achita. Venivi vilongo kuti asani yimwi mutumwa moŵa kuti muluweku masuzgu pamwenga nge nthowa yimoza yakukondwe, mwana winu nayu watole venivo. Mwaviyo, mujengi chakuwoniyapu chamampha. Ndipu asani mutumwa, muyesesengi kumwa mwakwenere.