Zulwidwa ‘aaMulawu waLuzyalo’

NAAKALI kwaambuula atala achintu chakamukwelela mukasimpe, Lisaa wakaamba kuti: “Luzyalo ndundakatondeezegwa aabakwesu abachizi ndulo lwakali kunembo kwiinda zintu zyoonse.” Anne anguwe wakaamba kuti: “Chintu chakapa kuti ndiyande kwiiya kasimpe, nduzyalo ndubakanditondeezya kutali zyakali kuyiigwa.” Bachizi aaba kabali babili balikunoneezegwa aakubala Bbayibbele akuyeeyesesya atala andilyo, pesi chintu chakapa kuti bayande kuchita oobo, nduzyalo ndubakatondeezegwa.

Kujana twabatondeezya biyeni bamwi luzyalo lubasika aamoyo? Atulange-lange nzila zibili mutukonzya kuzichita: kwiinda mumajwi amumichito. Kumamanino, tuzoobona kuti mbaani mbitweelede kutondeezya luzyalo.

TONDEEZYA “MULAWO WALUZYALO” MUZINTU NZWAAMBUULA

“Mulawo waluzyalo” uli aamulaka wamwanakazi uulomene waambidwe muli Tusimpi 31. (Tus. 31:26) “Mulawo” ooyo weendelezya mbaambuula azintu nzyaambuula. Ambabo mawisi beelede kuba ‘aamulawu’ ooyu waluzyalo aamilaka yabo. Bazyali biingi, balizizi kuti kubelesya majwi aabukali kulakonzya kupambanisya bana. Kuti bazyali kabahalamukila bana, bana balakonzya kutabaswiilila. Kuti bana babo babaswiilile, bazyali beelede kweezya kwaambuula munzila yaluzyalo.

Kufumbwa kuti ulimuzyali naakuti pe, niinzi nzweelede kuchita kuti waambuule munzila yaluzyalo? Majwi aawambuula atala amwanakazi uulomene waambidwe muli Tusimpi 31:26 alakonzya kutugwasya, aamba kuti: “Waambaula cabusongo najalula mulomo wakwe.” Kwaambuula chabusongo, kuswaanizya kusala mabala akubikkila maanu kunzila mbulimvwikaayo jwi lyesu. Nkinkaako, chiindi choonse nituyanda kwaambuula tweelede kulibuzya kuti, ‘Zintu nzindiyanda kwaambuula zilavutusya mulilo na naakuti zilapa kuti uzime?’ (Tus. 15:1) Kwaamba choonzyo, tweelede kuyeeya saansi katutanawambuula.

Kamwi kasimpi kaamba kuti: “Majwi aambwa cakutayeeya alayasa mbuli panga.” (Tus. 12:18) Kuyeeyesesya atala ambubakonzya kulimvwa bamwi atala anzitwaambuula naakuti anzila njitwaambuulaayo kulakonzya kutugwasya kuti tubikke matomu kumilomo yesu chiindi nitwaambuula. Kwaamba choonzyo, kubelesya “mulawo waluzyalo” kuyootugwasya kuti tutaambi majwi mabi chabukali. (Ef. 4:31, 32) Tuyooyeeya zintu zilikabotu akwaambuula majwi aaluzyalo aasungwaazya munzila iilikabotu. Jehova wakatusiila chikozyano kunkani eeyi, chiindi naakasungwaazya mubelesi wakwe Eliya ooyo wakayoowede. Mungelo wakali kwiiminina Jehova wakaambuulaawe kabelesya “jwi libombe lyaansaansi.” (1 Bam. 19:12) Nisimpe kuti, kuba aaluzyalo, takugoleli aamajwi biyo pesi tweelede kuchita zimwi zintu zitondeezya kuti tulaaluzyalo. Kujana twazichita biyeni?

LUZYALO LULASUNGWAAZYA

Kuti twatobelezya Jehova, tatukagoleli aakwaambuula majwi aaluzyalo luzutu pesi tuyoochita zintu zitondeezya kuti tuli aaluzyalo. (Ef. 4:32; 5:1, 2) Lisa waambwa kumatalikilo, wakaamba mbaakatondeezegwa luzyalo aBakamboni, wakati: “Nitwakabuzigwa kuti tulonge zyachibukila mbuta, mpuli zibili zyakabweza mazuba kumulimu kuti bazootugwasye kulongela zintu zyesu. Aachiindi eecho, teendakali kwiiya Bbayibbele pe.” Zintu eezi nzibakachita bakwesu zitondeezya luzyalo, zyakapa kuti Lisa ayande kwiiya kasimpe.

Anne waambwa kumatalikilo, wakalumba akaambo kaluzyalo ndwaakatondeezegwa aaBakamboni. Wakati: “Mbukunga nyika ilikwiindilila kubija, ndilafwambaana kunyayilwa, kulandiyumina kusyoma kufumbwa muntu.” Anne wakayinkilila kunembo kati: “Chiindi nindakaswaana Bakamboni, teendakali kubasyoma pe, ndakali kulibuzya kuti, ‘Nkamboonzi nibali kundeeteeta munkombe lyabo?’ Pesi akaambo kakuti mwanakazi wakali kundiyiisya Bbayibbele, wakali kunditondeezya luzyalo lwachoonzyo, zyakapa kuti ndimusyome.” Niinzi zyakazoochitika akaambo kakuti wakatondeezegwa luzyalo? Anne wakati, “Ndakazoosaanguna kubikkila maanu kuzintu nzindakali kwiiya.”

Luzyalo Lisa aAnne ndubakatondeezegwa abamwi bamumbungano, lwakabasika aamoyo alubo lwakapa kuti bayande kwiiya kasimpe. Luzyalo ndubakatondeezegwa aambungano, lwakabagwasya kuti basaangune kusyoma Leza abakombi bakwe.

TOBELEZYA LEZA MUKUTONDEEZYA BAMWI LUZYALO

Bamwi bavuzya kwaambuula munzila yaluzyalo kumwi kabamwemwetela akaambo kakuti mbubakakomezegwa. Eezi zilikabotu loko. Nikuba oobo, kuba aaluzyalo akaambo kakuti mbutwakakomezegwa teenkuko pe akulikke kuyandikana kuti tutondeezye bamwi luzyalo luzwa kuli Leza.—Kozyanisya a Milimo 28:2.

Luzyalo lwachoonzyo luzwa kuli Leza muchelo wamuuya uusalala. (Gal. 5:22, 23) Nkinkaako, tweelede kugwasigwa aamuuya uusalala kuti tukonzye kuba aaluzyalo luli boobu, eezi ziyootugwasya kuti tukonzye kutobelezya chikozyano chaJehova aJesu. Akaambo kakuti tuli maKristu, tulabayanda bamwi. Nkinkaako, kuyanda Jehova abantu, nkuko kweelede kupa kuti tube aaluzyalo. Kuti twachita oobo, luzyalo lwesu luyoozwa aansi aamoyo alubo tuyootambulika kuli Leza.

MBAANI MBITWEELEDE KUTONDEEZYA LUZYALO?

Nkuuba loko kutondeezya luzyalo kubantu batutondeezya luzyalo abantu mbituzi. (2 Sam. 2:6) Imwi nzila yakubatondeezya luzyalo nkwiinda mukubalumba. (Kol. 3:15) Pesi kujana twachita biyeni kuti twabona kuti umwi muntu teeleli pe kuti tumutondeezye luzyalo?

Amuyeeye chikozyano eechi: Jehova nchikozyano chibotu loko chakutondeezya bamwi luzyalo. Alubo Jwi lyakwe lituyiisya chiiyo chibotu loko atala ankani eeyi yakutondeezya bamwi luzyalo. Bbala lyakuti “luzyalo” lyakabelesegwa kwaziindi zyiingi loko muMagwalo aachiKristu aachiGrikki. Leza ututondeezya biyeni luzyalo?

Jehova ulikubatondeezya luzyalo bantu boonse, kwiinda mukubapa zintu ziyandikana kuti bayinkilile kunembo kabapona. (Mt. 5:45) Kwaamba choonzyo, nikuba bantu kabatanamuziba pe, Jehova wakali kubatondeezya luzyalo. (Ef. 2:4, 5, 8) Muchikozyano, wakapa Mwanaakwe simuzyalwaalikke kuti afwide bantu boonse. Mwaapostolo Pawulu wakalemba kuti, Jehova wakatupa chinunuzyo akaambo “kaluzyalo lwa Leza lunji kapati.” (Ef. 1:7) Mukuyungizya, Jehova taleki pe kutuyiisya akutuzulwidwa, nikuba kuti ziindi zyiingi nga twamubisizya akumunyemya. Majwi aakwe amalayilile aakwe ali mbuli “lusuunsu” lwamvula. (Dt. 32:2) Tatukonzyi pe kumubbadala Jehova akaambo kaluzyalo ndwatutondeezya. Kwaamba choonzyo, tuyookonzya kupona kukabe kutamani akaambo kaluzyalo lwaLeza.—Kozyanisya a 1 Petro 1:13.

Zilaantanganana kuti, luzyalo ndwatutondeezya Jehova, lupa kuti tuyande kuswena aafwiifwi anguwe alubo lulatusungwaazya. Eezi zituyiisya kuti tatweelede kusaluula bantu mbituyanda kutondeezya luzyalo, pesi tweelede kutobelezya Jehova kwiinda mukubatondeezya luzyalo bantu boonse buzuba abuzuba. (1 Tes. 5:15) Kuti twakkala katutondeezya bamwi luzyalo, bantu bayooswena aafwiifwi andiswe mbuli mbubaswena aafwiifwi amulilo muchiindi champeyo. Eezi ziyoopa kuti bamumpuli, bakombima, babelesima, basichikoloma abasimayakilane bamvwe kabaangunukide kubaamwi andiswe.

Yeeya mbubakonzya kugwasigwa bamumpuli yako naakuti bamumbungano kuti waambuula aabo munzila yaluzyalo naakuti wabachitila zintu zitondeezya kuti ulaaluzyalo. Amwi mumbungano yanu kuli umwi uuyanda kugwasigwa kubamba ng’anda, kusalazya lubuwa naakuti kuulilwa zintu. Alubo kuti waswaana umwi muntu mumulimu wakukambawuka, uuyanda kugwasigwa, weelede kumugwasya.

Atutobelezye Jehova, kwiinda mukubelesya majwi akuchita zintu zitondeezya kuti tweendelezegwa ‘aamulawu waluzyalo.’