LAYIBBULALI IJANIKA A-INTANETI yaWatchtower
LAYIBBULALI IJANIKA A-INTANETI
yaWatchtower
Chitonga (Zimbabwe)
  • BBAYIBBELE
  • MABBUKU
  • MISWAANGANO
  • g20 No. 1 map. 8-13
  • Mbukonzya Kulwana aStress

Vidiyo njulikuyanda tiijaniki pe

Utulekelele, kulizyachitika vidiyo niyalikuyanda kujula

  • Mbukonzya Kulwana aStress
  • Amubuke!—2020
  • Tutwe tuniini
  • Makani Ayendelana
  • Utalikataazyi Azintu Zitazoochitike Juunza
  • Ba Muntu Uunyoneka
  • Ziba Zintu Zikupa Stress
  • Ba Abubambe Bwazintu Nzuchita
  • Utayandisyi Mulimu Zyiindilide
  • Kkala Kuli Amubili Uusimide
  • Bona Zintu Nzubikka Mubusena Bwakusaanguna
  • Gwasigwa Aabamwi
  • Ziba Kuti Weelede Kuzulwida aLeza
  • Stress Niinzi?
    Amubuke!—2020
  • Uli aStress Na?
    Amubuke!—2020
Amubuke!—2020
g20 No. 1 map. 8-13
Mwanakazi utakataazikene ulikubotelwa kali mudolopo pati.

MBUKONZYA KUZUNDA STRESS

Mbukonzya Kulwana aStress

Kuti uzwidilile kulwana astress, weelede kulanga-langa mbubajata bamwi, zintu nzubikka mubusena bwakusaanguna, nzuyanda kuchita akusima kwamubili wako. Chiiyo eechi chili aazimwi nzila zikonzya kukugwasya kuti uzunde stress.

Utalikataazyi Azintu Zitazoochitike Juunza

Mwanakazi utakataazikene pe ulikubotelwa nayabweenda mudolopo pati.

“Mutanoolibiliki zyabuzuba butobela, nkaambo buzuba butobela bunoojisi zyakulibilika zyambubo.”​—MATAYO 6:34.

Nchizyaamba: Tulakataazikana buzuba abuzuba. Nkinkaako utaliyungizizyi stress kwiinda mukuyeeya zyajuunza, langana azyabuzuba abuzuba.

  • Stress ilakonzya kupa kuti tukataazikane. Chakusaanguna, weelede kuziba kuti zimwi zintu zitupa stress tatukonzyi pe kuzichija. Kulikataazya azintu nzutakonzyi pe kuchija kulakonzya kukuyungizizya stress. Chachibili, weelede kuziba kuti chimwi chiindi zintu nzuyoowela tazichitiki mbuuli mbuwali kuyeeyela pe.

Ba Muntu Uunyoneka

“Busongo buzwa kujulu . . . bulanyoneka.”​—JAKOBO 3:17.

Nchizyaamba: Weelede kuziba kuti tumaninide pe. Alubo utalangilili kuchita zintu zipati loko akuti bamwi bachite oobo.

  • Ba amaboneno aalikabotu. Ziba nzukonzya kuchita anzutakonzyi akuti bamwi mbubabede. Kuti wachita oobo, ulachesya stress alubo uyoozwidilila akugwasya bamwi kuti bazwidilile. Kkala kuseka. Kuseka nikuba kuti zintu kazitali kweenda kabotu kulakonzya kukugwasya kuti utakataazikani loko.

Ziba Zintu Zikupa Stress

“Muntu uulaamaano ulazumanana kukkazika moyo.”​—TUSIMPI 17:27.

Nchizyaamba: Kuyeeya zintu zitali kabotu kulakonzya kupa kuti ube astress nkinkaako weelede kukkazika moyo.

  • Ziba zintu zipa kuti ube astress anzuchita kuti waba astress. Muchikozyano, ziba mbunga watalika kuyeeya, mbulimvwa anzuchita kuti waba astress alubo ulakonzya kuzilemba aansi. Kuti waziba mbuchita kuti waba astress, zilakonzya kukugwasya kuti ulwane apenzi eeli. Alubo yanduula nzila zikonzya kukugwasya kuti utakkali kuli astress. Muchikozyano, ulakonzya kuchesya stress kwiinda mukubeleka kabotu milimu yako akuchibelesya kabotu chiindi.

  • Bona zintu munzila ilikabotu. Zintu zikupa stress zilakonzya kutabakataazya bamwi. Bantu bali amaboneno aasiyene. Zintu zitatu zitobela zilakonzya kukugwasya:

    1. Utafwambaani kuyeeyela kuti muntu wachita chimwi chintu akaambo kamakanze mabi. Atuteedi muntu wakunjilila nimuli mulayini. Kuyeeya kuti nkutalemeka kulakonzya kupa kuti umunyemene. Pesi kuyeeya kuti makanze aakwe alikabotu kulakonzya kukugwasya.

    2. Yeeyela zintu zibotu. Kulindila dokotela naakuti kulindila bbaasi kwachiindi chilamfu kulakonzya kubbowa pesi ulakonzya kubelesya chiindi eecho kubala naakuti kusandula mameseji aakumulimu.

    3. Ba aamaboneno aalikabotu. Libuzye kuti, ‘Penzi eeli linooli lyakomena na juunza naakuti mumviki iiza?’ Weelede kusiyanisya zintu zipati aziniini zikonzya kukukataazya.

Ba Abubambe Bwazintu Nzuchita

Mwanakazi ujisi fooni kalookupulana nzyayanda kuchita buzuba oobo.

“Zintu zyoonse azicitwe kabotu-kabotu alimwi kweelana abubambe.”​—1 BAKORINTO 14:40.

Nchizyaamba: Ba abubambe bwazintu nzuchita mubuumi bwako.

  • Toonse tweelede kubamba kabotu zintu nzituyanda kuchita mubuumi. Kuwaya-waya kuchita zintu kulakonzya kupa kuti ube astress naakuti ube muntu utabambikene. Alubo kulakonzya kupa kuti utanoomaninsyi zintu nzuchita. Yeezya kuchita zintu zibili zitobela:

    1. Lemba aansi nzuyanda kuchita alubo tobelezya nzuwalemba.

    2. Bona zintu zipa kuti uwaye-waye kuchita zintu alubo ubambulule.

Utayandisyi Mulimu Zyiindilide

“Kulyookezya kusyoonto nkubotu kwiinda kulijaya kubeleka mulimo muyumu akutandaanya muwo.”​—MUKAMBAUSI 4:6.

Nchizyaamba: Kuyandisya mulimu kulakonzya kupa kuti utaboni mpindu zyeetwa ‘akubeleka mulimo muyumu.’ Nga wakatala zyakuti tukoojana chiindi chakunonezegwa azintu nzwakabelekela.

  • Utayandisyi mulimu amali. Mali nyiingi tayipi kubotelwa naakuti kuchesya stress. Pesi lugwalo lwa Mukambausi 5:12 lwaamba zisiyene azeezi, luti: “Zintu zinji zyamuvwubi tazimupi koona pe.” Pona buumi bweendelana amali njujana.

  • Weelede kulyookezya. Kuchita zintu zikubotezya kuchesya stress. Pesi kulyookezya kukkede mbuuli kweebela TV takugwasyi pe.

  • Utayandisyi zyatekkinoloji. Utanoobali mameseji akunjila mumawebbusayiti asiyene-siyene chiindi choonse. Yezya kutajula mameseji aakumulimu nutali kumulimu kunze kwakuti kakuyandikana kuti uchite oobo.

Kkala Kuli Amubili Uusimide

Mulombe ulikumwemwetela kalikuchijaana.

‘Kunyanyaasya mubili kulagwasya.’​—1 TIMOTEYO 4:8.

Nchizyaamba: Ku-ekisesayiza kusimya mubili.

  • Chita zintu zisimya mubili. Kuchita zintu zisiyene-siyene kulakonzya kupa kuti utakataazikani loko akuti mubili wako utamani nguzu kuti waba astress. Weelede kulya chakulya chiyaka mubili akulya aachiindi cheelede. Weelede kujana chiindi chiingi chakoona.

  • Uteezyi kumaninsya stress kwiinda mukuchita zintu zitali kabotu mbuuli kufwepa, kubelesya madrugs akukolwa. Zintu eezi zilakonzya kukuyungizizya stress kwiinda mukukupa malwazi akukumanina mali.

  • Kuti stress yakukataazya kwachiindi chilamfu weelede kuyoobona dokotela. Utaleki kukumbila lugwasyo kuli dokotela kuyoowa kuti zilakufwisya bweeme.

    “MANINSYA STRESS KWIINDA MUKUBA ALUZYALO”

    “Muntu siluzyalo ulaliletela mpindu, pele silunya uliletela mapenzi.”​—TUSIMPI 11:17.

    Kweendelana azyakalembwa aDr Tim Cantopher mubbuku lyakwe litegwa Overcoming Stress aansi amutwe utii, “Kill Your Stress with Kindness,” kubatondeezya luzyalo bamwi kulakonzya kupa kuti tubotelwe akutukwabilila kumalwazi. Pesi muntu utakwe luzyalo tabotelwi pe nkaambo nzyachita zipa kuti bantu bamutantamuke.

    Tulakonzya kuchesya stress kuti twalibona munzila iilikabotu. Muchikozyano, tatweelede kulangilila kuti katuchita zintu zipati alubo nzitutakonzyi kuchita. Alubo tatweelede kulisola pe. Jesu Kristu wakati: “Weelede kuyanda simukobonyoko mbubonya mbuli mboliyanda omwini.”​—Marko 12:31.

Bona Zintu Nzubikka Mubusena Bwakusaanguna

“Musinizye zintu ziyandika kapati.”​—BAFILIPI 1:10.

Nchizyaamba: Langa-langa zintu nzubikka mubusena bwakusaanguna.

  • Lemba aansi zintu nzuyanda kuchita kweendelana ambuziyandikana. Eezi zilapa kuti uzibe mulimu uuyandikana nguweelede kuchita, ngukonzya kwiimikila kuchita, ngukonzya kukumbila umwi muntu kuti akuchitile angukonzya kuleka kuchita.

  • Yeezya kulangisisya mbubelesya chiindi kwamviki. Alubo bona mbukonzya kubambulula. Kuchita oobo kulakuchesezya stress.

  • Lipe chiindi chakupumuna. Kupumuna chiindi nulikubeleka kulakugwasya kuti uchesye stress.

Mwaalumi amwanakazi balaamwi abana babo.

Gwasigwa Aabamwi

“Zintu nzyalibilika muntu nzyezipa kuti moyo wakwe utyompwe, pele jwi libotu ndelipa kuti ukkomane.”​—TUSIMPI 12:25.

Nchizyaamba: Majwi mabotu aambwa abamwi alakonzya kukusimya.

  • Buzya muntu ngusyoma mbulimvwa. Kubuzya umwi muntu kulakonzya kupa kuti uchinche mbuzibona zintu akuti ujane zimwi nzila zyakubambulula alubo kulakonzya kupa kuti utakataazikani loko.

  • Kumbila lugwasyo. Ulakonzya kupa bamwi imwi milimu naakuti kukumbila kuti bakugwasye.

  • Kuti umwi muntu ngubelekaawe katakujati kabotu ulakonzya kweezya kubambulula. Muchikozyano, ulakonzya kumubuzya munzila yabupampu kuti nzyachita tazikujati kabotu pe. (Tusimpi 17:27) Kuti katachinchi ulakonzya kutaliswaanizya-swaanizya anguwe.

Ziba Kuti Weelede Kuzulwida aLeza

Mwaalumi ulikukomba nali kumulimu.

“Balikkomene aabo bazyi kuti bayandika kusololelwa a Leza.”​—MATAYO 5:3.

Nchizyaamba: Nikuba kuti tuyanda chakulya, zyakuzwaata aakukkala kuli chimwi chintu chiyandikana nchituyanda, nkuzulwidwa aLeza. Kuti twazulwidwa anguwe akutobela nzyatubuzya tulakonzya kubotelwa.

  • Kukomba kulakonzya kutugwasya. Leza ukwaambila kuti ‘uwaale makatazyo aako oonse kulinguwe, nkaambo ulakubikkila maano.’ (1 Petro 5:7) Kukomba akuyeeyesesya zilakonzya kupa kuti ube aluumuno mumoyo.​—Bafilipi 4:6, 7.

  • Bala zintu zikonzya kukugwasya kuti uzulwidwe aLeza. Njiisyo zili mumagazini eeyi zizwa muBbayibbele lyakalembelwa kuti tuzibe mbatuzulwida Leza. Alubo njiisyo eezi zilakupa “busongo bugwasya alimwi akuyeeya kabotu.” (Tusimpi 3:21) Ulakonzya kuchita mabambe akubala Bbayibbele. Bbuku lyaTusimpi lilakonzya kukunonezya kusaanguna aalyo.

KULEKELELA KULAGWASYA

“Bupampu bwamuntu bulamulesya kufwambaana kunyema, alimwi cilamubotela kujatila milandu.”​—TUSIMPI 19:11.

MuJournal of Health Psychology, Loren Toussaint wakati: “Stress iipa kuti mubili wamuntu umane manguzu alubo kulekelela kupa kuti ukkale kawusimide.” Wakayungizya kuti: “Kulekelela chaamba kutayeeya zintu zibi atala amuntu wakubisizya pesi kuyeeya zintu zibotu.” Wakamanisizya akuti kulekelela “kupa kuti bantu batachiswi amalwazi ayetwa astress.”

    Mabbuku Ajanika MuChitonga (Zimbabwe) (2013-2025)
    Zwa
    Njila
    • Chitonga (Zimbabwe)
    • Share
    • Preferences
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Njila
    Share