LAYIBBULALI IJANIKA A-INTANETI yaWatchtower
LAYIBBULALI IJANIKA A-INTANETI
yaWatchtower
Chitonga (Zimbabwe)
  • BBAYIBBELE
  • MABBUKU
  • MISWAANGANO
  • mwbr18 June map. 1-6
  • Ajanika Makani aKabbuku Kamuswaangano waBuumi Amulimu Wesu

Vidiyo njulikuyanda tiijaniki pe

Utulekelele, kulizyachitika vidiyo niyalikuyanda kujula

  • Ajanika Makani aKabbuku Kamuswaangano waBuumi Amulimu Wesu
  • Ajanika Makani aKabbuku Kabuumi Amulimu Wesu (2018)
  • Tutwe tuniini
  • JUNE 4-10
  • JUNE 11-17
  • JUNE 18-24
  • wp16.3 9 ¶1-3
  • JUNE 25–JULY 1
  • nwtsty chifanikisyo
  • Busena Bulamfu bwaTempele
Ajanika Makani aKabbuku Kabuumi Amulimu Wesu (2018)
mwbr18 June map. 1-6

Ajanika Makani aKabbuku Kamuswaangano waBuumi Amulimu Wesu

JUNE 4-10

LUBONO LUZWA MUJWI LYALEZA | MARKO 15-16

“Businsimi Bwakazuzikizigwa Kuli Jesu”

nwtsty makani aakwiiya ajanika muli Mk 15:24, 29

Bakaabana zisani zyakwe zyaatala: Lugwalo lwaJoh 19:23, 24 luli amajwi aatajaniki pe kuli Matayo, Marko aLuka. Basilumamba bamaRoma bakaliwaalila chisolo jansi lyaJesu achigogo chakwe chamukati alubo basilumamba aaba bakabweza zigogo zyakwe zyaatala “akuzizapaula muzibeela zyone, sikalumamba aumwi wakabweza cibeela comwe,” pesi chigogo chakwe chamukati teebakachidelula pesi bakachiwaalila chisolo, eezi zyakazuzikizya majwi aajanika muli Int 22:18 atondeezya kuti zigogo zyaMesiya zyakali kuyoowaalilwa chisolo. Chakali chiyanza kubweza zigogo zyabantu bajayigwa alubo basikujayigwa bakali kugwisigwa zigogo akubwezelwa zintu zyabo kabatana jayigwa kuti bafwe nsoni.

bakagunia-gunia mitwe: Kugunia-gunia mitwe akwaambuula nkubakali kuchita kwakali kutondeezya kumusampawula. Bantu bakali kwiinda teebakazi pe kuti bakali kuzuzikizya businsimi bulembedwe muli Int 22:7.

nwtsty makani aakwiiya ajanika muli Mk 15:43

Josefa: Balembi bamabbuku aaMakani Mabotu bakalemba zintu zisiyene-siyene atala aJosefa. Simutelo Matayo wakalemba kuti Josefa wakali “muvwubi”; Marko wakali kulembela maRoma wakati wakali “umwi wa Nkuta Mpati Yaba Juda uulemekwa” wakali kulindila Bwaami bwaLeza; Musilisi Luka wakaamba kuti wakali “imwaalumi mubotu alimwi uululeme” akuti taakazuminana amuzeezo waNkuta Mpati wakuti Jesu ajayigwe; Johane nguwe alikke wakaamba kuti wakali sikwiiya wakali “kulisisa akaambo kakuyoowa ba Juda.”—Mt 27:57-60; Mk 15:43-46; Lk 23:50-53; Joh 19:38-42.

Kuyanduula Lubono muJwi lyaLeza

nwtsty makani aakwiiya ajanika muli Mk 15:25

chiindi chawoola lyatatu: Eechi chakali chiindi chakuma 9: 00 kuseeni. Bamwi baamba kuti chiindi eechi chilisiyene achilembedwe muli Joh 19:14-16 yaamba kuti “ciindi cakali afwaafwi awoola lyacisambomwe” chiindi Pilato naakazumina kuti Jesu ajayigwe. Nikuba kuti Magwalo tapandululi kuti nkamboonzi nikulembedwe ziindi zisiyene mumavesi aaya pesi atulange-lange makani aatobela. Chiindi chilembedwe muMabbuku aaMakani Mabotu chitondeezya zintu zyakachitika mubuzuba bwamamanino abuumi bwaJesu kachili aanyika. Woonse mabbuku aaMakani Mabotu atondeezya kuti bapayizi abaalu bakaswaanana goko mpawo bakabamba kuti batole Jesu kuMweendelezi wakuRoma Ponto Pilato. (Mt 27:1, 2; Mk 15:1; Lk 22:66–23:1; Joh 18:28) Matayo, Marko aLuka bakalemba kuti Jesu wakali wagankaminwa kale aachisamu chakupenzegwa nikwakaba mudima munyika yoonse kutalikila “kuwoola lyacisambomwe. . . kusikila kuwoola lyafwuka.” (Mt 27:45, 46; Mk 15:33, 34; Lk 23:44) Kweelede kuti chiindi chakujayigwa kwaJesu chiswaanizya achiindi naakali kuumwa. Chimwi chiindi muntu wakali kukonzya kufwa akaambo kakuumwa. Nkinkaako kwakali kuyumu loko kuti Jesu anyampule chisamu chakwe chakupenzegwa, eezi zyakapa kuti bakumbile umwi muntu kuti amubwezele. (Lk 23:26; Joh 19:17) Kuti chiindi chakujayigwa kwaJesu kachiswaanizya achiindi chakuumwa, zyaamba kuti kwakatola chiindi kuti bamugankamine aachisamu. Akaambo kazeezi, lugwalo lwaMt 27:26 aMk 15:15 aambuula atala akuumwa akugankaminwa aachisamu. Nkinkaako, balembi aaba bakalemba chiindi chisiyene chakujayigwa kwaJesu nkaambo bakaswaanizya zintu zyoonse zyakachitika kusikila kuchiindi naakagankaminwa. Eezi zipa kuti tumvwisisisye chakapa kuti Pilato agambe naakamvwa kuti Jesu wakafwambaana kufwa nibakamugankamina aachisamu. (Mk 15:44) Kuyungizya waawo, balembi baBbayibbele bakali achiyanza chakupambula buzuba muzipanzi zili 4 alubo chipanzi chimwi achimwi chakali ama-awa aatatu alubo bakali kubala munzila eeyo nikuba mansiku. Akaambo kakuti bakali kubala buzuba munzila eeyo nzizyo zyakapa kuti amwi magwalo aambule atala achiindi chawoola lyatatu, woola lyachisambomwe awoola lyafuka alubo bakali kutalika kubala chiindi eecho a6:00 kuseeni. (Mt 20:1-5; Joh 4:6; Inc 2:15; 3:1; 10:3, 9, 30) Alubo bantu teebakalikwe zintu zyakali kubatondeezya chiindi chili nchicho nkinkaako kwakali kweelela kubelesya bbala lyakuti “ciindi cakali afwaafwi” mbuuli mbukutondeezedwe muli Joh 19:14. (Mt 27:46; Lk 23:44; Joh 4:6; Inc 10:3, 9) Mubufwiifwi, tulakonzya kwaamba kuti Marko wakaswaanizya chiindi chakuumwa akugankaminwa aachisamu pesi Johane wakaamba chiindi chakugankaminwa aachisamu luzutu. Kulakonzeka kuti balembi aaba bakalemba chiindi chili afwiifwi awola lyachitatu alubo Johane wakabelesya bbala lyakuti “ciindi cakali afwaafwi” naakali kulemba chiindi eechi. Twaambo ootu ntuto twakapa kuti balembi aaba balembe chiindi chisiyene. Kuyungizya waawo, Johane wakalemba bbuku lyakwe kakuli kwiinda chiindi pesi wakalemba chiindi chisiyene aMarko, eezi zitondeezya kuti taakakkopa zyakalembwa aMarko.

nwtsty makani aakwiiya ajanika muli Mk 16:8

nkaambo bakaliyoowede: Kweendelana amabbuku aachiindi, bbuku lyaMarko lichinka amajwi aali muvesi 8. Bamwi baamba kuti mamanino aabbuku eeli mafwiifwi loko zyakuti tayendelani amalembe aakusaanguna. Nikuba boobo, eezi teezyachoonzyo pe nkaambo Marko wakalemba bbuku lyakwe mubufwiifwi. Alubo sikulanga-langa makani aamuBbayibbele wamumwaanda wamunyaka wachi 4, uutegwa Jerome aEusebius wakaamba kuti malembe aabbuku eeli achinka amajwi aakuti “nkaambo bakaliyoowede.”

Kuli amwi malembe aachiGrikki aachiindi aamwi aakasandululwa muliimwi milaka akayungizya makani aakumamanino malamfu naakuti mafwiifwi kunembo lyavesi 8. Amwi malembe amumwaanda wamunyaka wachi 5 C.E. akayungizya mavesi aali 12 aswaanizya Codex Alexandrinus, Codex Ephraemi Syri rescriptus aCodex Bezae Cantabrigiensis. Alubo mavesi aaya alajanika muLatin Vulgate, muCuretonian Syriac amuSyriac Peshitta. Nikuba boobo, mavesi aaya tajaniki pe kumalembe aachiGrikki aabili aakumatalikilo amwaanda wamunyaka wachi 4 aswaanizya Codex Sinaiticus aCodex Vaticanus naakuti muCodex Sinaiticus Syriacus yamumwaanda wamunyaka wachi 4 naakuti wachi 5 alubo tajaniki pe muSahidic Coptic yabbuku lyaMarko yakumatalikilo yamumwaanda wamunyaka wachi 5. Alubo malembe aachiindi aaMarko aachiArmenian achiGeorgian achinka avesi 8.

Amwi malembe aachiGrikki aamwi aakasandululwa muliimwi milaka akayungizya makani aakumamanino mafwiifwi mulugwalo oolu. Muchikozyano, malembe aaCodex Regius yamwaanda wamunyaka wachi 8 C.E ilaamakani aakumamanino mafwiifwi amalamfu. Kumatalikilo aamakani aaya aakuyungizya, kuli majwi atondeezya kuti tabakwe choonzyo chakuti mavesi aaya ngaachonzyo.

MAKANI MASYOONTO AAMAMANINO

Makani aakumamanino mafwiifwi aali mulugwalo lwaMk 16:8 tajaniki pe muBbayibbele. Atii:

Zyintu zyoonse nzyobakalaililwa bakazyaamba mubufwaafwi kuli baabo bakali a Petulo. Kunze lyaboobo, nozyakainda zyintu eezyi, Jesu mwini wakabatuma kuyooambilizya mulumbe uusalala alimwi uutanyonyooki walufwutuko lutamani kuzwa kujwe kusikila kumbo.

MAKANI MANJI AAMAMANINO

Makani aakumamanino malamfu aali mulugwalo lwaMk 16:8 tajaniki pe muBbayibbele. Atii:

9 Naakabusyigwa mafwumofwumo mubuzuba bwakusaanguna bwansondo, wakasaanguna kulibonya kuli Maliya Magadalene ngwaakagusya madaimona aali ciloba. 10 Eelyo walo wakaunka kuyooambila aabo bakali a Jesu, ibakali mubuumba akulila. 11 Pele balo nobakamvwa kuti wakabusyigwa akuti wakamubona, tiibakasyoma. 12 Kunze lyaboobo, nozyakacitika zyintu eezyi wakalibonya muciimo cimbi kuli basikwiiya bakwe bobilo nobakali kweenda kuya muminzi; 13 alimwi bakajokela akwaambila batumwa bamwi boonse. Aaba abalo tiibakabasyoma pe. 14 Kumane wakalibonya kuli bali kkumi aumwi nobakakkede kabalya kutebulu, wakabaseka akaambo kakubula lusyomo akutaswiilila nkaambo tiibakabasyoma aabo ibakamubona kabusyidwe kubafwu. 15 Mpoonya wakabaambila kuti: “Kamuya munyika yoonse mukakambauke makani mabotu kuzilenge zyoonse. 16 Ooyo uyoosyoma akubbapatizyigwa uyoofwutuka, pele ooyo uutakasyomi uyoonyonyoonwa. 17 Kuyungizya waawo, zitondezyo eezyi ziyoolibonya kuli baabo basyoma: Kwiinda muzyina lyangu bayootanda madaimona, baya kwaambaula mumilaka, 18 alimwi bayoojata nzoka, alimwi kuti banywa musamu uujaya kunyina mbobaya kuba. Baya kubikka maanza aabalwazi, eelyo aaba bayoopona.”

19 Aboobo Mwami Jesu naakamana kubaambila, wakatolwa kujulu akuyookkala kujanza lyalulyo lya Leza. 20 Aboobo bakaunka akukambauka mumasena oonse awalo Mwami wakali kubeleka ambabo akutondezya kuti mulumbe ngwancobeni kwiinda muzitondezyo.

JUNE 11-17

LUBONO LUZWA MUJWI LYALEZA | LUKA 1

“Tobelezya Chikozyano chaMariya Chakulibombya”

ia 149 ¶12

“Ndi muzike wa-Jehova”

12 Majwi aaya aatondeezya kulibombya akuswiilila kwakwe alayandikana kubakombi baJehova mazubaano. Mariya wakabuzya Gabriyeli kuti: “Ndi muzike wa-Jehova mebo, akube kulindime mbubonya mbuli kwaamba kwako.” (Luka 1:38) Muzike wakali kulangilwa aansi alubo buumi bwakwe bwakali mumaanza asimalelaakwe. Mariya wakali kulimvwa oobo atala aSimalelaakwe Jehova. Wakalizi kuti Jehova wakali kuyoomukwabilila akuti ulasyomeka kubantu basyomeka kuli nguwe alubo wakalizi kuti uyoomulongezya kuti walipeda kuchita mulimu muyumu ngwaakapedwe.—Int 18:25.

ia 150-151 ¶15-16

“Ndi muzike wa-Jehova”

15 Kuzwaawo Mariya wakaambuula. Majwi aakwe alajanika muJwi lyaLeza. (Bala Luka 1: 46-55.) Aaya ngimajwi malamfu akaambwa aMariya aalembedwe muBbayibbele alubo atondeezya zyiingi atala anguwe. Kutembawula Jehova akaambo kakumupa chilongezyo chakuba bayina aMesiya, zitondeezya kuti Mariya wakali amuuya wakulumba. Majwi aakuti Jehova ulabafwiinsya aabo balisumpula akuti ugwasya bantu balangilwaansi abafwaba, atondeezya kuti Mariya wakali alusyomo muli Jehova. Alubo atondeezya kuti wakali aluzibo lwamagwalo. Kweendelana aamwi makani, Mariya wakazubulula majwi ajanika muMagwalo achiHebbrayo kwaziindi ziinda ku20!

16 Zilaantanganana kuti Mariya wakali kukkala kayeeyesesya atala aMagwalo. Nikuba boobo, wakali kulibombya nkaambo wakazubulula Magwalo kutali kwaambuula nzyaakali kuyeeya. Mwana wakali kukomena mwida lyakwe limwi zuba wakali kuyootondeezya muuya uliboobu kwiinda mukwaamba kuti: “Kwiisya kwangu takuli kwangu ndemwini, nkukwakwe uwakandituma.” (Johane 7:16) Nkinkaako, tweelede kulibuzya kuti: ‘Ndilalilemeka na Jwi lyaLeza? Naakuti ndiyandisya kuyiisya nzindiyeeya?’ Nzyaakachita Mariya zilaantanganana.

Kuyanduula Lubono muJwi lyaLeza

nwtsty makani aakwiiya ajanika muli Lk 1:69

lwija lwalufutuko: Naakuti “mufwutuli singuzu.” MuBbayibbele, meja aabanyama ayiminina manguzu akuzunda. (1Sam 2:1; Int 75:4, 5, 10; 148:14 makani aamunsi) Alubo baami bakali kweendelezya nikuba kuti bakali luleme naakuti teebakaluleme bakali kwiimininwa aameja alubo kuzunda kwabo kwakali kukozyanisigwa akuyasa kwameja. (Dt 33:17; Dan 7:24; 8:2-10, 20-24) Munkani eeyi, majwi aakuti “lwija lwalufwutuko” aamba Mesiya nkaambo nguwe wakapegwa manguzu akutufutula akuti mufutuli ulaamanguzu.

nwtsty makani aakwiiya ajanika muli Lk 1:76

uyakuunka kumbele lyaJehova: Johane Mubbabbatizi wakali kuyooyinka “kumbele lya Jehova” munzila yakuti nguwe wakali kuyoojulila Jesu nzila alubo Jesu wakali kwiiminina Wisi alubo wakali kuyooboola muzina lyaWisi.—Joh 5:43; 8:29; langa makani aakwiiya atii, Jehova ajanika muvesi eeyi.

JUNE 18-24

LUBONO LUZWA MUJWI LYALEZA | LUKA 2-3

“Nibachikula, Muli Abweenzinyina Bulikabotu Na aJehova?”

nwtsty makani aakwiiya ajanika muli Lk 2:41

bazyali bakwe bakajisi chilengwa: Mulawu waMusa teewakali kwaamba antanganana kuti banakazi basekelele Pobwe lyaPasika. Nikuba boobo, Mariya wakali achiyanza chakusindikila mulumaakwe naakali kuya kupobwe munyaka amunyaka kuJerusalemu. (Ku 23:17; 34:23) Munyaka amunyaka bakali kweenda musinzo wamakkilomita aasika ku300 kabalaamwi abana babo.

nwtsty makani aakwiiya ajanika muli Lk 2:46, 47

Wakababuzya mibuzyo: Bantu bakali kuswiilila Jesu bakabona kuti mibuzyo yakwe teeyakali mbuuli yamwana muniini uuyanda kuziba luzutu. (Lk 2:47) Bbala lyachiGrikki lyakuti ‘wakababuzya mibuzyo’ muliimwi nzila lyaamba kubuzya mibuzyo iili mbuuli njibabuzya babetesi. (Mt 27:11; Mk 14:60, 61; 15:2, 4; Inc 5:27) Basikulemba makani aachiindi, bakaamba kuti beendelezi bazikombelo bakali achiyanza chakusyaala mutempele nilyamana pobwe kabali kuyiisya bantu. Bantu bakali kukkala munsi lyabo akubaswiilila kumwi kababuzya mibuzyo.

bakali kwiile kulijata kumulomo: Mabala aachiGrikki aabelesedwe muvesi eeyi atii “kulijata kumulomo” aamba kugamba kupati.

nwtsty makani aakwiiya ajanika muli Lk 2:51, 52

wakazumanana kubamvwida: Naakuti ‘wakazumanana kulibombya; wakazumanana kuswiilila.’ Nikuba kuti Jesu wakabasandula munzila iigambya bayiisi aaba pesi bbala lyachiGrikki lyakuti kuzumanana litondeezya kuti Jesu wakazumanana kubaswiilila bazyali bakwe chiindi naakabweeda kulimbabo. Kuswiilila nkwaakali kuchita Jesu kwakali siyene akuchitwa abamwi bana nkaambo kwakali kuswaanizya kuzuzikizya Mulawu waMusa.—Ku 20:12; Gal 4:4.

Kuyanduula Lubono muJwi lyaLeza

nwtsty makani aakwiiya ajanika muli Lk 2:14

alimwi anyika akube luumuno kubantu mbakkomanina: Amwi malembe aamba kuti “alimwi aanyika akube luumuno akati kabaabo mbakondelelwa” alubo majwi aaya alajanika muli amwi maBbayibbele. Pesi muNew World Translation muli majwi alaamanguzu ayendelana aalembedwe mumalembe aachiindi. Mulumbe ooyo wakaambwa amungelo tawuwambi kuti Leza ukkomanina bantu boonse katalangi michito yabo. Pesi utondeezya kuti bantu bali alusyomo alubo batobela Mwanaakwe mbabo bakkomaninwa aLeza.—Langa makani aakwiiya atii, kubantu mbakkomanina ajanika muvesi eeyi.

kubantu mbakkomanina: Bbala lyachiGrikki lyakuti eu·do·kiʹa lilakonzya kwaamba “kuyandwa naakuti kutambulika.” Bbala lyeendelana aleeli liti, eu·do·keʹo lilajanika muli Mt 3:17; Mk 1:11; Lk 3:22 (makani aakwiiya ajanika muli Mt 3:17; Mk 1:11), aawo Leza naakaambuula aMwanaakwe chiindi naakazwa kubbabbatizizgwa. Bbala eeli lyaamba “kutambulika, kubotelelwa akuyandwa.” Kweendelana ambaabelesegwa, majwi aakuti “kubantu mbakkomanina” (an·throʹpois eu·do·kiʹas) aamba bantu batambulika kuli Leza alubo alakonzya kusandululwa kuti “bantu mbatambula naakuti bantu mbayanda.” Nkinkaako majwi akaambwa amungelo ooyu taambi kuti bantu boonse balatambulika kuli Leza pesi atondeezya kuti Leza uyanda bantu batondeezya lusyomo kwiinda mukutobela Mwanaakwe. Nikuba kuti bbala lyachiGrikki liti eu·do·kiʹa lilakonzya kwaamba kubotelwa kwabantu (Rom 10:1; Flp 1:15), pesi chiindi chiingi lyaamba kukkomaninwa aLeza naakuti kutambulwa anguwe (Mt 11:26; Lk 10:21; Ef 1:5, 9; Flp 2:13; 2Tes 1:11). Mumalembe aSeptuagint mulugwalo lwaInt 51:18 [50:20, LXX] kubelesedwe bbala lyakuti “kukkomaninwa” aLeza.

wp16.3 9 ¶1-3

Mwalizi Na?

Ngwani wakali wisi aaJosefa?

Josefa mubezi wakuNazareta wakali wisi wakujana waJesu. Pesi ngwani wakali wisi aaJosefa? Bbuku lyaMatayo litondeezya kuti wisi aaJosefa wakali Jakkobo pesi bbuku lyaLuka liti Josefa wakali “mwana a-Heli.” Nkamboonzi nikusiyene?—Luka 3:23; Matayo 1:16.

Mubbuku lyaMatayo kulembedwe kuti: “Jakobo wakazyala Josefa.” Matayo wakabelesya bbala lyachiGrikki litondeezya kuti Jokkobo wakali wisi aaJosefa. Nkinkaako, Matayo wakali kutobelezya luzubo lwaJosefa, chaamba luzubo lwabwaami bwaDavida. Kuzyalilwa muluzubo oolu kwakapa kuti Jesu mwana waJosefa wakujana abe acheelelo chakukona bwaami.

Kuli lumwi lubazu, bbuku lyaLuka lyaamba kuti: “Josefa mwana a-Heli.” Majwi aaya aakuti “mwana a-” alakonzya kwaamba kuti “mukwansa wa-.” Makani akozyenie ayaya alajanika mulugwalo lwaLuka 3:27, lwaamba kuti Salatiyeli “mwana a-Neri” pesi wakali mwana aaJakkoniya. (1 Makani 3:17; Matayo 1:12) Kweelede kuti Salatiyeli wakakwete mwana waNeri. Nkinkaako, Josefa wakali mwana waHeli nkaambo wakakwete Mariya mwana waHeli. Luka wakatobelezya luzubo ‘lwabuntu’ bwaJesu kabelesya luzubo lwabanyina, Mariya. (BaRoma 1:3) Bbayibbele litondeezya luzubo lwakuli wisi waJesu wakujana aluzubo lwabanyina.

JUNE 25–JULY 1

LUBONO LUZWA MUJWI LYALEZA | LUKA 4-5

“Zunda Masunko Mbuuli Mbaakachita Jesu”

w13 8/15 25 ¶8

Weelede Kuba Muntu Uuli Biyeni?

8 Saatani wakabelesya nzila eeyi naakali kusunka Jesu munkanda. Nikwakiinda mazuba aali 40 abusiku buli 40 Jesu kalyiimya chakulya, Saatani wakasika kuti azoomusunke. Wakati: “Naa uli Mwana a-Leza ambila ibbwe eli libe nsima.” (Luka 4:1-3) Jesu wakali kukonzya kusala kubelesya nguzu zyakwe kuti achite chigambyo eecho naakuti kutachichita. Jesu wakalizi kuti taakeelede kubelesya manguzu aakwe kuti achite zintu nzyayanda. Wakabikka bweenzinyina mbwakalaabo aJehova mubusena bwakusaanguna kutali kuyanda kumana nzala. Jesu wakasandula kuti: “Kulilembedwe kuti, Muntu taponi kunsima yalo, pele kumajwi oonse aa-Leza.”—Luka 4:4.

w13 8/15 25 ¶10

Weelede Kuba Muntu Uuli Biyeni?

10 Saatani wakayibelesya biyeni nzila eeyi kukusunka Jesu? Saatani ‘wakamutondeezya zisi zyoonse zyaansi mukayindi komwe. Saatani wakati kulinguwe, ndakupa bwaami oobu boonse abulemu bwazyo, nkaambo ndabupegwa, eno kufumbwa ngwendiyanda inga ndamupa mbubo.’ (Luka 4:5, 6) Zilaantanganana kuti Jesu taakabona bwaami boonse ameso mukayindi kaniini biyo pesi kweelede kuti Saatani wakayeeya kuti bulemu bwabwaami oobu mbwakamutondeezya bwakali kuyoomutola moyo. Katakwe bweeme, Saatani wakaamba kuti: “Kuti wandikomba boonse bulaba bwako.” (Luka 4:7) Jesu taakazumina kuba muntu Saatani ngwaakali kuyanda kuti abe. Chakufwambaana wakasandula kati: “Kulilembedwe kuti, Komba Jehova, Leza wako, umumanine milimo walo alike.”—Luka 4:8.

nwtsty chifanikisyo

Busena Bulamfu bwaTempele

Kulakonzeka kuti Saatani wakatola Jesu “aabwaanda bwaatala lyatempele” mpawo wamubuzya kuti aliwaale aansi pesi takuzibikene loko kuti Jesu wakayimvwi aali. Mbukunga bbala liti ‘tempele’ lilakonzya kwaamba lubuwa loonse lwatempele nkinkaako, kuyeeyelwa kuti Jesu wakayimvwi kukkona lyatempele (1) lili kumusaanza nkwiili kubuzwezuba. Amwi wakayimvwi kuli limwi bbazu lyakkona lyatempele. Kuliwaalila aansi kazwa kubusena oobo kwakali kuyoomujaya kunze kwakuti Jehova wamuvuna.

w13 8/15 26 ¶12

Weelede Kuba Muntu Uuli Biyeni?

12 Kusiyana aEva, Jesu wakatusiila chikozyano chilikabotu chakulichesya. Saatani wakeezya kusunka Jesu kabelesya imwi nzila pesi Jesu wakakaka kuchita chigambyo nkambo taakali kuyanda kusunka Leza. Kuchita chigambyo eecho, kwakali kuyootondezya kuti ulalisumpula. Jesu wakasandula munzila imvwisisika chiindi naakati: “Utasunki Jehova Leza wako.”—Bala Luka 4:9-12.

Kuyanduula Lubono muJwi lyaLeza

nwtsty makani aakwiiya ajanika muli Lk 4:17

bbuku lyamusinsimi Isaya: Bbuku lyaIsaya lyakuvunga lyakuLwizi Lufwide lilaazipanzi zili 17 zyakajatanisigwa alubo ndilamfu amamita aali 7.3  kalili amakkolamu aali 54. Bbuku lyakuvunga lyakali kubelesegwa muchikombelo chakali kuNazareta lilakonzya kuti lyakeelene aleeli. Mabbuku aakuvunga taakalikwe zyaandaano amavesi nkinkaako Jesu wakeelede kuyanduula majwi ngaakali kuyanda kubala. Nkinkaako kujana aalembedwe majwi ngaakali kuyanda kutondeezya kuti Jesu wakali kubala Jwi lyaLeza chiindi choonse.

nwtsty makani aakwiiya ajanika muli Lk 4:25

kwaminyaka iitatu amyeezi iili musanu awumwi: Kweendelana alugwalo lwa1Bam 18:1, Eliya wakaambilizya kuti nzala yakali kuyoomana “mumwaka watatu.” Nkinkaako bamwi baamba kuti Jesu wakali kukazya majwi aajanika muli 1 Bami. Nikuba boobo, Magwalo aachiHebbrayo tatondeezyi kuti nzala yakatola minyaka iitatu luzutu. Majwi aakuti “mumwaka watatu” aamba chiindi Eliya naakatalika kwaambilizya nzala kuli Ahabbu. (1Bam 17:1) Kweelede kuti kwaambilizya ooku kwakachitwa bbalangwe kalili lyatalika kale alubo lyakali kutola myeezi iili 6 pesi kulakonzeka kuti lyakatola chiindi chiinda aawo. Kuyungizya waawo, nzala eeyi teeyakabuka kumana chiindi Eliya nakaambuula aAhabbu “mumwaka watatu,” pesi yakamana kakuli kwiinda musunko wakuChilundu chaKkarimeli. (1Bam 18:18-45) Nkinkaako, majwi aaJesu aalembedwe mulugwalo oolu aamwi ayendelana aakalembwa amwanikaakwe Jakkobo muli Jak 5:17, aleendelana azilembedwe muli 1Bam 18:1.

    Mabbuku Ajanika MuChitonga (Zimbabwe) (2013-2025)
    Zwa
    Njila
    • Chitonga (Zimbabwe)
    • Share
    • Preferences
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Njila
    Share