LAYIBBULALI IJANIKA A-INTANETI yaWatchtower
LAYIBBULALI IJANIKA A-INTANETI
yaWatchtower
Chitonga (Zimbabwe)
  • BBAYIBBELE
  • MABBUKU
  • MISWAANGANO
  • mwbr18 January map. 1-7
  • Ajanika Makani aKabbuku Kamuswaangano waBuumi Amulimu Wesu

Vidiyo njulikuyanda tiijaniki pe

Utulekelele, kulizyachitika vidiyo niyalikuyanda kujula

  • Ajanika Makani aKabbuku Kamuswaangano waBuumi Amulimu Wesu
  • Ajanika Makani aKabbuku Kabuumi Amulimu Wesu (2018)
  • Tutwe tuniini
  • JANUARY 1-7
  • JANUARY 8-​14
  • JANUARY 15-21
  • JANUARY 22-​28
  • JANUARY 29–FEBRUARY 4
Ajanika Makani aKabbuku Kabuumi Amulimu Wesu (2018)
mwbr18 January map. 1-7

Ajanika Makani aKabbuku Kamuswaangano waBuumi Amulimu Wesu

JANUARY 1-7

LUBONO LUZWA MUJWI LYALEZA | MATAYO 1–3

“Bwaami Bwakujulu Bwaswena Afwiifwi”

nwtsty makani aakwiiya ajanika muli Mt 3:​1, 2

kukambawuka: MuchiGrikki bbala eeli lyaamba “kwaambilizya kuchitwa amutumwa.” Lyaamba mbukweelede kuchitwa kwaambilizya ooku: kuchitwa antanganana kutali kukambawukila bantu bache.

Bwaami: Aaka nkakusaanguna kujanika kwabbala lyachiGrikki lyakuti ba·si·leiʹa, lyaamba mfulumende, chilawu abantu beendelezegwa amwaami. Mumagwalo aachiKristu aachiGrikki, bbala eeli lijanika kwaziindi zili 162, alubo kwaziindi zili 55 lijanika mubbuku lyaMatayo, chiindi chiingi lyaamba bweendelezi bwaLeza bwakujulu. Matayo wakalibelesya loko bbala eeli mubbuku lyakwe zyakuti lilakonzya kwaambwa kuti ndibbuku lyaMakani aaBwaami.

Bwaami bwakujulu: Mabala aaya ajanika kwaziindi zili 30 mubbuku lyaMatayo luzutu. Mubbuku lyaMarko alyaLuka, kwakabelesegwa mabala aakozyenie aakuti “Bwami bwa-Leza,” zitondeezya kuti “Bwami bwa-Leza” bweendelezya kabuli kujulu.​—Mt 21:43; Mk 1:​15; Lk 4:​43; Dan 2:​44; 2Tim 4:​18.

bwaswena aafwiifwi: Mukuti wakali kuyooba Mwaami waBwaami bwakujulu wakali waba afwiifwi kuboneka.

nwtsty zifanikisyo

Nzwaatilo yaJohane Mubbabbatizi Ambaakali Kuboneka

Johane wakali kuzwaata zizwaato zyakapangidwe aaboya bwankamele kalyaanga bbanti lyachikumba mubula alubo wakali kukonzya kusekka tuntu tuniini mubbanti. Musinsimi Eliya alakwe wakali kuzwaata mbuuli Johane. (2Bam 1:8) Zizwaato zipangidwe aaboya bwankamele nziyumu-yumu alubo zyakali kuzwaatwa abantu bafwaba. Pesi, zizwaato zitete zipangidwe amilembo myuuba zyakali kuzwaatwa abantu banotede. (Mt 11:7-9) Kweelede Johane taakali kugelwa pe masusu nkaambo wakali muNaziri. Nzwaatilo yakwe ambaakali kuboneka zitondeezya kuti wakali kupona buumi buuba kalipedelede kuchita kuyanda kwaLeza amoyo woonse.

Nsozi

Kweendelana ambulibelesedwe muBbayibbele, bbala liti “nsozi,” lyaamba misyobo yoonse yamaduuntila aali atwija tufwiifwi kumutwe aayenda kaali mumatanga. Kuyanduulisisya kwakachitwa kuJerusalemu, kutondeezya kuti nsozi zyamunkanda zili achakulya chiyaka mubili chisika kumapesenti aali 75. Mazubaano kuti kuyanda kulya duuntila, ulagwisya mutwe, mawulu, mababa achibuno. Mpawo kaango kalakonzya kuligwa kakajikidwe naakuti kakatajikidwe. Maduuntila aaya anona mbuuli nkala alubo ayaka mubili.

Buchi Bwamusokwe

Chifanikisyo eechi chitondeezya mayaya aabuchi bwanzuki zyamusokwe (1) ajaya lizwide buchi (2). Kuyeeyelwa kuti buchi Johane mbwaakali kulya bwakali kupangwa aanzuki zyamusokwe zitegwa Apis mellifera syriaca, zyakali kujanika nkwaakali kukkala. Musyobo wanzuki ooyu uuluma loko tuuvubiki pe alubo ujanika kunkanda iili kuJuda kupya loko, nkwiitawisyi mvula. Kuzwa mumwaanda wamunyaka wachi9 B.C.E., bantu bakali kukkala kuIsrayeli, bakali kuvuba nzuki munongo. Nongo zyiingi zyakali kuvubilwa nzuki zyakajanika mudolopo (litegwa Tel Rehov mazubaano) nkulili aakati, lili kuMulonga waJordani. Buchi bwakali kujanika munongo eezi, bwakali kupangwa amusyobo wanzuki zyakeetwa kubusena butegwa Turkey mazubaano.

Kuyanduula Lubono muJwi lyaLeza

nwtsty makani aakwiiya ajanika muli Mt 1:3

Tama: Ngwakusaanguna mubanakazi bali musanu balembede mumulongo wamasyaanyinakulu baMesiya. Bamwi bane nguRahabbu aRute, aaba babili teebakali maIsrayeli pe (vesi 5); Bbatishebba, ‘muka-Uriya’ (vesi 6); aMariya (vesi 16). Mazina aabanakazi aaba alajanika mumulongo wamasyaanyinakulu aaJesu akaambo kakuti kuli zimwi zintu nzibakachita zyakapa kuti Jesu azyalwe mulunyungu lwabo.

nwtsty makani aakwiiya ajanika muli Mt 3:​11

ndimubbabbatizye: Naakuti “ndimubbizye.” Bbala lyachiGrikki liti ba·ptiʹzo lyaamba “kubbizya; kuliwaalila.” Amwi magwalo amuBbayibbele atondeezya kuti kubbabbatizigwa chaamba kubbizigwa mumaanzi. Chimwi chiindi Johane wakali kubbabbatizya bantu muMulonga waJordani afwiifwi akuSalimu ‘nkaambo kwakali maanzi manjimanji ooko.’ (Joh 3:​23) Chiindi Filipi naakali kubbabbatizya mwaalumi wakuEtiyopiya “bakaselukila mumaanzi” boonse kabali babili. (Inc 8:​38) Bbala eeli lyachiGrikki lyakabesegwa lubo muSeptuagint, mulugwalo lwa2Bam 5:​14 kupandulula kuti Naamani ‘wakaliwaalila mumaanzi aaJordani kwaziindi zili musanu azibili.’

JANUARY 8-​14

LUBONO LUZWA MUJWI LYALEZA | MATAYO 4-5

“Zyiiyo Nzitujana kuNkambawuko yaJesu Yakuchilundu”

nwtsty makani aakwiiya ajanika muli Mt 5:3

Kubotelwa: Takwaambi kubotelwa kuchitika chiindi muntu nalikunoneezegwa biyo. Pesi kubantu, bbala eeli lyaamba muntu wakalongezegwa aLeza alubo uli abweenzinyina bulikabotu anguwe. Alubo, bbala eeli lilabelesegwa kupandulula kubotelwa nkubali aako Leza aJesu kujulu.​—1Tim 1:​11; 6:​15.

bazi kuti bayanda kuzulwidwa aaLeza: Mabala aachiGrikki akuti ‘bazi kuti bayanda kuzulwidwa’ aamba ‘bantu bafwaba (bayanda lugwasyo, bakumbilila),’ alubo majwi aaya aamba bantu bazi kuti beelede kuzulwidwa aaLeza. Alubo muli Lk 16:20, 22 kwakabelesegwa bbala likozyenie lyakuti, ‘sikukumbilila’ kwaamba Lazaro. Amwi maBbayibbele asandulula mabala aaya aachiGrikki kuti “bacete kumuuya,” kupandulula bantu bachisigwa moyo akaambo kakuti bayanda kugwasigwa muzintu zyabukombi akugwasigwa aaLeza.

nwtsty makani aakwiiya ajanika muli Mt 5:7

luse: MuBbayibbele bbala lyakuti “luse” taligoleli akulekela muntu luzutu. Lipandulula kufwida luzyalo muntu nkwabaako kunga kwamupa kuti ayande kugwasya aabo bayanda lugwasyo.

nwtsty makani aakwiiya ajanika muli Mt 5:9

beeta luumuno: Mbaabo bapa kuti kube luumuno mpulutawo kutali aabo babamba luumuno luzutu.

w07 12/1 17

Yiisya Mwana Kuti Abe Aluumuno

Bazyali maKristu beelede kuyiisya bana babo kuti ‘bayanduule luumuno akulutobela.’ (1 Petro 3:​11) Kubotelwa kweetwa akaambo kakubamba luumuno nkubotu, nikuba kuti tweelede kubeleka changuzu kuti tutamani manguzu, tutayoowi akutanyema.

Kuyanduula Lubono muJwi lyaLeza

nwtsty makani aakwiiya ajanika muli Mt 4:9

wafugama akundikomba: Bbala lyachiGrikki lyakuti “kundikomba,” litondeezya kuchita chimwi chintu kwachiindi chomwe luzutu. Majwi aaDyabbulosi aakuti, “kuti wafugama akundikomba,” atondeezya kuti taakali kuyanda kuti Jesu kamukomba chiindi choonse, pesi kuti ‘amukombe’ kamwi luzutu.

nwtsty makani aakwiiya ajanika muli Mt 4:23

kuyiisya . . . kukambawuka: Kuyiisya kulisiyene akukambawuka nkaambo kuyiisya kuswaanizya kuchita zyiingi kutali kwaambilizya luzutu; kupandulula, kugwasya bamwi kuti basyome akupa bumboni.

JANUARY 15-21

LUBONO LUZWA MUJWI LYALEZA | MATAYO 6-7

“Amuzumanane Kusaanguna Kuyanduula Bwaami”

bhs 178 ¶12

Nkombyo Nchilongezyo

12 Niinzi nzitweelede kubikka mubusena bwakusaanguna munkombyo zyesu? NguJehova amakanze aakwe. Tweelede kumulumba zizwaansi aamoyo akaambo kazintu zibotu nzyaakatuchitila. (1 Makani 29:10-​13) Eezi tulizizi nkaambo Jesu wakayiisya basikwiiya bakwe mbukukombwa naakali aanyika. (Bala Matayo 6:​9-​13.) Wakaamba kuti bakeelede kusaanguna kukombela zina lyaLeza kuti lisalazigwe, alimwi lyakeelede kubonwa kalisalala. Mpawo Jesu wakatondeezya kuti tweelede kukombela Bwaami bwaLeza kuti buboole akuti kuyanda kwaJehova kuchitwe munyika yoonse. Jesu wakaamba kuti tweelede kukombela nzintu ziyandikana saansi mpawo nitutakumbile zintu nzituyanda. Ikuti twabikka Jehova akuyanda kwakwe mubusena bwakusaanguna munkombyo zyesu, tunooli katutondeezya zintu ziyandikana loko mubuumi.

nwtsty makani aakwiiya ajanika muli Mt 6:​24

kubelekela: Bbala eeli lyachiGrikki lyaamba muzike uubelekela simalelo uumwi luzutu. Mumajwi aaya, Jesu wakali kwaamba kuti muKristu takonzyi pe kubelekela Leza amoyo woonse mbuuli mbukweelede kumwi kaandilana abunoti.

nwtsty makani aakwiiya ajanika muli Mt 6:​33

Amuzumanane . . . kuyanduula: Mabala aaya aachiGrikki atondeezya kuchita chimwi chintu kutaleki pe alubo alakonzya kwaamba kuti “Amuyanduule chakutaleka.” Batobeli baJesu bakasimpe tabeelede kuyanduula Bwaami kwachiindi chifwiifwi mpawo babweede kukuyanduula zimwi zintu. Pesi kuchita oobo kweelede kuba chintu chakusaanguna mubuumi bwabo.

Bwaami: Malembe aachiGrikki amwi aachiindi alembedwe kuti “Bwaami bwaLeza.”

Bwakwe: Chaamba Leza, “Usowanu uuli kujulu” waambidwe muli Mt 6:​32.

Bululami: Bantu bayanduula bululami bwaLeza mbaabo bachita kuyanda kwakwe akutobela zyeelelo zyakwe zyakuziba chibi achibotu. Njiisyo eeyi yakali siyene anjiisyo yabaFarisi nkaambo bakali kulibikkila zyeelelo zyabo zyabululami.​—Mt 5:​20.

w16.07 12 ¶18

Amuyanduule Bululami Kutali Zintu

18 Bala Matayo 6:​33. Basikwiiya baJesu beelede kubikka Bwaami mubusena bwakusaanguna mubuumi. Kuti twachita oobo, ‘zintu eezi zyoonse zilayungizigwa’ kulindiswe mbuuli mbakaamba Jesu. Nkamboonzi nakaamba oobo? Muvesi 32 wakapandulula kuti: “Usowanu uuli kujulu ulizi kuti zintu ezi zyoonse zilayandwa kulindinywe,” chaamba zintu ziyandikana mubuumi. Jehova ulizizi zintu nzituyanda, ziswaanizya chakulya, zyakuzwaata abusena bwakukkala, iswe katutanabona nzitutakwaazyo. (Flp. 4:​19) Ulichizi chizwaato chesu chiyanda kuzakala. Alubo ulichizi chakulya nchitukkwana abusena bwakukkala bweendelana abupati bwampuli yesu. Jehova ulizizi zyoonse nzituyanda.

Kuyanduula Lubono muJwi lyaLeza

w14 5/15 14-​15 ¶14-​16

Mumulimu Wakukambawuka, Chitila Bamwi Nzuyanda Kuti Bakuchitile

14 Atuteedi wafoonenwa amuntu ngutazi. Mpawo wakubuzya kuti nchiichili chakulya nchuyandisya. Ulakonzya kulikataazya kuti ngwaani akuti uyandaanzi. Ulakonzya kwaambuulaawe kwachiindi chifwiifwi akumubuzya kuti tukwe makani pe anguwe. Pesi atuteedi muntu wakufoonena wakubuzya zina lyakwe, kuti ubeleka mulimu wakulanga-langa makani ali atala achakulya akuti uyanda kukubuzya amwi makani ayandikana. Eezi zipa kuti uyande kwaambuulaawe. Tuswiilila bantu baamba nzibayanda munzila iili kabotu pesi kabaambuula chabupampu. Kujana twabutondeezya biyeni bube oobu nituli mumulimu wakukambawuka?

15 Mumasena amwi, tweelede kubuzya mwining’anda nzitwazida nituli mumulimu wakukambawuka. Nikuba kuti twaambilizya makani ayandikana mwiining’anda ngatazi pesi kuti twamubuzya mubuzyo mbuuli wakuti: “Ubonaanga nibuli biyeni buumi kaansinga ulaamanguzu akugwisya zibi zili munyika?” Nikuba kuti kubuzya oobo kupa kuti tumvwe mwining’anda mbayeeya akuti twaambuulaawe makani aazwa muBbayibbele. Pesi mwining’anda ulakonzya kulibuzya kuti ani muntu ooyu ngwaani? Niinzi chamupa kubuzya oobu? Zyambaanzi eezi? Nkinkaako tweelede kumubikkila maanu mwining’anda. (BaFilipi 2:​3, 4) Kujana twachita biyeni?

16 Mulangizi wabbazu umwi wakabona kuti kubelesya nzila iitobela kulagwasya. Naazwa kujuzyania amwining’anda, nga wamupa kapepa kati, Sena Ulayanda Kuziba Nsandulo Zyakasimpe Kumibuzyo Ilaansi Awa? akumubuzya kuti sunu tulikupa bantu kapepa aaka. Kali amibuzyo iili 6 iikataazya bantu. Ndikumbila kumusiila. Mukwesu ooyu wakaamba kuti bantu biingi balaswiilila kuti baziba nzwaazida. Kwaambuula munzila iili boobu kupa kuti kuube kwaambuuzyania amwining’anda. Mpawo mulangizi ooyu nga wabuzya mwining’anda kuti: “Kuli nimwakalibuzizye mibuzyo iili mbuuli eeyi na?” Kuti mwining’anda wasala mubuzyo umwi, mukwesu ooyu nga wajula kapepa akumusandula kabelesya Bbayibbele. Chimwi chiindi, nga wasala mubuzyo kuchitila kuti mwining’anda alimvwe kaangunukide kwaambuulaawe. Pesi kuli nzila zisiyene-siyene zyakutalisya kwaambuula abantu. Mumasena amwi, bantu bayanda kutondeezegwa bulemu kamutana wamba nzimwazida. Chiyandikana nkubelesya nzila zyakukambawuka zisiyene-siyene kweendelana akubusena nkutubede.

nwtsty makani aakwiiya ajanika muli Mt 7:​28, 29

bakakankama: Bbala lyachiGrikki lyakabelesegwa aawa, lyaamba “kugamba kupati kupa kuti bantu bayoowe.” Alubo, bbala eeli litondeezya kuti nzyaakali kubayiisya Jesu teezyakali kulubika pe.

kukwiisya kwakwe: Mabala aaya atondeezya mbaakali kuyiisya Jesu, nzila nzyaakali kubelesya azintu nzyaakali kuyiisya kuNkambawuko Yakuchilundu.

katali mbuuli balembi babo: Jesu taakali kulyaamba kuti rabbi, mbuuli mbubakali kuchita balembi, pesi wakaambuula kali mwiiminini waJehova, kali muntu uupedwe manguzu, nkaambo wakali kuyiisya zili muJwi lyaLeza.​—Joh 7:​16.

JANUARY 22-​28

LUBONO LUZWA MUJWI LYALEZA | MATAYO 8-9

“Jesu Wakali Kubayanda Bantu”

nwtsty makani aakwiiya ajanika muli Mt 8:3

wakamujata: Mulawu waMusa wakali kwaamba kuti basizipele bakeelede kukkalila kule abantu kuti batatabukizyi bamwi. (Lev 13:45, 46; My 5:​1-4) Nikuba boobo, beendelezi bazikombelo bachiJuda bakali kuyungizya imwi milawu. Muchikozyano, muntu taakali kuzumizigwa kuswena afwiifwi asichipele kwamamita aali 1.8 pesi mazuba nikwakali guwo, basizipele bakeelede kutantamuka bantu kwamamita aali 45. Milawu eeyi yakali kupa kuti basizipele kabajatwa chalunya. Makani apandulula ziyanza zyachiJuda atii, kwakali kabotu kuti umwi rabbi wayuba basizipele akuti kuli kabotu kuti rabbi watulula basizipele kuchitila kuti bakkalile kule. Mukusiyana azeezi, Jesu wakamufwida luzyalo sichipele naakamukumbila kuti amusalazye kwiinda mukumujata nikuba kuti bamwi maJuda bakali kubonaanga kuchita oobo kulasesemya. Wakasala kuchita oobo nikuba kuti wakali kukonzya kumuponia kwiinda mumajwi luzutu.​—Mt 8:​5-​12.

ndilayanda: Jesu taakamvwa chikumbizyo luzutu, pesi wakatondeezya kuti wakaliyandide kumugwasya kutali kuti nzyakeelede kuchita luzutu.

nwtsty makani aakwiiya ajanika muli Mt 9:​10

naakali kulya: Naa “kukkala atebbulu.” Kukkala amuntu atebbulu kwakali kutondeezya kuti bantu balamvwanana. Nkinkaako, muchiindi chaJesu, maJuda teebakali kukkala abantu bakatali maJuda atebbulu naa kulya ambabo.

basimutelo: MaJuda biingi bakali kubbadalisya mutelo wakali kuya kubeendelezi bamaRoma. Bantu bakali kubazonda basimutelo maJuda nkaambo bakali kubelekaamwi abeendelezi bamuchisi nchibakatali kuyanda akubbadalisya bantu mutelo wiindilide. MaJuda teebakali kubayanda pe basimutelo alubo bakali kubakozyanisya abasizibi abasibwaamu.​—Mt 11:19; 21:32.

nwtsty makani aakwiiya ajanika muli Mt 9:​36

wakabafwida luzyalo: Bbala lyachiGrikki liti splag·khniʹzo·mai lyakabelesegwa aawa, likozyenie abbala lyaamba “mala” (splagʹkhna), litondeezya mbalimvwa muntu mumoyo naakuti kukataazikana loko. Bbala eeli ndiimwi lyamabala aachiGrikki lipandulula lweetelelo lupati.

Kuyanduula Lubono muJwi lyaLeza

w02 8/15 13 ¶16

“Ndamupa Citondezyo”

16 Mupati wabasilumamba wakatali muJuda, uuyeeyelwa kuti wakali muRoma, naakasika kuli Jesu akumukumbila kuti aponie mubelesi wakwe, Jesu wakalizi kuti mwaalumi ooyo wakali simuchita zibi. Basilumamba bamuchiindi eecho, bakali kulwana, kujaya akuliswaanizya mubukombi bwakubeja. Nikuba boobo, Jesu wakalangisisya chintu chibotu kumwaalumi ooyo, lusyomo ndwaakali aalo. (Matayo 8:​5-​13) Alubo, chiindi Jesu naakali kwaambuula asimuchita zibi wakagankamidwe achisamu chakupenzegwa kumbali lyakwe, taakamubuzya zibi nzyaakachitide pesi wakamubuzya atala abulangizi bwabuumi bulikunembo. (Luka 23:43) Jesu wakalizi kuti kuba amaboneno aatali kabotu atala anzyachita umwi kulakonzya kumumana manguzu muntu ooyo. Zilaantanganana kuti kubona zintu zibotu nzibakali kuchita bamwi kwakali kubasungwaazya kuti bazumanane kuchita zibotu.

jy 70 ¶6

Nkamboonzi Basikwiiya baJesu Nibataliimyi Kulya?

Jesu wakali kugwasya basikwiiya baJohane Mubbabbatizi kuti bazibe kuti taakwe wakeelede kulangila batobeli baJesu kuti kabatobelezya ziyanza zyachiindi zyabukombi bwachiJuda, mbuuli kuliimya kulya. Jesu taakazidide kuzoobambulula naa kupa kuti bukombi bwachiindi, bukulukulu buzumanane, nkaambo bwakali bwaba afwiifwi kumana. Bukombi Jesu mbwaakali kugwasya bantu kuti babutobele bwakali siyene abwachiJuda, bwakazwide ziyanza zyabantu. Alubo, Jesu taakali kweezya kubikka chigamba chipya aachigogo chikulukulu naa kutila wayini mupya munkomo nkulukulu naakuti ziyumu.

JANUARY 29–FEBRUARY 4

LUBONO LUZWA MUJWI LYALEZA | MATAYO 10-11

“Jesu Wakali Kulemutuzya Bantu”

nwtsty makani aakwiiya ajanika muli Mt 10:29, 30

tutiiti: Bbala lyachiGrikki liti strou·thiʹon lyaamba kufumbwa kayuni kaniini, pesi chiindi chiingi libelesegwa kwaamba tutiiti alubo tuyuni ootu twakachipide loko bantu ntubakali kuula.

kakkobili komwe katakwe mpindu mpati: Lyaamba “kaasariyoni,” kakali kubbadalwa muntu wabeleka kwamaminiti aali 45. (Langa Makani Aayungizyidwe B14.) Chiindi eechi Jesu naakali mulweendo lwakwe lwachitatu kuGalilaya, wakati tutiiti tubili twakali kuuzigwa aka-asariyoni. Nikwakiinda munyaka, Jesu naakali kukambawukila kuJudaya, wakati tutiiti tuli musanu twakali kuuzigwa atu-asariyoni tubili. (Lk 12:6) Nkinkaako, zibalo eezi zitondeezya kuti tutiiti twakachipide loko kuli basikuuzya zyakuti kachi 5, muntu wakali kupegwa mahala.

aalo masusu aali mumitwe yanu alibalidwe oonse: Kuyeeyelwa kuti masusu aali mumutwe wamuntu uumwi alayinda ku100 000. Kuti Jehova kakonzya kubala tuntu tuniini tuli boobu, zitondeezya kuti ulabayanda batobeli baKristu boonse.

nwtsty chifanikisyo

Katiiti

Tutiiti ntuyuni twakachipide loko bantu ntubakali kuula. Tutiiti tubili twakali kuulwa amali yeendelana ambadalalo yamuntu wabeleka kwamaminiti aali 45. Bbala lyachiGrikki liswaanizya misyobo iisiyene-siyene yatuyuni tuniini, kuswaanizya atutiiti tukkala mung’anda (Passer domesticus biblicus) atutiiti twakuSpain (Passer hispaniolensis), tuyuni ootu tujanika kuIsrayeli.

nwtsty makani aakwiiya ajanika muli Mt 11:28

balemenedwe: Bantu Jesu mbaakali kutamba bakali ‘kulemenwa’ nkaambo bakali kataazikene akudyaamininwa. Kukomba Jehova kwakali kubamizya akaambo kaziyanza zyabantu zyakali zyayungizigwa muMulawu waMusa. (Mt 23:4) Nikuba Sabata lyakeelede kubalemutuzya lyakali lyaba chintu chimizya.​—Ku 23:12; Mk 2:​23-​28; Lk 6:​1-​11.

ndiyoomulemununa: Bbala lyachiGrikki liti “kulemununa” lilakonzya kwaamba kulyookezya (Mt 26:45; Mk 6:​31) akulemununa muntu kuti ajane manguzu (2Kor 7:​13; Flm 7). Majwi aaya atondeezya kuti kubweza ‘jokwe’ lyaJesu (Mt 11:29) chaamba kubeleka kutali kulyookezya. Bbala lyachiGrikki Jesu ndyaakabelesya aawa, litondeezya kuti ulakonzya kubapa manguzu bantu bakatede kuti bakonzye kubweza jokwe lyakwe litalemi kalibulungusene.

nwtsty makani aakwiiya ajanika muli Mt 11:29

Amubweze jokwe lyangu: Jesu wakabelesya bbala lyakuti “ijokwe” kakozyanisya kuti tweelede kulibombya kubweendelezi akuswiilila malayilile. Kuti Jesu wakali kwaamba jokwe lyabanyama babili Leza ndyaakapede Jesu, chaamba kuti wakali kutamba basikwiiya bakwe kuti banjilaamwi anguwe nkaambo wakali kuyoobagwasya. Kuti kakuli boobo, mabala aaya alakonzya kwaambwa kuti “Amunjilaamwi andime mujokwe lyangu.” Kuti Jesu wakali kwaamba jokwe ndyaakali kubabikka bamwi, chaamba kuti tweelede kulibombya kubweendelezi bwakwe akumuswiilila mbukunga tuli basikwiiya bakwe.

Kuyanduula Lubono muJwi lyaLeza

jy 96 ¶2-3

Johane Wakali Kuyanda Kulimvwida Kuli Jesu

Mubuzyo ooyu wakali kugambya na? Achiindi eechi, Johane wakali alusyomo lusimide, alubo kakwiindide minyaka iibili, naakali kubbabbatizya Jesu, Johane wakabona muuya uusalala kuuselukila Jesu akumvwa jwi lizwa kuli Leza litondeezya kuti wakasalidwe aLeza. Tatweelede kuyeeya kuti lusyomo lwaJohane lwakali lwacheya. Kaansinga kwakali boobo, Jesu taakali kunoomulumbayizya mbuuli mbakaamba kuchiindi eechi. Pesi nkamboonzi Johane naakabuzya mubuzyo ooyu kuti kakuli taakalikwe lusyomo luche?

Kulakonzya kuti Johane wakali kuyanda kuzibisisya kuti Jesu nguwakali Mesiya na. Eezi zyakali kuyoomusimya Johane chiindi naakali muntolongo. Alubo mubuzyo ngwaakabuzya Johane wakali kwaamba zimwi. Johane wakalibuzi businsimi bwamuBbayibbele butondeezya kuti Muntu Uunanikidwe aaLeza wakali kuyooba mwaami amufutuli. Nikuba boobo, kakwiindide myeezi myiingi Jesu kabbabbatizidwe, Johane wakali muntolongo. Nkinkaako, Johane wakali kubuzya kuti kwakachili uumbi na muntu wakali kuyoonjila mubusena bwaJesu kuti azoozuzikizye businsimi bwakaambidwe kuti buzoozuzikizigwa aMesiya.

jy 98 ¶1-2

Maawe Kuzyalani Litaswiilili

Jesu wakali kumulemeka Johane Mubbabbatizi, pesi bantu bakali kumubona biyeni Johane? Jesu wakati: “Bantu basunu  . . . balikozyene abana bakede mucisambalilo, baita beenzinyina babo, bati, Twakamusibila nyeele nekubaboobo teemwakazyana. Twakaimba zyakulizya, nekubaboobo teemwakalila.”​—Matayo 11:16, 17.

Jesu wakali kwambaanzi? Wakapandulula kati: “Nkaambo Johane wakeza, katalyi, katanywi, nkabela baamba bati, Ulijisi daimona. Mwana a-Muntu weza, ulalya, ulanywa, nkabela baamba bati, Amulange sindya, mukolwi, mulongwe wabo basimutelo abasizibi.” (Matayo 11:18, 19) Nikuba kuti Johane wakali kupona buumi buuba bwabuNaziri, katanywi wayini pesi bantu bakali kumwaamba kuti ulaadimoni. (Myeelwe 6:2, 3; Luka 1:15) Pesi Jesu wakali kupona mbuuli bantu boonse. Wakali kulya akunywa munzila iili kabotu pesi bantu bakali kuti uliindilizya. Kubotezya bantu nkuyumu.

    Mabbuku Ajanika MuChitonga (Zimbabwe) (2013-2025)
    Zwa
    Njila
    • Chitonga (Zimbabwe)
    • Share
    • Preferences
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Njila
    Share