LAYIBBULALI IJANIKA A-INTANETI yaWatchtower
LAYIBBULALI IJANIKA A-INTANETI
yaWatchtower
Chitonga (Zimbabwe)
  • BBAYIBBELE
  • MABBUKU
  • MISWAANGANO
  • mwbr21 September map. 1-9
  • Aajanika Makani aaKabbuku Kamuswaangano waBuumi Amulimu Wesu

Vidiyo njulikuyanda tiijaniki pe

Utulekelele, kulizyachitika vidiyo niyalikuyanda kujula

  • Aajanika Makani aaKabbuku Kamuswaangano waBuumi Amulimu Wesu
  • Ajanika Makani aKabbuku Kabuumi Amulimu Wesu—2021
  • Tutwe tuniini
  • SEPTEMBER 6-12
  • SEPTEMBER 13-19
  • SEPTEMBER 20-26
  • SEPTEMBER 27–OCTOBER 3
  • OCTOBER 4-10
  • OCTOBER 11-17
  • OCTOBER 18-24
  • OCTOBER 25-31
Ajanika Makani aKabbuku Kabuumi Amulimu Wesu—2021
mwbr21 September map. 1-9

Aajanika Makani aaKabbuku Kamuswaangano waBuumi Amulimu Wesu

SEPTEMBER 6-12

LUBONO LUZWA MUJWI LYALEZA | DEUTERONOMO 33-34

“Yubila ‘Mumaanza aaJehova Aatamani’”

it-2 51

Jesuruni

Zina eeli maIsrayeli bakali kulibelesya mukulemeka. Mumabbuku achiGirikki zina eeli litondeezya kuba aaluyando alubo chimwi chiindi lisandululwa kuti “uuyandwa.” Zina lyakuti Jesuruni lyakali kuyeezya maIsrayeli kuti bakapangene chizuminano aJehova chakuba bantu bakwe alubo bakali amulimu wakuti bakkale kabasyomekede kuchizuminano eecho.(Dt 33:5, 26; Is 44:2) Muli Deuteronomo 32:15 bbala lyakuti Jesuruni lyakabelesegwa munzila yamaambilambali. MaIsrayeli bakakachilwa kupona kweendelana azina eeli nkaambo bakamukaka Mulengi wabo akusampawula Mufutuli wabo.

rr 120, kabbokesi

Lugwasyo Kutegwa Twiimikile Alimwi

Tulakonzya kuyeeya kuti myaanda yamyaka minji kacitanasika ciindi ncaakapona Ezekieli, musinsimi Musa wakaamba kuti Jehova ulijisi, ikutali buyo nguzu pele alimwi aluyandisisyo lwakubelesya nguzu zyakwe kubantu bakwe. Musa wakalemba kuti: “Leza mayubilo kuzwa kaindi, maanza aakwe aatamani ali kunsi lyako.” (Dt. 33:27) Inzya, tulakonzya kuba masimpe kuti, ikuti naa twamusikila Leza wesu muziindi zyamapenzi, Jehova uyoobikka maanza aakwe aatondezya kubikkila maano kunsi lyesu, kutunyamuna kabotu-kabotu, akutugwasya kuti twiimikile alimwi.—Ezk. 37:10.

w11 9/15 19 ¶16

Amubalike Cakuliyumya

Mbubwenya mbuli Abrahamu, Musa tanaakazibona zisyomezyo zya Leza kazizuzikizyigwa naakali kupona. Bana Israyeli kabali afwaafwi kunjila mu Nyika Yakasyomezyegwa, Musa wakaambilwa kuti: “Ulabona nyika ameso aako kule, pele kusika tokooyoosika oko kunyika njendapa bana ba Israyeli.” Eeci cakali boobo, akaambo kakuti walo a Aroni bakanyema akaambo kakuzanga kwa bantu, ‘bakapapila [Leza] akati kabana ba Israyeli kumaanzi aa Meriba-Kadesi.’ (Dt. 32:51, 52) Sena Musa wakatyompwa naa wakacimwa? Peepe. Wakabalongezya bantu alimwi wakamanizya amajwi aakuti: “Muli acoolwe noba Israyeli. Taakwe bantu bali mbuli ndinywe, bavwunwa kuli Jehova. Nintobo iimugwasya, ndipanga lyakuzundya.”—Dt. 33:29.

Kuyanduula Lubono muJwi lyaLeza

it-2 439 ¶3

Mozesi

Mozesi wakafwa kalaaminyaka ili 120. Mozesi wakafwa kachilaamanguzu nkaambo Bbayibbele lyaamba kuti: “Meso aakwe tanaakoofwaala, alimwi nguzu zyakwe tiizyakalinamana pe.” Wakavwikkwa aaJehova alubo taakwe muntu uuzi pe kuti wakavwikkilwa kuli. (Dt 34:5-7) Kulakonzeka kuti Jehova wakazichita eezi nkaambo taakali kuyanda pe kuti bakombi bakwe bazoojatikizigwe mubukombi bwakubeja kwiinda mukukomba kabanda kaMozesi. Kuli bukamboni butondeezya kuti Dyabbulosi wakali kuyanda kubelesya mubili waMozesi nkaambo Juda wakalemba kuti: “Pele Mikayeli silutwe wabangelo naakaimpana a Diabolosi alimwi naakali kukazyanya anguwe kujatikizya mubili wa Musa, kunyina naakasola kumubeteka cakumusampaula pe, pele wakati: “Jehova akukalalile.’” (Jud 9) Kabatanazubuka kuya kuKkenani kabazulwidwa aaJoshuwa, maIsrayeli bakalila Mozesi kwamazuba aali 30.—Dt 34:8.

SEPTEMBER 13-19

LUBONO LUZWA MUJWI LYALEZA | DEUTERONOMO JOSHUA 1-2

“Nzweelede Kuchita Kuti Uzwidilile”

w13 1/15 8 ¶7

Amube Basicamba Jehova Ulaandinywe!

Kutegwa tube abusicamba ibuyandika mukucita kuyanda kwa Leza, tweelede kwiiya akutobela ncolyaamba Jwi lyakwe. Eeco ncencico ncaakaambilwa kucita Joshua ciindi naakanjila mubusena bwa Musa, wakaambilwa kuti: “Koyuma akuba mukozu loko kuti mubambe kabotu mulao woonse Musa mulanda wangu ngwaakamulailila. . . . Eli ibbuku lyamulao talyeelede kutantamuka kumulomo wako, pe, uleelede kubika miyeeyo yako kulindilyo lyoonse buyo, isikati amasiku, kuti ubambe kabotu makani oonse aalembedwe mumo, nkaambo kucita obo nkokukonzya kubotya inzila yako akukuletela coolwe.” (Jos. 1:7, 8) Joshua wakalutobela lulayo oolo, kucita oobo kwakapa kuti ‘azwidilile.’ Ikuti twacita oobo andiswe, tuyakuba basicamba alimwi tuyakuzwidilila mumulimo wa Leza.

w13 1/15 11 ¶20

Amube Basicamba Jehova Ulaandinywe!

Nciyumu kubelekela Leza akaambo kamasunko aatusikila munyika iino mbyaabi iikatazya. Nokuba boobo, tatuli tolikke pe. Leza ulaandiswe. Awalo Mwanaakwe walo uuli ngo Mutwe wambungano ulaandiswe. Alimwi tulijisi Bakambonima ba Jehova ibainda ku 7,000,000 nyika yoonse mboizulwa. Antoomwe ambabo, toonse atuzumanane kutondezya lusyomo akwaambilizya makani mabotu kumwi katuyeeya lugwalo lwamwaka wa 2013 ilwaamba kuti: “Koyuma akuba mukozu. . . . Jehova Leza wako uli ayebo.”—Jos. 1:9.

Kuyanduula Lubono muJwi lyaLeza

w04 12/1 9 ¶1

Makani Aazwa Mubbuku lyaJoshua

2:4, 5—Nkamboonzi Rahabbu nakeena baalumi bakatumwa aamwaami kuti bakayanduule basikutwela? Rahabbu wakazumina kubikka buumi bwakwe mumapenzi kayanda kukwabilila basikutwela akaambo kakuti wakali wasaanguna kusyoma Jehova. Eezi zyakapa kuti akake kubuzya baalumi bakatumidwe aamwaami kuti basikutwela aaba bakali kuli nkaambo taakali kuyanda pe kuti babachise. (Matayo 7:6; 21:23-27; Johane 7:3-10) Rahabbu wakaambwa kuti “mululami akaambo kamilimo,” kuswaanizya kweena baalumi bakatumidwe aamwaami.—Jakobo 2:24-26.

SEPTEMBER 20-26

LUBONO LUZWA MUJWI LYALEZA | JOSHUA 3-5

“Jehova Ulayilongezya Milimu Yalusyomo”

it-2 105

Jordano

Kuyeeyelwa kuti kunika kwamulonga waJordani afwiifwi aLwizi lwaGalilaya kusaangunina kumita iimwi kusika kumamita aatatu alubo kuyeeyelwa kuti ulaabusasa busika kumamita aali 27 kaziya ku30. Muchiindi chachilimu, mulonga waJordani ulaamaanzi aayenda mutala eelino amutala eeliya alubo nga wakomena loko mubusasa akunika. (Jos 3:15) MaIsrayeli teebakali kukonzya pe kuzubuka mulonga waJordano chiindi nwaakali kweeta, kuti teebazubukila nkuuli kuJerikko. Kubusena ooku mulonga ooyu ulaanguzu loko zyakuti bantu bakali kusambila kumbali aamulonga bakali kunoonga batolwa. Jehova wakachita chigambyo chakwaanzaania maanzi aali mumulonga waJordano kuti maIsrayeli bayinde aanyika njumu. (Jos 3:14-17) Chigambyo chili boobu, Jehova wakachichita kuli Eliya kalaamwi aElisha alubo wakazoochichita kuli Elisha kalaalikke.—2Ba 2:7, 8, 13, 14.

w13 9/15 16 ¶17

Amujane Lukkomano Muziyeekezyo zya Jehova

Muunzila nzi kucita zyintu cakusyomeka mbokutugwasya kuyumya lusyomo muli Jehova? Atulange-lange cibalo camu Magwalo cabana Israyeli nobakali kunjila mu Nyika Yakasyomezyedwe. Jehova wakalailila bapaizi ibakanyamwide bbokesi lyacizuminano kuti bakanjile mu Mulonga wa Jordano. Pele bantu nobakali kuyaabuswena kumulonga, bakabona mulonga wakalipaide akaambo kamvwula yamupeyo. Ncinzi ncobakali kuyakucita bana Israyeli? Sena bakali kuyakuyaka zilabba kunkomwe yamulonga akukkala kulindila kwansondo zili mbozibede naa kwiinda waawo kuti maanzi aceye-ceye? Peepe, bakasyoma muli Jehova cakumaninina akwaatobela malailile aakwe. Ncinzi cakacitika? Cibalo caamba kuti: ‘Indyato zyamaulu aabapaizi babwezede ibbokesi mbuzyakatompa buyo mumaanzi, ndilyonya maanzi akaimikila, mpoonya bapaizi bakaimikila anyika injumu aboobo bantu bakazubukila mpoonya awo aalangene a Jeriko.’ (Jos. 3:12-17) Amuyeeye buyo mbocakali kukulwaizya kubona maanzi kaimikila! Inzya, lusyomo lwabana Israyeli muli Jehova lwakayumizyigwa nkaambo bakasyoma malailile aakwe.

w13 9/15 16 ¶18

Amujane Lukkomano Muziyeekezyo zya Jehova

Masimpe kuti Jehova tabacitili maleele aali boobu bantu bakwe mazuba aano, pele ulailongezya milimo yabo yalusyomo. Inguzu zibeleka zya Leza zilabagwasya kucita mulimo ngobapedwe iwakukambauka mulumbe wa Bwami munyika yoonse. Alimwi Kamboni mupati wa Jehova, Kristo Jesu, wakabasyomezya basikwiiya bakwe kuti wakali kuyakuba ambabo mumulimo ooyu uuyandika naakati: “Aboobo kamuya mukagwasye bantu bamisyobo yoonse kuba basikwiiya . . . Ndili andinywe mazuba oonse mane kusikila kumamanino aabweende bwazyintu oobu.” (Mt. 28:19, 20) Bakamboni banji ibakali kuyoowa naa kufwa nsoni balazumina kuti muuya uusalala wa Leza wabagwasya kuti bacikonzye kwaambaula cabusicamba kubantu mbobatazyi ciindi nobali mumulimo wamumuunda.—Amubale Intembauzyo 119:46; 2 Bakorinto 4:7.

Kuyanduula Lubono muJwi lyaLeza

w04 12/1 9 ¶2

Makani Aazwa Mubbuku lyaJoshua

5:14, 15—Ngwani uuyeeyelwa kuti ‘ngusilutwe wampi ya Jehova’? Kuyeeyelwa kuti silutwe wakasimya Joshuwa chiindi naakali kuyanda kunjila muNyika yaChisyomezyo ngu “Ijwi,” chaamba Jesu Kristu. (Johane 1:1; Daniele 10:13) Kulatusimya kuziba kuti nikuba mazubaano, Jesu Kristu ulikugwasya bakombi baLeza kuti bazunde munkondo yabukombi.

SEPTEMBER 27–OCTOBER 3

LUBONO LUZWA MUJWI LYALEZA | JOSHUA 6-7

“Amutantamuke Zintu Zitagwasyi”

w10 4/15 20 ¶5

Mutani Kulangilili Zyintu Zyabuyo

Nikwakainda myaka minji, imuna Israyeli Akani wakabba zyintu mu Jeriko bantu boonse mubakajatwa buzike. Leza wakapa mulawo wakuti zyintu zyoonse zinyonyoonwe kusiya buyo zyintu zimwi zyakeelede kupegwa kuli Jehova. Bana Israyeli bakaambilwa kuti: “Amucenjele kuzisaalo zitondwa, kuti myoyo yanu itazisukami akuzibweza” zyintu zimwi kuzwa mudolopo. Akani naakabisya, bana Israyeli bakazundwa mudolopo lya Ai alimwi banji bakafwa. Akani tanaakazumina kuti wabba kusikila ciindi naakayubununwa. Akani wakaamba kuti: Nindakazyibona zyintu zyakandikonda ndimane “ndakazibweza.” Imeso aakwe akamupa kuti afwe azyintu zyoonse nzyaakabba zyakanyonyoonwa. (Jos. 6:18, 19; 7:1-26) Akani wakasala kucita zyintu zyakakasyidwe.

w97 8/15 28 ¶2

Nkamboonzi Nitweelede Kwaamba Kuti Kwachitika Chibi?

Kamwi kaambo kapa kuti twaambe kuti kwachitika chibi nkakuti mbungano ikkale kayisalala. Jehova nguLeza uusalala. Nkinkaako, uyanda kuti bakombi bakwe basalale mubukombi amukulijata. Jwi lyakwe lyaamba kuti: “Mbomuli bana baswiilila, amuleke kutobela zisusi nzyomwakajisi musyule mukutazyiba kwanu, pele mbuli Yooyo Uusalala iwakamwiita, amusalale mubukkale bwanu boonse, nkaambo kulilembedwe kuti: ‘Mweelede kusalala, nkaambo mebo ndilasalala.’” (1 Petro 1:14-16) Kuti umwi wachita michito iitali kabotu naakuti kubisya, nga wasofwaazya mbungano akupa kuti Jehova atayiyandi mbungano yoonse. Kuti mbungano ikkale kayisalala, kweelede kubwezegwa ntaamu yakubambulula chibi chachitwa naakuti kugwisya sikubisya mumbungano.—Kozyanisya a Joshua, chaandaano 7.

w10 4/15 21 ¶8

Mutani Kulangilili Zyintu Zyabuyo

Banakristo bakasimpe abalo balakonzya kulombozya zyintu zyanyama. Aboobo, Ijwi lya Leza litukulwaizya kulilesya kuzyintu nzyotubona anzyotulombozya. (1 Kor. 9:25, 27; amubale 1 Johane 2:15-17.) Muntu uululeme Jobu, wakabona kuti muntu uyanda zyintu nzyabona. Wakaamba kuti: “Ndabika lukasyo ameso aangu, elyo awalo musimbi teendakamulanga.” (Job. 31:1) Jobu tanaakakaka buyo kujata musimbi munzila yakutalilemeka pele alimwi tanaakajisi muzeezo uuli boobu. Jesu wakakankaizya kuti tatweelede kuba amizeezo yakutalilemeka naakaamba kuti: “Umwi aumwi uulangilila mwanakazi cakumusukama ulimucitide kale bumambi mumoyo wakwe.”—Mt. 5:28.

Kuyanduula Lubono muJwi lyaLeza

w15 11/15 13 ¶2-3

Mibuzyo Yabasikubala

Kaindi, munzi wakali kusaalwa ciindi basikalumamba nobakali kuzinguluka bwaanda bwanguwo, kabalibambilide kuulwana. Ikuti kusaala kwatola ciindi cilamfwu, bantu mumunzi bakali kulya cakulya ncobakayobwede akusyaala buyo cisyoonto. Kumamanino basikalumamba nobakali kuuzunda munzi, bakali kubweza zyoonse nzyobakali kuyanda, kubikkilizya acakulya cili coonse icakasyaala. Nkakaambo kaako basikuvwukkula zyakaindi bakajana cakulya cisyoonto naa kutajana cili coonse mumatongo aaminzi yaku Palestine iyakazundwa munzila eeyi. Pele matongo aamunzi wa Jeriko aliindene. Bbuku litegwa Biblical Archaeology Review lyaamba kuti: “Icintu cakajanika mubunji kapati muminzi yakanyonyoonwa, kunze lyazintu zyabulongo, akali maila.” Bbuku eeli lilayungizya kuti: “Ikujana maila manji boobu ncintu cilibedelede.”

Bbaibbele lyaamba kuti bana Israyeli tiibakabweza cakulya cili coonse mu Jeriko akaambo kakuti Jehova wakabalailila kutacita boobo. (Joshua 6:17, 18) Alimwi lyaamba kuti bana Israyeli bakaulwana munzi wa Jeriko ciindi camupeyo, kuzwa buyo nobakamana kutebula, ciindi nokwakali maila manji aakayobwedwe mumunzi. (Joshua 3:15-17; 5:10) Aboobo, akaambo kakuti kwakacili maila manji mu Jeriko kuzwa nowakasaalwa munzi, cisinizya kuti kusaala ooko kwakatola buyo ciindi cisyoonto, mbubwenya mbolyaamba Bbaibbele.

OCTOBER 4-10

LUBONO LUZWA MUJWI LYALEZA | JOSHUA 8-9

“Nzitwiiya Kubantu bakuGibbiyoni”

it-1 930-931

Gibbiyoni

Kumvwanana aaJoshuwa. Muchiindi chakapona Joshuwa, kuGibbiyoni kwakali kukkala bantu bakuHivi, bantu aaba bakali aakati kazisi zili 7 zyabantu bakuKkenani zyakali kuyanda kunyonyoonwa. (Dt 7:1, 2; Jos 9:3-7) Bantu bakuGibbiyoni bakali kwiitwa kuti mbantu bakuAmori alubo zina eeli lyakali kukonzya kwiita bantu bakuKkenani boonse. (2Sa 21:2; kozyanisya a Mtl 10:15-18; 15:16.) Kusiyana abamwi bantu bakuKkenani, bantu bakuGibbiyoni bakabona kuti, nikuba kuti bakali aazilwanisyo zikkwene teebakali kunoozwidilila pe kulwana maIsrayeli nkaambo bakali kulwaninwa aaJehova. Nikwakazwa aakunyonyoonwa muunzi waJerikko awa-Ai, baalumi bakuGibbiyoni alubo kuyeeyelwa kuti ayimwi myuunzi iitatu yabantu bakuHivi iiswaanizya Kkefira, Bbeeroti aKkiriyati-jeyarimu bakatuma bantu kuli Joshuwa kuGiligala kuti bakabambe luumuno anguwe. Baalumi bakatumwa bakazwaata zigogo zidelukide ansangu zyakazakede, ankomo zyawayini zidelukide, masaka aadelukide akubweza zinkwa zyakayuma, kuchitila kuti babonekaanga bazwa kule loko zyakuti myuunzi yabo teeyakali kuyanda kunyonyoonwa aamaIsrayeli. Baalumi aaba bakalumbayizya Jehova akaambo kanzila njaakanyonyoona bantu bakuEgepita ambaakajaya baami bamaAmori Sihoni aOgi. Pesi bakachita chabusongo kwiinda mukutaamba kunyonyoonwa kwamuunzi waJerikko a-Ai, kabayanda kuti kutondeezya kuti makani aaya taakayinasika pe kulimbabo akaambo kakuti kwakali kule. Bayiminini bamaIsrayeli bakalanga-langa bukamboni bwabo mpawo bakabonaanga mbwachoonzyo. Kuzwa waawo, bakapangana chizuminano ambabo chakuti teebakali kuzoobanyonyoona pe.—Jos 9:3-15.

w11 11/15 8 ¶14

‘Mutalifunkizyi Kumaanu Aanu Nobeni’

Mbwaanga toonse tatulondokede kubikkilizya abaalu bajisi luzyibo, toonse tweelede kubikkila maano kulanga lulayo luzwa kuli Jehova notuyanda kusala zyakucita. Amuyeeye Joshua iwakabweza busena bwa Musa alimwi abapati bamu Israyeli mbobakacita bana Gibeoni bacenjede nobakabasikila akulicengeezya kuti bakali kuzwida kucisi cakule. Joshua abamwi bakasala kubamba cizuminano caluumuno abana Gibeoni kakunyina kumubuzya Jehova. Nokuba kuti wakabagwasya kuzwidilila mucizuminano eeci, wakasala kuti aaya makani alembwe mu Magwalo kutegwa tugwasyigwe.—Jos. 9:3-6, 14, 15.

w04 10/15 18 ¶14

“Koya Weendeende Munyika Eeyi”

Baalumi aabo bakaamba kuti: “Tobabelesi bako twazwa kunyika yakule nkaambo kazina lya Jehova Leza wanu.” (Joshua 9:3-9) Zigogo zyabo zyakalizakede alubo chinkwa chabo chakali chayuma, zyakapa kuti maIsrayeli basyome kuti bantu aaba bakazwa kule loko pesi simpe ndyakuti bantu bakuGibbiyoni bakali kukkala makkilomita aali 30 kuzwa kuGiligala. Eezi zyakapa kuti Joshuwa abaalumi mbaakalaabo bazumine kupanga chizuminano abantu bakuGibbiyoni kuswaanizya amyuunzi yakalaafwiifwi aGibbiyoni. Nzibakachita bantu bakuGibbiyoni zitondeezya kuti bakali kuyoowa kunyonyoonwa luzutu na? Peepe, pesi bakali aachiyandisyo chakukomba Leza wamaIsrayeli. Jehova wakazumina kuti bantu bakuGibbiyoni babe “basikutebba nkuni abasikuteka maanzi aambungano amaanzi aacipaililo ca Jehova.” (Joshua 9:11-27) Bantu bakuGibbiyoni bakazumanana kubelekela Jehova milimu iilangililwaansi. Kweelede kuti bamwi babo bakali maNetinimu bakazwa kuBbabbiloni bakaboola kuzooyakulula tempele. (Ezara 2:1, 2, 43-54; 8:20) Tulakonzya kutobelezya chikozyano chabo kwiinda mukuba aaluumuno aLeza akuzumina kuchita milimu iilangililwaansi.

Kuyanduula Lubono muJwi lyaLeza

it-1 1030

Kwaanzikwa

Kweendelana amulawu wakapedwe maIsrayeli, Jehova wakapede malayilile aakuti muntu wakali kubisya wakeelede kwaanzikwa aachisamu naazwa aakujayigwa nkaambo nga “ulisinganizyidwe a Leza.” Kuchita oobu kwakali kuba nchenjezyo kubantu boonse. Chidumbu eecho chakeelede kwaangulwa aachisamu kalitanabbila kuchitila kuti chikazikkwe nkaambo kuti chabuchesya aachisamu chakali kusofwaazya nyika Leza njaakapede maIsrayeli. (Dt 21:22, 23) MaIsrayeli bakali kutobelezya mulawu ooyu nikuba nikwakali kujayigwa muntu wakatali muIsrayeli.—Jos 8:29; 10:26, 27.

OCTOBER 11-17

LUBONO LUZWA MUJWI LYALEZA | JOSHUA 10-11

“Jehova Wakali Kubalwanina MaIsrayeli”

it-1 50

Adoni-zedeki

Wakali mwaami wamuJerusalemu chiindi maIsrayeli nibakanjila muNyika yaChisyomezyo. Adoni-zedeki wakajatana amaami aali 4 aakali kububbila kwamulonga waJordano, bakali kuyanda kulwana Joshuwa. (Jos 9:1-3) Pesi maHivi bakali kukkala kuGibbiyoni bakali bapanga chizuminano chaluumuno aJoshuwa. Adoni-zedeki wakajatanaamwi amaami aali 4 aabantu bakuAmori mpawo bakasinkila muunzi waGibbiyoni akuulwana. Joshuwa wakavuna bantu bakuGibbiyoni mpawo maami aayo kaali 5 akachija akuyooyuba kumpangala lyakuMakkeda. Joshuwa wakajeya Adoni-zedekki abamwi baami bali 4 mpawo wakabaanzika aazisamu. Zidumbu zyabo zyaakaangulwa akubikkwa mumpangala mubakayubide, mpangala eelyo ndilyakaba kabanda kabo.—Jos 10:1-27.

it-1 1020

Chivulamabwe

Chakabelesegwa aaJehova. Chimwi chiindi Jehova wakali kubelesya chivulamabwe kuti azuzikizye nzyaakaamba akutondeezya manguzu ngalaawo. (Int 148:1, 8; Is 30:30) Chivulamabwe chakasaanguna kulembwa muBbayibbele nchachipenzyo chachi7 chakachitika kuEgepita chakanyonyoona zimena, bantu abanyama bakatali mumaanda. Pesi chivulamabwe eechi teechakasika pe kuGoseni kwakali kukkala maIsrayeli. (Ku 9:18-26; Int 78:47, 48; 105:32, 33) Chiindi maIsrayeli nibakanjila muNyika yaChisyomezyo, Jehova wakachibelesya lubo chivulamabwe naakali kunyonyoona maami aali 5 aakuAmori aakali kuyanda kulwana bantu bakuGibbiyoni. Bantu bakuAmori bakafwa achivulamabwe bakali biingi kwiinda bakajayigwa aamaIsrayeli.—Jos 10:3-7, 11.

w04 12/1 11 ¶1

Makani Aazwa Mubbuku lyaJoshua

10:13—Eezi zyakachitika biyeni? “Sena kuli cintu cikonzya kumwaalila kucita Jehova,” Mulengi wajulu anyika? (Matalikilo 18:14) Kuti wayanda, Jehova ulakonzya kupa kuti zuba amweezi ziteendi pe. Alubo Jehova ulakonzya kupa kuti nyika amweezi kazilikweenda pesi zuba amweezi kazitabbili pe. “Kunyina buzuba bwakabede mbuli boobu” kuzwa chiindi.—Joshua 10:14.

Kuyanduula Lubono muJwi lyaLeza

w09 3/15 32 ¶5

Mibuzyo Yabasikubala

Kaambo kakuti mabbuku amwi akaambwa mu Bbaibbele alimwi akuti akali kubelesyegwa mukuvwuntauzya takeelede kutupa kuyeeya kuti akasololelwa amuuya uusalala. Nokuba boobo, Jehova Leza wakaayobola makani aalembedwe oonse aajisi “majwi aa-Leza wesu,” alimwi aaya “ayoobedelela.” (Is. 40:8) Masimpe, eezyo Jehova nzyaakasala kuti zibikkilizyigwe mumabbuku aamu Bbaibbele aali 66 ngotujisi, nzezizyo nzyotuyandika kutegwa ‘tulibambe, tuzulile kukumana milimo mibotu yoonse.’—2 Tim. 3:16, 17.

OCTOBER 18-24

LUBONO LUZWA MUJWI LYALEZA | JOSHUA 12-14

“Swiilila Jehova Amoyo Woonse”

w04 12/1 12 ¶2

Makani Aazwa Mubbuku lyaJoshua

14:10-13. Nikuba kuti wakali aaminyaka iili 85, Kkalebbu taakakaka pe kuchita mulimu wakali muyumu loko wakusalazya muunzi waHebroni. Kubusena oobo, kwakali kukkala baAnakkimu bakali mabbabbani. Jehova wakapa kuti Kalebbu azunde mpawo muunzi waHebroni wakaba muunzi wamayubilo. (Joshua 15:13-19; 21:11-13) Chikozyano chaKkalebbu chitusungwaazya kuti tutakaki milimu yabukombi akaambo kakuti miyumu.

w06 10/1 18 ¶11

Kuba Sicamba Kwiinda Mukusyoma Akuyoowa Leza

Lusyomo luli boobo nduloolo luyaambele. Luyaabukomena notuyaabutobela kasimpe mubuumi bwesu, ‘akulabila’ bubotu, ‘akubona’ bwiinguzi kumipailo yesu alimwi munzila zimwi, notubona busolozi bwa Jehova mubuumi bwesu. (Intembauzyo 34:8; 1 Johane 5:14, 15) Tulakonzya kusinizya kuti lusyomo lwa Joshua a Kalebe lwakayumizyigwa nobakalabila bubotu bwa Leza. (Joshua 23:14) Amulange-lange twaambo ootu: Bakafwutuka mulweendo lwamyaka iili 40 munkanda kweelana ambwaakabaambila Leza. (Myeelwe 14:27-30; 32:11, 12) Bakatola lubazu munkondo yakuzunda bana Kanana yakatola myaka iili cisambomwe. Mane bakapona kwaciindi cilamfwu kabajisi buumi bubotu alimwi bakapegwa aumwi cikono cakwe. Elo Jehova ulabalumbula kaka aabo basyomeka alimwi bamubelekela cabusicamba!—Joshua 14:6, 9-14; 19:49, 50; 24:29.

Kuyanduula Lubono muJwi lyaLeza

it-1 902-903

Gebbali

Jehova wakaamba kuti ‘nyika yabana Gebali’ yakali aakati kanyika zyakeelede kubwezegwa aamaIsrayeli muchiindi chaJoshuwa. (Jos 13:1-5) Takuzibikene pe kuti maIsrayeli bakawubweza na muunzi waGebbali naakuti pe. Kufumbwa zyakachitika, kuli nzibakeelede kuchita maIsrayeli kuchitila kuti bajane zilongezyo zilembedwe mulugwalo lwa Joshua 13:2-7. Kulakonzeka kuti maIsrayeli teebakawubweza pe muunzi waGebbali nkaambo teebakamuswiilila pe Jehova.—Kozyanisya a Jos 23:12, 13.

OCTOBER 25-31

LUBONO LUZWA MUJWI LYALEZA | JOSHUA 15-17

“Kwabilila Lukono Luyandikana Loko”

it-1 1083 ¶3

Hebroni

Chiindi maIsrayeli nibakali kunyonyoona myuunzi yakuKkenani, bakeelede kunyonyoona bantu bakuHebroni, kuswaanizya amwaami wabo. (Jos 10:36, 37) Chiindi maIsrayeli nibakalikuyabuzunda bantu bakuKkenani, teebakali kuyabubikka masoja pe kuti kaalinda myuunzi njibakali kuzunda. Eezi zyakapa kuti chiindi maIsrayeli nibakali kulwana zimwi zisi, baAnakimu bayake muHebroni alubo zyakapa kuti Kkalebbu azoobalwane lubo. (Jos 11:21-23; 14:12-15; 15:13, 14; Bab 1:10) Kkalebbu wamusyobo waJuda nguwe wakapedwe chaabilo chaHebroni alubo mukuya kwachiindi Hebroni wakazooba muunzi wamayubilo. Alubo wakazooba muunzi wabapayizi. Pesi “nyika yamunzi [waHebroni] atunzi twayo” bakapa Kkalebbu kuti ibe lukono lwakwe.—Jos 14:13, 14; 20:7; 21:9-13.

it-1 848

Kubelesegwa Buzike

Muchiindi chakalembwa Bbayibbele, kujatwa chabuzike yakali nzila yakazibinkene loko alubo bantu bakali kuzundwa bakali kuba bazike. (Dt 20:11; Jos 16:10; 17:13; Es 10:1; Is 31:8; Mal 1:1) Chiindi maIsrayeli nibakali mubuzike kuEgepita, bakajatwa chibbalo chiindi nibakali kuyaka muunzi waPitomu awaRamese. (Ku 1:11-14) Chiindi nibakanjila muNyika yaChisyomezyo, maIsrayeli teebakabatanda pe bantu bakali kukkala kuKkenani kweendelana aambaakabalayililide Jehova pesi bakabachita kuti babe bazike babo. Eezi zyakapa kuti maIsrayeli basaangune kukomba baleza bakubeja. (Jos 16:10; Bab 1:28; 2:3, 11, 12) Nikuba Mwaami Solomoni, wakazumanana kukkala abantu bakuKkenani, baswaanizya bantu bakuAmori, bakuHiti, bakuPerezi, bakuHivi abakuJebbusi wakabachita kuti babe bazike bakwe.—1Ba 9:20, 21.

it-1 402 ¶3

Kkenani

Nikuba kuti bantu bakuKkenani teebakazundwa pe boonse, tulakonzya kwaamba kuti “Jehova wakabapa bana Israyeli nyika yoonse njaakakonkezya kupa bamausyi” akuti “wakabapa kulyookezya kumabazu oonse,” alubo “kunyina cisyomezyo nociba comwe catakazuzikizyigwa akati kazisyomezyo zibotu zyoonse Jehova nzyaakasyomezya bana Israyeli; zyoonse buyo zyakacitika.” (Jos 21:43-45) MaIsrayeli teebakatanda akunyonyoona basinkondonyina achiindi chimwi pe. Leza wakali waamba kuti wakali kuyootanda bantu bakuKkenani “asyoonto-syoonto” kuchitila kuti banyama bamusokwe batavuli. (Ku 23:29, 30; Dt 7:22) Bantu bakuKkenani bakali aazilwanisyo zimpukide, pesi kukachilwa kubweza aamwi masena nkubakali kuchita maIsrayeli takwaambi kuti Jehova wakakachilwa kuzuzikizya zisyomezyo zyakwe. (Jos 17:16-18; Bab 4:13) Bbayibbele litondeezya kuti kuzundwa nkubakali kuchitwa maIsrayeli kwakali kuchitika akaambo kakutasyomeka kwabo.—My 14:44, 45; Jos 7:1-12.

Kuyanduula Lubono muJwi lyaLeza

w15 7/15 32

Mwalizi Na?

Sena cisi ca Israyeli yansiku cakali cisaka kweelana ambolitondezya Bbaibbele?

BBAIBBELE lyaamba kuti masena amwi aa Nyika Yakasyomezyegwa zyakali zisaka alimwi masamu ‘akalivwulide kapati.’ (1 Bam. 10:27; Jos. 17:15, 18) Nokuba boobo, twalanga mbokubede mazuba aano mumasena manji aanyika eeyi kujanika kuti kunyina masamu manji, aboobo kulakonzya kupa kudooneka kuti naa kaindi kwakali zisaka ncobeni.

Bbuku litegwa Life in Biblical Israel lipandulula kuti “zisaka zyakali zipati kapati mu Israyeli yansiku kwiinda mbokubede mazuba aano mubusena oobu.” Nyika yamumalundu yakazwide masamu aategwa Aleppo pine (Pinus halepensis), evergreen oak (Quercus calliprinos), alimwi amasamu aa terebinth (Pistacia palaestina). Mubusena bwa Sepela, busena ibwakali mujeleele lyamalundu kunkomwe yalwizi lwa Mediterranean, kwakali zisamu zyankuyu zinji.

Bbuku litegwa Plants of the Bible lyakapandulula kuti masena amwi mucisi ca Israel mazuba aano anyina masamu naaceya. Ino nkaambo nzi? Mukupandulula kuti zintu zyakali kuyaabucitika buce-buce, bbuku eeli lyakaamba kuti: “Bantu bazinyonganya zisyango, kanji-kanji kutegwa bakomezye myuunda yabo alimwi amasena aakucezyela zivwubwa, alimwi akuti bajane zisamu zyakuyasya maanda alimwi akuti bajane nkuni.”

    Mabbuku Ajanika MuChitonga (Zimbabwe) (2013-2025)
    Zwa
    Njila
    • Chitonga (Zimbabwe)
    • Share
    • Preferences
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Njila
    Share