CHIIYO 50
LWIIMBO 135 Jehova Utwaambila Kuti: “Kosongwaala Mwanaangu”
Nibazyali Amugwasye Bana Banu Kuti Babe Aalusyomo Lusimide
“Mulibonene amulikke kuyanda kwaLeza kubotu, kutambulika alubo kumaninide.”—ROM. 12:2.
NZITUTAYIYE
Muchiiyo eechi, bazyali balayiya mbubakonzya kwaambuuzyania kabotu abana babo ambubakonzya kubagwasya kuti babe aalusyomo lusimide muli Leza amuBbayibbili.
1-2. Niinzi nzibeelede kuchita bazyali kuti mwana wabuzya mibuzyo iili atala azintu nzitusyoma zili muBbayibbili?
BANTU biingi balazumina kuti kukomezya bana mulimu mupati. Kuti kuli muzyali uuli aamwana muniini, tulakulumba akaambo kakubeleka changuzu nkulikuchita kuti mwana wako abe aalusyomo lusimide. (Dt. 6:6, 7) Mwanaako nayobukomena ulakonzya kusaanguna kubuzya mibuzyo iili atala azintu nzitusyoma zili muBbayibbili zili mbuli zyeelelo zyaJehova zili atala akulijata.
2 Kumasaangunino, ulakonzya kukataazikana amibuzyo njali kubuzya mwanaako. Mibuzyo njali kubuzya ilakonzya kupa kuti ubonaanga takwe lusyomo pe muli Leza amuBbayibbili. Pesi bana nibali kukomena beelede kubuzya mibuzyo kuchitila kuti babe aalusyomo lusimide. (1 Kor. 13:11) Nkinkaako, taakwe kaambo keelede kupa kuti ukataazikane chiindi nibabuzya mibuzyo. Ulakonzya kubelesya mweenya ooyo kuti ubagwasye kuti bayeeyesesye alubo nuchita oobo nga ulikusimya lusyomo lwabo muli Leza amuBbayibbili.
3. Tulalanga-langaanzi muchiiyo eechi?
3 Muchiiyo eechi, tulabona bazyali nzibakonzya kuchita kuti bagwasye bana babo kuti (1) basimye lusyomo lwabo, (2) babone mbuzibagwasya zyeelelo zyaJehova zili atala akulijata (3) akuti bayiminine nzibasyoma. Nitwanoolanga-langa zintu eezi, tulabona kuti nkamboonzi nikuyandikana kuti bana babuzye mibuzyo azintu bazyali nzibakonzya kubelesya chiindi nibaambuuzyania aabana babo atala azintu nzitusyoma.
GWASYA MWANAAKO KUTI ABE AALUSYOMO LUSIMIDE
4. Njiili mibuzyo njibakonzya kubaayo bana?
4 Bazyali bachiKkristu balizi kuti kuba aalusyomo kuli Leza takukonwi biya pe. Bazyali aabo teebakazyalwa kabali aalusyomo muli Jehova pe, mbukubede akubana babo. Mukuya kwachiindi, bana babo balakonzya kuba aamibuzyo iili mbuli yakuti, ‘Ndizizi biyeni kuti Leza mpali choonzyo? Ndeelede kuzisyoma na choonzyo nzilyaamba Bbayibbili?’ Bbayibbili litusungwaazya kuti tubelesye “maanu” akuti ‘tube aachoonzyo azintu zyoonse.’ (Rom. 12:1; 1 Tes. 5:21) Nikuba oobo, niinzi nzweelede kuchita kuti ugwasye bana bako kuti babe aalusyomo lusimide?
5. Niinzi nzibeelede kuchita bazyali kuti bagwasye bana babo kuti bazisyome nzilyaamba Bbayibbili? (Baroma 12:2)
5 Sungwaazya mwanaako kuti aliyandwiide bukamboni bwakuti nzilyaamba Bbayibbili nzyachoonzyo. (Bala Baroma 12:2.) Kuti bana babuzya mibuzyo, amuubone kawuli mweenya wakubatondeezya mbubakonzya kujana nsandulo kwiinda mukubelesya zibelesyo zyakuyanduulisisya nzitupedwe zili mbuli Watch Tower Publications Index aBbuku Ligwasya Kuvwuntauzya lya Bakamboni ba Jehova. Mubbuku Ligwasya Kuvwuntauzya aamutwe uuti, “Ibbaibbele,” balakonzya kulanga aansi aamutwe utii, “Lyakasololelwa Amuuya wa Leza” kuti babone bukamboni butondeezya kuti nikuba kuti Bbayibbili lyakalembwa aabantu, pesi ‘ndijwi lya Leza.’ (1 Tes. 2:13) Muchikozyano, ulakonzya kuyanduulisisya kuchitila kuti azibe zyiingi atala amuunzi waNiniva. Chiindi, basikulanga-langa makani aamuBbayibbili bakali kwaamba kuti muunzi waNiniva teewakaliwo pe, pesi kuma 1850 kwakajanika matongo aamuunzi ooyo. Zyakali kutondeezya kuti nzilyaamba Bbayibbili atala amuunzi ooyo nzyachoonzyo. (Zef. 2:13-15) Kuti bajane makani miingi aali atala ambubwakazuzikizigwa bupolofita bwamuBbayibbili atala akunyonyoonwa kwamuunzi waNiniva, balakonzya kulanga chiiyo chiti, “Mwalizi Na?” chili muNgaziyakulinda yakwiiya yamuNovember 2021. Kuti bana banu beezyanisya nzibayiya mumabbuku eesu amumabbuku aakunyika aasyomeka, zilakonzya kubagwasya kuti babe aalusyomo lwakuti nzilyaamba Bbayibbili nzyachoonzyo.
6. Niinzi nzibakonzya kuchita bazyali kuti bagwasye bana babo kuti babone bukamboni butondeezya kuti nzilyaamba Bbayibbili nzyachoonzyo? Amba chikozyano. (Langa chifanikisyo.)
6 Gwasya mwanaako kuti abone bukamboni kuti nzilyaamba Bbayibbili nzyachoonzyo. Bazyali balakonzya kuba aamyeenya myiingi kuti baambuule aabana babo atala aBbayibbili naakuti akuba aalusyomo muli Leza. Myeenya eeyi ilakonzya kuba chiindi nibaswaya muziyemu iili kumutabi wawofisi waBakamboni baJehova naakuti nibaswaya mapakki. Nimulokuswaya muziyemu, mulakonzya kugwasya mwanaanu kuti abone kuti zintu zyakachitika chiindi zimugwasya biyeni kuti abe aalusyomo lwakuti zintu nzilyaamba Bbayibbili nzyachoonzyo. Bana banu balizi na kuti zina lyaLeza lilajanika aabbwe lizibinkene kuti ndiBbwe lyakuMowabbu lyaba aaminyaka iili 3 000? Bbwe eelyo lizibinkene kuti ndiBbwe lyakuMowabbu lilajanika kuMuziyemu yaLouvre iili muParis kuFrance. Alubo kapanzi kaBbwe eelyo kalajanika mukaanda kalembedwe kuti, “The Bible and the Divine Name” kumawofesi mapati aaBakamboni baJehova kuWarwick iili muNew York. Bbwe lyakuMowabbu litondeezya kuti, Mwaami Mesha wakuMowabbu wakapapila ma-Israyeli. Eezi zileendelana anzilyaamba Bbayibbili. (2 Bam. 3:4, 5) Bana banu nibalibonena chantongola meso bukamboni butondeezya kuti nzilyaamba Bbayibbili nzyachoonzyo, lusyomo lwabo lulasima.—Yezyanisya aa 2 Makani 9:6.
Gwasya bana bako kuti babe aachoonzyo atala azintu nzibasyoma kwiinda mukwaambuuzyania atala azintu zijanika mumuziyemu? (Langa fuka 6)
7-8. (a) Niinzi nzitukonzya kwiiya kuzintu zyakalengwa? Amba chikozyano. (Langa chifanikisyo.) (b) Njiili mibuzyo iikonzya kugwasya bana banu kuti basyome kuti kuli Mulengi?
7 Amusungwaazye bana banu kuti bayeeyesesye atala azintu zyakalengwa. Nimuyabweenda musokwe naakuti mupakki, amutondeezye bana banu minsamu iisiyene-siyene mpawo mubatondeezye matu aaminsamu eeyo. Nikuba kuti minsamu eeyo ilisiyene-siyene, pesi ili aatweengo tukozyenie aamatu. Nkamboonzi? Akaambo kakuti matu aayo akapangwa aamuntu uuchenjede alubo uuli aabusongo. Muchikozyano, zintu zyiingi zyakalengwa zipangidwe kazili aashepu iili aakakuzyunguluka. Basayensi baba aaminyaka myiingi kabalikulanga-langa atala amashepu aayo. Chiindi nolanga-langa mbuzipangidwe zintu zisiyene-siyene, ulajana chimwi chintu chikozyenie aazintu eezyo. Mashepu aaya alajanika mumilalabungu yanyenyeezi, munkumba, mumatu aaminsamu amumitwe yamasanifulawa.a
8 Kuchikolo, bana banu balakonzya kwiiya mashepu aakozyenie aali muzintu zisiyene-siyene zyakalengwa. Muchikozyano, misiko yaminsamu nga yaanzaana yaba aampanda, mpawo aampanda eezyo nga kwaba mitabi. Ngwani wakapa kuti minsamu ilipasuule munzila iili boobo mbotu loko? Ngwani wakalenga minsamu eeyo? Chiindi bana banu nibayeeyesesya atala amibuzyo iili boobu, zilakonzya kupa kuti babe aalusyomo lusimide lwakuti Leza nguwe wakalenga zintu zyoonse. (Heb. 3:4) Bana banu nibayabukomena, mulakonzya kubabuzya mubuzyo wakuti, “Kuti Leza kali nguwe wakatulenga, tazichiti na kuti atupe milawu iili atala akulijata iikonzya kutupa kuti tubotelwe?” Mulakonzya kubabuzya kuti milawu eeyo twiijana muBbayibbili.
NASA, ESA, aHubble Heritage (STScl/AURA)-ESA/Hubble Collaboration
Ngwani wakapanga mashepu mabotu muzintu zyakalengwa? (Langa fuka 7-8)
GWASYA BANA BAKO KUTI BABONE KUTI ZYEELELO ZYAKULIJATA ZILI MUBBAYIBBILI ZIGWASYA MBABO
9. Niinzi zikonzya kupa kuti bana banu babuzye mibuzyo iili atala azyeelelo zyakulijata zili muBbayibbili?
9 Chimwi chiindi, bana banu balakonzya kuba aamibuzyo iili atala anzilyaamba Bbayibbili atala akulijata. Amubuzye kuti niinzi chapa kuti babuzye mibuzyo eeyo. Baba aamibuzyo eeyo akaambo kakuti kuli kubayumina na kwaambuuzyania aabamwi naakuti tabakonzyi pe kwiiminina nzibasyoma kunkani eeyo. Kazitakwe ndaba pe kuti bana banu balikuswaana penzi lili, amubagwasye kuti babone kuti zyeelelo zyakulijata zili muBbayibbili zigwasya ndiswe kamubelesya bbuku liti, Mbukonzya Kubotelwa Mubuumi Kukabe Kutamani!b
10. Niinzi zikonzya kugwasya bana banu kuti babe aabweenzinyina aJehova?
10 Gwasya bana bako kuti babe beenzinyina baJehova. Chiindi nimwiiya Bbayibbili abana banu, amubelesye mibuzyo azikozyano zili mubbuku liti, Mbukonzya Kubotelwa Mubuumi Kukabe Kutamani! kuti bamvwisisisye kuti Jehova umvwa biyeni atala azintu zisiyene-siyene. (Tus. 20:5) Muchikozyano, chiiyo 8 chikozyanisya Jehova amweenzuma ulaaluyando uutupa malayilile aatukwabilila alubo aatugwasya. Chiindi nimuli kwaambuuzyania atala a 1 Johane 5:3, mulakonzya kubuzya mubuzyo wakuti, “Kuziba kuti Jehova mweenzuma uulikabotu, kupa kuti tuzibone biyeni zintu nzyatubuzya kuti tuchite?” Mubuzyo ooyu ubonekaanga muuba, pesi ulakonzya kugwasya bana banu kuti babone kuti milawu yaLeza itondeezya kuti ulatuyanda.—Is. 48:17, 18.
11. Niinzi nzimukonzya kuchita kuti mugwasye bana banu kubona mbukuyandikana kuswiilila malayilile aamuBbayibbili? (Tusimpi 2:10, 11)
11 Amwaambuuzyanie mbukugwasya kubelesya malayilile aali muBbayibbili. Chiindi nimubala Bbayibbili naakuti nimubala lugwalo lwabuzuba, amwaambuuzyanie atala amalayilile aamuBbayibbili mbaalikugwasya mpuli yanu. Muchikozyano, bana banu balibuzi na bubotu bubawo kuti babeleka changuzu akuti baamba kasimpe. (Heb. 13:18) Alubo ulakonzya kupandulula kuti kubelesya malayilile aamuBbayibbili kumugwasya biyeni kuti mube aamibili iisimide akuti mubotelwe. (Tus. 14:29, 30) Kuti mwana wanu wamvwisisisya kuti kumugwasya biyeni kutobelezya malayilile aamuBbayibbili, kulamugwasya kuti abelesye malayilile aayo buzuba abuzuba.—Bala Tusimpi 2:10, 11.
12. Umwi mukwesu amwanakazaakwe, bamugwasya biyeni mwanaabo kuti abone mbaagwasya malayilile aamuBbayibbili?
12 Umwi mukwesu wakuFrance uutegwa Steve wakapandulula nzibachita amwanakazi wakwe kuti bagwasye mwanaabo mulombe Ethan kuti abone kuti milawu yaJehova itondeezya biyeni kuti ulatuyanda. Mukwesu ooyo wakati: “Nga twabuzya mwana wesu kuti, ‘Nkamboonzi Jehova nayanda kuti tuswiilile malayilile aaya? Malayilile aaya atondeezya biyeni kuti Jehova ulatuyanda? Niinzi zikonzya kuchitika kuti twaleka kwaabelesya?’” Kwaambuuzyania ooku kwakagwasya Ethan kuti ayande kuswiilila malayilile aaJehova aali atala akulijata. Steve wakayungizya kuti: “Makanze eesu ngakugwasya Ethan kuti abone kuti Bbayibbili lili aabusongo kwiinda bantu.”
13. Bazyali kujana babagwasya biyeni bana babo kuti babelesye malayilile aamuBbayibbili? Amba chikozyano.
13 Amuyiisye bana banu kuti babelesye malayilile aamuBbayibbili. Muchikozyano, mwana wanu ulakonzya kukumbilwa kuti abale lumwi lwaano kuchikolo. Lwaano oolo kulakonzeka kuti luli atala abantu bachita bwaamu naakuti bayaka biya akunyema. Mpawo lwaano oolo lulembedwe munzila iichitaanga nzibachita bantu aabo teezibi pe. Mulakonzya kugwasya mwanaanu kuti ayeeyesesye atala azintu nzibachita bantu aabo kuti Jehova uzibona biyeni. (Tus. 22:24, 25; 1 Kor. 15:33; Flp. 4:8) Eezi zilakonzya kugwasya mwanaanu kuti akambawukile ticha wakwe abana bachikolo chiindi nibaambuuzyania atala alwaano oolo.
AMUGWASYE BANA BANU KUTI BAYIMININE NZIBASYOMA
14. Njiili nkani iikonzya kupa kuti maKkristu bachikomena bayoowe alubo nkamboonzi?
14 MaKkristu bachiniini, chimwi chiindi kulakonzya kubayumina kuti bayiminine nzibasyoma. Nkani yakulisandukila kwazintu ilakonzya kupa kuti bayoowe. Nkamboonzi? Akaambo kakuti maticha alakonzya kwaamba kuti nkani yakulisandukila kwazintu njachoonzyo teeyakubeja pe. Kuti kuli muzyali, niinzi nzuyelede kuchita kuti ugwasye mwanaako kuti akonzye kwiiminina nzyasyoma?
15. Niinzi zikonzya kugwasya maKkristu bachikula kuti babe aachoonzyo atala azintu nzitusyoma?
15 Gwasya mwanaako kuti abe aalusyomo muzintu nzitusyoma. Bana banu tabeelede kuba aabweeme pe akaambo kakuti basyoma kuti kuli Mulengi. (2 Tim. 1:8) Nkamboonzi? Akaambo kakuti nikuba basayensi biingi balasyoma kuti zintu zipona teezyakalipanga pe azilikke. Basayensi aaba bakabona bukamboni bwakuti kuli muntu ulaabusongo wakapanga bumpiyo-mpiyo buli muzintu zipona. Basayensi aaba tabazuminani pe anjiisyo yakulisandukila kwazintu iiyiisigwa muzikolo zyiingi. Kamwi kaambo kakonzya kugwasya bana banu kuti babe aalusyomo lusimide akuti babe aachibindi, nkakuziba kuti niinzi zyakapa kuti basayensi abakwesu abachizi basyome kuti zintu zyoonse zipona zyakalengwa biya.c
16. Bazyali kujana bamugwasya biyeni mwanaabo kuti apandulwide bamwi kuti nkamboonzi nasyoma kuti kuli Mulengi? (1 Petro 3:15) (Langa chifanikisyo.)
16 Gwasya mwanaako kuti apandulule kuti nkamboonzi nasyoma kuti kuli Mulengi. (Bala 1 Petro 3:15.) Mulakonzya kulanga-langa zyiiyo zili aajw.org zili atala akulengwa kwazintu akulisandukila kwazintu. Kuzwa waawo, ulakonzya kulekela mwanaako kuti asale nkani njakonzya kupandulwida beenzinyina kuti kuli Mulengi. Weelede kugwasya mwanaako kuti tayelede kukazyania aabasichikolonyina pe. Musungwaazye kuti apandulule nkani eeyo mumajwi mawuba kuti umwi muntu kayanda kuziba zyiingi atala ankani eeyo. Muchikozyano, umwi sichikolonyina ulakonzya kwaamba kuti, “Ime ndisyoma zintu nzindibona, pesi Leza nsinamubona pe.” MuKkristu wachiniini ulakonzya kusandula kuti, “Atuteedi uyobweenda musokwe kule abantu, mpawo wabona chikala, niinzi nzukonzya kuyeeyela? Kuti wayeeyela kuti chikala eechi chakapangwa aamuntu, ubonaanga tazikwe mutwe na kwaamba kuti zintu ziliwo zyakapangwa aawumwi muntu?”
Wambuula munzila nguba chiindi nwaambuula aabasichikolonyokwe (Langa fuka 16-17)d
17. Niinzi nzibakonzya kuchita bazyali kuti basungwaazye bana babo kuti bayanduule myeenya yakukambawukila bamwi? Amba chikozyano.
17 Sungwaazya mwanaako kuti ayanduule myeenya yakuti akambawukile bamwi. (Rom. 10:10) Tulakonzya kweezyanisya kuyiisya bamwi Bbayibbili amuntu uufundila kulizya bbanjo. Kumasaangunino, ulakonzya kusaanguna kuyiila zintu zichipide. Mukuya kwachiindi, nga kwazoomuubila nikuba kulizya zintu ziyumu. Munzila iikozyenie, kumasaangunino muKkristu wachiniini ulakonzya kukambawukila bamwi kabelesya ntalisyo nguba. Muchikozyano, ulakonzya kubuzya sichikolonyina kuti, “Ulizi na kuti madizayini aazintu nzibapanga basayensi bakkopa kuzintu zyakalengwa. Nkaka kavidiyo katondeezya nzindilikwaamba.” Naazwa aakumutondeezya kavidiyo kali muchipanzi chiti, Sena Cakalengwa Buya? ulakonzya kwaamba kuti, “Kuti basayensi kabalumbayizigwa akukkopa madizayini aazintu zyakalengwa kale, kutegwani amuntu wakazilenga zintu eezyo?” Kubelesya ntalisyo nguba, kulakonzya kupa kuti sichikolonyina ayande kumvwa zintu zyiingi.
AMWIINKILILE KUNEMBO KUGWASYA BANA BANU KUTI BASIMYE LUSYOMO LWABO
18. Niinzi nzibeelede kuchita bazyali kuti bayinkilile kunembo kugwasya bana babo kuti babe aalusyomo lusimide muli Leza?
18 Tukkala munyika muzwide bantu batamusyomi pe Jehova. (2 Pet. 3:3) Nkinkaako, nibazyali chiindi nimwiiya Bbayibbili abana banu, amubasungwaazye kuti bayanduule nkani zikonzya kubagwasya kuti basyome Jwi lyaLeza azyeelelo zyakwe zyakulijata. Amugwasye bana banu kuti babe aalusyomo lusimide muli Jehova kwiinda mukwaambuula zintu nzyaakalenga kamulaamwi ambabo. Amwaambuuzyanie aabana banu atala abumwi bupolofita bwamuBbayibbili bwakazuzikizigwa kale. Kwiinda zyoonse, amukombe kamulaamwi amwanaanu alubo kamuli kulyaamba zina lyakwe munkombyo. Kuti mwachita oobo, mulakonzya kuba aachoonzyo chakuti Jehova uyoomulongezya akaambo kakubeleka changuzu nkumulokuchita kuti mugwasye mwana wanu kuti abe aalusyomo mulinguwe.—2 Mak. 15:7.
LWIIMBO 133 Amukombe Jehova Mubukubusi
a Kuti ujane makani miingi atala ankani eeyi, langa vidiyo itii, The Wonders of Creation Reveal God’s Glory aajw.org.
b Kuti bana banu bakamaninsya kwiiya bbuku liti, Mbukonzya Kubotelwa Mubuumi Kukabe Kutamani!, mulakonzya kulanga zimwi zyiiyo zili muchipanzi 3 a 4 zili atala azyeelelo zyakulijata zili muBbayibbili.
c Langa chiiyo chiti, “Why We Believe in a Creator” mu-Amubuke! yaChikuwa, yamuSeptember 2006 amukabbuku kati, The Origin of Life—Five Questions Worth Asking. Kuti ubone zimwi zikozyano, yebela mavidiyo aajw.org aajanika muchipanzi chiti, Viewpoints on the Origin of Life.
d BUPANDULUZI BWAACHIFANIKISYO: Kamboni wachiniini ulikutondeezya sichikolonyina uuyandisya kutola mafoto kabelesya tunchina tutolela mujulu, kavidiyo kali aachipanzi chiti, Sena Cakalengwa Buya?