ZYAKACHITIKA MUBUUMI
Ndakabikka Jehova Mubusena Bwakusaanguna
LIMWI zuba kuseeni mu1984 kandiyobuya kumulimu, ndakali kuyeeyesesya atala achimwi chiiyo nchitwakayiya muNgaziyakulinda. Chiiyo eechi chakali kwaambuula atala akuti basimayakilane batubona biyeni. Mbukunga twakali kukkala ng’anda mbotu kuCaracas iili kuVenezuela, ndakali kulibuzya kuti: ‘Basimayakilane bandizi kandili muntu uubeleka kubbenki luzutu na? Naakuti bandibona mbuli mukombi waLeza uubeleka kubbenki kuchitila kuti akonzye kusanina mpuli yakwe?’ Ndakabona kuti basimayakilane bakali kundibona mbuli muntu uubeleka kubbenki luzutu pesi teendakali kuyanda pe kuti bandibone munzila eeyi. Ndakabona kuti ndakeelede kuchincha.
Ndakazyalwa mu19 May 1940 kudolopo litegwa Amioûn lili kuLebanon. Minyaka miche yakatobela, twakalongela kudolopo litegwa Tripoli. Ndakakomenena mumpuli iibotelwa alubo iiyanda Jehova Leza. Mumpuli yesu tuli 5, basimbi batatu alubo balombe babili mpawo ime ndilikeela. Bazyali bangu teebakali kwiiyandisya pe mali. Twakali kubikka zintu zyabukombi mubusena bwakusaanguna zili mbuli kubala Bbayibbele akuyanduulisisya, kunjila miswaangano akugwasya bantu kuti bazibe Leza.
Mumbungano yesu mwakali maKristu biingi bakananikidwe. Umwi wabo wakali Mukwesu Michel Aboud wakali kuchitisya chiiyo chabbuku chambungano. Michel wakayiya kasimpe kuNew York mpawo mu1921 wakasaanguna kuyiisya bantu kasimpe kamuBbayibbele kuLebanon. Ndichiyeeyede mukwesu ooyu mbaakali kugwasya bachizi babili Anne aGwen Beavor bakagilajuweta kuChikolo chaGiliyadi. Bakaba beenzuma. Nikwakayinda munyaka ndakabotelwa kubonana aaAnne kuUnited States. Mpawo nikwakayinda chiindi ndakazoobonana aaGwen. Aachiindi eechi, Gwen wakali wakwatwa aaWilfred Gooch. Gwen amulumaakwe bakali kubeleka kuBbeteli iili kuLondon kuEngland.
NITWAKALI KUKAMBAWUKA KULEBANON
Kandichili muniini, Bakamboni bakali bache kuLebanon. Pesi twakabeleka changuzu kuti tukonzye kukambawukila bamwi kasimpe kamuBbayibbele. Twakali kukambawuka nikuba kuti twakali kukazigwa abapati bazikombelo. Kuli zimwi nzindichiyeeyede zyakachitika chiindi nitwakali kukambawuka.
Limwi zuba ndakali kukambawuka aali imwi ng’anda amuchizi wangu uutegwa Sana. Mpawo umwi mupati wachikombelo wakasika aang’anda mputwakali kukambawukila. Kweelede kuti kuli umwi muntu wakamwiita. Mupati wachikombelo ooyu wakasaanguna kutukila muchizaangu. Alubo wakamutonta wakwiida aamasitepusi aang’anda mpawo Sana wakalichisa. Umwi muntu wakafoonena mapulisa kababuzya zyakali zyakachitika. Mapulisa nibakasika bakayanduula umwi muntu kuti agwasye Sana. Mpawo bakabweza mupati wachikombelo ooyu beendaawe kukkeempu yabo. Nibakasika kukkeempu, bakakujana kuti uli aantobolo. Mupati wamapulisa wakamubuzya kuti: “Nduweni loko-loko? Uyiisya bantu zyaLeza na naakuti zyakulwana?”
Ndichiyeeyede limwi zuba mbungano yesu yakachita mabambe aakuti tukakambawukile kuli bumwi busena.Twakayanduula bbaasi lyakali kuyootutola kubusena oobo. Nitwakali kukambawuka kubusena oobo, umwi mupati wachikombelo wakazimvwa mpawo wakayanduula bantu biingi kuti bazootulwane. Bantu aaba bakatukalalila alubo bakatutulula mabwe. Ndeende wakalichisa mumutwe. Ndichiyeede kandili kumubona kazwide ganzi kumeso. Ndeende abaama bakabweeda kwakali bbaasi mpawo toonse twakabatobela katukataazikene. Tandizoofwi ndaaluba pe majwi ngibakali kwaamba baama chiindi nibakali kupukuta ndeende kumeso. Bakati: “Jehova ndikumbila ubalekelele nkaambo tabazizi pe nzibachita.”
Kuli zimwi zyakachitika chiindi nitwakaswayide babbululu besu. Nitwakasika aamuunzi aali syaanene twakajana umwi bbishopu wakazibikene loko. Bbishopu ooyu wakalizi kuti bazyali bangu mbaaKamboni baJehova. Nikuba kuti aachiindi eechi ndakali aaminyaka iili 6 luzutu, bbishopu ooyo wakandifubaazya mpawo wakandibuzya kuti: “Nkamboonzi nutanabbabbatizigwa?” Ndakamusandula kuti ndichili muniini, ndeelede kuziba zyiingi atala aBbayibbele alubo ndibe aalusyomo lusimide kuchitila kuti ndikonzye kubbabbatizigwa. Akaambo kakuti nzindakamubuzya teezyakamubotezya pe wakabuzya syaanene kuti tandilemeki pe.
Teebantu biingi pe bakali kutukazya nkaambo bantu bakuLebanon balaangunukide alubo balasangalizya. Nkinkaako, twakakonzya kukambawukila bantu biingi kasimpe kamuBbayibbele.
TWAKASALA KULONGELA KULI BUMWI BUSENA
Nindakachili kuchikolo umwi mukwesu wakuVenezuela wakaswaya kuLebanon. Twakali kunjila aamukwesu ooyu miswaangano yambungano mpawo wakazoosaanguna kuyandana aamuchizi wangu Wafa. Mukuya kwachiindi, bakachada mpawo bakakukkala kuVenezuela. Wafa wakalembela ndeende magwalo kali kumukumbila kuti toonse mbuli mpuli tulongele kuVenezuela. Wakali kuyanda kuti tukkale aafwiifwi aanguwe akaambo kakuti wakali kutuyeeya. Twakamuswiilila mpawo twakazoolonga.
Mu1953 twakalongela kuVenezuela mpawo twakakukkala kuCaracas aafwiifwi akwakali kukkala pulezidenti. Mbukunga ndakachili muniini, ndakali kubotelwa kubona pulezidenti kali kwiinda aamoota mbotu. Pesi bazyali bangu zyakali kubayumina kuti bazibilane aaziyanza, chakulya, bwiime bwakunze amulaka waambuulwa nkuko. Nibakachili kuzibilana aazintu zichitwa kuVenezuela, twakaswaanana aalimwi penzi.
Kuzwa kuchimwensi kuya kululyo: Ndeende. Baama. Ime abamumpuli yangu nitwakalongela kuVenezuela mu1953
PENZI NDITWAKASWAANA
Ndeende wakachiswa. Teetwakali kuzisyoma pe akaambo kakuti ndeende wakali muntu uusimide. Taakwe mputuchiyeeyede pe ndeende mpakaambide kuti wachiswa. Wakajatwa aakkensa yaakalambalala mpawo wakayinka kuchibbadela kuti aka-opaletwe. Chuusisya nchakuti nikwakayinda mviki wakafwa.
Tandikonzyi pe kwaamba mbundakalimvwa chiindi ndeende naakatusiya. Aachiindi eecho ndakali aaminyaka iili 13. Twakakataazikana zyakuti kwakaba mbuli kuti mpaamanina nyika. Baama zyakabatolela chiindi kuti bachitambule chiimo eechi. Twakabona kuti twakeelede kulisimya kuchiimo nchitwakaswaanana aacho. Alubo kwiinda mukugwasigwa aaJehova twakakonzya kulisimya. Kandili aaminyaka iili 16 ndakamaninsya chikolo kuCaracas, ndakali aachiyandisyo chakugwasya mpuli yangu kuti ijane ziyandikana zyakumubili.
Muchizi wangu Sana amulumaakwe Rubén, bakandigwasya kuti ndiyande Jehova
Mukuya kwachiindi muchizi wangu Sana wakakwatwa aaRubén Araujo. Rubén Araujo wakali wagilajuweta kuChikolo chaGiliyadi mpawo wabweeda kuVenezuela. Nibakachada bakalongela kuNew York. Bamumpuli bakasala kuti ndiinke ku-univesiti, nkinkaako ndakayinka ku-univesiti yakali kuNew York nkundakakukkala aamuchizi wangu Sana amulumaakwe. Muchizi wangu amulumaakwe bakandigwasya loko kuti ndisime mubukombi. Alubo ndakagwasigwa aabakwesu basimide mubukombi mbitwakali kunjilaabo mumbungano yaSpanish iili kuBrooklyn. Bamwi bakwesu babili mbindakazibana aabo baswaanizya Mukwesu Milton Henschel aFrederick Franz, boonse kabali babili bakali kubeleka kuBbeteli kuBrooklyn.
Nindakabbabbatizigwa mu1957
Nindakali ndaamba kumaninsya munyaka wakusaanguna kandili ku-univesiti kuNew York ndakasaanguna kuyeeya atala abuumi bwangu. Ndakabala akuyeeyesesya atala azyiiyo zyakali kujanika muNgaziyakulinda zyakali kwaambuula atala akuchita zyiingi mumulimu waJehova. Ndakabona mbubakali kubotelwa mapayona bamumbungano yesu abamwi bakali kubelekela kuBbeteli. Nkinkaako, andime ndakali kuyanda kuba mbuli mbabo. Pesi teendakali nabbabbatizigwa pe. Nikwakayinda chiindi, ndakazoobona kuti ndakeelede kupeda buumi bwangu kuli Jehova. Ndakazoopeda buumi bwangu kuli Jehova mpawo ndakabbabbatizigwa mu30 March 1957.
NZINDAKASALA KUCHITA
Nindakazwa aakubbabbatizigwa ndakabona kuti ndakeelede kusaanguna kupayona. Nikuba kuti ndakali kukuyanda kupayona pesi ndakabona kuti ndakali kuzooswaanana aabuyumu-yumu nkaambo teendakali kuzookonzya pe kupayona ooku kandiya ku-univesiti. Ndakalembela baama abakulana bangu magwalo kandibabuzya kuti ndakali ndasala kuleka zya-univesiti mpo ndibweede kuVenezuela ndikasaangune kupayona.
MuJune 1957 ndakabweeda kuCaracas kuVenezuela. Nindakasika ndakabona kuti mpuli yesu yakali kuyanda kugwasigwa muzintu zyakumubili. Ndakalibuzya kuti nga ndilabagwasya biyeni? Ndakajana mulimu kubbenki pesi kupayona ndakachili kukuyanda nkaambo nkuko kwakapede kuti ndibweede kuVenezuela. Ndakasala kuti ndichite zyoonse. Kwaminyaka myiingi, ndakabeleka kubbenki kumwi kandili kupayona. Nikuba kuti ndakali kukkala kandilibbizi pesi ndakali kubotelwa.
Ndakabonana aamusimbi mubotu wakali kuyanda Jehova uutegwa Sylvia mpawo twakachada. Sylvia ngwakuGerman pesi bazyali bakwe bakali balongela kuVenezuela. Nikwakayinda chiindi twakaba aabana babili Michel (Mike) aSamira. Ndakayeeya kuti ndakeelede kulangania baama. Nkinkaako, twakasala kuti bazookkale andiswe. Nikuba kuti ndakali ndayimikila kupayona kuchitila kuti ndigwasye mpuli yangu muzintu zyakumubili pesi ndakachili musungu mumulimu wakukambawuka. Ime amwanakazi wangu twakali kubweza bupayona bwakugwasilizya chiindi nitwakali kujana mweenya.
KUMWI KUSALA KUPATI NKUTWAKEELEDE KUCHITA
Bana bangu bakachili kuchikolo chiindi nindakasaanguna kuyeeya kuti basimayakilane bandibona biyeni mbuli mbundaamba kumasaangunino. Kwaamba choonzyo, ime ampuli yangu twakali kupona buumi bulikabotu alubo bantu mbindakali kubelekaabo kubbenki bakali kundilemeka. Pesi ndakali kuyanda kuti bantu bandibone mbuli mukombi waJehova. Ndakali kukkala kandiyeeya kuti nga ndilachita biyeni kuti bantu bandibone mbuli mbukombi waJehova kutali mbuli muntu uli aamali nyingi uubeleka kubbenki luzutu. Nkinkaako, twakaambuuzyania atala ankani eeyi amwanakazi wangu. Twakabona kuti, kuti ndaleka mulimu kubbenki balandipa mali zyangu. Akaambo kakuti tetwakali aachikwelete pe, twakabona kuti, kuti twasala kupona buumi buuba twakali kuyookkala kwachiindi chilamfu katubelesya mali eeyo njitwakali kuyoopegwa kubbenki kuti tujane zintu ziyandikana mubuumi.
Teekwakali kuuba pe kusala kupona buumi oobu. Pesi baama amwanakazi wangu bakazuminana aanziyo. Eezi zyakali kwaamba kuti ndakali kuyoosaanguna lubo kupayona. Ndakabotelwa loko. Ndakali ndalibambila kuti ndisaangune kupayona. Pesi katulyiibide twakatambula mulumbe ngutwakatali kulangilila toonse.
MULUMBE NGUTWAKATALI KULANGILILA
Mwana wesu keela Gabriel kachili muniini
Limwi zuba dokotela wesu wakatubuzya kuti mwanakazi wangu wakali waba aada. Teetwakali kuzilangilila pe pesi twakabotelwa loko. Nikuba boobo, ndakachili kuyeeya atala anzindakali ndasala zyakuti ndibe payona. Ndakalibuzya kuti, ndizookonzya na kupayona? Twakafwambaana kuchitambula chiimo eechi. Twakali twaabumulangilila aameso aasalala mwaneesu. Pesi ndakali kukkala kandiyeeya atala ankani yakupayona.
Nitwakali kwaambuuzyania amwanakazi wangu, twakabona kuti teetwakeelede kuchincha pe nzitwakali twasala kuti ndibe payona. Mwaneesu Gabriel wakazootumbukwa muApril 1985. Ndakazooleka mulimu kubbenki mpawo ndakaba payona wachiindi choonse muJune 1985. Mukuya kwachiindi ndakazooba aachilongezyo chakuba muKkomiti yaMutabi. Mbukunga mutabi wesu teewakali muCaracas pe, eezi zyaamba kuti ndakali kwiinka kuyoobeleka kumutabi kwamazuba aabili naakuti aatatu mumviki, musinzo weendwa makkilomita aasika ku80.
TWAKALONGELA KULI BUMWI BUSENA
Wofesi yamutabi yakali kudolopo litegwa La Victoria. Nkinkaako, mbuli mpuli twakasala kuti tulongele kuLa Victoria kuchitila kuti tukakkale aafwiifwi aBbeteli. Eezi zyaamba kuti kuli zintu zyiingi nzitwakeelede kuchincha. Ndilamuyanda mwanakazi wangu abana bangu alubo ndilabalumba akaambo kakundigwasilizya nkubakachita mukusala ooku. Muchizi wangu Baha wakalipeda kulangania baama. Mike naakakwata wakali wabukkala aalikke pesi Samara aGabriel twakachili kukkala aabo. Samira aGabriel bakali kuyoosiya beenzinyina bakuCaracas mbukunga twakali twabuyanda kulongela kuLa Victoria. Mwanakazi wangu wakajayide kukkala mudolopo pati nkinkaako, wakeelede kusaanguna kuzibilana aakukkala mukadolopo kaniini. Alubo toonse twakeelede kuzibila kukkala mukaanda kaniini. Nichoonzyo kuti kuli zintu zyiingi nzitwakeelede kuchincha kuti tukonzye kulongela kuLa Victoria.
Nitwakali kuLa Victoria zintu zyakachincha lubo. Gabriel wakakwata mpawo Samira wakali wabukkala aalikke. Mpawo mu2007 ime amwanakazi wangu twakatambwa kuti tukakukkale kuBbeteli, ambuli sunu nkutuchibede. Mwaneesu mupati Mike ubeleka kali mwaalu alubo ulikupayonaamwi amwanakazi wakwe Monica. Gabriel alakwe mwaalu alubo balikubelekela Jehova kabali kuItaly amwanakazi wakwe Ambra. Samira ngupayona alubo ugwasilizya kuBbeteli kabelekela kung’anda.
Kuzwa kuchimwensi kuya kululyo: Kandili aamwanakazi wangu Sylvia, aaBbeteli kuVenezuela. Mwana wesu mupati Mike amwanakazi wakwe Monica. Mwana wesu musimbi Samira. Mwana wesu Gabriel amwanakazi wakwe Ambra
NDILABOTELWA AKUSALA NKUNDAKACHITA
Tandilisoli pe akusala nkundakachita mubuumi bwangu. Ndilabotelwa azilongezyo zyiingi nzindakajana mukubelekela Jehova. Lino ndaabubona mbukuyandikana kuba aabweenzinyina busimide aJehova. Nikuba kuti twasala kuchita zintu zipati naakuti ziniini mubuumi, Jehova ulatupa “luumuno . . lwiinda maano oonse.” (Flp. 4:6, 7) Ime amwanakazi wangu tulikubotelwa kubelekela kuBbeteli alubo twakabona kuti Jehova wakatulongezya akusala nkutwakachita nkaambo twakamubikka mubusena bwakusaanguna mubuumi bwesu.