LAYIBBULALI IJANIKA A-INTANETI yaWatchtower
LAYIBBULALI IJANIKA A-INTANETI
yaWatchtower
Chitonga (Zimbabwe)
  • BBAYIBBELE
  • MABBUKU
  • MISWAANGANO
  • mwbr17 May map. 1-6
  • Ajanika Makani aKabbuku Kamuswaangano waBuumi Amulimu Wesu

Vidiyo njulikuyanda tiijaniki pe

Utulekelele, kulizyachitika vidiyo niyalikuyanda kujula

  • Ajanika Makani aKabbuku Kamuswaangano waBuumi Amulimu Wesu
  • Ajanika Makani aKabbuku Kabuumi Amulimu Wesu (2017)
  • Tutwe tuniini
  • MAY 1-7
  • MAY 8-14
  • MAY 15-21
  • MAY 22-28
  • MAY 29–JUNE 4
Ajanika Makani aKabbuku Kabuumi Amulimu Wesu (2017)
mwbr17 May map. 1-6

Ajanika Makani aKabbuku Kamuswaangano waBuumi Amulimu Wesu

MAY 1-7

LUBONO LUZWA MUJWI LYALEZA | JEREMIYA 32-34

“Chitondeezyo Chakuti maIsrayeli Bakali Kuyooboozegwa”

it-1 105 ¶2

Anatoti

Jeremiya wakali kuzwa kuAnatoti pesi ‘wakali musinsimi wakatali kulemekwa’ abantu bakulimbabo nkaambo bakali kumupenzya akaambo kakuti wakali kubabuzya makani aachoonzyo azwa kuli Jehova. (Jer 1:1; 11:21-23; 29:27) Nkinkaako, Jehova wakaambilizya mapenzi akali kuyoochitika kunembo alubo eezi zyakachitika chiindi bantu bakuBbabbiloni nibakazunda muunzi ooyo. (Jer 11:21-23) Muunzi waJerusalemu kuutananyonyoonwa, Jeremiya wakawula muunda wakali kuAnatoti kumwana wawisilenzi, zyakali kwiiminina kuti maIsrayeli bakali kuyoozwa mubuzike. (Jer 32:7-9) Bantu bakusaanguna kuzwa kubuzike bakali bantu bakuAnatoti bakali 128 alimwi bakali kuzulwidwa aZerubbabbeli alubo muunzi wakuAnatoti ulaambidwe mumasena bantu mubakakkala, zyakazuzikizya businsimi bwaJeremiya.​—Ezr 2:23; Neh 7:27; 11:32.

w07 3/15 11 ¶3

Makani Aazwa Mubbuku lyaJeremiya

32:10-15​—Nkamboonzi Jeremiya naakabelesya magwalo aabili achizuminano? Lugwalo lwakajulidwe, lwakali lwabumboni. Lwakajalidwe, lwakali kutondeezya kuti zilembedwe mulugwalo lujulidwe nzyachoonzyo alubo bakali kulujula kuti bayanda kubona kuti luleendelana na alwakajulidwe. Jeremiya wakatusiila chikozyano chakutobela mulawu nikuba chiindi naakali kuuzizyania achibbululu chakwe naa munkombinyina.

jr 152 ¶22-23

“Sa Teekwakali Kuziba Ndime?”

22 Uyootobelezya Jehova na ikuti umwi muntu wakubisizya kwiinda mumajwi naa mumichito? Jehova wakabuzya maIsrayeli kuti wakali ‘kuyoobasalazya’ mbalekelela. (Bala Jeremiya 33:8.) Jehova ulabasalazya bantu bakasanduka kwiinda mukuluba zibi nzibakachita kuchitila kuti bayinkilile kunembo akumukomba. Pesi eezi tazyaambi kuti muntu wasalazigwa tachikwe chibi naa kuti wamaninina. Nikuba boobo, kuli nzitwiiya kuli Leza atala ambabasalazya. Tulakonzya kuluba kubisya nkwaakatuchitila umwi muntu, alubo eezi zyaamba kuti tatuchichiyeeyi chibi chamuntu ooyo. Zichitika biyeni eezi?

23 Atuti wapegwa nchinga. Ikuti yaba angula kujana wiisowa na? Tuyisowi pe. Pesi ulayigwisya kabotu ngula, mpawo uyipente lubo nchinga yako. Kuchita oobo kutondeezya kuti uyanda kuti ikkale kayiboneka kabotu akuti uyibelesye kwachiindi chilamfu. Mbuli mbubeleka changuzu kukusalazya nchinga, uyoobeleka changuzu kuti utayeeyi kubisya nkwaakachitilwa awumwi mukwesu naa muchizi. Toyelede kunooyeeya zintu zichisya moyo nzyaakakuchitila naa majwi atali kabotu. Kuluba zintu eezi zibi kutondeezya kuti ulikusalazya zintu nzyakakubisizya kuchitila kuti ube amaboneno aali kabotu atala amuntu ngwakalekelela. Kuba abamaboneno aali kabotu amuntu ngwaakalekelela, kulakonzya kupa kuti mumvwanane lubo nikuba kuti kwakali kubaanga tamuzomvwanani pe.

Kuyanduula Lubono muJwi lyaLeza

jr 173 ¶10

Chizuminano Chipya Chilakonzya Kutugwasya

10 Jeremiya wakaambilizya atala akuboola kwaOoyo wakali kulangilwa, Mesiya wakali “mutabi” waDavida. Kuleelela kuti aambwe oobo. Nikuba chiindi Jeremiya kachili musinsimi, lunyungu lwaDavida lwabwaami lwakali lwanyonyoonwa. Pesi chisiko teechakafwide pe. Mukuya kwachiindi, Jesu wakazyalwa kulunyungu lwaDavida. Alubo wakali kuyoopegwa zina lyaamba kuti “Jehova mbululami bwesu,” zitondeezya bululami bwaLeza. (Bala Jeremiya 23:5, 6.) Jehova wakazumizya kuti Mwanaakwe simuzyalwa-alikke apenzegwe akujayigwa. Mpawo kweendelana abululami bwakwe, Jehova wakabelesya chinunuzyo ‘chamutabi’ waDavida kuti tulekelelwe zibi. (Jer. 33:15) Eezi zyakapa kuti bamwi bajane “lululamiko lwabuumi” akuti bananikwe amuuya uusalala zyaamba kuti bali muchizuminano chipya. Bantu bamwi batali muchizuminano eechi balakonzya kugwasigwa kwiinda mulinchicho akaambo kabululami bwaLeza mbaakatondeezya, mbuli mbututabone kunembo.—Rom. 5:18.

w07 3/15 11 ¶4

Makani Aazwa Mubbuku lyaJeremiya

33:23, 24—Njiili ‘mikowa iibili’ yaambwa mulugwalo oolu? Umwi wakali mukowa wabaami bakali kuzwa kulunyungu lwaMwaami Davida alimwi umwi wakali mukowa wabapayizi wakali kuzwa kulunyungu lwaAroni. Niwakanyonyoonwa muunzi waJerusalemu atempele lyaJehova, kwakabonekaanga bwaami bwakwe abukombi bwakwe zyakali zyamana.

MAY 8-14

LUBONO LUZWA MUJWI LYALEZA | JEREMIYA 35-38

“Ebbedi-melekki Taakali Kuyoowa Alimwi Wakali Aluzyalo”

it-2 1228 ¶3

Zedekkiya

Zedekkiya wakatondeezya kuyoowa bantu nkaambo wakazumizya baalumi bapati bakakumbila kuti bajaye Jeremiya kabaamba kuti wakali kuyoosezya bantu bakali mumapenzi. Zedekkiya wakati: “Mbubo, uli mumaanza aanu, nkaambo mwami tajisi cintu ncakonzya kucita kumukasya.” Pesi Zedekkiya wakazumina chikumbizyo chaEbbedi-melekki chakufutula Jeremiya alubo wakabuzya Ebbedi-melekki kuti ayinke abaalumi bali 30 kuti bakamugwasye. Alubo Zedekkiya wakaambuula aJeremiya chakusisikizya. Mwaami wakabuzya Jeremiya kuti taakali kuyoomujaya pe akuti taakali kuyoozumizya bantu kuti bajaye Jeremiya. Pesi Zedekkiya wakayoowa kusubulwa amaJuda bakali kumvwanana abaKkasidi, nkinkaako taakaswiilila majwi aJeremiya akuchenjezya akuti azumizye bantu bakuBbabbuloni kuti babweze muunzi. Alubo mwaami wakatondeezya kuyoowa bantu kwiinda mukubuzya Jeremiya kuti atabuzyi baalumi bapati bakali kuyanda kuziba kuti mwaami wakali kwambuulaanzi anguwe chakusisikizya.—Jer 38:1-28.

w12 5/1 31 ¶2-3

Sikulumbula Bantu Boonse Bamukomba

Ebbedi-melekki wakaliini? Wakali nkume-nkume yamung’anda yaMwaami Zedekkiya mweendelezi wabwaami bwaJuda. Ebbedi-melekki wakapona muchiindi chaJeremiya alimwi Jeremiya wakatumidwe aLeza kuti akachenjezye baami baJuda bakatali kusyomeka atala alunyonyooko lwakali kuza. Nikuba kuti Ebbedi-melekki wakali kubeleka abantu batakombi Leza wakasimpe, pesi wakali kulemeka Leza aJeremiya. Kusyoma Leza Ebbedi-melekki nkwaakali kuchita kwakasunkwa chiindi baalumi bapati nibakabejelezya Jeremiya akumuwaalila mumugodi wakali amadaka kabayanda kuti afwide mumo. (Jeremiya 38:4-6) Ebbedi-melekki wakachita biyeni?

Ebbedi-melekki taakayoowa kusubulwa abaalumi bapati alimwi wakabelesya bupampu. Wakayinka kuli Zedekkiya akumubuzya kuti Jeremiya taakali kujatwa kabotu. Amwi kali kutondeka baalumi aabo, wakabuzya mwaami kuti: ‘Aaba bantu bamubisizya Jeremiya.’ (Jeremiya 38:9) Makanze aEbbedi-melekki akazwidilila, nkaambo Zedekkiya wakabuzya Ebbedi-melekki kuti ayinke abantu bali 30 kuti bakavune Jeremiya.

w12 5/1 31 ¶4

Sikulumbula Bantu Boonse Bamukomba

Ebbedi-melekki wakatondeezya luzyalo munzila iimbi. Wakabweza “zisani zideluukide azyakusama zikulukulu, waziselusya intambo kuli Jeremiya.” Nkamboonzi naakabelesya zisani zideluukide? Nkaambo wakali kuchitila kuti Jeremiya azibikke munkwa kuchitila kuti ntambo itamuchisi chiindi nibakali kumugwisya mumugodi.—Jeremiya 38:11-13.

Kuyanduula Lubono muJwi lyaLeza

it-2 759

MaRekkabbu

Jehova wakabotelwa nkaambo bakali kuswiilila. Kuswiilila nkubakachita wisi kwakasiyene akutaswiilila kwakachitwa amaJuda kuMulengi wabo. (Jer 35:12-16) Leza wakasyomezya maRekkabbu kuti: “Jonadabu mwana wa-Rekabu takooyoobula muntu wakwiima kubusyu bwangu abuniini mazuba oonse mane kukabe kutamani.”—Jer 35:19.

w98 1/15 18 ¶16-17

Atweende aLeza Lyoonse

16 Chigwasya nchakuti, Jehova utubuzya kuti bantu bayoowangunuka mubweendezi bwaBwaami bwaMesiya. (Intembauzyo 72:1-4, 16; Isaya 25:7, 8) Alubo utugwasya kuti tuzunde buyumu-yumu mbutuswaana mubuumi kwiinda mukutupa malayilile atugwasya kuti tubikkile maanu kuzintu ziyandikana. (Matayo 4:4; 6:25-34) Jehova ulatusimya akaambo kanzila njakabagwasyaayo babelesi bakwe bachiindi bakali kusyomeka. (Jeremiya 37:21; Jakobo 5:11) Ulatusimya kwiinda mukutuyiisya kuti nikuba chiindi nituli mubuyumu-yumu taleki pe kutuyanda. (BaRoma 8:35-39) Jehova usyomezya bantu bamusyoma kuti: “Nsikwe nenti kamulekelezye nokuba kuyoomuleka buyo pe, pe.”—BaHebrayo 13:5.

17 MaKristu bakasimpe batobelezya nzibayiisigwa kwiinda mukweenda aLeza kutali kutobelezya nzila zyanyika. Munyika zyiingi muli bantu bafwaba, bayeeya kuti kubweza chimwi chintu kumuntu uunotede kuchitila kuti akasanine mpuli yakwe teekubba pe. Pesi bantu beenda mulusyomo tabawutobeli pe muzeezo ooyu. Bachita ziyandwa aLeza alubo balangilila kuti ngubagwasya akaambo kakusyomeka kwabo. (Tusimpi 30:8, 9; 1 BaKorinto 10:13; BaHebrayo 13:18) Umwi mukamufu wakuIndia wakabona kuti kubeleka changuzu kulamugwasya. Wakabona kuti tayelede kukataazikana pe azintu zyiingi mubuumi, pesi kubikka Bwaami bwaLeza abululami bwakwe mubusena bwakusaanguna kupa kuti Leza amulongezye kwiinda mukujana zintu nzyayanda amwanaakwe. (Matayo 6:33, 34) Bakamboni biingi munyika yoonse basyoma Jehova kuti mayubilo aabo akuti ningazi njumu nikuba kuti baswaana mapenzi asiyene-siyene. (Intembauzyo 91:2) Mbusyoma na ayebo?

w95 8/1 5 ¶5-6

Buumi Bulikabotu Bwaba Afwiifwi

Mukuya kwachiindi, mwaami wakuBbabbiloni naakasinkilizya bantu bamuJerusalemu bakapapila Leza, bantu bakali ‘kulya nsima chakupimapima bulemu, achakukankama.’ (Ezekiele 4:16) Buumi bwakali buyumu nkaambo bakayintu bakali kulya bana babo. (Malilo 2:20) Nikuba kuti musinsimi Jeremiya wakali muntolongo akaambo kakukambawuka, pesi Jehova wakabona kuti Jeremiya wakeelede ‘kupegwa chinkwa chomwe abuzuba kuzwa kumugwagwa wabasikujika mazuba oonse zilyo zyamumuunzi nizyakatalina kumaninina.’—Jeremiya 37:21.

Jehova wakamuluba na Jeremiya chakulya nichakamana mumuunzi? Taakamuluba pe, nkaambo chiindi banaBbabbiloni nibakazunda muunzi, Jeremiya wakapegwa ‘mali yakuula chakulya alubo bakamuleka kuti ayinke.’—Jeremiya 40:5, 6; alubo bala Intembauzyo 37:25.

MAY 15-21

LUBONO LUZWA MUJWI LYALEZA | JEREMIYA 39-43

“Jehova Uyoopa Umwi Awumwi Kweendelana Amilimu Yakwe”

it-2 1228 ¶4

Zedekkiya

Kunyonyoonwa kwaJerusalemu. Kumamanino (mu607 B.C.E.), “mumwaka wakumi aumwi wabwami bwa-Zedekiya, mumweezi wane, mubuzuba bwamusanu aane bwamumweezi,” muunzi waJerusalemu wakanyonyoonwa. Nikwakaba mansiku, Zedekkiya abasilumamba, bakachija. Pesi nibakamweenzya mumabuwa ankanda yakuJericho, Zedekkiya wakatolwa kuRibbila kuli Nebbukkadinezari. Bana baZedekkiya bakajayigwa kalangide. Kweelede kuti bana baZedekkiya bakachili baniini nkaambo kuchiindi eecho wakali aminyaka iili 32 luzutu. Nibakajayigwa bana bakwe, Zedekkiya bakamugwisya meso, bamwaanga nsimbi mpawo bakamutola kuBbabbiloni nkwaakakufwida muntolongo.—2Bam 25:2-7; Jer 39:2-7; 44:30; 52:6-11; kozyanisya aJer 24:8-10; Ezk 12:11-16; 21:25-27.

w12 5/1 31 ¶5

Sikulumbula Bantu Boonse Bamukomba

Jehova wakazibona zyoonse zyakachitwa aEbbedi-melekki. Jehova wakabotelwa na anzizyo? Leza wakabelesya Jeremiya kuti abuzye Ebbedi-melekki kuti kunyonyoonwa kwaJerusalemu kwakali afwiifwi. Mpawo Leza wakapa Ebbedi-melekki lufutuko lwaambwa awumwi sichikolo kuti “luyindulwidwe kwaziindi zili musanu.” Jehova wakati: “Njookuvuna . . . Tokooyooabwa mumaanza aabantu . . . Ncobeni njokufutula . . . Tokooyoojazigwa ipanga . . . Buumi bwako buyooba bulumbu bwako.” Nkamboonzi Jehova naakasyomezya kukwabilila Ebbedi-melekki? Jehova wakamubuzya kuti: “Nkaambo kakuti ulasyoma ndime.” (Jeremiya 39:16-18) Jehova wakabona kuti Ebbedi-melekki taakachitila kuti wakali kuyandisya Jeremiya, pesi wakabona kuti wakali kusyoma Leza.

it-2 482

Nebbuzaradani

Nebbukkadinezari wakabuzya Nebbuzaradani kuti aangunune Jeremiya, alimwi Nebbuzaradani wakaambuula kabotu aJeremiya, kamubuzya kuti asale nzyayanda kuchita, alubo wakamusyomezya kumulangania akumupa zimwi zintu nzyaakali kuyanda. Alubo, Nebbuzaradani wakabuzigwa amwaami wakuBbabbiloni kuti asale Gedaliya kuti ayendelezye bantu bakasyeede. (2Bam 25:22; Jer 39:11-14; 40:1-7; 41:10) Nikwakiinda minyaka iili musanu mu602 B.C.E., Nebbuzaradani wakatola bamwi maJuda bakayubide mumyuunzi yakali afwiifwi kubuzike.—Jer 52:30.

Kuyanduula Lubono muJwi lyaLeza

w03 5/1 10 ¶10

Nga Wabuzya Na Kuti “Uli Kuli Jehova?”

10 Muunzi waJerusalemu niwakanyonyoonwa, alubo basilumamba baBbabbiloni nibakatola maJuda kubuzike, Johanani wakalibambila kuya kuEgepita kalaamwi amaJuda bakasyeede kuJerusalemu. Bakalibambila kweenda, pesi kabatanayenda, bakakumbila Jeremiya kuti akombe akuti ababuzizye makani kuli Jehova. Pesi nibakajana nsandulo njibakatali kulangilila, bakachita mbuli mbubakabambide. (Jeremiya 41:16–43:7) Zintu eezi zyakachitika tazitondeezyi na kuti, ikuti wayanduula Jehova ulalibonia kulinduwe?

it-1 463 ¶4

Minyaka Yazintu Zyakachitika Chiindi

Muunzi waJerusalemu wakasinkilizigwa Zedekkiya kali aminyaka iili 9 kayendelezya (mu609 B.C.E.), alimwi muunzi wakanyonyoonwa kali aminyaka iili 11 kayendelezya (mu607 B.C.E.), munyaka weendelana amunyaka wachi 19 Nebbukkadinezari kali kweendelezya (kuti twatalikila kubala mumunyaka ngwakabikkwa kuba mwaami mu625 B.C.E.). (2Bam 25:1-8) Mumweezi wamusanu wamunyaka ooyo (mweezi waAb, weendelana amweeezi waJuly aAugust) muunzi wakatentwa, miduli yakamwayigwa alimwi bantu biingi bakatolwa kubuzike. Pesi “bamwi bacete” bakasyaala kusikila Gedaliya wakasalidwe aNebbukkadinezari naakajayigwa mpawo bakasyeede bakachijila kuEgepita akusiya muunzi waJerusalemu kawuli tongo. (2Bam 25:9-12, 22-26) Eezi zyakachitika mumweezi wamusanu ayibili, mweezi waEthanim (naa Tishri weendelana aSeptember aOctober). Nkinkaako, minyaka iili 70 muunzi kawuli tongo yeelede kuti yakasaanguna muOctober 1, mumunyaka wa607 B.C.E., alimwi yakamana mu537 B.C.E. Mumweezi wamusanu ayibili, mumunyaka wa537 B.C.E., maJuda bakasaanguna kubweeda kulimbabo nikwakayinda minyaka iili 70, muunzi kawuli tongo.—2Mak 36:21-23; Ezr 3:1.

MAY 22-28

LUBONO LUZWA MUJWI LYALEZA | JEREMIYA 44-48

“‘Utaliyandwiidi Zintu Zipati’”

jr 104-105 ¶4-6

Leka ‘Kuliyandwiida Zintu Zipati’

4 Bbarukki wakali kuyanda kuba ampuwo abunoti bwiingi. Nikuba kuti Bbarukki wakali mulembi waJeremiya, zilakonzya kuti taakali mulembi waJeremiya pe kuzwa chiindi. Mulugwalo lwaJeremiya 36:32 Bbarukki waambwa kuti “mulembi.” Makani aachiindi atondeezya kuti wakali kubeleka munkuta yamwaami. Alubo kwakabelesegwa zina lyakuti “Elisama mulembi,” wakaambwa amwi abaalumi bapati bamuJuda. Eezi zitondeezya kuti Bbarukki alakwe wakali kuzumizigwa kunjila “mukaanda kamulembi” “kung’anda yamwami” nkaambo alakwe wakali kubeleka mulimu weendelana awaElisama. (Jer. 36:11, 12, 14) Eezi zitondeezya kuti Bbarukki wakali muntu uuyiide wakali kubeleka mung’anda yamwaami. Mukulana wakwe utegwa Seraya wakali mupati wabasilumamba alimwi wakasindikila Mwaami Zedekkiya chiindi naakali kuya kuBbabbiloni. (Bala Jeremiya 51:59.) Seraya wakali achuuno chisumpukide nkaambo nguwe wakali kubona kuti mwaami ajane nzyayandikana chiindi naakali mulweendo.

5 Tulakonzya kubona kuti muntu wakali achuuno chisumpukide mubweendelezi wakali kukatala kulemba makani miingi ali atala akunyonyoonwa kwachisi chaJuda kwakali kuza. Alubo kugwasya musinsimi Jeremiya kulakonzya kuti kwakali kupa kuti Bbarukki asweekelwe mulimu ngwaakali kubeleka. Alubo tulakonzya kuyeeya mapenzi akali kukonzya kuba kuti Jehova wadilisya nzyakayakide mbuli mbukwaambidwe muli Jeremiya 45:4. “Zintu zipati” Bbarukki nzyakali kuyeeya zili mbuli kuyanda kuba ampuwo mubweendelezi akuba abunoti bwiingi zyakali kuyoomana. Leza wakali amakanze mabotu akukasya Bbarukki kuti ataliyandwiidi chuuno chili ajulu muchiindi eecho nkaambo muunzi wakali afwiifwi kunyonyoonwa.

6 Alubo “zintu zipati” Bbarukki nzyaakali kuyanda zyakali kuswaanizya bunoti bwiingi. Zisi zyakali afwiifwi amaJuda zyakali kuyandisya kuba abunoti bwiingi. Bantu bakuMowabbu ‘bakali kusyoma milimu yabo abunoti bwabo.’ Abantu bakuAmoni mbubakabede. Nkinkaako, Jehova wakabuzya Jeremiya kuti aambe muunzi waBbabbiloni kuti ‘wakavubide zintu zyiingi ziyandisi.’ (Jer. 48:1, 7; 49:1, 4; 51:1, 13) Pesi Jehova wakazikaka zisi eezyo.

jr 103 ¶2

Leka ‘Kuliyandwiida Zintu Zipati’

2 Bbarukki wakalila kati, “Maawe! . . . Nkaambo Jehova wayungizizya buusu amapenzi aangu. Ndakataala kutongela.” Zilakonzya kuti toonse twakalililide mumoyo naa chaantanganana mbuli kwakachita Bbarukki. Jehova wakali kuzibona zyoonse Bbarukki nzyaakali kuchita. Leza ubona zili mumyoyo yabantu, wakazibona zyakali kukataazya Bbarukki alimwi Leza wakabelesya Jeremiya kuti alulamike Bbarukki. (Bala Jeremiya 45:1-5.) Ulakonzya kulibuzya kuti nkamboonzi Bbarukki naakataazikene? Ubonaanga wakali mulimu ngwaakapedwe na naa kuti nzintu nzyakeelede kuchita? Mbaakali kulimvwa mumoyo wakazitondeezya. Alubo kulaboneka kuti Bbarukki wakali ‘kuyanduula zintu zipati.’ Zyakali kuswaanizyaanzi? Jehova wakamusyomezyaanzi kuti watambula malayilile aakwe? Twiiyaanzi kuzintu zyakachitikila Bbarukki?

w16.07 8 ¶6

Yanduula Bwaami Kutali Zintu Zyakunyama

6 Atubone zyakachitikila Bbarukki mulembi wamusinsimi Jeremiya. Bbarukki wakali ‘kuliyandwiida zintu zipati’ zyakatali kugwasya akaambo kakuti muunzi waJerusalemu wakali afwiifwi kunyonyoonwa. Nkinkaako, wakeelede kulangilila kuchisyomezyo Jehova nchakamubuzizye kuti: “Buumi bwako njookupa mbubo.” (Jer. 45:1-5) Nisimpe kuti Leza taakali kuyoofutula bunoti bwamuntu bwakali mumuunzi wakali kuyoonyonyoonwa. (Jer. 20:5) Andiswe mbukunga twaba kumamanino anyika eeyi mbi, tatweelede kuliyandwiida zintu zyiingi zyakunyama. Tatweelede kuyeeya kuti bunoti bwesu buyoofutuka kumapenzi mapati nikuba kuti tubuyandisya biyeni.—Tus. 11:4; Mt. 24:21, 22; Luka 12:15.

Kuyanduula Lubono muJwi lyaLeza

it-1 430

Kkemosi

Musinsimi Jeremiya naakali kwaambilizya mapenzi aakali kuyoosikila bantu bakuMowabbu, wakatondeezya kuti leza wabo Kkemosi abapayizi bakwe bakali kuyootolwa kubuzike. Bantu bakuMowabbu bakali kuyooba abweeme akaambo kaleza wabo wakatakwe manguzu akubavuna mbuli maIsrayeli bamisyobo yabwaami iili kkumi mbubakaba abweeme akaambo kaBbeteli, nkaambo bakali kukomba leza wakapangidwe wang’ombe.—Jer 48:7, 13, 46.

it-2 422 ¶2

Mowabbu

Kuzuzikizigwa kwabusinsimi buli atala akunyoyoonwa kwaMowabbu nkwachoonzyo. Kwaminyaka myiingi yakayinda bantu bakuMowabbu teebakachiliwo pe. (Jer 48:42) Mazubaano myuunzi yabantu bakuMowabbu iili mbuli Nebbo, Hesibboni, Areyori, Bbeti-gamuli, Bbaala-meyoni akaba matongo. Amwi masena taachizibikene pe.

MAY 29–JUNE 4

LUBONO LUZWA MUJWI LYALEZA | JEREMIYA 49-50

“Jehova Ulongezya Balibombya, Pesi Usubula Balisumpula”

it-1 54

Basinkondonyina

Chiindi bakombi baLeza nibakali kutondeezya kutasyomeka, Jehova wakali kuzumizya basinkondonyina kuti babazunde. (Int 89:42; Malo 1:5, 7, 10, 17; 2:17; 4:12) Eezi zyakali kupa kuti basinkondonyina babonaanga baleza babo mbabo bakali kubapa kuzunda alimwi bakali kubalumbayizya alimwi bakali kubonaanga Jehova taakwe naakali kuyoobasubula akaambo kakupenzya bantu bakwe. (Dt 32:27; Jer 50:7) Jehova wakayeeya kusubula bantu aabo bakali kulisumpula (Is 1:24; 26:11; 59:18; Nah 1:2); alubo wakazichitila kuti asalazye zina lyakwe.—Is 64:2; Ezk 36:21-24.

jr 161 ¶15

“Jehova Wakachita Nzyaakali Kuyeeya”

15 Jeremiya wakaambilizya atala akunyonyoonwa kwachisi chaBbabbiloni chakazundide chisi chaEgepita. Kakuchili chiindi, Jeremiya wakaambilizya mbuwakali kuyoonyonyoonwa muunzi ooyo. Zyakali kuyoochitika biyeni? Musinsimi waLeza wakaamba kuti maanzi akali kukwabilila muunzi ooyu akali ‘kuyooyuminina,’ akuti basilumamba basimide teebakali kuyoolwana pe. (Jer. 50:38; 51:30) Businsimi oobu bwakazuzikizigwa chiindi maMede amaPersiya nibakapambula maanzi amumulonga waFirate akuzubuka alimwi bakanjila mumuunzi waBbabbiloni bantu kabalyiibide. Ulakonzya kubona kuti nichoonzyo kuti muunzi ooyu taakwe niwakali kuyookkalwa lubo abantu. (Jer. 50:39; 51:26) Ambuli sunu, matongo amuunzi waBbabbiloni wakali amangunzu miingi butondeezya kuti businsimi oobu mbwachoonzyo.

w98 4/1 20 ¶20

Bbuku Lizwa Kuli Leza

20 Isaya taakwe naakabona muunzi waBbabbiloni kawuli tongo. Pesi kweendelana abusinsimi, muunzi ooyu wakaba ‘chitantaala chamabwe.’ (Jeremiya 51:37) Umwi sichikolo utegwa Jerome muHebrayo (wakazyalwa mumwaanda wamunyaka wachine C.E.), wakaamba kuti muunzi waBbabbiloni bwakali busena bwakuvwimina banyama alimwi “banyama boonse bamulusaka” bakali kweendeenda mukati akuti lichili tongo ambuli sunu. Kaansinga muunzi waBbabbiloni wakayakululwa bantu baswaya bakali kuzoowubotelelwa kubona mbuwakabede, pesi “bana alunungu” lwabantu bakuBbabbilonni bakanyonyoonwa mbuli Isaya mbakaamba.—Isaya 14:22.

Kuyanduula Lubono muJwi lyaLeza

it-1 94 ¶6

Bantu bakuAmoni

Chiindi maIsrayeli bamisyobo yabwaami iili kkumi yakunyika nibakali kweendelezegwa amwaami Tigilati-pilisere III kagwasigwa abantu bakwe basongo(2Bam15:29;17:6),bantubakuAmoni bakakkala mumasena abantu bamusyobo waGadi, ooko nkubakazundwa aJefita. (Kozyanisya aInt 83:4-8.) Nkinkaako, Jehova wakabelesya Jeremiya kuti awambilizye kuti bantu bakuAmoni bayoosampawulwa akaambo kakusinkilizya busena bwabantu bamusyobo waGadi alubo wakaamba kuti bantu bakuAmoni bayoonyonyoonwa kubikkilizya aleza wabo Milikkomi. (Jer 49:1-5) Alubo bantu bakuAmoni bakali kusampawula maJuda chiindi kakweendelezya Mwaami Jehoyakkimu chiindi bwaami bwamusyobo waJuda nibwakali afwiifwi kumana.—2Bam 24:2, 3.

jr 163 ¶18

“Jehova Wakachita Nzyaakali Kuyeeya”

18 Bumwi businsimi bwakazuzikizigwa mumwaanda wamunyaka wakusaanguna C.E. Leza wakabelesya Jeremiya kuti awambilizye kuti muunzi waEdomu wakali kuyoonyonyoonwa abantu bakuBbabbiloni. (Jer. 25:15-17, 21; 27:1-7) Pesi makani akunyonyoonwa kwawo akayinkilila kunembo. Muunzi waEdomu wakali kuyooba mbuli Sodoma aGomora. Eezi zyaamba kuti taakwe niwakali kuyookkalwa lubo. (Jer. 49:7-10, 17, 18) Nzizyo zyakachitika. Ubonaanga busena butegwa Edomu naa kuti bantu bakuEdomu nga tulawajana kuli? Ubonaanga mumepu na? Taajaniki pe. Bujanika mumabbuku aachiindi amumakani amuBbayibbele naa mumepu itondeezya mbubwakabede busena oobo, muchiindi eecho. Flavius Josephus wakaamba kuti muminyaka yamumwaanda wamunyaka wabili B.C.E., bantu bakuEdomu bakasungilizigwa kuti babe maJuda. Kuzwa chiindi muunzi waJerusalemu niwakanyonyoonwa mumunyaka wa70 C.E., teebakachiliwo pe bantu bakali kukkala kuEdomu.

ip-2 351 ¶6

Jehova Wakalichitila Zina Bbotu

6 Nkamboonzi Jehova naakalwana abantu bakuEdomu? Mulandu wakuzonda bantu baLeza bantu bakuEdomu ngubakali awo wakatalikila kuli Esawu wisi wabo kuzwa chiindi. (Matalikilo 25:24-34; Myeelwe 20:14-21) Bantu bakuEdomu bakalitondeezya mbubakali kuzonda maJuda chiindi muunzi waJerusalemu niwakanyonyoonwa, nkaambo bantu bakuEdomu bakagwasilizya basilumamba bakuBbabbiloni mukubalwana. (Intembauzyo 137:7) Jehova wakabona kuti kuzonda nkubakali kuchita maJuda bakali kuzonda nguwe. Nkinkaako, wakayeeya kubanyonyoona apanga!—Isaya 34:5-15; Jeremiya 49:7-22.

    Mabbuku Ajanika MuChitonga (Zimbabwe) (2013-2025)
    Zwa
    Njila
    • Chitonga (Zimbabwe)
    • Share
    • Preferences
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Njila
    Share