Mungafiska Kumalana ndi Maŵanaŵanu Ngakugongowesa

1-2. Kumbi nyengu zinyaki wakutumika Paulo wajanga ndi maŵanaŵanu wuli, nanga chakuwoniyapu chaki chititiwovya wuli? (Aroma 7:​21-24)

KUMBI muŵanaŵananji asani mwavwa zina lakuti Paulo? Panyaki muŵanaŵaniya mumishonale wachiganga, msambizi walusu pamwenga munthu yo wakulembaku mabuku nganandi nga mu Bayibolu. Venivi vauneneska nadi. Kweni nyengu zinyaki nayu wagongowanga kweniso wafipanga mtima. Mwakuyanana ndi tanandi aku isi, nyengu zinyaki nayu wasuzgikanga ndi maŵanaŵanu ngakugongowesa.

² Ŵerengani Aroma 7:​21-24. Mukalata yaki yo wangulembe Aroma, Paulo wangukonkhoska mo wavwiyanga mumtima ndipu tanandi aku isi, nasi tituvwa viyo. Chinanga kuti iyu wenga Mkhristu wakugomezgeka ndipu wakhumbisiskanga kuchita khumbu laku Chiuta, kweni chifukwa chakuti wenga wambula kufikapu, walimbananga ndi makhumbiru ngaheni. Kusazgapu yapa, nyengu zinyaki Paulo wajimbanga mulandu chifukwa cha vo wachitanga wechendaje Mkhristu ndipuso waguŵanga chifukwa cha suzgu lo walimbananga nalu.

3. Kumbi tikambiskanengenji munkhani iyi? (Wonaniso “Vo Mazu Nganyaki Ngang’anamuwa.”)

³ Chinanga kuti nyengu zinyaki Paulo waguŵanga kweni wayesesanga kulimbana ndi maŵanaŵanu ngakugongowesa.a Munkhani iyi tikambiskanengi mafumbu yanga: Ntchifukwa wuli Paulo wangukamba kuti wenga ‘munthu wakusuzgika’? Kumbi ntchinthu wuli cho chingumuwovya kuti wamalani ndi maŵanaŵanu ngakugongowesa? Nanga isi tingachita wuli kuti timalani ndi maŵanaŵanu ngakugongowesa?

VO VACHITISKANGA PAULO KUJA NDI MAŴANAŴANU NGAKUGONGOWESA

4. Kumbi ntchinthu wuli cho chachitiskanga Paulo kuja ndi maŵanaŵanu ngakugongowesa?

⁴ Vinthu vo wachitanga wechendaje Mkhristu. Paulo wechendaje Mkhristu, waziŵikanga kuti Saulo ndipu wachitanga vinthu vo wanguzidandawula navu pavuli paki. Mwakuyeruzgiyapu, iyu wawonanga Stefano wachiponyeka mya mpaka kufwa. Pa nyengu iyi, Saulo waŵanaŵananga kuti nkhunanga cha kuchita viyo. (Machi. 7:58; 8:1) Kusazgapu yapa, iyu ndiyu walongozganga anyaki pakutombozga Akhristu.—Machi. 8:3; 26:​9-11.

5. Kumbi Paulo wangukwaskika wuli ndi vinthu vo wachitanga wechendaje Mkhristu?

⁵ Paulo wati waja Mkhristu, nyengu zinyaki wasuzgikanga maŵanaŵanu ndi vinthu vo wanguchitapu wechendaje Mkhristu. Vyaka vichijumphapu, iyu watenere kuti wajimbanga mulandu ukongwa asani wakumbuka kuti kali watombozganga Akhristu. Mwakuyeruzgiyapu, mukalata yakwamba yakuluta kwa Akorinto yo wanguyilemba cha mu ma 55 C.E., wangukamba kuti: “Nde wakwenere cha kudanika kuti wakutumika, chifukwa ndatombozganga mpingu waku Chiuta.” (1 Akori. 15:9) Ndipu pati pajumpha vyaka 5, mukalata yo wangulembe Aefeso, wangukamba kuti wenga munthu “mumana kuluska mumana ukongwa pa akupaturika wosi.” (Aefe. 3:8) Kweniso wachilembe Timote, Paulo wangukamba kuti kali wenga “wakunyoza, wakutombozga ndipuso [wenga] munthu waganyavu.” (1 Timo. 1:13) Kumbi muwona kuti Paulo wavwanga wuli asani ku mpingu wo wachiyendiyanga wakumana ndi ŵanthu wo waŵatombozganga pamwenga abali a ŵanthu wo waŵatombozganga?

6. Kumbi ntchinthu wuli so chinyaki cho Paulo wasuzgikanga nachu? (Wonaniso mazu ngamumphata.)

⁶ Munga muliŵavu. Paulo wanguyeruzgiya suzgu lo wenga nalu ndi “munga muliŵavu.” (2 Akori. 12:7) Iyu wangukamba cha cho chachitiskanga kuti wavwengi urwirwi. Kweni panyaki yitenere kuti yenga nthenda yinyaki pamwenga chinthu chinyaki cho chamufipiskanga mtima.b

7. Kumbi vinthu vo wanangisanga vamukwaskanga wuli Paulo? (Aroma 7:​18, 19)

⁷ Vinthu vo wanangisanga. Penga vinthu vinyaki vo Paulo wanangisanga vo walimbananga navu. (Ŵerengani Aroma 7:​18, 19.) Chinanga kuti wakhumbanga kuchita vinthu vamampha kweni ubudi wamutondekesanga kuchita venivi. Iyu wangukamba kuti nyengu zosi penga kulimbana pakati pa makhumbiru ngaliŵavu ndi khumbu lakuchita cho ntchamampha. Kweni Paulo wayesesanga kusintha kuti waje munthu wamampha. (1 Akori. 9:27) Iyu watenere kuti waguŵanga ukongwa asani wakamba pamwenga wachita chinthu chinyaki cho wanguchileka!

VO PAULO WACHITANGA KUTI WAMALANI NDI MAŴANAŴANU NGAKUGONGOWESA

8. Kumbi makalata ngo Paulo wangulemba ngalongo kuti wachitanganji kuti wamalani ndi vinthu vo wanangisanga?

⁸ Mumakalata ngaki, Paulo wangukonkhoska vo iyu wachitanga kweniso vo Akhristu anyaki angachita kuti amalani ndi makhumbiru ngaheni mwakuwovyeka ndi mzimu waku Chiuta. (Aro. 8:13; Aga. 5:​16, 17) Kanandi Paulo wazumbuwanga makhumbiru ngaheni kweniso mijalidu yo Akhristu atenere cha kuja nayu. (Aga. 5:​19-21, 26) Tikayika cha kuti Paulo waŵanaŵaniyanga vinthu vo wanangisanga, wapenjanga ulongozgi wa mu Malemba kweniso wafufuzanga vo wangachita kuti walimbani ndi vinthu vo vamusuzganga. Ndipu tisimikiza kuti wagwiriskiyanga ntchitu ulongozgi wo wapaskanga anyaki.

9-10. Kumbi ntchinthu wuli cho chinguwovya Paulo kuti wamalani ndi maŵanaŵanu ngakugongowesa? (Aefeso 1:7) (Wonaniso chithuzi.)

⁹ Chinanga kuti nyengu zinyaki Paulo waguŵanga, kweni wayesesanga kuja ndi maŵanaŵanu ngakwenere. Mwakuyeruzgiyapu, iyu wakondwanga kuvwa malipoti ngakukondwesa kutuliya kwa anyaki wo wayendanga nawu. (2 Akori. 7: 6, 7) Iyu wakondwanga so chifukwa chakuti wayanjananga ukongwa ndi Akhristu anyaki. (2 Timo. 1:4) Kusazgapu yapa, iyu waziŵanga kuti Yehova wakondwa nayu. Mwaviyo, Paulo wakondwanga chifukwa chakuti wateŵetiyanga Chiuta we “ndi njuŵi yamampha.” (2 Timo. 1:3) Chinanga mphanyengu yo wangumangika ku Roma, Paulo wanguchiska Akhristu anyaki kuti ‘akondwengi mwa Ambuya.’ (Afi. 4:4) Asani tiŵerenga vo Paulo wangulemba, tingaŵanaŵanaku cha kuti nyengu yinyaki walimbananga ndi maŵanaŵanu ngakugongowesa. Venivi vilongole limu kuti asani wayamba kuja ndi maŵanaŵanu ngakugongowesa, Paulo wamalananga nangu ndipu wajanga so ndi maŵanaŵanu ngamampha.

¹⁰ Paulo wangufiska so kumalana ndi maŵanaŵanu ngakugongowesa chifukwa wagomezganga kuti Yesu wakumufwiya iyu pakuyija. (Aga. 2:20; ŵerengani Aefeso 1:7.) Chifukwa cha venivi iyu wagomezganga ndi mtima wosi kuti Yehova wakumugowoke kuziya mu sembi yaku Yesu Khristu. (Aro. 7:​24, 25) Chinanga kuti Paulo wechendaje Mkhristu wachitanga vinthu viheni kweniso wati waja Mkhristu wanangisanga mbwenu vinthu vinyaki, iyu wangulutirizga kuchita “uteŵeti wakupaturika” mwalikondwa.—Ahe. 9:​12-14.

11. Kumbi vo Paulo wanguchita vititichiska wuli?

¹¹ Nge Paulo, nasi tingawona kuti nyengu zosi tilimbana ndi chinthu chinyaki cho chileka kukondwesa Yehova. Ngangaŵa maŵanaŵanu, vakukamba pamwenga vakuchita. Vingaja nge kuti nasi tikamba kuti, ‘Ndamunthu wakusuzgika ini!’ Mzichi munyaki wa vyaka va mu ma 20 zina laki Elizac wangukamba kuti: “Ndichiskika ukongwa asani ndiŵanaŵaniya mo Paulo wavwiyanga mu mtima. Ndikondwa ukongwa kuziŵa kuti Paulo nayu wakhumbikanga kusintha vinthu vinyaki pa umoyu waki. Venivi vitindikumbusa kuti Yehova waziŵa vo ateŵeti ŵaki akumana navu pa umoyu.” Mwakuyanana ndi Paulo, kumbi nasi tikhumbika kuchitanji kuti tije ndi njuŵi yamampha kweniso kuti tikondwengi chinanga kuti tilimbana ndi maŵanaŵanu ngakugongowesa?

VO TINGACHITA KUTI TIMALANI NDI MAŴANAŴANU NGAKUGONGOWESA

12. Kumbi kuja ndi ndondomeku yamampha yakuchitiya vinthu vauzimu kungatiwovya wuli kuti timalani ndi maŵanaŵanu ngakugongowesa?

¹² Tijengi ndi ndondomeku yamampha yakuchitiya vinthu vauzimu. Asani te ndi ndondomeku yamampha yakuchitiya vinthu vauzimu vititiwovya kuti tiŵanaŵaniyengi vinthu vamampha. Ndondomeku yeniyi tingayiyeruzgiya ndi vinthu vo munthu wachita kuti waje ndi liŵavu lanthazi. Asani titurya chakurya chamampha, tichita maekisasayizi nyengu zosi kweniso tigona mwakukwana, vititiwovya kuti tije ndi liŵavu lanthazi. Mwakuyanana ŵaka, nasi tituvwa umampha mumtima asani tiŵerenga Mazu ngaku Chiuta nyengu zosi, tipharazga ndipuso asani tinozgeke, tisanirika, timuka pamwenga kukamba nkhani pa maunganu. Kuchita vosi ivi kutitiwovya kuti timalani ndi maŵanaŵanu ngakugongowesa.—Aro. 12:​11, 12.

13-14. Kumbi Akhristu anyaki ayanduwa wuli chifukwa cha kuja ndi ndondomeku yamampha yakuchitiya vinthu vauzimu?

¹³ Tiyeni tikambiskani vo vinguchitikiya John, yo angumusaniya ndi mtundu unyaki wa khansa we ndi vyaka 39. Pakwamba wenga ndi mantha kweniso wafipanga mtima ukongwa. Iyu wajifumbanga kuti, ‘Ntchifukwa wuli andisaniya ndi nthenda iyi pa msinkhu wangu wunu?’ Pa nyengu yeniyo mwana waki munthulumi wenga ndi vyaka vitatu pe. Kumbi ntchinthu wuli cho chinguwovya John kuti wamalani ndi maŵanaŵanu ngakugongowesa? Iyu wangukamba kuti: “Chinanga kuti ndavukanga ukongwa, kweni ndawonesesanga kuti banja lidu lichita vinthu vauzimu nyengu zosi. Tasanirikanga pa maunganu ngosi, tapharazganga sabata yeyosi kweniso tachitanga kusopa kwa pabanja nyengu zosi, chinanga mphanyengu yo venga vakusuzga kuchita viyo.” John wangukamba so kuti: “Asani takumana ndi suzgu, pakwamba tifipa mtima ukongwa. Kweni Yehova watitipaska nthazi kweniso watitiwovya kuziŵa kuti watitiyanja. Namwi, Yehova wakupaskeningi nthazi nge mo wachitiya ndi ini.”

¹⁴ Eliza yo tamuzumbuwapu kali wangukamba kuti: “Kusanirika pa maunganu kweniso kusambira Bayibolu pakundija kutindiwovya kukumbuka kuti Yehova watindivwa kweniso watindiyanja ukongwa. Venivi vitindiwovya kuti ndikondwengi.” Wakuwonere dera munyaki wa ku Africa zina laki Nolan wangukonkhoska vo vingumuwovya limoza ndi muwolu waki Diane. Iyu wanguti: “Tilekapu cha kupemphera, kusambira Bayibolu, kuwungana kweniso kupharazga chinanga mphanyengu yo taguŵa. Ndipu nyengu zosi Yehova watitiwovya kuti tikondwengi. Titesesa kukumbuka kuti Yehova watiwovyengi kweniso watitumbikengi. Tiziŵa cha kuti watitumbikengi wuli kweni tisimikiza kuti watitumbikengi.”

15. Kumbi tikhumbika kuchitanji kuti timalani ndi maŵanaŵanu ngakugongowesa? Kambani chakuyeruzgiyapu.

¹⁵ Pe vinthu vinyaki so vo tikhumbika kuchita kuti timalani ndi maŵanaŵanu ngakugongowesa. Tiyeruzgiyi kuti msana winu uŵaŵa. Kuti muvwengeku umampha, mungakhumbika kuwukhanda zuŵa lelosi. Kweni kuti uleke limu kuŵaŵa mutenere so kuchita vinthu vinyaki. Mungakhumbika kuchikumana ndi dokotala kuti muziŵi cho chitambisa suzgu lo. Mwakuyanana ŵaka, tingakhumbika kufufuza mu Bayibolu ndi mumabuku ngidu pamwenga kukambiya Mkhristu wakukhwima kuti watiwovyi kuziŵa vo tingachita kuti timalani ndi maŵanaŵanu ngakugongowesa. Kweni pe so vinthu vinyaki vo vingatiwovya.

16. Kumbi ntchinthu wuli cho chingakuwovyani kuti muziŵi vo vichitiska kuti muje ndi maŵanaŵanu ngakugongowesa? (Salimo 139:​1-4, 23, 24)

¹⁶ Tipemphengi Yehova kuti watiwovyi kuvwisa vo tikhumbika kuchita. Davidi waziŵanga kuti Yehova watimuziŵa umampha. Mwaviyo, wangupempha Yehova kuti wamuwovyi kuziŵa vo vachitiskanga kuti waje ndi ‘maŵanaŵanu ngo ngamufipiskanga mtima.’ (Ŵerengani Salimo 139:​1-4, 23, 24.) Namwi mungapempha Yehova kuti wakuwovyeni kuziŵa cho chitambisa maŵanaŵanu ngakugongowesa kweniso vo mungachita kuti mumalani nangu. Mungajifumba kuti, ‘Kumbi ntchinthu wuli cho chichitiska kuti ndije ndi maŵanaŵanu ngakugongowesa? Kumbi pe chinthu chinyaki cho nyengu zosi chichitiska kuti ndifipengi mtima ukongwa? Asani ndayamba kuja ndi maŵanaŵanu ngakugongowesa, kumbi ndileka nyengu yeniyo ndi yeniyo ndi kwamba kuŵanaŵaniya vinthu vakukondwesa?’

17. Kumbi ndi nkhani nizi zo mungasambira pa sambiru la pakumwija zo zingakuwovyani kuti muŵanaŵaniyengi vinthu vamampha? (Wonaniso chithuzi.)

¹⁷ Musambirengi nkhani zo zingakuwovyani. Nyengu zinyaki mungayanduwa ukongwa kusambira nkhani zo zikonkhoska mijalidu yaku Yehova. Mwakuyeruzgiyapu, wakutumika Paulo wayanduwanga ukongwa asani waŵanaŵaniya sembi yaku Yesu kweniso kuti Yehova wagowoka. Namwi mungachita venivi. Mugwiriskiyengi ntchitu Kabuku Kakufufuziya Nkhani ka Akaboni aku Yehova, Malemba ngo Ngangatiwovya pa Umoyu Widu pamwenga vidya vinyaki vakufufuziya vo vilipu mu chineneru chinu. Vidya venivi vikuwovyeningi kusambira nkhani zakukwaskana ndi mijalidu yaku Chiuta nge lisungu, kugowoka kweniso chanju chambula kumala. Asani mwasaniya nkhani zo zingakuwovyani, zilembeni pamalu nganyaki, ziŵikeni pamalu ngakuti muziwonengi kwambula kusuzga ndipu musambirengi nkhani zo asani mwayamba kuja ndi maŵanaŵanu ngakugongowesa. Kweniso muyesesengi kugwiriskiya ntchitu vo mwaŵerenga mwakukoliyana ndi mo vinthu viliri pa umoyu winu.—Afi. 4:8.

18. Kumbi ndi nkhani zinyaki nizi zo zawovyapu Akhristu anyaki?

¹⁸ Eliza, yo tamuzumbuwapu kukwamba wangusambira nkhani yakukwaskana ndi Yobu. Iyu wangukamba kuti: “Ini ndi Yobu tiyanana pa vinthu vinandi. Iyu wangukumana ndi masuzgu nganandi mwakundondozgana. Ndipu pa nyengu yo wangusuzgika ukongwa, iyu wangulekapu cha kuthemba Yehova kuti wamuwovyi chinanga kuti waziŵanga cha kuti ntchifukwa wuli wakumananga ndi masuzgu ngosi yanga.” (Yobu 42:​1-6) Diane yo tamuzumbuwapu kali wanguti: “Ini ndi mulumu wangu tisambira buku lakuti, Ndereni Kufupi Ndi Yehova. Tiwonga ukongwa kuti Yehova watitiwumba nge mo wakuwumba viŵiya wachitiya ndi dongu. Mumalu mwakuŵanaŵaniyanga ukongwa vinthu vo tinangisa, tiyesesa kuŵanaŵaniya kuti Yehova watitiwumba kuti watiwovyi kuja ndi mijalidu yamampha. Venivi vititiwovya kuti timuyanjengi ukongwa.”—Yesa. 64:8.

MUŴANAŴANIYENGI VINTHU VAMAMPHA VA KUNTHAZI

19. Kumbi ntchinthu wuli cho titenere cha kukayikiya?

¹⁹ Chinanga kuti tingaŵa ndi ndondomeku yamampha yakuchitiya vinthu vauzimu ndipuso kusambira nkhani zo zikoliyana ndi vo tikhumbika, kweni titenere cha kukhaza kuti tilekiyengi limu kuja ndi maŵanaŵanu ngakugongowesa. Mazuŵa nganyaki tingaguŵa ukongwa! Kweni Yehova wangatiwovya kuti tileki kuja ndi maŵanaŵanu ngakugongowesa. Mwaviyo, tingakayikiyanga cha kuti nyengu zinandi tikondwengi pa umoyu widu chifukwa chakuti te paubwezi wamampha ndi Yehova kweniso tiziŵa kuti iyu wakondwa ndi vo titimuchitiya.

20. Kumbi mwasimikiza kuchitanji?

²⁰ Tiyeni tilutirizgi kuyesesa kuchita vosi vo tingafiska kuti tikondwengi chinanga kuti tikumana ndi masuzgu, tinangisa vinthu vinyaki pamwenga titijimba mulandu chifukwa cha vinthu vo tikunangisapu kuvuli. Yehova wangatiwovya kuti timalanengi ndi maŵanaŵanu ngakugongowesa. (Salimo 143:10) Ndipu pasonu panu tikhaza zuŵa lo tazamusuzgikanga cha ndi maŵanaŵanu ngakugongowesa. Mucharu chifya mwazamuŵavi cho chazakutifipiskanga mtima. Ndipu zuŵa lelosi tazamukondwanga kuteŵete Chiuta widu wachanju, Yehova!