Aajanika Makani aaKabbuku Kamuswaangano waBuumi Amulimu Wesu
SEPTEMBER 2-8
LUBONO LUZWA MUJWI LYALEZA | BAHEBRAYO 7-8
“Mupaizi Lyoonse Mane Kukabe Kutamani Mbubonya Mbuli Melekizedeki”
it-2 366
Melekizedeki
Melekizedeki mwaami wakuSalemu alubo “mupaizi wa Leza Mupatikampatila.” (Mtl 14:18, 22) Melekizedeki wakaba mupayizi kuma1933 B.C.E., nguwe mupayizi wakasaanguna kwaambwa muBbayibbele. Bbala lyakuti Salemu lyaamba kuti “Luumuno,” nkinkaako mwaapostolo Pawulu wakaamba kuti Melekizedeki “Mwami wa Luumuno” akaambo kakuti wakali mwaami waSalemu alubo “Mwami wa Bululami” nkaambo zina lyakuti Melekizedeki kuti lyasandululwa lyaamba kuti “Mwami wa Bululami.” (Heb 7:1, 2) Jerusalemu ndidolopo lyakazooba aabusena aakali Salemu nkinkaako chimwi chiindi Jerusalemu yiitwa kuti “Salemu.”—In 76:2.
Lino Abramu (Abrahamu) naakazwa kukuzunda Kedorelaomere abaami mbaakali aabo, mwaami wa Sodoma wakayinka kuti bakaswaanane aAbramu ku Kkuti lya Save naakuti “Kkuti lya Mwami.” Melekizedeki wakatolela Abrahamu “cinkwa awaini” alubo wakamulongezya kati: “Aalongezyegwe Abramu kuli Leza Mupatikampatila, Mulengi wajulu anyika; alimwi aatembaulwe Leza Mupatikampatila, iwaaba basikukupenzya mujanza lyako!” Mpawo Abrahamu wakapa mupayizi “cipaanzi cakkumi cazintu zyoonse,” chaamba zintu “zibotu kapati nzyaakasaala” nzyaakajana naakazunda basinkondonyina.—Mtl 14:17-20; Heb 7:4.
it-2 367 ¶4
Melekizedeki
Tuzi biyeni kuti Melekizedeki ‘taakalikwe matalikilo aamazuba aakwe naaba mamanino aabuumi bwakwe’?
Pawulu wakaamba atala abuumi bwaMelekizedeki, wakati: “Mbwaanga tajisi bausyi abanyina, tajisi mulongo wazyalani nkwazulilwa, alimwi tajisi matalikilo aamazuba aakwe naaba mamanino aabuumi bwakwe, pele wakacitwa kuba mbuli Mwana wa Leza, ulazumanana kali mupaizi lyoonse.” (Heb 7:3) Mbuuli bantu boonse, Melekizedeki wakazyalwa alubo wakafwa. Pesi zina lyawisi alyabayina talilembedwe pe muBbayibbele, nikuba zyalani lyakwe amatalikilo aamazuba aakwe naaba mamanino aabuumi bwakwe tazyaambidwe pe. Nkinkaako, Melekizedeki nguwe wakali kwiiminina Jesu Kristu, uuli aabupayizi butamani. Mbukunga Melekizedeki taakwe ngwalida zina alubo taakwe uumulida zina kubupayizi, alakwe Kristu taakwe mupayizi ngwakalida zina alubo Bbayibbele lyaamba kuti taakwe uuzoomulida zina. Nikuba kuti Jesu wakazyalwa kumusyobo waJuda alubo wakazwa kuzyalani lyaDavida, basyaayinakulu bakunyama teebakali kubbanti lyabapayizi pesi bakali kubbanti lyabaami luzutu. Eezi zyakeenda mbuuli mbaakasyomezezye Jehova.
it-2 366
Melekizedeki
Zyaambwa aaBupayizi bwaKristu. Naakaamba atala abupolofita bwaMesiya, Jehova wakasyomezya “Mwami” waDavida kuti: “Yebo uli mupaizi lyoonse mane kukabe kutamani mbubonya mbuli Melekizedeki!” (In 110:1, 4) Lugwalo oolu lwaIntembauzyo lwakapa kuti maHebrayo bamvwisisisye kuti Mesiya wakasyomezedwe wakali kuzooba mupayizi akuba mwaami. Lugwalo mwaapostolo Pawulu ndwaakalembela maHebrayo lwakabagwasya kuti batazumbuuzyi pe kuti Jesu nguwe wakasyomezedwe kuti “waba mupaizi mupati mane kukabe kutamani mbubonya mbuli Melekizedeki.”—Heb 6:20; 5:10; langa CHIZUMINANO.
Kuyanduula Lubono muJwi lyaLeza
w00 8/15 14 ¶11
Zipayizyo Zyakali Kubotezya Leza
Mwaapostolo Pawulu wakalemba kuti: “Mupaizi mupati uuli woonse ulasalwa kutegwa katuula zipego alimwi azipaizyo.” (Bahebrayo 8:3) Pawulu wakazibikka muzipanzi zibili zipo zyakali kupegwa amupayizi mupati muchiindi chamaIsrayeli, kwakali “zipego” ‘azipayizyo zyazibi.’ (Bahebrayo 5:1) Bantu bapa zipo kubantu mbibayanda, kabayanda kusimya bweenzinyina naakuti kabayanda kuti batambulike. (Matalikilo 32:20; Tusimpi 18:16) “Zipego” zyakali kupegwa muchiindi chaMulawu waMozesi zyakali kupedwa kuti bantu batambulike kuli Leza. Kuti muntu alekelelwe chibi wakeelede kubbadala nkinkaako mbadalo eeyo yakalikupegwa kwiinda ‘muchipayizyo chazibi.’ Mabbuku aakusaanguna aali 5 ikapati bbuku lyaKulonga, Levitikko aMyeelwe aambuula zyiingi atala azipo azipayizyo zisiyene-siyene. Nikuba kuti kulakonzya kutuyumina kumvwisisisya zyoonse zyakali kuchitwa amaIsrayeli, pesi kulanga-langa makani aali atala azipayizyo kulayandikana.
it-1 523 ¶5
Chizuminano
Chizuminano chaMulawu chakamana biyeni?
Chiindi Leza naakazulwida mupolofita Jeremiya kuti aambilizye kuti kuzooba chizuminano chipya kwakali mbuli kuti chizuminano chaMulawu chamana. (Je 31:31-34; Heb 8:13) Chizuminano chaMulawu chakazoomana chiindi Jesu naakafwa aachisamu chakupenzezya mu33 C.E. (Kol 2:14) Kuzwa waawo, kwakasaanguna kubeleka chizuminano chipya.—Heb 7:12; 9:15; Mil 2:1-4.
w14 10/15 15 ¶7-9
Chizuminano Chipya.
Jehova wakazulwida mupolofita Jeremiya kuti aambe atala achizuminano chipya kuma700 B.C.E., alubo wakatondeezya kuti chakalisiyene achizuminano chaMulawu chakatyolwa aamaIsrayeli. (Je 31:31-34) Mubusiku Jesu katanafwa muNisani 14, 33 C.E., naakatalisya Mulalilo waMwaami waGoko, Jesu Kristu wakaamba kuti wakali wapanga chizuminano chipya kabelesya chinunuzyo chakwe. (Lk 22:20) Mubuzuba bwachi50 kali wabusigwa alubo kali waba aamazuba aali 10 kali wabweeda kuli Wisi, wakananika basikwiiya bakwe amuuya uusalala nibakabungene mung’anda yamujulu kuJerusalemu.—Mil 2:1-4, 17, 33; 2Ko 3:6, 8, 9; Heb 2:3, 4.
Bantu bali muchizuminano chipya nguJehova aba “Israyeli ba Leza“ maKristu bananikidwe aamuuya alubo bakajatana aaKristu mukupanga mbungano naakuti mubili wakwe. (Heb 8:10; 12:22-24; Ga 6:15, 16; 3:26-28; Ro 2:28, 29) Chizuminano chipya chakakonzya kubeleka akaambo kakutilwa kwaganzi (kujayigwa kwamuntu) lyaJesu Kristu, alubo Jesu wakatondeezya mbuchakali kuyandikana chinunuzyo eecho kuli Jehova chiindi naakabweeda kujulu. (Mt 26:28) Chiindi muntu nasalwa kuti akapone kujulu (Heb 3:1), Leza nga wamubikka muchizuminano Chakwe kabelesya chinunuzyo chaKristu. (In 50:5; Heb 9:14, 15, 26) Jesu Kristu ngusimwiimakati wachizuminano chipya (Heb 8:6; 9:15) alubo Mwana waAbrahamu wakusaanguna. (Ga 3:16) Akaambo kakuti Jesu ngusimwiimakati wachizuminano chipya ulikugwasya aabo bali muchizuminano eechi kuti babe bana baAbrahamu bachoonzyo (Heb 2:16; Ga 3:29) kwiinda mukulekelelwa zibi zyabo. Jehova ubaamba kuti baliluleme.—Ro 5:1, 2; 8:33; Heb 10:16, 17.
MaKristu bananikidwe bakaba bapayizi bali aansi aaMupayizi Mupati alubo maKristu aaba bayitwa kuti “ibapaizi bami.“ (1Pe 2:9; Ciy 5:9, 10; 20:6) MaKristu bananikidwe aaba bayoochita mulimu wabupayizi, ’mulimu uusalala’ (Flp 2:17) alubo bayitwa kuti “babelesi bacizuminano cipya.“ (2Ko 3:6) MaKristu bananikidwe beelede kutobelezya chikozyano chaKristu, kabasyomekede kusikila kulufu, Jehova uyoobabikka kuti bakabe bapayizi mubwaami bwakwe, uyoobapa mubili uutafwi alubo uutaboli kuti bakakone bwaami bwakujulu kabalaamwi aKristu. (1Pe 2:21; Ro 6:3, 4; 1Ko 15:53; 1Pe 1:4; 2Pe 1:4) Makanze aachizuminano eechi ngakuti kube bantu bayitwa aazina lyaJehova kabali chipanzi ‘chalunyungu’ lwaAbrahamu. (Mil 15:14) Bakaba ‘sibwiinga’ waKristu alubo bakaba mubili waKristu nkaambo wakapanga chizuminano chaBwaami ambabo kuti bakeendelezye aaNguwe. (Joh 3:29; 2Ko 11:2; Ciy 21:9; Lk 22:29; Ciy 1:4-6; 5:9, 10; 20:6) Chizuminano chipya chinoozumanana kubeleka kusikila ‘baIsrayeli baLeza’ bazoobusigwe akupegwa mibili iitafwi kujulu. Chizuminano eechi tachizoomani pe alubo chiitwa kuti ‘nchizuminano chitamani.’—Heb 13:20.
SEPTEMBER 9-15
LUBONO LUZWA MUJWI LYALEZA | BAHEBRAYO 9-10
“Ncimvwule Buyo Cazintu Zibotu Ziboola”
it-1 862 ¶1
Kulekelela
Kweendelana amulawu wakapedwe chisi chamaIsrayeli muntu woonse wakali kubisizya Leza naakuti mweenzinyina wakeelede kulyaambilila chibi chakwe akupa chipayizyo kuli Jehova. (Le 5:5–6:7) Nikuba boobo, mwaapostolo Pawulu wakapa malayilile aakuti: “Ibunji bwazintu zilasalazyigwa abulowa, alimwi ccita kuti bulowa bwatilwa, kunyina pe uukonzya kulekelelwa zibi.” (Heb 9:22) Nikuba boobo, ganzi lyabanyama lyakali kupayizigwa teelyakali kumaninsya zibi chakumaninina alubo teelyakali kupa kuti muntu aleke kulilya mumoyo. (Heb 10:1-4; 9:9, 13, 14) Pesi chizuminano chipya, chakapa kuti zibi zyesu zilekelelwe chakumaninina kwiinda muchinunuzyo chaJesu Kristu. (Je 31:33, 34; Mt 26:28; 1Ko 11:25; Ef 1:7) Kuponia mwaalumi wakalebukide nkwaakachita Jesu naakali aanyika, wakali kutondeezya kuti ulaanguzu zyakulekelela zibi.—Mt 9:2-7.
cf 183 ¶4
“Kozumanana . . . Kunditobela”
Bbayibbele tali tubuzyi kuti Jesu bakamutambula biyeni kujulu ambubakabaamwi aWisi kujulu. Nikuba boobo, Bbayibbele lyakaamba zyakali kuyoochitika chiindi Jesu naakali kuyoobweeda kujulu. Kwaminyaka myiingi maJuda bakali kukkala kabasekelela pobwe lisalala. Kamwi amunyaka, mupayizi mupati wakali kunjila Mubusena Busalalisya kuti asansiile ganzi abbokesi lyachizuminano muBuzuba Bwakumania Milandu. Buzuba mupayizi mupati naakali kunjila Mubusena Busalalisya wakali kwiiminina Mesiya. Jesu wakazizuzikizya kamwi biyo zyakali kwiimininwa aapobwe eeli chiindi naakabweeda kujulu. Wakayinka kuli Jehova kubusena busalalisya mpawo wakatondeezya Wisi mbuchakali kuyandikana chipayizyo chachinunuzyo chakwe. (Bahebrayo 9:11, 12, 24) Jehova wakachitambula na chipayizyo eecho?
it-2 602-603
Kumaninina
Mbuwakali kugwasya Mulawu waMozesi. Mulawu wakapedwe maIsrayeli kwiinda muli Mozesi wakali kuswaanizya kusalwa kwabapayizi akupegwa kwazipayizyo zyabanyama basiyene-siyene. Nikuba kuti Mulawu wakuti kupegwe zipayizyo akuti kusalwe bapayizi wakali kuzwa kuli Leza pesi eezi teezyakali kupa kuti bantu bamaninine pe mbuuli mbaakaamba Pawulu. (Heb 7:11, 19; 10:1) Kwiinda kuti Mulawu ooyo uwangunune bantu kuchibi alufu pesi wakali kugwisya aantanganana kuti bakali aachibi. (Ro 3:20; 7:7-13) Leza nguwe wakabikkide Mulawu ooyu alubo wakali kuzulwida bantu kuli Kristu. Mulawu ooyu chakali “ncimvwule buyo cazintu zibotu ziboola.” (Ga 3:19-25; Heb 10:1) Pawulu wakaamba “[nchiwakakachilwa] kucita Mulawo akaambo kakuti wakanyina nguzu akaambo kakutalondoka kwabantu.” (Ro 8:3) Mumajwi aaya Pawulu wakali kwaamba kumaninwa nguzu kwamupayizi mupati (wakali kunjila Mubusena Busalalisya naakali kupa zipayizyo zyabanyama Mubuzuba Bwakumania Milandu) kuchitila kuti ‘abafutule cakumaninina’ aabo bakali aamilandu mbuuli zyaambidwe muli Bahebrayo 7:11, 18-28. Nikuba kuti zipayizyo zyakali kupegwa aabapayizi zyakali kupa kuti bantu babe aabweenzinyina bulikabotu aLeza pesi taakwe nizyakali kumaninsya chibi nchibakalaacho. Mwaapostolo wakalemba kuti zipayizyo tazikonzyi “kubapa kulondoka aabo baboola kuli Leza,” chaamba kuti tabakonzyi kuleka kulilya moyo. (Heb 10:1-4; kozyanisya a Heb 9:9.) Zyakali kuchitwa aamupayizi mupati teezyakali kunununa bantu kuchibi. Pesi ganzi lyaKristu ndilyo alilikke likonzya kupa kuti tulekelelwe zibi zyesu.—Heb 9:14; 10:12-22.
Kuyanduula Lubono muJwi lyaLeza
w92 3/1 31 ¶4-6
Mibuzyo Yabasikubala
Pawulu wakaamba kuti kwakeelede kufwa chimwi chintu kuti Leza akonzye kupanga zizuminano abantu. Wakazichita eezi kabelesya chizuminano chaMulawu. Mozesi nguwe wakali simwiimaakati kuchizuminano Leza nchaakapangene amalsrayeli bakunyama. Mozesi wakachita mulimu mupati maIsrayeli nibakali kuyandikana kuti bapange chizuminano eechi. Mozesi wakali mbuuli kuti nguwe wakapangide chizuminano eecho. Pesi Mozesi wakeelede kuti atile ganzi lyakwe na kuti chizuminano eechi chikonzye kubeleka? Teembubo pe. Kwakeelede kujayigwa banyama kutali ganzi lyaMozesi.—Bahebrayo 9:18-22.
Tutyeni atala achizuminano chipya chakali aakati kaJehova amaIsrayeli bakumuuya? Jesu Kristu ngusimwiimaakati waJehova amaIsrayeli bakumuuya. Nikuba kuti Jehova nguwe wakapanga chizuminano eechi pesi chakali aachakuchita aJesu Kristu. Kunze kwakuba simwiimaakati, Jesu lwakwe wakapangana chizuminano kachili aamubili wanyama amaIsrayeli bakumuuya bakatalika kunjila muchizuminano eechi. (Luka 22:20, 28, 29) Jesu wakali kweelela kuti ape chipayizyo kuti chizuminano eechi chibe. Nkinkaako kwakali kuyandikana ganzi lyamuntu uumaninide kuti libe chipayizyo kutali ganzi lyabanyama. Akaambo kazeezi, zyakali kuchita kuti Pawulu awambe kuti Kristu nguwe wakapanga chizuminano chipya. Kristu naakazwa kupa chipayizyo, Pawulu wakati: “Kristo . . . wakanjila kujulu kwini buya, kutegwa lino akalibonye kumbele lya Leza akaambo kandiswe,” mpawo chizuminano chipya chakatalika kubeleka.—Bahebrayo 9:12-14, 24.
Chiindi Pawulu naakaamba kuti Mozesi aJesu bakali mbuuli basikupanga zizuminano taakali kwaamba kuti mbabo bakapanga zizuminano eezyo pesi zyakapangidwe aLeza. Bantu aaba bakali basimwiimaakati luzutu. Muchizuminano chaMulawu kwakali kupayizigwa ganzi lyabanyama kutali lyaMozesi alubo muchizuminano chipya Jesu wakapa buumi bwakwe.
it-1 249-250
Kubbabbatizigwa
Lukka wakaamba kuti Jesu wakali kukomba chiindi naakali kubbabbatizigwa. (Lk 3:21) Mulembi walugwalo lwaBahebrayo wakaamba kuti chiindi Jesu “naakaboola munyika” (chaamba chiindi naakabbabbatizigwa kutali chiindi naakazyalwa nkaambo taakali kukonzya pe kubala nikuba kwaamba majwi aaya) wakali kwaamba kweendelana amajwi aajanika muli Intembauzyo 40:6-8 aakuti: “Zipaizyo alimwi azituuzyo tiiwakaziyanda pe pele wakandibambila mubili. . . . Bona! Ndaboola, (mubbuku lyakuvwunga kulilembedwe kujatikizya ndime) kuti ndicite kuyanda kwako, O Leza.” (Heb 10:5-9) Jesu wakali muJuda alubo maJuda mbabo bakapangene chizuminano chaMulawu aLeza. (Ku 19:5-8; Ga 4:4) Akaambo kazeezi, Jesu wakali wapanga kale chizuminano aJehova Leza chiindi naakabbabbatizigwa. Nzyaakachita Jesu zyakali kwiinda zintu zyakali kuchitwa aaMulawu. Wakalipeda kuchita “kuyanda” kwaWisi Jehova kwiinda mukupa mubili wakwe wakatalikwe chibi kuchitila kuti kutazoopegwi zipayizyo zyabanyama zyakali kuchitwa kweendelana aMulawu. Mwaapostolo Pawulu wakati: “Kwiinda mu ‘kuyanda’ ooko, twakasalazyigwa kwiinda mucituuzyo camubili wa Jesu Kristo ciindi comwe buyo kukabe kutamani.” (Heb 10:10) Alubo kuyanda kwaWisi kwakali kuswaanizya mulimu uuli aachakuchita aBwaami, mumulimu ooyu Jesu wakalipeda lubo kuti awuchite. (Lk 4:43; 17:20, 21) Jehova wakachitambula chipayizyo chakachitwa aaJesu alubo wakamunanika aamuuya uusalala wakati: “Yebo uli Mwanaangu ngweyandisya, ngwekkomanina.”—Mk 1:9-11; Lk 3:21-23; Mt 3:13-17.
SEPTEMBER 16-22
LUBONO LUZWA MUJWI LYALEZA | BAHEBRAYO 11
“Lusyomo Lulayandikana”
w16.10 27 ¶6
Amuzisyome Zisyomezyo zyaJehova
Bbayibbele lipandulula chaamba lusyomo muli Bahebrayo 11:1. (Bala.) Lusyomo lulaachakuchita azintu zibili zitaboneki aameso: (1) ‘Bulangizi bwacheecho chilangilwa’ bulakonzya kuswaanizya zintu nzitulangilila kuti ziyoochitika kunembo zitanachitika pe, mbuuli kumana kwabubi anyika mpya. (2) Bumboni “busalede bwazintu zini-zini zitanabonwa.” Muvesi eeyi bbala lyachiGirikki lyakasandululwa kuti ‘bumboni busalede’ lyaamba ‘kuzumina bumboni’ bwazintu ziliwo pesi nzitutakonzyi kubona mbuuli kubawo kwaJehova Leza, Jesu Kristu, bangelo azintu zilikuchitwa aaBwaami bwakujulu. (Heb. 11:3) Kujana twatondeezya biyeni kuti tuli aabulangilizi busimide akuti tulazisyoma zintu zitanachitika zilembedwe muBbayibbele? Tulakonzya kuchita oobo kwiinda mumajwi amumichito. Kuti teetwachita oobo lusyomo lwesu nga lulifwide.
w13 11/1 11 ¶2-5
“Sikupa Bulumbu Kuli Baabo Bamuyandaula Cabusungu”
Niinzi chikonzya kutugwasya kuti tubotezye Jehova? Pawulu wakati: “Ikuti kakunyina lusyomo tacikonzyeki pe kumukkomanisya Leza.” Pawulu taakaamba kuti nkuyumu pe kubotezya Jehova kuti katutakwe lusyomo pesi wakati tazikonzeki pe kubotezya Leza kuti katutakwe lusyomo. Mulaamwi majwi, lusyomo nchiichintu chiyandikana chipa kuti tuchite zintu zibotezya Leza.
Ndusyomo luli biyeni lubotezya Jehova? Luswaanizya zintu zibili. Chakusaanguna, tweelede “kusyoma kuti [Leza] nkwali ncobeni.” Bumwi busanduluzi bwakasandululwa kuti tweelede “kuzumina kuti Leza mpali.” Zilachita na kuti tubotezye Leza katuzumbuuzya kuti mpali? Nkinkaako, Lusyomo luswaanizya zintu zyiingi kutali kusyoma luzutu nkaambo nikuba madimoni alasyoma kuti Jehova mpali. (Jakobo 2:19) Tweelede kutondeezya kuti tulamusyoma Jehova kwiinda mumichito. Kuchita oobo kuyootugwasya kuti tuchite zintu zibotezya Jehova.—Jakobo 2:20, 26.
Chachibili, tweelede “kusyoma kuti” Leza ‘ngusikupa bulumbu.’ Muntu ulaalusyomo lusimide ulaachoonzyo chakuti zintu zibotu nzyachitila Jehova tazichitili mahhala pe. (1 Bakorinto 15:58) Zilachita na kuti tubotezye Jehova katuzumbuuzya kuti ulatulongezya? (Jakobo 1:17; 1 Petro 5:7) Muntu uusyoma kuti Leza talumbi, takwe ndaba abantu akuti ulayima, muntu ooyo nga tamuzi pe Leza.
Jehova upa bulumbu kubantu bali biyeni? Pawulu wakati: “Kuli baabo bamuyandaula cabusungu.” Limwi bbuku libelesegwa aabasanduluzi baBbayibbele lyakaamba kuti bbala lyachiGirikki lyakasandululwa kuti “bamuyanduula cabusungu” talyaambi “kuya kuli imwi ndawu kulikuyanduula pe” pesi lyaamba “kukomba” Leza. Alubo limwi bbuku lyakapandulula kuti bbala eeli lyachiGirikki ligwisya muzeezo wakubeleka changuzu. Chachoonzyo, Jehova ulongezya bantu bamuyanda alubo bamukomba chamoyo woonse.—Matayo 22:37.
w16.10 23 ¶10-11
Atusimye Lusyomo Lwesu Muzintu Nzitulangilila
Muli Bahebrayo chaandaano 11, mwaapostolo Pawulu wakaambuula atala abakombi baJehova bataambidwe mazina bakalisimya kumapenzi aasiyene-siyene. Muchikozyano, mwaapostolo wakaamba banakazi bakali aalusyomo bakafwidwa bana babo pesi bakazoobusigwa. Mpawo wakaamba bamwi bakakaka “kunununwa acinunuzyo cimwi, ikutegwa bakajane bubuke bwiinda kubota.” (Heb. 11:35) Nikuba kuti tatukwe choonzyo atala akuti Pawulu wakali kwaamba bani mulugwalo oolu pesi tulakonzya kuswaanizya Nabboti aZekkariya bakalipeda kuti bafwe akutululwa mabwe akaambo kakuyanda kuswiilila Jehova akuchita kuyanda kwakwe. (1 Bam. 21:3, 15; 2 Mak. 24:20, 21) Daniyele abeenzinyina bakali kukonzya kuti basotoke mulawu waJehova kwiinda mukuzumina kuti ‘banununwe achimwi chinunuzyo.’ Pesi lusyomo ndubakalaalo muli Leza mulaamwi majwi lwakapa kuti bakonzye ‘kujala milomo yabalavu akuti bazunde nguzu zyamulilo.’—Heb. 11:33, 34; Dan. 3:16-18, 20, 28; 6:13, 16, 21-23.
Lusyomo lwakapa kuti bapolofita bali mbuuli Mikkaya aJeremiya “[bapenzegwe] . . . akubikkwa muntolongo.” Bamwi bali mbuuli Eliya “bakali kuyaabutuntulika muzimpayuma amumalundu amumampangala alimwi amumalindi aanyika eeyi.” Boonse bakalisimya nkaambo bakali aabulangilizi “businizyidwe bwaceeco cilangilwa.”—Heb. 11:1, 36-38; 1 Bam. 18:13; 22:24-27; Jer. 20:1, 2; 28:10, 11; 32:2.
Kuyanduula Lubono muJwi lyaLeza
it-1 804 ¶5
Lusyomo
Bakombi Bachiindi Bakatondeezya Lusyomo. Lusyomo lwesu lulakonzya kusima “akaambo kakuti tuzingulukidwe ankamu mpati . . . yabakamboni” yakaambwa aaPawulu. (Heb 12:1) Muchikozyano, Abbelo wakalichizi chisyomezyo chaLeza chili atala “alunyungu” lwakali kuyoopwayawula “nzoka” kumutwe. Alubo wakalibonena aameso kuzuzikizigwa kwazintu Jehova nzyaakabuzya bazyali bakwe muEdeni. Nibakazwa muEdeni, Adamu ampuli yakwe bakali kujana chakulya kwiinda mukuzwa zitukuta nkaambo nyika yakali yasampawulwa alubo yakali yamena maamvwa azinchenya. Kulakonzeka kuti Abbelo wakali kuzibona kuti Eva wakali kumuyandisya loko Adamu akuti Adamu wakali kumweendelezya Eva. Alubo kulakonzeka kuti wakali kumvwa bayina kabaambuula atala amachise ngibakali kumvwa nibakali kutumbuka. Kumanjililo aamuunda waEdeni kwakali bakkerubbi apanga livwilima mulilo lyakali kuzyunguluka. (Matl 3:14-19, 24) Oobu “mbumboni busalede” bwakagwasya Abbelo kuti abe aachoonzyo chakuti ‘lunyungu lwakasyomezedwe’ lwakali kuzoofutula bantu. Lusyomo oolo lwakapa kuti Abbelo ape “Leza cipaizyo” chilaampindu kapati kwiinda chaKkayini.—Heb 11:1, 4.
wp17.1 12-13
“Wakakkomanisya Leza”
Munzilaanzi Inokki ‘mwaakalonzegwa ikutegwa ataboni lufu’? Kulakonzeka kuti Jehova wakalonzya buumi bwaInokki kwiinda mukupa kuti afwambaane kufwa kuchitila kuti atamvwi machise aamvwigwa aamuntu uuyanda kufwa. Pesi chakusaanguna, Inokki katanafwa ‘wakalizi kuti wakaambwa kuti wakabotezya Leza.’ Ibiyeni? Kali waba aafwiifwi kuti afwe Inokki, kulakonzeka kuti Leza wakamutondeezya chilengaano chaparadayizi. Naakabona chilengaano eecho, Inokki wakoona mulufu. Mwaapostolo Pawulu naakali kulemba atala aInokki abamwi banakazi abaalumi bakasyomekede wakati: “Boonse aaba bakafwa kabajisi lusyomo.” (Bahebrayo 11:13) Kuzwa waawo, kulakonzeka kuti basinkondonyina bakayanduula mubili waInokki pesi “tanaakajanwa kuli koonse pe” amwi Jehova nguwe wakawuvwikka kuchitila kuti batawuboni akuubelesya mubukombi bwakubeja.
SEPTEMBER 23-29
LUBONO LUZWA MUJWI LYALEZA | BAHEBRAYO 12-13
“Lulayo Lutondeezya Kuti Jehova Ulatuyanda”
w12 3/15 29 ¶18
Mutalangi ‘Zintu Zili Musule’
Lulayo luchisa. Niinzi chikonzya kuchitika kuti lulayo twalubona munzila iitali kabotu? Lulayo oolo lulakonzya kutuchisa akupa kuti ‘tutakate.’ (Heb. 12:5) Nikuba kuti ‘twanyansya’ naakuti ‘kutakata’ kutambula lulayo, mpindu njitujana njimwi biyo nkaambo nga tatulikuzumizya lulayo kuti lutugwasye akuti tubambulule mputwabisya. Nkinkaako tweelede kwaaswiilila majwi aaSolomoni aakuti: “Kolujatisya lulayo; utalulekezyi pe. Kolubambilila, nkaambo mbobuumi bwako.” (Tus. 4:13) Mbuuli dilayiva mbatobelezya milawu yamumugwagwa andiswe tweelede kutambula lulayo mpawo tulubelesye mubuumi bwesu.—Tus. 4:26, 27; bala Bahebrayo 12:12, 13.
w12 7/1 21 ¶3
“Nomupaila, Amwaambe Kuti, ‘Taata’”
Ndeende uli aaluyando ulaya banakwe munzila iilikabotu, ulababikkila maanu nkaambo uyanda kuti bazoobe bantu balikabotu bakomena. (Baefeso 6:4) Muzyali ooyu ulakonzya kubuzya bana bakwe kuti bachite zimwi zintu pesi eezi tazitondeezyi kuti muzyali ooyu ulaalunya pe. Munzila iikozyenie, Taateesu wakujulu ubona kakuyandikana kuti atupe lulayo chimwi chiindi. Pesi chiindi choonse Leza utupa lulayo munzila yaluyando. Jesu wakali kuchita mbuuli Wisi nkaambo taakwe naakali kukalalila basikwiiya bakwe nikuba chiindi nibakatali kutobelezya lulayo ndwaakali kubapa.—Matayo 20:20-28; Luka 22:24-30.
“Kamumvwa Kulaigwa Kutegwa Mube Basongo”
Nikuba kuti lulayo lulachisa, pesi mpindu nzitujana kuti twalukaka, zichisa loko. (Heb. 12:11, NW) Atulange-lange chikozyano chaKkayini achaMwaami Zedekkiya. Kkayini naakakanza kujaya Abbelo, Leza wakamubuzya kuti: “Ino wakalalilanzi? Nkaambonzi busyu bwako bulisyulungene? Na wacita kabotu, sa tokooyoonyampuzigwa na? Pele na tociti kabotu, zibi zilakubutilila kumulyango. Lino uyoosukama nduwe, nkabela uyoomweendelezya.” (Matl. 4:6, 7) Kkayini taakwe naakaswiilila pe. Eezi zyakapa kuti abisye. Kkayini wakalyeetela mapenzi achisa loko. (Matl. 4:11, 12) Kaansinga wakaluswiilila lulayo luzwa kuli Jehova, taakali kuyoolinjizya mumapenzi.
Kuyanduula Lubono muJwi lyaLeza
w11 9/15 17-18 ¶11
Atuchijaane Chakuliyumya
‘Nkamu mpati yabakamboni’ teeyakali kweebela luzutu pe mumuzundaano ooyu naakuti kukambilila maboko luzutu kuti timu yabo iwine. Pesi ambabo bakali kutola lubazu mumuzundaano ooyu. Alubo bakali kuwina chiindi nibakali kuchijaana. Nikuba kuti bakafwa, tulakonzya kwaamba kuti balikusungwaazya bantu bapya bali mumuzundaano ooyu kuti bawine. Amuyeeye mbakonzya kulimvwa sikuchijaana mupya kuti waziba kuti bantu balikumweebela mbantu bakazunda kale. Eezi zilamupa manguzu aakuti achijaanisye kuchitila kuti awine. Bakamboni aaba bakabona kuti mumuzundaano ooyu wakukozyanisya ulakonzya kuswaana buyumu-yumu pesi ulakonzya kuwina. Kwiinda mukutobelezya chikozyano ‘chankamu yabakamboni,’ maKristu maHebrayo bakazunda mumuzundaano ooyu kwiinda ‘mukuchijaana chakuliyumya’ andiswe mazubaano tulakonzya kuchita mbubo.
w89 12/15 22 ¶10
Kupa Zipayizyo Zibotezya Jehova
MaKristu bachiHebrayo bakasungwaazigwa kuti bataleyi “akaambo kanjiisyo ziindene-indene alimwi zyeenzu” zyachiJuda. (Bagalatiya 5:1-6) Muntu ulakonzya kusima mubukombi ‘aakaambo kaluzyalo lwaLeza lupati’ kutali anjiisyo zyakubeja. Zili aantanganana kuti bamwi bakali kukazyania atala ankani yakulya azipayizyo pesi Pawulu wakatondeezya kuti muntu takonzyi kusima mubukombi aakaambo kazyakulya “eezyo zitabagwasyi pe aabo bajisi bubi anzizyo.” Kuti tugwasigwe aazintu zyabukombi tweelede kulipeda kukomba Leza akulumba chinunuzyo, kutali kubikkila maanu kuli zyakulya naakuti kubona amwi mazuba kuti alayandikana kwiinda aamwi. (Baroma 14:5-9) Chipayizyo chaKristu chakapa kuti zipayizyo zyakali kupegwa amaLevi zibule mulimu.—Bahebrayo 9:9-14; 10:5-10.
SEPTEMBER 30–OCTOBER 6
LUBONO LUZWA MUJWI LYALEZA | JAKOBO 1-2
“Mbuchinjila Chibi Alufu”
g17.4 14
Sunko
Ulakonzya kusunkwa kuti wayandisya chimwi chintu kapati chitali kabotu. Muchikozyano, atuteedi uli muchintoolo mpawo wayemuzya chimwi chintu. Mizeezo yako yakubuzya kuti bba chintu eecho mpawo taakwe uutakubone pe. Pesi moyo wako wakukasya kuti uchite oobo. Nikakuzwa kamuuya aako wabona kuti wali waamba kubisya mpawo wasiyanaazyo. Aachiindi eechi, sunko eelyo unooli walizunda.
NZILYAAMBA BBAYIBBELE
Kusunkwa takwaambi kuti uli muntu uutali kabotu pe. Bbayibbele litondeezya kuti toonse tulasunkwa. (1 Bakorinto 10:13) Chintu chiyandikana nkuziba mbutweelede kuchita chiindi nituli musunko. Bamwi balakonzya kuzundwa amizeezo iitali kabotu chakufwambaana. Pesi bamwi balafwambaana kwiitantamuka.
“Umwi aumwi ulasunkwa kwiinda mukoongelezyegwa akucegwa azisusi zyakwe mwini.”—Jakobo 1:14.
g17.4 14
Sunko
Bbayibbele litondeezya nzila iipa kuti tuchite chibi. Lugwalo lwaJakobo 1:15 lwaamba kuti: “Zisusi [zibi] zyamita, zizyala cibi; mpoonya cibi eeco cacitwa, cileta lufwu.” Mulaamwi majwi, kuti twakkala katuyeeya zintu zitali kabotu kulatuwubila kubisya nkaambo tunooli twaba mbuuli mwanakazi uuyanda kutumbuka uutakonzyi kwiimikizya buzuba mbwayelede kutumbuka. Kusiyana amwanakazi uuyanda kutumbuka tulakonzya kukaka kuti tube bazike bazintu zitali kabotu. Kulakonzeka kuti tuzunde mizeezo mibi.
Kuyanduula Lubono muJwi lyaLeza
it-2 253-254
Mumuni
Jehova nguTaata “wamimuni yakujulu.” (Jak 1:17) Nguwe “uupa zuba kutegwa kube mumuni masyikati, uupa milawo yamwezi alimwi uupa nyenyeezi kuti kazimweka masiku.” (Je 31:35) Alubo nguwe Kasensa kachakulya chabukombi. (2Ko 4:6) Milawu, bululami ajwi lyakwe zimunikila bantu bazumina kuzulwidwa aanzizyo. (In 43:3; 119:105; Tu 6:23; Is 51:4) Sintembawuzyo wakalemba kuti: “Kwiinda mumumuni wako tulakonzya kubona mumuni.” (In 36:9; kozyanisya a In 27:1; 43:3.) Mbuuli mumuni wazuba mbuuchita kubuchedo “kusikila mane kwatuba buu” mbibede nzila yabalulami iimunikilwa aabusongo buzwa kuli Leza. (Tu 4:18) Kuti tumunikilwe aaJehova tweelede kutobelezya milawu yakwe. (Is 2:3-5) Kuti muntu kayeeya zintu zibi nga uli mumudima muzintu zyabukombi. Jesu wakati: “Ikuti liso lyako kalilaamunyono, mubili wako woonse ulaba mumudima. Ikuti liso ilyeelede kuleta mumuni kumubili lyabija akutalika kuleta mudima, mubili woonse ulaba mumudima uusiya mbi.”—Mt 6:23; kozyanisya Dt 15:9; 28:54-57; Tu 28:22; 2Pe 2:14.
it-2 222 ¶4
Mulawu
“Mulawo Wamwami.” “Mulawo wamwami” ulayandikana kwiinda milawu yoonse mbuuli mwaami mbasumpukide kwiinda bantu mbayendelezya. (Jak 2:8) Chizuminano chaMulawu chakali atala aluyando. (Mulawu wamwami) wakuti: “Weelede kuyanda simukobonyoko mbubonya mbuli mboliyanda omwini” wakali mulawu wachibili alubo mpaakayeeme Mulawu woonse aBasinsimi. (Mt 22:37-40) Nikuba kuti maKristu tabachili aansi aachizuminano chaMulawu pesi bali aansi aamulawu waMwaami Jehova aMwanaakwe, Mwaami Jesu Kristu muchizuminano chipya.