BUBOTU Kujana Wabutondeezya Biyeni?
TOONSE tuyanda kuti bantu babone kuti tuli bantu balikabotu. Nikuba boobo, nkuyumu kutondeezya bubotu mazubaano, nkaambo tukkala abantu “batayandi bubotu.” (2 Tim. 3:3) Tabayandi kutobelezya malayilile aaJehova alubo baamba kuti, “bubotu mbubi” akuti “bubi mbubotu.” (Is. 5:20) Alubo kutondeezya buntu oobu teekuuba pe nkaambo kulakonzeka kuti tuchilwana abuntu bwesu bwachiindi akuti tatumaninide pe. Nkinkaako, tulakonzya kulimvwa mbuuli muchizi Anne,a uuli aachiindi chilamfu kakomba Jehova. Wakati: “Kulandiyumina kutondeezya bubotu chiindi choonse.”
Chibotezya nchakuti, toonse tulakonzya kutondeezya bubotu! Bubotu muchelo wamuuya uusalala waLeza alubo uli aamanguzu aakutugwasya kuti tuzunde buyumu-yumu bweetwa aanyika akutamaninina kwesu. Kwalino atulange-lange kuti bubotu niinzi akuti kujana twabutondeezya biyeni.
BUBOTU NIINZI?
Mumajwi mawuba, bubotu chaamba kutondeezya buntu bulikabotu. Alubo buswaanizya kulijata kabotu, kutakwe bubi. Bubotu bulaboneka munzila muntu njabagwasyaayo bamwi. Muntu uutondeezya bubotu uleezya kuyanduula nzila zyakugwasya bamwi akubachitila zintu zibotu.
Kulakonzeka kuti wakali wabona umwi muntu katondeezya bubotu kuli bamumpuli akubeenzinyina pesi kutondeezya bubotu kweelede kumaninaawo na? Akaambo kakuti tatumaninide pe, tatukonzyi pe kutondeezya buntu oobu atulikke nkaambo Bbayibbele lyaamba kuti, “taakwe muntu omwe ansi ano uucita ziluleme lyoonse akutabisya.” (Muk. 7:20) Mwaapostolo Pawulu wakazumina kuti: “Ndizi kuti mulindime (nkukuti munyama yangu) tamukali cintu niciba cimwi cibotu.” (Rom. 7:18) Nkinkaako, zili aantanganana kuti tweelede kwiiya kuli Jehova kuti tukonzye kutondeezya buntu oobu.
“JEHOVA MUBOTU”
Jehova Leza utubikkilide milawu iili atala abubotu. Kalipandulula atala aJehova, Bbayibbele lyaamba kuti: “Yebo uli mubotu, ulacita milimo mibotu; undiiyisye milumbe yako.” (Int. 119:68) Atulange-lange nzila zibili zitondeezya bubotu bwaJehova zyaambidwe mulugwalo oolu.
Jehova mubotu. Jehova mubotu zyakuti taakwe chimukachizya kutondeezya bubotu. Alubo bumwi buntu mbwali aabo, bweendelana aabubotu mbwatondeezya. Atulange-lange zyakachitika chiindi Jehova naakabuzya Musa kuti: “Ndainzya bubotu bwangu boonse kumeso aako.” Chiindi bulemu bwaJehova buswaanizya bubotu nibwakali kwiinda, Musa wakamvwa majwi aakuti: ‘Jehova! Jehova! Leza siluzyalo asibuuya uutafwambaani kunyema, uuzwide luse alusyomo, uufwida bantu bali zyuulu luzyalo, uulekelela milandu akubisya azibi, nikuba boobo taleki kusubula bataluleme.’ (Kul. 33:19; 34:6, 7) Zili aantanganana kuti bubotu bwaJehova bulaboneka muzintu zyakwe zyoonse. Nikuba kuti Jesu wakatondeezya bubotu munzila iimaninide naakali aanyika pesi wakati: ‘Taakwe muntu mubotu, kunze kwaLeza alikke.’—Lk. 18:19.
Bubotu bwaJehova tulabubona muzintu nzyaakalenga
Milimu yaJehova mibotu. Zintu zyoonse Jehova nzyachita zitondeezya bubotu bwakwe. Bbayibbele lyaamba kuti: “Jehova mubotu kuliboonse; luzyalo lwakwe lulimwaikide kuzilenge zyakwe zyoonse.” (Int. 145:9) Bubotu bwaJehova tabusaluuli pe, ulabapa buumi bantu boonse kuti bakonzye kupona. (Inc. 14:17) Alubo utondeezya bubotu bwakwe chiindi natulekelela zibi. Sintembawuzyo wakalemba kuti: ‘O Jehova, uli mubotu, ulafwambaana kulekelela.’ (Int. 86:5) Tulakonzya kuba aachoonzyo chakuti “Jehova . . . takabakasyi cintu cibotu beenda cakululama.”—Int. 84:11.
“AMWIIYE KUCITA KABOTU”
Twakalengwa muchikozyano chaLeza, nkinkaako, tulakonzya kutobelezya chikozyano chakwe kwiinda mukuba bantu balikabotu akuchita zintu zibotu. (Matl. 1:27) Nikuba boobo, Jwi lyaLeza litusungwaazya kuti, “amwiiye kucita kabotu.” (Is. 1:17) Pesi kujana twachita biyeni kuti tukonzye kutondeezya bubotu? Atubone nzila zitatu zikonzya kutugwasya kuti tubutondeezye.
Yakusaanguna, tweelede kukumbila muuya uusalala, uugwasya maKristu kuti batondeezye bubotu. (Gal. 5:22) Nisimpe kuti muuya waLeza uyootugwasya kuti tuyande zintu zibotu akuti tuzonde zintu zibi. (Rom. 12:9) Alubo Bbayibbele lyaamba kuti, Jehova ‘uyootusimya mumakani oonse mabotu, naaba aakuchita naaba aakwaamba.’—2 Tes. 2:16, 17.
Yachibili, tweelede kubala Jwi lyaLeza lyakazulwidwa aamuuya. Kwiinda mukuchita oobo, Jehova nga ulikutuyiisya ‘mubukkale boonse bubotu’ akutugwasya kuti tulibambile kuchita “milimo mibotu yoonse.” (Tus. 2:9; 2 Tim. 3:17) Kubala akuyeeyesesya nzitwabala kupa kuti tuzuzye myoyo yesu azintu zili atala aLeza akuyanda kwakwe. Kuchita oobo kupa kuti tulilondwede zintu zibotu nzitutazoobelesye twazooziyanda.—Lk. 6:45; Ef. 5:9.
Yachitatu, tweelede kubelekela ‘kutobela zintu zibotu.’ (3 Joh. 11) MuBbayibbele muli zikozyano zyabantu mbitukonzya kutobelezya. Nikuba boobo, chikozyano chipati nguJehova aJesu. Pesi tulakonzya kwiiya kuzwa kuli bamwi bakatondeezya bubotu. Amwi tulakonzya kuyeeya Tabita aBbarnabba. (Inc. 9:36; 11:22-24) Kuti ugwasigwe, ulakonzya kulanga-langa zibotu nzibakachita kuti bagwasye bamwi. Alubo yezya kubona mbukonzya kugwasya bamwi mumpuli amumbungano. Alubo yezya kubona Tabita aBbarnabba mbubakagwasigwa akaambo kakuchitila bamwi zintu zibotu. Ulakonzya kugwasikana kuti wachita oobo anduwe.
Alubo tulakonzya kwiiya kuzwa kuzikozyano zyabantu bamazubaano batondeezya bubotu. Muchikozyano, tulakonzya kwiiya kuzwa kubaalu bamumbungano babeleka changuzu alubo ‘bayandisya bubotu.’ Alubo tatweelede kubaluba bachizi basyomeka ‘bayiisi babubotu,’ zikozyano zibotu mumajwi amumichito. (Tit. 1:8; 2:3) Muchizi Roslyn wakati: “Mweenzuma uleezya kugwasya bamwi akubasungwaazya mumbungano. Uleezya kubona zyiimo nzibaswaana alubo chiindi chiingi, ubapa zipo ziniini naakuti kubagwasya kuchita zimwi. Ndimubona kali muntu uuli kabotu.”
Jehova usungwaazya bantu bakwe kuti, “amuyandaule bubotu.” (Am. 5:14) Kuchita oobo kuyootugwasya kuti tuchite zintu Jehova nzyaamba kuti nzibotu alubo kuyootusungwaazya kuti tuyande kuchita zibotu.
Tuleezya kuba bantu balikabotu akuchita zibotu
Kuti tutondeezye bubotu, tatuyandikani kuti tupe bamwi zintu zigambya naakuti zipo zidula. Muchikozyano: Kuti munsamu ukomene kabotu, tatuutili maanzi miingi kamwi luzutu pesi tuutiliila mbichaani-mbichaani kwaziindi zyiingi. Munzila iikozyenie, kuti bamwi katubachitila zintu ziniini chiindi achiindi, ziyootondeezya kuti tuli bantu balikabotu.
Bbayibbele litusungwaazya kuti ‘tulibambile’ akuti ‘tuchite’ zintu zibotu. (2 Tim. 2:21; Tit. 3:1) Kubona zilikuchitikila bamwi kuyootugwasya kuti tukonzye ‘kubachitila zintu zibotu akubayaka’ bantu mbituyakilene aabo. (Rom. 15:2) Kuchita oobo kuswaanizya kupa bamwi zintu nzitulaazyo. (Tus. 3:27) Tulakonzya kutamba umwi muntu kuti tuzoolye aamwi naakuti tuzooyizye. Kuti umwi wachiswa, tulakonzya kumutumizya kakkaadi, kumuswaya naakuti kumufoonena. Nisimpe kuti tulakonzya kuyanduula nzila zisiyene-siyene kuti ‘twaambe majwi aayelede aakonzya kuyaka, kuziindi zyoonse, kuti boonse baswiilila bagwasigwe.’—Ef. 4:29.
Mbuuli Jehova, tuleezya kuchitila bantu boonse zintu zibotu. Alubo tatusaluuli pe. Imwi nzila njituchita oobo, nkwiinda mukukambawuka makani mabotu aaBwaami kubantu boonse. Mbuuli mbaakatubuzya Jesu, tuleezya kubachitila zibotu bantu boonse kuswaanizya abatatuyandi. (Lk. 6:27) Teekubi pe kubatondeezya luzyalo bantu akubachitila zibotu nkaambo ‘taakwe mulawu uukasya’ kuchita oobo. (Gal. 5:22, 23) Kulijata kabotu nikuba nitukazigwa naakuti nituli mubuyumu-yumu, kupa kuti bamwi bayande kasimpe akuti balemeke Leza.—1 Pet. 3:16, 17.
TUJANA MPINDU KUTI TWACHITILA BAMWI ZIBOTU
Bbayibbele lyaamba kuti: ‘Muntu mubotu ulakkuta kumilimu yakwe.’ (Tus. 14:14) Nziizili mpindu nzyajana? Chiindi nitubachitila zibotu bamwi, ambabo bayootujata kabotu. (Tus. 14:22) Nikuba kuti bamwi teebatujata kabotu, kwiinkilila kunembo katutondeezya buntu oobu, kulakonzya kuchincha myoyo yabo amaboneno aabo.—Rom. 12:20.
Bantu biingi baamba mbukwakabagwasya kuchita zibotu akutantamuka zibi. Atulange zyakachitika kumuchizi Nancy. Wakati: “Ndakali kupona buumi bubi, kanditalijati alubo kanditalemeki bantu. Pesi nindakayiya malayilile aaLeza aali atala abubotu akwaabelesya, ndakasaanguna kubotelwa. Lino bantu balandilemeka, andime ndilalilemeka.”
Kaambo kapati kapa kuti tutondeezye bubotu nkakuti, kuchita oobo kupa kuti Jehova abotelwe. Nikuba kuti bamwi bantu teebazibona nzituchita pesi Jehova ulazibona. Ulazibona zintu zibotu zyoonse nzituchita anzituyeeya. (Ef. 6:7, 8) Jehova utulongezya biyeni? Bbayibbele lyaamba kuti, ‘Jehova ulamuyanda muntu mubotu.’ (Tus. 12:2) Nkinkaako, tutaleki pe kutondeezya bubotu nkaambo Jehova ubasyomezya kubapa ‘bulemu akulemekwa aluumuno boonse bachita zibotu.’—Rom. 2:10.
a Amwi mazina akachinchwa.