LAYIBBULALI IJANIKA A-INTANETI yaWatchtower
LAYIBBULALI IJANIKA A-INTANETI
yaWatchtower
Chitonga (Zimbabwe)
  • BBAYIBBELE
  • MABBUKU
  • MISWAANGANO
  • lv chaand. 14 map. 160-170
  • Kosyomeka Muzintu Zyoonse

Vidiyo njulikuyanda tiijaniki pe

Utulekelele, kulizyachitika vidiyo niyalikuyanda kujula

  • Kosyomeka Muzintu Zyoonse
  • ‘Amukkale Kamuli Muluyando LwaLeza’
  • Tutwe tuniini
  • Makani Ayendelana
  • UTALYEENI PE!
  • KUSYOMEKA MUMPULI
  • KUSYOMEKA MUMBUNGANO
  • KUSYOMEKA MUNYIKA
  • ZILONGEZYO ZYEETWAA KUSYOMEKA
  • Syomeka Muzintu Zyoonse
    Mbutukonzya Kukkala Katuli Muluyando lwaLeza
  • Syomeka Muzintu Zyoonse
    Mbukonzya Kubotelwa Mubuumi Kukabe Kutamani!—Gwasigwa Akwiiya Bbayibbele
‘Amukkale Kamuli Muluyando LwaLeza’
lv chaand. 14 map. 160-170
Mwanaa chikolo uliikutondeezya kusyomeka chiindi nalikulemba musunko pesi balikumbalaakwe kabaliikukkopela

CHAANDANO 14

Kosyomeka Muzintu Zyoonse

“Tuyanda kuti tululame, tubule akampenda.”​—BAHEBRAYO 13:18.

1, 2. Nkamboonzi Jehova nabotelwa chiindi nabona kuti tuyanda kukkala katusyomeka? Kozyanisya.

MWANA mulombe abayina babbuda muchintoolo, mpawo mwana ooyo wayimikila kayoowede. Mukuboko kwakwe ujisi katoyi nkabweza muchintoolo. Mwana ooyu waluba kubweedezya naa kukumbila bayina kuti bamuulile katoyi aako. Walilila bayina kuti bamugwasye. Bayina bamuumbulizya mpawo babwedaawe muchintoolo kuti akabweedezye katoyi akuti akumbile lulekelelo. Nachita oobo, bayina babotelwa mumoyo wabo. Nkamboonzi?

2 Nziche zintu zibotezya bazyali mbuli kubona bana babo kabatondeezya kuti kusyomeka kulayandikana. Mbukubede akuli Ndeende wesu wakujulu, “Leza walusyomo.” (Intembauzyo 31:5) Chiindi nabona katwiinkilila kunembo kuzintu zyabukombi, ulabotelwa kubona kuti tuyanda kukkala katusyomeka. Akaambo kakuti tuyanda kumubotezya akukkala katuli muluyando lwakwe, tulimvwa mbuli mbwakalimvwa mwaapostolo Paulo, wakalemba kuti: “Tuyanda kuti tululame, tubule akampenda.” (BaHebrayo 13:18) Atulange-lange mbazu zine zyabuumi mpokukonzya kutuyumina kusyomeka. Kuzwa waawo, tuyoolanga-langa zilongezyo zyeetwaa kusyomeka.

UTALYEENI PE!

3-5. (a) Jwi lyaLeza lituchenjezya biyeni atalaa penzi lyeetwaa kulyeena? (b) Niinzi chikonzya kutugwasya kuti tutalyeeni?

3 Buyumu-yumu mbotukonzya kuswaananaabo nkwiiya kusyomeka tubeni. Nchuuba kuti tulyeene akaambo kakuti tatumaninide pe. Muchikozyano, Jesu wakabuzya maKristu aakuLaodikeya kuti bakali kulyeena kuti balaa buvubi pesi mubwini bakali ‘bachete, boofu, alimwi bakali achinswe’ muzintu zyabukombi. Chachoonzyo bakali muchiimo chuusisya loko. (Ciyubunuzyo 3:17) Kulyeena kwabo kwakapa kuti banjile mumapenzi.

4 Alubo, yeeya kuti sikwiiya Jakobo wakachenjezya kuti: “Na nkwali uuliyeeya kuti musyomi, nekubaboobo taangi lulimi lwakwe pele walyeena mumoyo wakwe mwini, busyomi bwayooyo mbwabuyo.” (Jakobo 1:26) Ikuti katuyeeya kuti tulakonzya kutambulika kuli Jehova pesi katutaangi lulimi lwesu tunooli tuli kulyeena. Bukombi bwesu kuli Jehova bunooli mbwabuyo alimwi bunoosesemya mumeso aakwe. Niinzi chikonzya kutugwasya kutantamuka nzila eeyi yuusisya?

5 Mumavesi ngawaayo, Jakobo wakakozyanisya kasimpe kaJwi lyaLeza achiboni-boni. Utusungwaazya kuti tulangisisye mulawu waLeza ululeme akuchincha bube bwesu kuti bweendelanaa mulawu waLeza. (Bala Jakobo 1:23-25.) Bbayibbele lilakonzya kutugwasya kuti tutalyeeni pe akubona mpotweelede kuchincha. (Malilo 3:40; Hagai 1:5) Alubo tulakonzya kukomba kuli Jehova katukumbila kuti atulingule akuti atugwasye kubona kuleezya kwesu. (Intembauzyo 139:23, 24) Kutasyomeka, nkuleezya kukatazya kubona alimwi tweelede kukubona mbuli mbwakubona Ndeende wesu wakujulu. Lugwalo lwa Tusimpi 3:32 lwaamba kuti: “Muntu uupilingene ulasesemya Jehova, pele bantu baluleme mbobajisi lulayo lwakwe.” Jehova ulakonzya kutugwasya kuti tulimvwe mbuli mbwalimvwa akuti tulibone mbuli mbwatubona. Utalubi kuti Paulo wakaamba kuti: “Tuyanda kuti tululame.” Nikuba kuti tatumaninide pe, pesi tuyanda kukkala katusyomeka.

KUSYOMEKA MUMPULI

Mwaalumi uukwete ulikunjila aaIntaneti kaliikubelesya kkompiyuta mansiku

Ikuti katusyomeka tatukooyoochita zintu zibi nzitukonzya kusisa

6. Nkamboonzi bantu bakwetene nibeelede kusyomeka kuli umwi awumwi wabo, alimwi ngaali mapenzi ngibakonzya kulikwabilila?

6 Kusyomeka kweelede kuti kube chitondeezyo mumpuli yamaKristu. Mwaalumi amwanakazi beelede kwaambilana choonzyo alimwi kabasyomeka kuli umwi awumwi wabo. Zintu zichisa zili mbuli michito iisofweede yakuyandanaa muntu ngutakwetenaawe, kubaa buzolwani busisikene aaIntaneti naa kweebela ponogilafu, tazyeelede kuchitwa pe mulukwatano lwamaKristu. Amwi maKristu aali mulukwatano akatalika kuchita zintu eezi pesi kabasisa kuli yooyo ngobakwetenaawe. Kuchita oobo nkutasyomeka. Yeeya majwi aaMwaami Davida uusyomeka wakati: “Nsinakede abantu babuyo, nsinakweenda abasikuupaupa ameso.” (Intembauzyo 26:4) Ikuti kuli mulukwatano, utachiti zintu zikonzya kupa kuti usise mbubede kuli yooyo ngokwetenaawe.

7, 8. Nziizili zikozyano zyamuBbayibbele zikonzya kugwasya bana kuti bayiiye mbokuyandikana kusyomeka?

7 Chiindi bazyali nibayiisya bana babo mbokuyandikana kusyomeka, beelede kubelesya zikozyano zyamuBbayibbele. Kuli zikozyano zibi zyabantu bakatasyomeka mbuli chaAkani, wakabba akusunkwa kuti asise nzyakabbide, Gehazi, wakabeja kuchitila kuti ajane lubono, aJuda, wakabba alimwi chabumpenengu wakaaba Jesu.—Joshua 6:17-19; 7:11-25; 2 Bami 5:14-16, 20-27; Matayo 26:14, 15; Johane 12:6.

8 Kuli lumwi lubazu kuli zikozyano zilikabotu mbuli chaJakobo, wakabuzya bana bakwe kuti babweedezye mali njibakajana mumasaka aabo kayeeyela kuti yakabikkwa chakutayeeyelwa; chaJefita amwanaakwe musimbi, wakalemeka chisyomezyo chawisi chakulipeda; achaJesu wakalitondeezya chakutayoowa kunembo lyankamu yabantu bakanyemede kuti azuzikizye businsimi akukwabilila beenzinyina. (Matalikilo 43:12; Babetesi 11:30-40; Johane 18:3-11) Zikozyano eezi zyaambwa aatala, nziimwi zyazikozyano zikonzya kugwasya bazyali kuti bajane luzibo luzwa muJwi lyaLeza lukonzya kubagwasya kuyiisya bana babo kuti bayande alimwi babone mbokuyandika kusyomeka.

9. Niinzi chiteelede kuchitwaa bazyali kuti kabayanda kuba chikozyano chilikabotu chakusyomeka kubana babo, alimwi nkamboonzi chikozyano chabo nichiyandikana?

9 Njiisyo zili boobo zipa bazyali mukuli wakuyiisya bana babo. Mwaapostolo Paulo wakabuzya kuti: “Ino yebo oiisya mweenzinyoko sa toliisyi omwini? Yebo okambauka kutabba, sa ulabba?” (BaRoma 2:21) Bamwi bazyali banyongania bana babo kwiinda mukubayiisya kusyomeka pesi bo kabatasyomeki pe. Balakonzya kubweza kantu kaniini kumulimu akwaamba kuti teekubba pe alimwi bakalonzya kwaamba kaambo kakubeja kabati nkaniini. Mubwini kubba nkubba, nikuba kuti chintu chabbigwa nchiniini biyeni, alimwi kubeja nkubeja, nikuba kuti kaambo kaambwa nkaniini biyeni.a (Bala Luka 16:10.) Bana balafwambaana kubona kutasyomeka kwabazyali babo alimwi eezi zilakonzya kubanyongania. (BaEfeso 6:4) Nikuba boobo, kuti bayiya kusyomeka kwiinda muchikozyano chabazyali babo, balakomena kabalumbayizya Jehova munyika eeyi iitakwe bantu basyomeka.—Tusimpi 22:6.

KUSYOMEKA MUMBUNGANO

10. Niinzi nzitweelede kubikkila maanu kujatikizya kwaambuula chakusyomeka abakombima?

10 Kukkala katuswaananaa maKristuma kutupa chiindi chakuti tube bantu basyomeka. Mbuli mbotwakiiya muChaandano 12, tweelede kuchenjelela nzila njitubelesyaayo chipo chakwaambuula, kapati kubakwesu abachizi. Makani atalika kabotu, alakonzya kuchincha munzila nguba abe kuvwiya naa kubejelezya! Ikuti twaambuula nkani njitutazi kabotu tunooli tulikugwasilizya kumwaya makani aakubeja, nkinkaako tweelede kubamba lulimi lwesu. (Tusimpi 10:19) Kuli lumwi lubazu, tulakonzya kuziba kuti kamwi kaambo nkachoonzyo pesi tazyaambi kuti tweelede kukaambuula. Muchikozyano kulakonzya kuti tatujatikizigwi pe mukaambo aako, nkinkaako kwaambuula atalaa nkako takutondeezyi luyando. (1 BaTesalonika 4:11) Bamwi bantu bati kusyomeka nkwaambuula kufumbwa zintu zili mumyoyo yabo pesi majwi eesu ayelede kuba aalweezedwe aamunyo chiindi choonse alimwi abe aabuuya.—Bala BaKolose 4:6.

11, 12. (a) Ino aabo bachita chibi chipati balakonzya biyeni kukomezya chibi chabo? (b) Nkuukuli kumwi kubeja kusungwaazigwaa Saatani atalaa zibi, alimwi kujana twakukazya biyeni? (c) Kujana twatondeezya biyeni kuti tulasyomeka kumbungano yaJehova?

11 Tweelede kusyomeka kuli baabo basololela mumbungano. Bamwi bachita chibi chipati balakonzya kukomezya chibi chabo kwiinda mukubeja chiindi nibabuzigwa kaambo aako abaalu. Bantu bali boobo balakonzya kupona buumi bwakutasyomeka kabalifungula kuti bakomba Leza, pesi kuli lumwi lubazu kabachita zibi zipati. Masimpe ngakuti buumi bwamuntu uli boobo ngabuzwide kutasyomeka. (Intembauzyo 12:2) Bamwi balakonzya kubuzya baalu kaambo pesi kabasisa amwi makani ayandikana. (Incito 5:1-11) Kutasyomeka ooku kuzwa mukusyoma manwa asungwaazigwaa Saatani.—Langa kabbokesi kati, “Kubeja kwaSaatani Atalaa Zibi Zipati.”

KUBEJA KWASAATANI ATALAA ZIBI ZIPATI

Kulimanwa mapati Saatani ngayanda kuti usyome alaatalaa zibi zipati. Chilabotezya kuti maKristu alaazi ‘meeneno’ aaDiabolosi. (BaEfeso 6:11) Atulange-lange manwa aaSaatani aatatu.

  • “Ulakonzya kusisa zibi.” Masimpe ngakuti, Jehova ulazibona zintu zyoonse nzituchita. “Zyoonse zilivumbulwidwe, zili antangalala, kulinguwe oyo ngutujisizi makani.” (BaHebrayo 4:13) Mbukunga Jehova ulaazi makani alimwi tuyoolyambwida kuli nguwe, nkinkaako tatweelede kukomezya zibi zyesu kwiinda mukuzisisa kubabelesi bakwe.​—Langa lubo 2 Samuele 12:12.

  • “Utabasyomi pe baalu, nkinkaako toyelede kubabuzya kufumbwa chintu.” Mwami mubi uutegwa Ahabu wakabuzya Eliya kuti: “O sinkondoma!” (1 Bami 21:20) Mbukunga Eliya wakali musinsimi waJehova wakuIsrayeli, wakali kuyookonzya kugwasya Ahabu kuti alekelelwe zibi zyakwe. Mumbungano yachiKristu, Jesu wakaabila baalu kuti babe ‘zipego kubantu.’ (BaEfeso 4:8) Nikuba kuti baalu tabamaninide pe, pesi “mbabalangilila myuuya” yesu, eezi zyaamba kuti balaandaba abukombi bwesu. (BaHebrayo 13:17) Teebasinkondoma pe, pesi bakasalwaa Jehova kuti batugwasye.

  • “Ukwabilila mweenzinyokwe kwiinda mukumugwasya kusisa zibi zyakwe.” Masimpe ngakuti, tunooli katubikka sikubisya mumapenzi kuti twamugwasya kusisa zibi zyakwe. Zibi zipati nzitondeezyo zyakuti ulookuchiswa muzintu zyabukombi; alubo kusisa zibi kuli mbuli kusisa bulwazi bukuchisa kumusilisi ulaaluzibo. (Jakobo 5:14, 15) Sikubisya ulakonzya kuyoowa lulayo pesi lulayo lutondeezya luyando lwaJehova alimwi lulakonzya kufutula buumi bwasikubisya. (Tusimpi 3:12; 4:13) Kuyungizya waawo, sikubisya ulakonzya kweeta mapenzi kuli bamwi bali mumbungano. Kujana wamugwasya kusaalisya michito yakwe mibi yakamupa kubisya na? (Levitiko 5:1; 1 Timoteo 5:22) Weelede kugwasya sikubisya kuti akabone baalu bamumbungano kuti bamugwasye..

12 Alubo, chilayandikana kuti tusyomeke kumbungano yaJehova chiindi notuzuzikizya mapepa aasiyene-siyene. Muchikozyano, chiindi notulemba lipoti yamulimu wesu wakukambawuka, tatweelede kubeja pe. Mbumbubo, chiindi notuzuzikizya foomu lyakujana chilongezyo chakubeleka umwi mulimu wamumbungano, tatweelede kulemba manwa atalaa buumi naa bukkale bwesu.—Bala Tusimpi 6:16-19.

13. Kujana twakkala biyeni katusyomeka ikuti katuchita bbizinesi amuntu ngotukombaawe?

13 Kusyomeka kwesu kubakombima kuswaanizyaa makani aabbizinesi. Chimwi chiindi, maKristu alakonzya kuchitaamwi bbizinesi. Tabeelede kwaambuula makani aabbizinesi chiindi nobali kuNg’anda yaBwaami naa nobali mumulimu wakukambawuka.Chimwi chiindi, muKristu ulakonzya kubelekela muKristunyina. Ikuti twabelekelwaa bakwesu naa bachizi, tweelede kusyomeka kwiinda mukubabbadala muchiindi cheelede, mukubapa mali njimwakazuminana akubapa zintu nzibeelede kupegwa kweendelanaa mulawu. (1 Timoteo 5:18; Jakobo 5:1-4) Mbumbubo, ikuti katubelekela mukwesu naa muchizi, tweelede kubeleka changuzu kwendelanaa mali njitufola. (2 BaTesalonika 3:10) Tatulangilili kujatwa munzila iisiyenaa bamwi mbotubelekaabo akaambo kakuti tukombaamwi, mbuli kuti ngotubelekela weelede kutupa mali, chiindi chakulyookezya, azimwi zyoolwe zitapegwi aabo mbitubelekaabo.—BaEfeso 6:5-8.

14. Niinzi cheelede kubikkilwa maanu amaKristu chiindi naachitaamwi bbizinesi, alimwi nkamboonzi?

14 Kutegwaanzi ikuti katuchitaamwi bbizinesi awumwi muntu naa twakasangilikana mali yakuti tutalisye bbizinesi? Bbayibbele lipa lulayo luyandikana alimwi lugwasya lwakuti: Amuzilembaansi zintu zyoonse nzimwazuminana! Muchikozyano, chiindi Jeremiya naakawula muunda, wakalemba magwalo aabili kunembo lyabakamboni alimwi wakaabamba kabotu kuti azobelesegwe mumazuba aatobela ikuti kwayandikana. (Jeremiya 32:9-12; langa lubo Matalikilo 23:16-20.) Ikuti katuchita bbizinesi amuntu ngutukombaawe, kulembaansi nzitwazuminana akusayina kunembo lyabakamboni tazyaambi kuti tatumusyomi pe. Kunze lyaboobo, zigwasya kuti kutabi kutamvwanana, kujatisyania aansi, naa kukazyania kukonzya kupa kuti mwaanzaane. MuKristu uuchita bbizinesi amuKristunyina tayelede kuzumizya bbizinesi kuti inyonganie kujatana aluumuno mumbungano.b—1 BaKorinto 6:1-8.

KUSYOMEKA MUNYIKA

15. Jehova ukubona biyeni kutasyomeka munkani yabbizinesi, alimwi maKristu ayelede kwiibona biyeni michito ili boobo iivulide munyika?

15 Kusyomeka kwamuKristu takumanini mumbungano luzutu. Paulo wakati: “Tuyanda kuti tululame, tubule akampenda.” (BaHebrayo 13:18) Mulengi wesu uyanda kuti tusyomeke ikuti katuchita bbizinesi abantu bakunyika. Mubbuku lyamuBbayibbele lyaTusimpi luzutu, mulitwaambo twiingi kujatikizya zipimyo zyakubeja. (Tusimpi 11:1; 20:10, 23) Chiindi, chakali chiyanza kubelesya zipimyo kupima zintu zyakali kuuzigwa naa mali yakuzyuula. Basikuuzya batasyomeki bakali kubelesya zipimyo zibili zisiyene kuchitila kuti babbide basikuula.c Jehova uliisula michito eeyo! Ikuti tukkale katuli muluyando lwakwe, tatweelede kuchita michito yakutasyomeka mubbizinesi.

16, 17. Nkuukuli kutasyomeka kuvulide mazubaano, alimwi maKristu aachoonzyo ayelede kuchitaanzi?

16 Takutugambyi pe kubona kutasyomeka kuli munyika nkaambo Saatani ngumweendelezi wanyika eeyi. Tulakonzya kuswaananaa zyiimo zikonzya kusunka kusyomeka kwesu buzubaa buzuba. Chiindi bantu nibalemba mapepa aakuyanduula mulimu, balabeja atalaa luzibo alwiiyo ndubalaalo. Chiindi bantu nibazuzikizya mafoomu aakwiinka kulimwi nyika, mapepa aamitelo naa mapepa aa insurance azimwi zili boobu, balabeja kuti bajane nzibayanda. Bana bachikolo biingi balabeja chiindi nobalemba musunko, naa nobalemba malipoti aakuchikolo, balakonzya kubweza zyakalembwaa umwi muntu aaIntaneti mpawo bachitaanga mbabo baliyeeyela. Alubo, bantu bapa beendelezi batasyomeki mali yachisinkamulomo kuti bajane nzibayanda. Tulabulangilila bube buli boobo munyika eeyi iizwide “basikuliyanda, basimuyanda mali, . . . batayandi bubotu.”—2 Timoteo 3:1-5.

17 MaKristu aachoonzyo tayelede kuchita michito iili boobu. Kusyomeka kulakonzya kutuyumina nkaambo kubonekaanga bantu batasyomeki balikuzwidilila mubuumi bwabo. (Intembauzyo 73:1-8) Amwi maKristu alakonzya kubula mali nkaambo bayanda kukkala kabasyomeka ‘akubula akampenda.’ Kulagwasya na kusyomeka kuli boobu? Kulagwasya nchobeni! Pesi nkamboonzi kusyomeka nikugwasya? Nziizili zilongezyo nzitujana kwiinda mukusyomeka?

ZILONGEZYO ZYEETWAA KUSYOMEKA

18. Nkamboonzi kubaa mpuwo yakusyomeka nikugwasya?

18 Nziche loko zintu ziyandikana mubuumi nzukonzya kujana mbuli kubaa mpuwo mbotu yakuba muntu uusyomeka. (Langa kabbokesi katii “Ndilasyomeka Na?”) Koziyeeya eezi, muntu woonse ulakonzya kubaa mpuwo eeyi mbotu! Mpuwo eeyi mbotu tiizwi kuchipo nchulaacho, buvubi, mboboneka, nkuwakakomenena naa zimwi zintu nzutakonzyi kuchita. Nikuba boobo, bantu biingi balakachilwa kulijanina mpuwo eeyi mbotu. Nimbona basiko. (Mika 7:2) Bamwi balakonzya kukuseka akaambo kakusyomeka kwako pesi bamwi balakonzya kukulumbayizya, kukusyoma akukulemeka. Bakamboni baJehova biingi bakabona kuti kusyomeka kulagwasya kuti bajane zintu nzibayanda mubuumi. Bakasyala kabalaa milimu yabo chiindi babelesinyina nibakaandwa akaambo kakutasyomeka, naa bakajana milimu chiindi nikwakali kuyandika babelesi basyomeka.

NDILASYOMEKA NA?

Njiisyo: “O Jehova, ngwani uukonzya kusekelezegwa mucilawo cako? . . . Ngonguwe uuenda cakulondoka akucita bululami, uuamba lusinizyo mumoyo wakwe.”​—Intembauzyo 15:1, 2.

Imwi mibuzyo njuweelede kulibuzya

  • Nkamboonzi nikuyandikana kwaambuula choonzyo chiindi choonse?​—Tusimpi 6:16, 17.

  • Kujana ‘ndabuleka biyeni bubeji’ chiindi nondilemba misunko yakuchikolo, mapepa aamitelo, naa mapepa aamfulumende?​—BaEfeso 4:25; Isaya 28:15; Matayo 22:17-21; BaRoma 13:1-7.

  • Kusyomeka kumuntu ngondibelekela kujatikizigwa biyeni kunzila njindaambulaayo akumichito yangu?​—Tusimpi 11:1; BaEfeso 4:28; BaKolose 3:9, 10.

  • Kuyandisya mali kulakonzya biyeni kupa kuti nditasyomeki?​—Intembauzyo 37:21; 1 Timoteo 6:9, 10.

19. Kujana kusyomeka kwesu kwaajatikizya biyeni manjezeezya eesu abuzolwani mbotulaabo aJehova?

19 Nikuba kuti zyachitika kuli nduwe naa tezyachitika pe, uyoobona kuti kusyomeka kweeta zilongezyo zyiingi. Alimwi uyoobaa manjezeezya aalikabotu. Paulo wakalemba kuti: “Twazumina kuti tulijisi kweezeezya kubotu.” (BaHebrayo 13:18) Kuyungizya waawo, Ndeende wesu wakujulu ulakubona kusyomeka kwesu alimwi uyanda bantu basyomeka. (Bala Intembauzyo 15:1, 2; Tusimpi 22:1.) Masimpe, kusyomeka kulakonzya kukugwasya kuti ukkale kuli muluyando lwaLeza, alimwi taakwe chilongezyo chiinda eechi. Lino atulange-lange kaambo kakozyenie akaaka kakuti: Jehova uwubona biyeni mulimu..

a Mumbungano, kubejelezya bamwi munzila yakubachisa kulakonzya kupa kuti muntu apegwe lulayo abaalu.

b Ikuti ujane nzuweelede kuchita ikuti kwaba kutamvwanana mubbizinesi, langa Makani Aakuyungizya “Kwaambuuzyania Kuli Kabotu Kuti Kwaba Kutamvwanana Mubbizinesi.”

c Basikuuzya bakali kubelesya zipimyo zibili, chimwi chakali chakuula chimwi kachili chakuuzya kuti bakonzye kujana mali nyingi. Alubo, bakali kubelesya chimwi chipimyo chakali chilamfu kuli lumwi lubazu naa chilema kwiinda kumwi kubbazu kuchitila kuti babbide basikuula.

    Mabbuku Ajanika MuChitonga (Zimbabwe) (2013-2025)
    Zwa
    Njila
    • Chitonga (Zimbabwe)
    • Share
    • Preferences
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Njila
    Share