CHAANDANO 4
Nkamboonzi Nitweelede Kulemeka Beendelezi?
“Amubalemeke bantu boonse.”—1 PETRO 2:17.
1, 2. (a) Nkamboonzi nokutuyumina kulemeka beendelezi? (b) Njiili mibuzyo njitutalange-lange?
WAKALI wamubona na mwana mbwachita kuti watumwa kuti achite chimwi chintu nchatayandi kuchita pe? Ulakonzya kuzibona eezi kwiinda mukusyulunganya busyu bwakwe. Chiindi namvwa jwi lyabazyali bakwe, ulizi kuti weelede kubaswiilila. Pesi aachiindi eechi tayandi biya pe kubaswiilila. Kutayanda kuswiilila kwamwana ooyu kutondeezya kuti toonse ngatwalimvwa mbuboobo zimwi ziindi.
2 Tachili chuuba pe chiindi choonse kulemeka beendelezi. Kulakuyumina na chimwi chiindi kulemeka aabo bali mubweendelezi? Kuti kakuli boobo, tulaawulikke pe. Tulikupona mumazuba bantu mobatalemeki beendelezi. Pesi Bbayibbele litusungwaazya kuti tweelede kulemeka bantu batweendelezya. (Tusimpi 24:21) Kuchita oobu kulayandikana kuti tukkale katuli muluyando lwaLeza. Tulakonzya kulibuzya mibuzyo iili mbuli yeeyi: Nkamboonzi nichitali chuuba kulemeka beendelezi? Nkamboonzi Jehova nayanda kuti tuzichite eezi alimwi niinzi ziyootugwasya kuti tuzichite? Alimwi kujana twatondeezya biyeni kuti tulabalemeka aabo batweendelezya?
NKAMBOONZI NIKULI KUYUMU KULEMEKA BEENDELEZI?
3, 4. Ino chibi akutamaninina zyakatalika biyeni, alimwi nkamboonzi kuzyalwa katulaa chibi kakupa kuti kutuyumine kulemeka batweendelezya?
3 Mubufwiifwi, atulange-lange twaambo tubili tukonzya kupa kuti kutuyumine kulemeka aabo batweendelezya. Kaambo kakusaanguna, nkutamaninina kwesu, kabili nkutamaninina kwabaabo batweendelezya. Chibi chili mubantu akutamaninina zyakatalika chiindi Adamu aEva nibakapapila bweendelezi bwaLeza. Nkinkaako, chibi chakaza akaambo kakuti bantu bakapapila Leza. Ambulisunu, bantu bazyalwa kabalaa miyeeyo yakuyanda kupapila.—Matalikilo 2:15-17; 3:1-7; Intembauzyo 51:5; BaRoma 5:12.
4 Akaambo kakuti tuzyalwa katulaachibi, tulakonzya kutalika kulisumpula akudyamizya bamwi, pesi tweelede kubelekela kuti tubaa moyo wakulichesya utajaniki-janiki kubantu biingi mazubaano. Nikuba kuti twalikukomba Leza chakusyomeka kwachiindi chilamfu pesi tulakonzya kutalika kulisumpula akutaswiilila. Muchikozyano, yeeya Kora, mwaalumi wakasyomeka akukakatila kubantu baJehova chiindi naakali mubuyumu-yumu busiyene-siyene. Nikuba boobo, wakayanda kuba mweendelezi alimwi eezi zyakapa kuti apapile Musa wakali mubombe-moyo kwiinda boonse kuchiindi nchicheecho. (Myeelwe 12:3; 16:1-3) Alubo, yeeya atalaa Mwaami Uziya wakanjila mutempele lyaJehova, wakakuchita milimu iisalala yakeelede kuchitwaa bapayizi akaambo kakulisumpula. (2 Makani 26:16-21) Baalumi aaba bakasubulwa akaambo kakupapila kwabo. Pesi, zikozyano zyabo zibi zilakonzya kutuchenjezya toonse. Tweelede kulwanaa kulisumpula, kukonzya kupa kuti kube kuyumu kulemeka aabo batweendelezya.
5. Bantu batamaninide baabelesya biyeni manguzu aabo munzila iitali kabotu?
5 Kuli lumwi lubazu, akaambo kakutamaninina, bantu beendelezya babelesya manguzu aabo munzila iitali kabotu, iipa kuti bantu baleke kubalemeka. Bamwi beendelezi mbaasilunya, alimwi tababajati kabotu pe bamwi bantu. Kuzwa chiindi, bantu babelesya manguzu aabo munzila iitali kabotu pe. (Bala Mukambausi 8:9.) Muchikozyano, Saulo wakali mwaalumi uulikabotu alimwi wakali kulichesya chiindi Jehova nakamusala kuti abe mwaami. Nikuba boobo, wakatalisya kulisumpula, akubaa munyono, mpawo eezi zyakapa kuti apenzye mwaalumi usyomeka, Davida. (1 Samuele 9:20, 21; 10:20-22; 18:7-11) Davida wakazooba mwaami uuli kabotu kwiinda boonse muchisi chaIsrayeli. Pesi wakazobelesya manguzu aakwe munzila iitali kabotu, chiindi nakazobweza mwanakazi waUriya muHiti, akupa kuti mwaalumi ooyu uutakwe mulandu akafwe kunkondo. (2 Samuele 11:1-17) Masimpe, kutamaninina kupa kuti chibe chiyumu loko kuti bantu babelesye manguzu aabo munzila iili kabotu. Alimwi kuli baabo batalemeki Jehova nga biindilila. Naakamana kupandulula nzila yakali kubelesegwaa basololeli bachikombelo chaKatolika mukupenzya bantu, umwi mwaalumi wakuBritain ubweza twaambo wakati: “Manguzu alanyonganya alimwi manguzu miingi anyonganya zintu zyiingi loko.” Katulaa kaambo kakuti bantu beendelezya tabaabelesyi kabotu manguzu, atwaambuule atalaa mubuzyo ooyu: Nkamboonzi notweelede kulemeka batweendelezya?
NKAMBOONZI NOTWEELEDE KULEMEKA BATWEENDELEZYA?
6, 7. (a) Kuyanda Jehova kutupa kuti tuchiteenzi, alimwi nkamboonzi? (b) Nchiichili chiindi nchotweelede kutondeezya kulemeka, alimwi kujana twakutondeezya biyeni?
6 Chintu chipati chipa kuti tulemeke aabo batweendelezya nduyando; kuyanda Jehova, kuyanda bantuma akuliyanda tubeni. Akaambo kakuti tulamuyanda Jehova kwiinda zyoonse, tuyanda kubotezya moyo wakwe. (Bala Tusimpi 27:11; Marko 12:29, 30.) Tulizi kuti bweendelezi bwakwe bulikabotu, bwakatalika kunyonganisigwa aawo nikwakaba kupapila mumuunda waEdeni alimwi bantu biingi balikuzumina bweendelezi bwaSaatani akukaka bweendelezi bwaJehova. Kulatubotezya kuti swe tuzumina bweendelezi bwaJehova. Notubala majwi abotezya aali mulugwalo lwaCiyubunuzyo 4:11, nga zyatuyasa moyo! Eelyo kaka, tulabotelwa kuti Jehova nguuyelela kuba Mweendelezi wanyika yoonse! Tulabuzumina bweendelezi bwaJehova, mubuumi bwesu bwabuzubaa buzuba.
7 Kulemeka ooku kwaamba kuswiilila azimwi zyiingi. Tuswiilila Jehova chiindi choonse akaambo kakuti tulamuyanda. Pesi, chimwi chiindi kulakonzya kutuyumina kuswiilila. Muchiindi nchicheecho, tweelede kwiiya kulibombya, mbuli mbutwabona kuchikozyano chamulombe waambidwe kumatalikilo aachaandano eechi. Alubo, atuyeeye kuti nikuba Jesu wakalibombya kukuchita kuyanda kwaWisi, nikuba kuti chimwi chiindi kwakali kuyumu kuchita oobo. Wakati kuli Wisi: “Akucitwe kuyanda kwako, kutabi kwangu.”—Luka 22:42.
8. (a) Kuzumina bweendelezi bwaJehova mazubaano kuswaanizyaanzi, alimwi Jehova ulimvwa biyeni atalaa nzizyo? (b) Niinzi chikonzya kutugwasya kuti tutambule lulayo akuzumina kululamikwa? (Langa kabbokesi “Swiilila Lulayo Akutambula Lwiiyo [Kululamikwa]”.”)
8 Masimpe ngakuti Jehova taambuli andiswe mulomo-mpande, pesi ubelesya Jwi lyakwe abantu bamwiiminina balaa nyika. Chiindi choonse, tweelede kutobelezya bweendelezi bwaJehova kwiinda mukulemeka aabo mbabikkide kuti batweendelezye. Ikuti twabapapila bantu aabo, kwiinda mukutatambula lulayo luzwa muBbayibbele akukaka kuleezya kwesu, tunooli twabisizya Leza wesu. Chiindi maIsrayeli nakatalika kutongooka akupapila Musa, Jehova wakazibona mbuli kuti babisizya nguwe.—Myeelwe 14:26, 27.
9. Nkamboonzi kuyanda bantuma nchokupa kuti tulemeke aabo batweendelezya? Kozyanisya.
9 Alubo, tulabalemeka aabo batweendelezya nkaambo tulabayanda bantuma. Eezi zichitika biyeni? Yeeya kuli silumamba wampi. Kuzwidilila naa kuzunda kwampi kuyeeme akubelekelaamwi, kulemeka akuswiilila kwabasilumba kumweendelezi wabo. Ikuti silumamba waalangilaansi mabambe aabeendelezi kwiinda mukupapila, ulakonzya kunjizya basilumba boonse mupenzi. Mazubaano, mpi zyabantu ziliikunyonganya bantu munyika. Nikuba boobo, Jehova ulaampi ichita zintu zibotu chiindi choonse. Kwazyiindi zyiingi, Bbayibbele lyaamba Leza kuti ngu “Jehova wamakamu-makamu.” (1 Samuele 1:3) NguMweendelezi mupati wazilenge zyamuuya zilaamanguzu. Chimwi chiindi, Jehova ukozyanisya babelesi bakwe balaanyika ampi. (Intembauzyo 68:11; Ezekiele 37:1-10) Ikuti twapapila bantu bakabikkwaa Leza kuti batweendelezye, ngatatulookumizya basilumamba mbitukombaabo na? Chiindi muKristu napapila baalu, bamwi mumbungano balakonzya kukatazikana abalabo. (1 BaKorinto 12:14, 25, 26) Ikuti mwana wapapila bazyali bakwe, mpuli yoonse ilakatazikana. Nkinkaako, tutondeezya kuti tulabayanda bantuma kwiinda mukulemeka akubaa muuya wakubelekelaamwi.
10, 11. Nkamboonzi kuziba mbotukonzya kugwasigwa nchokupa kuti tuyande kuswiilila aabo batweendelezya?
10 Tulabalemeka aabo batweendelezya akaambo kakuti zigwasya ndiswe. Chiindi Jehova natwaambila kuti tulemeke beendelezi, ngawatubuzya zilongezyo nzyotukonzya kujana ikuti twachita oobo. Muchikozyano, waambila bana kuti baswiilile bazyali babo kuti bapone kwachiindi chilamfu alimwi kababotelwa mubuumi. (Deuteronomo 5:16; BaEfeso 6:2, 3) Utwaambila kuti tulemeke baalu bali mumbungano, nkaambo ikuti tiitwachita oobo bweenzuma bwesu aJehova bulakonzya kumana. (BaHebrayo 13:7, 17) Alimwi utuchenjezya kuti tulemeke aabo batweendelezya nkaambo eezi zilakonzya kutukwabilila.—BaRoma 13:4.
11 Tuzumini na kuti kuziba kaambo Jehova nchayandila kuti tuswiilile kulakonzya kutugwasya kuti tulemeke aabo batweendelezya? Atubone mbotukonzya kubalemeka aabo batweendelezya mumbazu zitatu mubuumi bwesu.
MBOTUKONZYA KULEMEKA MUMPULI
12. Nguuli mukuli Jehova ngwakapa mwaalumi mumpuli, alimwi mwaalumi weelede kuuzuzikizya biyeni mukuli ooyu?
12 Jehova nguwe wakatalisya mabambe aampuli. Mbukunga tali Leza walupilingano, wakabikka mabambe aakuti mpuli ibeleke kabotu. (1 BaKorinto 14:33) Wakapa mwaalumi manguzu aakusololela mpuli mbuli silutwe. Mwaalumi utondeezya kulemeka Jesu Kristu, Mutwe wakwe, kwiinda mukutobelezya nzila Jesu njatondeezyaayo busilutwe bwakwe mumbungano. (BaEfeso 5:23) Nkinkaako, mwaalumi teelede kuubansya mukuli wakwe, kubaa lunya naa kudyamizya, pesi weelede kubaa luyando, kubikkila maanu akubaa moyo mutete. Weelede kuziba kuti bweendelezi bwakwe bulaa mpubugolela, tabweelede kwiinda bweendelezi bwaJehova pe.
Mwaalumi wachiKristu utobelezya nzila Kristu njabelesyaayo busilutwe
13. Mwanakazi ulakonzya kuuzuzikizya biyeni mukuli wakwe mumpuli munzila iibotezya Jehova?
13 Mwanakazi mugwasilizyi wamulumaakwe. Alakwe upedwe manguzu akusololela mumpuli nkaambo Bbayibbele lyaamba kuti “utataalazi mulao wabanyoko.” (Tusimpi 1:8) Pesi, manguzu aakwe taayindi aamulumaakwe pe. Mwanakazi wachiKristu utondeezya kulemeka bweendelezi bwamulumaakwe kwiinda mukumugwasilizya kuzuzikizya mukuli wakwe wakuba silutwe wampuli. Tamulangilaansi, tamufubazyi pe, alimwi tawubansyi busilutwe bwakwe. Kunze lyaboobo, ulamugwasya alimwi ubelekelaamwi anguwe. Chimwi chiindi ikuti mulumaakwe wasala munzila njatayandi, mwanakazi waamba nzyayeeya munzila yabulemu katondeezya kulibombya. Ikuti mulumaakwe katakombi, ulakonzya kuswaananaa buyumu-buyumu; pesi kulibombya kwakwe kulakonzya kupa kuti mulumaakwe ayande kukomba Jehova.—Bala 1 Petro 3:1.
14. Kujana bana babotezya biyeni bazyali babo aJehova?
14 Bana babotezya moyo waJehova chiindi nibaswiilila bazyali babo. Alubo babotezya bazyali babo. Mumpuli ilaamuzyali uumwi, bana beelede kubelesya malayilile ngawaayo aakuswiilila, kabazi kuti beelede kugwasya muzyali wabo akubelekelaamwi anguwe. Ikuti boonse mumpuli bazuzikizya mikuli yabo njibakapegwaa Leza, kulakonzya kubaa luumuno akubotelwa. Eezi zyeeta bulemu kuli Jehova, Wakatalisya mabambe aampuli.—BaEfeso 3:14, 15.
MBOTUKONZYA KULEMEKA MUMBUNGANO
15. (a) Kujana twatondeezya biyeni kuti tulabulemeka bweendelezi bwaJehova mumbungano? (b) Ngaali malayilile aakonzya kutugwasya kuti tulemeke aabo batweendelezya? (Langa kabbokesi “Kamubaswiililisya Baalu Banu.”)
15 Jehova wakasala Mwanaakwe kuti abe Mweendelezi wambungano yachiKristu. (BaKolose 1:13) Jesu alakwe wakapa ‘muzike musyomesi, alimwi uuchenjeede’ mulimu wakugwasya bantu balaanyika kuti babaa buzolwani bulaa fwiifwi aaJehova. (Matayo 24:45-47) Kabunga Keendelezya kaBakamboni baJehova kabeleka mbuli ‘muzike musyomesi, alimwi uuchenjeede.’ Mbuli mbungano zyachiKristu zyamumwaanda wakusaanguna, mazubaano baalu bajana malayilile alulayo kuzwa Kukabunga Keendelezya naa kubiiminini babo, mbuli balangizi beendeenda. Chiindi nituswiilila baalu tunooli tulookuswiilila Jehova.—Bala 1 BaTesalonika 5:12; BaHebrayo 13:17.
16. Muliili nzila baalu mobasalwaa muuya uusalala?
16 Baalu ababelesi babeleka tabamaninide pe alimwi balabisya mbuli bamwi boonse. Pesi baalu ‘nzipego,’ alimwi bakasalwa kuti bagwasye bantu bali mumbungano kuti bakkale kabasimide muzintu zyabukombi (BaEfeso 4:8) Baalu basalwa aamuuya uusalala waLeza. (Incito 20:28) Eezi zichitika biyeni? Mukuti, baalumi aaba beelede kutalika kubaa zyeelelo ziyandikana zyambidwe muJwi lyaLeza lyakasololelwaa muuya uusalala. (1 Timoteo 3:1-7, 12; Tito 1:5-9) Kuyungizya waawo, chiindi baalu nibalanga-langa kuti umwi mukwesu uleelela na, balakomba saansi kuti basololelwaa muuya uusalala waJehova.
17. Nkamboonzi chimwi chiindi maKristu achanakazi nibaanga nduku naa kuzwata ngwani chiindi nobachita zintu zyabukombi?
17 Chimwi chiindi mumbungano mulakonzya kutabaa baalu naa babelesi babelekela kuti bachite milimu iili mbuli kweendelezya muswaangano wamumuunda. Muzyiimo zili boobu, bamwi bakwesu babbabbatizidwe balakonzya kuchita mulimu ooyu. Ikuti kakutakwe bakwesu beelela, muchizi uusimide muzintu zyabukombi ulakonzya kuuchita mulimu ooyo. Nikuba boobo, ikuti muntu wachanakazi wachita mulimu ooyu weelede kuchitwaa mwaalumi ubbabbatizidwe, weelede kuzwaata ngwani naa kwaanga nduku.a (1 BaKorinto 11:3-10) Eezi tazyaambi kuti nkubalangilaansi pe banakazi. Pesi, mweenya wakutondeezya kulemeka mabambe aaJehova abusilutwe mumpuli amumbungano.
MBOTUKONZYA KULEMEKA BEENDELEZI BANYIKA
18, 19. (a) Kujana walupandulula biyeni lulayo luli mulugwalo lwa BaRoma 13:1-7? (b) Kujana twatondeezya biyeni kuti tulabalemeka beendelezyi banyika?
18 Akaambo kamanjezeezya aabo, maKristu aachoonzyo atobela lulayo luli mulugwalo lwa BaRoma 13:1-7. (Bala.) Nobala lugwalo oolu, ulakonzya kubona kuti “maami acisi” nimfulumende zili munyika. Mbuli Jehova mbwazumizya beendelezi aabo kuti babewo, babeleka mulimu uuyandikana loko mukuchita kuti kutabaa lupilingano akuti kube zintu ziyandikana munyika. Tulabalemeka beendelezi aaba, kwiinda mukuswiilila milawu njibabikka. Tulaachoonzyo chakuti tulabbadala mitelo, tulazuzikizya mafoomu naa kubaa magwalo ayandwaa mfulumende alimwi tubamba milawu iijatikizya ndiswe, mpuli, mabbizinesi naa zintu nzitulazyo. Nikuba boobo, ikuti beendelezi banyika batwaambila kuti tusotoke milawu yaLeza, tatubaswiilili pe. Kunze lyaboobo, tusandula mbuli baapostolo bachiindi bakati: “Tuleelede kumvwa Leza kwiinda bantu.”—Incito 5:28, 29; Langa kabbokesi katii “Mbweendelezi Bwani Mbundeelede Kuswiilila?”
19 Alubo, tutondeezya kulemeka beendelezi banyika munzila njitubajataayo bamwi bantu. Chimwi chiindi tulakonzya kwaambulaa nkume-nkume zyamfulumende. Mwaapostolo Paulo wakaambuulaa Mwaami Heroda Agripa aMweendelezi Festo. Bantu bakali kubayoowa kapati baalumi aaba, pesi Paulo wakaambuulaabo chakubalemeka. (Incito 26:2, 25) Tutobelezya chikozyano chaPaulo chakulemeka chiindi notwaambuulaa beendelezi bapati-pati naa mapulisa amuchilawu chesu. MaKristu aachikula atondeezya kulemeka kuchikolo chiindi nobaambulaa bayiisi babo naa bapati-pati abamwi babeleka aachikolo. Masimpe, tatulemeki aabo bazuminanaa nzyotusyoma luzutu, pesi tulemeka nikuba aabo bakazya Bakamboni baJehova. Chachoonzyo, aabo batakombi beelede kubona kuti tulalemeka.—Bala BaRoma 12:17, 18; 1 Petro 3:15.
20, 21. Nziizili zilongezyo nzitujana kwiinda mukulemeka beendelezi?
20 Tatweelede kusala bantu mbitweelede kulemeka. Mwaapostolo Petro wakalemba kuti: “Amubalemeke bantu boonse.” (1 Petro 2:17) Chiindi bantu nibabona kuti tulabalemeka, balakonzya kubotelwa loko. Utalubi kuti bube oobu tabuchijaniki-janiki pe mazubaano. Kulemeka njiimwi nzila yakutobelezya mulawu waJesu wakuti: “Mbubonya obo mumuni wanu umunike kunembo lyabantu, kuti babone milimo yanu mibotu, balemeke Usowanu uuli kujulu.”—Matayo 5:16.
21 Munyika eeyi iili mumudima uusiya mbi, bantu babombe myoyo bali kukwelelwa mumumuni wakumuuya. Nkinkaako, kulemeka mumpuli, mumbungano akubeendelezi banyika kulakonzya kukwela bamwi akupa kuti batalike kweendaa ndiswe mumumuni ooyo. Eezi zilabotezya kaka! Nikuba kuti eezi teezyachitika pe, pesi chitubotezya nchakuti kulemeka kwesu kubotezya Jehova alimwi kutugwasya kuti tukkale katuli muluyando lwakwe. Mpuchiili na chimwi chilongezyo chiinda eechi?
a Makani Aakuyungizya “Ndiilili Nikweelela Kuzwaata Ngwaani Naa Kwaanga Nduku Alimwi Nkamboonzi?” kutondeezedwe aamwi malayilile ngitukonzya kubelesya munkani eeyi.