CHIIYO 43
Busongo Bwachoonzyo Bulikoompolola
“Busongo bwini-bwini buloompolola mumugwagwa. Buluujisi kwiita mumabuwa aabuleya.”—TUS. 1:20.
LWIIMBO 88 Kondipa Kuzyiba Nzila Zyako
ZITAYIIGWEa
1. Bamwi babubona biyeni busongo? (Tusimpi 1:20, 21)
MUNYIKA zyiingi, bantu bajayide kubona basikupupulula baBwaami mumigwagwa kabalikupa bantu mabbuku. Wakali watola lubazu na mumulimu ooyu? Kuti kakuli wakali watola lubazu, kulakonzeka kuti wakali wayeeyesesya atala amajwi aali muli Tusimpi aakuti busongo bulikoompolola mundawu zijanika bantu biingi. (Bala Tusimpi 1:20, 21.) Bbayibbili amabbuku eesu ali ‘aabusongo bwini-bwini’ chaamba busongo buzwa kuli Jehova. Busongo oobu, mbubo bugwasya bantu kuti bakajane buumi butamani. Nga twabotelwa loko kuti twabona umwi muntu kalikutambula mabbuku eesu, pesi teeboonse pe baazumina. Bamwi basala kukkala kabatazi pe nzilyaamba Bbayibbili. Bamwi balatuseka. Bayeeya kuti Bbayibbili ndyachiindi akuti talichibeleki pe. Alubo tabazuminani aanziliyiisya Bbayibbili atala amakani aakulijata. Alubo baamba kuti aabo bapona kweendelana amalayilile aamuBbayibbili balipa kaleza-leza. Nikuba oobo, Jehova ulikwiinkilila kunembo kugwasya bantu kuti bajane busongo bwachoonzyo. Ulikuzichita biyeni?
2. Nga tulabujana kuli busongo bwachoonzyo alubo bantu biingi basala kuchitaanzi?
2 Imwi nzila Jehova njabelesya kuti tujane busongo, nkwiinda muJwi lyakwe Bbayibbili. Bantu biingi balaalyo Bbayibbili. Alubo tulamulumba Jehova akaambo kakutupa mabbuku aapandulula Bbayibbili. Mabbuku aaya ajanika mumilaka yiinda ku1 000. Aabo babelesya malayilile aali muBbayibbili amumabbuku eesu balagwasigwa. Nikuba oobo, bantu biingi basala kutaswiilila busongo buzwa kuli Leza. Muchikozyano, chiindi nibasala zyakuchita mubuumi, basala zintu nzibaliyeeyela naakuti nzibabuzigwa aabamwi. Alubo batubona katuli bafuba-fuba akaambo kakuti tusala kubelesya nziliyiisya Bbayibbili. Muchiiyo eechi, tuyoolanga-langa kuti nkamboonzi bantu nibali aamaboneno aali boobu atala abusongo. Pesi atusaangune kubona kuti nga tulabujana biyeni busongo buzwa kuli Jehova.
KUZIBA LEZA KWEETA BUSONGO
3. Busongo bwachoonzyo buswaanizyaanzi?
3 Busongo chaamba kubelesya zintu nzituzi kuti tusale munzila iilikabotu. Nikuba oobo, busongo bwachoonzyo, buswaanizya zyiindaawo. Bbayibbili lyaamba kuti: “Kuyoowa Jehova ngamatalikilo aabusongo, alimwi kumuzyiba Ooyo Uusalalisya ngamaano.” (Tus. 9:10) Nkinkaako, chiindi nituyanda kusala zimwi zintu ziyandikana, tweelede kuba aamaboneno aaJehova chaamba “kumuzyiba Ooyo Uusalalisya.” Tulakonzya kuchita oobo kwiinda mukuyanduulisisya muBbayibbili amumabbuku aapandulula Bbayibbili. Kuti twachita oobo, nga tulikutondeezya kuti tulaabusongo bwachoonzyo.—Tus. 2:5-7.
4. Nkamboonzi Jehova nali nguwe alikke uukonzya kutupa busongo bwachoonzyo?
4 Jehova nguwe alikke uukonzya kutupa busongo bwachoonzyo. (Rom. 16:27) Nkamboonzi? Chakusaanguna, Mulengi wesu, utuzi kabotu loko alubo ulatumvwisisisya nkaambo nguwe wakatulenga. (Int. 104:24) Chachibili, zintu zyoonse Jehova nzyachita zitondeezya busongo. (Rom. 11:33) Chachitatu, malayilile aazwa kuli Jehova alabagwasya aabo baabelesya. (Tus. 2:10-12) Kuti katuyanda kuba aabusongo bwachoonzyo, tweelede kubelesya twaambo ootu tutatu chiindi nitulikuyanda kusala zimwi zintu amuzintu nzituchita buzuba abuzuba.
5. Nziizili mpindu zilikuba akaambo kakuti bantu balikukaka busongo buzwa kuli Jehova?
5 Bantu biingi mbituswaana mukukambawuka balazumina kuti dizayini yazintu ziliwo nimbotu pesi balakaka kuti kuli Mulengi, baamba kuti zintu eezyo zyakalisandukila. Bamwi baamba kuti balamusyoma Leza, pesi tabayandi pe kupona kweendelana azyeelelo zyaLeza baamba kuti nzyachiindi tazichibeleki pe. Bantu aabo basala kupona mbuli mbubayanda. Nziizili mpindu zyaba akaambo kazeezi? Zyapa kuti buumi bube biyeni munyika akaambo kakuti bantu balikutobela busongo bwabo kutali bwaLeza? Zilikupa kuti bantu babotelwe na mubuumi naakuti zilikupa kuti lyajuunza lyabo libe kabotu na? Zilikuchitika zitondeezya kuti: “Kunyina busongo naa bupampu noluba lulayo mukukazya Jehova.” (Tus. 21:30) Eezi zibikka aantanganana kuti tweelede kulangila kuli Jehova kuti tujane busongo bwachoonzyo. Pesi zilawusisya kuti bantu biingi tabayandi pe kujana busongo oobu. Nkamboonzi?
KAAMBO KAPA KUTI BANTU BAKAKE BUSONGO BWACHOONZYO
6. Kweendelana alugwalo lwa Tusimpi 1:22-25, mbaani basinka zigwilinti mumatwi chiindi busongo niboompolola?
6 Bantu biingi basinka zigwilinti mumatwi chiindi ‘busongo bwacoonzyo niboompolola mumugwagwa.’ Kweendelana anzilyaamba Bbayibbili, kuli tubunga twabantu tutatu tukaka busongo. Kuli ‘batakwe luzibo’ ‘basikufubaazya’ ‘abafuba-fuba.’ (Bala Tusimpi 1:22-25.) Atulange-lange buntu bupa kuti tubunga ootu tukake busongo alubo tubone mbutukonzya kutantamuka buntu oobu.
7. Nkamboonzi bamwi nibakkala ‘kabatakwe luzibo’?
7 Bantu ‘batakwe luzibo’ mbaabo basyoma kufumbwa zintu nzibamvwa naakuti beeneka. (Tus. 14:15, makani aamunsi.) Chiindi chiingi nga twabaswaana bantu bali boobu mukkukambawuka. Muchikozyano, mamiliyoni aabantu balikweenwa aabasizikombelo naakuti bazyapolitikisi. Bamwi nga banyema kuti bazooziba kuti bafundisi babo bakali kubeena. Pesi bantu baambidwe muli Tusimpi 1:22 balisalila biya kuti babule luzibo akaambo kakuti bayanda kupona kabali mbuboobo. (Jer. 5:31) Balabotelwa kutobela zintu nzibaliyandila alubo tabayandi pe kwiiya atala aBbayibbili naakuti kuzoopegwa mulandu akaambo kakuti balekela aachaali kutobela zyeelelo zyamuBbayibbili. Biingi balimvwa mbuli mbalimvwa umwi mwanakazi wakuQuebec, Canada, uunjila chimwi chikombelo. Wakabuzya umwi Kamboni wakamuswaya, wakati: “Kuti mufundisi wesu katweena zili kulinguwe iswe tatukwe penzi pe.” Tatuyandi pe kuba bantu bali boobo basala kubula luzibo achaali.—Tus. 1:32; 27:12.
8. Niinzi chikonzya kutugwasya kuti tujane luzibo lwachoonzyo?
8 Kuli twaambo tubotu, tusungwaazya kuti tutakkali katutakwe luzibo pesi Bbayibbili litubuzya kuti tube “bapati mukumvwisisisya.” (1 Kor. 14:20) Kuti twabelesya malayilile aamuBbayibbili mubuumi bwesu, tulajana luzibo lulikabotu. Kubelesya malayilile aamuBbayibbili kutugwasya kubona mbaatugwasya malayilile aayo akuti tutantamuke mapenzi aayetwa aakutasala kabotu. Nkinkaako, kulayandikana kuti tulange-lange nzila njitwakasalaayo chiindi. Kuti kakuli twaba aachiindi chilamfu katulikwiiya Bbayibbili akunjila miswaangano, tulakonzya kulibuzya kuti, ‘Nkamboonzi ninditanabweza ntaamu yakulipeda kuli Jehova akubbabbatizigwa?’ Kuti kakuli twakabbabbatizigwa tulikwiinkilila kunembo na kuba bakambawusi bali aaluzibo naakuti bayiisi bamakani mabotu? Zintu nzitusala zilikutondeezya na kuti tuzulwidwa aamalayilile aamuBbayibbili? Tulikutondeezya buntu bwachiKkristu na munzila njitubajataayo bamwi? Kuti twabona kuti kuli mputweelede kubambulula, tweelede kubikkila maanu kuziyeekezyo zyaJehova ‘zipa kuti batakwe luzibo babe aabusongo.’—Int. 19:7.
9. ‘Basikufubaazya’ batondeezya biyeni kuti tababuyandi pe busongo?
9 Kabunga kachibili kabantu bakaka busongo buzwa kuli Leza ‘mbaasikufubaazya.’ Chimwi chiindi nga twabaswaana bantu bali boobu mukukambawuka. Bantu aaba balakuyanda kuseka bamwi. (Int. 123:4) Bbayibbili lyakatondeezya kuti kumazuba aakumamanino, kunooli basikufubaazya. (2 Pet. 3:3, 4) Mazubaano, bamwi balikuchita zintu zyakachitwa aabakwaansa baLoti, tabalikuyanda pe kubikkila maanu kunchenjezyo yaLeza. (Matl. 19:14) Bantu biingi balabaseka aabo bapona kweendelana amalayilile aamuBbayibbili. Basikufubaazya batobela “zintu ziyandwa aamibili yabo” kuti batondeezye kuti tabamuyoowi pe Leza. (Jud. 7, 17, 18) Bbayibbili litondeezya kuti basikufubaazya balikozyenie abasiluleyo abamwi bakaka kuswiilila Jehova.
10. Kweendelana alugwalo lwa Intembauzyo 1:1, kujana twabatantamuka biyeni basikufubaazya?
10 Kujana twachita biyeni kuti tutaliswaanizyi aabasikufubaazya? Imwi nzila nkutantamuka bantu bali aamuuya wakung’ung’una. (Bala Intembauzyo 1:1.) Eezi zyaamba kuti tatweelede kuswiilila naakuti kubala zintu zibikkwa aabasiluleyo. Kuti teetwachenjela, tulakonzya kusaanguna kuba aamuuya wakung’ung’una, kuzumbuuzya kuti Jehova mpali akutasyoma malayilile ngitupegwa aambunga yakwe. Kuti tutantamuke muuya ooyu, tweelede kulibuzya kuti, ‘Nga ndaba aamaboneno aatali kabotu na chiindi nitwapegwa malayilile naakuti nikwaba kumvwisisisya kupya? Ndiyanduula zintu nzibabisya luzutu na bazulwida mumbungano?’ Kuti twafwambaana kubambulula mizeezo eeyi iitali kabotu, Jehova ulabotelwa.—Tus. 3:34, 35.
11. ‘Bafuba-fuba’ bazibona biyeni zyeelelo zyaJehova zyakulijata?
11 Kabunga kachitatu kabantu bakaka busongo ‘mbafuba-fuba.’ Mbafuba-fuba nkaambo tabayandi pe kupona kweendelana azyeelelo zyaJehova zyakulijata. Bachita zintu nzibabona kuti zilikabotu mumeso aabo. (Tus. 12:15) Bantu bali boobu, balamukaka Jehova, Kasensa kabusongo. (Int. 53:1) Chiindi nitubaswaana mukukambawuka, bantu aabo chiindi chiingi balatukazya akaambo kakuti tupona kweendelana azyeelelo zyaBbayibbili. Pesi bantu aaba taakwe nchibakonzya kutubuzya pe chigwasya mubuumi akaambo kakuti mbafuba-fuba. Bbayibbili lyaamba kuti: “Mufwubafwuba takonzyi kubujana busongo bwini-bwini pe; tajisi cakwaamba kumulyango wamunzi.” (Tus. 24:7) Bafuba-fuba taakwe makani aagwasya pe ngibaambuula. Nzizyo zipa kuti Jehova atuchenjezye kuti: “Komutantamuka muntu mufwubafwuba.”—Tus. 14:7.
12. Niinzi chikonzya kutugwasya kuti tutantamuke nzila zyabufuba-fuba?
12 Kusiyana abantu batayandi kuswiilila Leza, iswe tulaziyanda nzila zyaLeza, ziswaanizya zyeelelo zyakwe zyakulijata. Tulakonzya kuziyanda zyeelelo eezyo kuti twalanga mpindu ziba akaambo kakuswiilila naakuti mpindu ziba akaambo kakutaswiilila. Alubo tulabona mbuzigwasya zyeelelo zyaJehova kuti twalanga mapenzi ngibaswaana bantu bawunduluzya kupona kweendelana azyeelelo eezyo. Alubo tulakonzya kuyungizya kuyanda malayilile aazwa muBbayibbili kuti twabona mbaalikutugwasya malayilile aayo mubuumi bwesu.—Int. 32:8, 10.
13. Jehova ulatusinikizya na kuti tumuswiilile?
13 Jehova upa bantu boonse busongo, pesi tasinikizyi bantu kuti babubelesye. Nikuba oobo, utondeezya bubotu buba kuti bantu baswiilila busongo oobo. (Tus. 1:29-32) Aabo basala kutaswiilila Jehova bayoopegwa chisubulo akaambo kamichito yabo. Nzila njibalikuponaayo lino, ibeetela mapenzi alubo kumamanino izoopa kuti banyonyoonwe. Pesi kubbazu limwi, aabo baswiilila malayilile aazwa kuli Jehova alubo baabelesya basyomezegwa kuti: “Pele ooyo uundiswiilila uyookkala kaliibide alimwi takanyongani akaambo kakuyoowa mapenzi.”—Tus. 1:33.
BUSONGO BWACHOONZYO BULATUGWASYA
Kutola lubazu kumiswaangano kulatusimya mubukombi (Langa fuka 15)
14-15. Twiiyaanzi mulugwalo lwa Tusimpi 4:23?
14 Chiindi nitubelesya busongo buzwa kuli Leza, tulagwasigwa. Mbuli mbutwabona, Jehova upa kuti busongo oobu bujanike. Muchikozyano, mubbuku lyaTusimpi, wakalemba malayilile aakonzya kutugwasya mubuumi bwesu kuti twaabelesya. Lino atulange-lange malayilile aabusongo aali 4 aakonzya kutugwasya.
15 Kwabilila moyo wako wakukozyanisya. Bbayibbili lyaamba kuti: “Akati kazintu zyoonse nzyokwabilila, kokwabilila kapati moyo wako, nkaambo mulinguwo momuli tusensa twabuumi.” (Tus. 4:23) Amuyeeye atala azintu nzituchita kuti tukwabilile moyo wesu. Tulya chakulya chiyaka mubili. Tunyanyaasya mubili akutantamuka zintu zitali kabotu. Tuchita zintu zikozyenie nikuba chiindi nitukwabilila myoyo yesu yakukozyanisya. Buzuba abuzuba, tweelede kulya chakulya chamubukombi. Tulalibambila, kunjila akutola lubazu kumiswaangano yambungano. Tukkala katubeleka changuzu mumulimu wakukambawuka. Alubo tutantamuka zintu zitali kabotu, kwiinda mukuchita zintu zitapambanisyi mizeezo yesu, mbuli kuteebela zintu zyakulikondelezya zyabantu batalijati kabotu naakuti bantu batali kabotu.
Kuba aamaboneno aalikabotu atala amali kutugwasya kuti tukkutisikane azintu nzitulaazyo (Langa fuka 16)
16. Nkamboonzi malayilile aali muli Tusimpi 23:4, 5 naagwasya mazubaano?
16 Kkutisikana azintu nzulaazyo. Bbayibbili lyaamba kuti: “Utalijayi buya kuyandaula lubono. . . . Walanzya meso aako kulindulo, taluko pe, nkaambo ncobeni lulamena mababa mbuli aasikwaze akuuluka kuya mujulu.” (Tus. 23:4, 5) Bunoti bulakonzya kumana mukulaba kwaliso. Pesi banotede abafwaba mazubaano balikubeleka changuzu kuti bajane mali. Kubeleka changuzu nkubachita kupa kuti bachite zintu zipa kuti babe aampuwo iitali kabotu, baleke kumvwanana abamwi nikuba kuliyandwiida malwazi biya. (Tus. 28:20; 1 Tim. 6:9, 10) Pesi busongo butugwasya kuti tube aamaboneno aalikabotu atala amali. Maboneno aayo atugwasya kuti tutabi bantu batangala alubo apa kuti tukkutisikane akuti tubotelwe.—Muk. 7:12.
Kuyeeya saansi katutanaambuula kutugwasya kuti tutachisi bamwi amajwi ngitwaambuula (Langa fuka 17)
17. Niinzi nzitweelede kuchita kuti tube ‘amulaka wabasongo’ mbuli mbukwaambidwe muli Tusimpi 12:18?
17 Yeeya saansi kutanaambuula. Kuti teetwabikkila maanu, tulakonzya kuchisa bamwi amajwi ngitwaambuula. Bbayibbili lyaamba kuti: “Majwi aambwa cakutayeeya alayasa mbuli panga, pele mulaka wabasongo ulaponya.” (Tus. 12:18) Tulakonzya kuba aaluumuno abantu kuti twatantamuka muuya wakuvwiya atala akubisya kwabamwi. (Tus. 20:19) Kuti tukonzye kwaambuula majwi aaponia bamwi kutali kubachisa, tweelede kuzuzya luzibo luzwa muJwi lyaLeza mumyoyo yesu. (Lk. 6:45) Chiindi nituyeeyesesya atala anzilyaamba Bbayibbili, majwi ngitwaambuula ayooba mbuli “kasensa kabusongo” katontozya bamwi.—Tus. 18:4.
Kutobelezya malayilile aazwa kumbunga kupa kuti tuzwidilile mumulimu wakukambawuka (Langa fuka 18)
18. Kujana twalubelesya biyeni lugwalo lwa Tusimpi 24:6 kuti tuzwidilile mumulimu wakukambawuka?
18 Tobelezya malayilile aazwa kumbunga. Bbayibbili litubuzya malayilile aaya kuti katuyanda kuzwidilila mubuumi. Litii: “Kwiinda mubusolozi bwabusongo yebo uyoolwana nkondo yako, alimwi nokuli basikulaya banji kuli kuzunda.” (Tus. 24:6, makani aamunsi.) Atubone mbutukonzya kubelesya malayilile aaya kuti tuzwidilile mumulimu wakukambawuka akuyiisya. Kwiinda kuti tubelesye nzila zyesu zyakukambawuka, tuleezya amanguzu eesu woonse kuti tutobelezye malayilile ngitunga twapegwa. Tujana malayilile aayo kumiswaangano yambungano, chiindi nikupegwa nkani yamuBbayibbili azitondeezyo. Kuyungizya aali zeezi, mbunga yaJehova yakatupa zibelesyo ziyandikana loko ziswaanizya mabbuku amavidiyo zigwasya bantu kuti bamvwisisisye Bbayibbili. Ulikubeleka changuzu na kuti uzibe mbuzibelesegwa zibelesyo eezi?
19. Umvwa biyeni akaambo kabusongo mbutupegwa aaJehova? (Tusimpi 3:13-18)
19 Bala Tusimpi 3:13-18. Tulalumba akaambo kakuti muJwi lyaLeza kuli malayilile aagwasya loko. Nikuli tuli kuli kaansinga tatukwe malayilile aazwa muBbayibbili? Muchiiyo eechi, twabona zikozyano zitondeezya busongo mbubutugwasya zilembedwe mubbuku lyaTusimpi. Nikuba oobo, Jehova wakabikka makani aabusongo muBbayibbili lyoonse. Tweelede kukanza kuti tubelesye malayilile aabusongo buzwa kuli Leza buzuba abuzuba. Nzila bantu bali munyika njibabubonaayo busongo tiiyandikani pe, pesi tuli aachoonzyo chakuti “aabo bazumanana kubujatisya baambwa kuti balikkomene.”
LWIIMBO 36 Atukwabilile Myoyo Yesu
a Busongo buzwa kuli Jehova bulisumpukide kwiinda chintu choonse nchitukonzya kujana munyika. Muchiiyo eechi, tuyoolanga-langa majwi aakabelesegwa mubbuku lyaTusimpi aatondeezya kuti busongo bulikoompolola mundawu zijanika bantu biingi. Alubo tuyoobona kuti nga tulabujana biyeni busongo bwachoonzyo. Nkamboonzi bamwi nibatabuyandi pe busongo oobu ambutugwasigwa kuti twaba aabusongo.