LAIBBULALI YAA INTANETI ya Watchower
Watchtower
LAIBBULALI YAA INTANETI
Chitonga
  • BBAIBBELE
  • ZYAKAMWAIGWA
  • MISWAANGANO
  • nwt Daniele 1:1-12:13
  • Daniele

Kunyina vidiyo aawa mpomwasala.

Vidiyo yakaka kulila.

  • Daniele
  • Bbaibbele lya Busanduluzi Bwanyika Mpya
Bbaibbele lya Busanduluzi Bwanyika Mpya
Daniele

DANIELE

1 Mumwaka watatu wabwami bwa Mwami Jehoyakimu+ wa Juda, Mwami Nebukadinezara wa Babuloni wakasika kumunzi wa Jerusalemu akuusinkilila.+ 2 Mukuya kwaciindi, Jehova wakaaba Mwami Jehoyakimu wa Juda mumaanza aakwe,+ antoomwe azibelesyo zimwi zyamuŋanda* ya Leza mwini-mwini, eelyo wakazileta mucisi ca Sinara*+ kuŋanda* yaleza wakwe. Zibelesyo eezyo wakazibikka muŋanda yakuyobweda zintu ziyandisi yaleza wakwe.+

3 Mpoonya mwami wakalailila Asipenazi silutwe wababelesi bakwe kuti amuletele bana Israyeli bamwi, kubikkilizya abalunyungu lwamwami alimwi abana bankumekume.+ 4 Aaba bakeelede kuti kabali bakubusi* batajisi kampenda nokaba komwe, ibalaaziwa zibotu, ibajisi busongo, luzyibo, amaano+ alimwi ibakonzya kubeleka muŋanda yamwami. Wakalaililwa kuti abayiisye malembe alimwi amulaka waba Kasidi. 5 Kuyungizya waawo, mwami wakabapa caabilo cabuzuba abuzuba kuzwa kubudodoodo bwamwami akuzwa kuwaini ngwaakali kunywa. Wakalailila kuti bayiisyigwe* kwamyaka yotatwe, akuti kumamanino aaciindi eeco batalike kubelekela mwami.

6 Lino akati kabo kwakali bamwi bamusyobo* wa Juda, nkokuti Daniele,*+ Hananiya,* Misayeli* alimwi a Azariya.*+ 7 Eelyo mupati wababelesi bamwami wakabapa mazina* aambi; Daniele wakamupa lyakuti Belitsazara,+ Hananiya wakamupa lyakuti Sadirake, Misayeli wakamupa lyakuti Mesaki, mpoonya Azariya wakamupa lyakuti Abedinego.+

8 Pele walo Daniele wakakanza mumoyo wakwe kuti takoolisofwaazya abudodoodo bwamwami alimwi awaini ngwaakali kunywa. Aboobo wakalomba mupati wababelesi bamwami kuti amuzumizye kuti atalisofwaazyi azintu eezyi. 9 Eelyo Leza mwini-mwini wakapa kuti mupati wababelesi bamwami amufwide luzyalo alimwi aluse Daniele.+ 10 Pele mupati wababelesi bamwami wakaambila Daniele kuti: “Ndiyoowa simalelaangu, mwami, ooyo wakapa caabilo cazyakulya azyakunywa zyanu. Ino kuti akajane kuti tamulibonyi kabotu mbuli bakubusi* bamusela wanu? Muyoopa kuti akandipe mulandu.” 11 Pele Daniele wakaambila mulangizi ooyo imupati wababelesi bamwami ngwaakabikka kuti kalanga Daniele, Hananiya, Misayeli alimwi a Azariya, kuti: 12 “Ndalomba kuti utusole tobabelesi bako kwamazuba aali kkumi, batupe buyo cisyumani kuti katulya alimwi amaanzi kuti katunywa; 13 kumane ukeezyanisye mbotuboneka swebo ambobaboneka bakubusi* aabo ibalya budodoodo bwamwami, mpoonya ukatucitile swebo tobabelesi bako kweelana ancoyakubona.”

14 Aboobo wakauzumina muzeezo wabo, eelyo wakabasola kwamazuba aali kkumi. 15 Lino kumamanino aamazuba aali kkumi balo bakali kulibonya kabotu ayalo mibili yabo yakali kulibonya kabotu* kwiinda bakubusi* boonse aabo ibakali kulya budodoodo bwamwami. 16 Aboobo mulangizi wakali kubapa zisyumani muciindi cakubapa budodoodo alimwi awaini. 17 Lino Leza mwini-mwini wakabapa luzyibo amaano aakumvwisya malembe aali woonse alimwi abusongo boonse bakubusi* aaba bone; alimwi Daniele wakapegwa maano aakupandulula zilengaano aziloto zili zyoonse.+

18 Lino nocakakkwana ciindi eeco ncaakaambide mwami kuti baletwe kulinguwe,+ mupati wababelesi bakwe wakabaleta kumbele lya Nebukadinezara. 19 Ciindi mwami naakaambaula ambabo, kunyina naba omwe iwakajanwa munkamu yabo yoonse iwakali mbuli Daniele, Hananiya, Misayeli alimwi a Azariya;+ aboobo bakazumanana kubeleka kumbele lyamwami. 20 Alimwi kufwumbwa makani aayandika busongo alimwi amaano aayo mwami ngaakali kubabuzya, wakajana kuti bakali kubainda ziindi zili kkumi bapaizi basimasalamuzi boonse alimwi abasondi+ boonse ibakali mubulelo bwakwe boonse. 21 Lino Daniele wakazumanana kukkala ooko kusikila mumwaka wakusaanguna wa Mwami Koresi.+

2 Lino mumwaka wabili wabwami bwakwe, Nebukadinezara wakalota ziloto zili mbozibede, eelyo wakakopana kapati mumizeezo+ cakuti wakaba acilabila. 2 Aboobo mwami wakalailila kuti baitwe bapaizi basimasalamuzi, basondi, basimabibo alimwi aba Kasidi* kuti bamwaambile ziloto zyakwe mwami. Eelyo bakaboola akwiima kumbele lyamwami.+ 3 Mpoonya mwami wakabaambila kuti: “Kuli ciloto ncindalota, alimwi ndakopana mumizeezo nkaambo ndiyanda kuzyiba ncindalota.” 4 Eelyo ba Kasidi bakaambila mwami mu Chiaramu kuti:+ “Omwami, kopona lyoonse mane kukabe kutamani. Kotwaambila swebo tobabelesi bako ciloto eeco, eelyo tulakupandulwida ncocaamba.”

5 Lino mwami wakavwiila ba Kasidi kuti: “Nceeci ncendikanzide kucita: Ikuti naa nywebo mutandaambili ciloto cangu alimwi abupanduluzi bwancico, mulakosaulwa, alimwi maanda aanu alasandulwa kuba zimbuzi zyabanamaleya.* 6 Pele ikuti naa mundaambile ciloto cangu akundipandulwida ncocaamba, ndilamupa zipego abulumbu alimwi abulemu bunji.+ Aboobo amundaambile ciloto cangu ancocipandulula.”

7 Ciindi cabili bakavwiila kuti: “Mwami aatwaambile ciloto cakwe tobabelesi bakwe, eelyo swebo tulapandulula ncocaamba.”

8 Mpoonya mwami wakavwiila kuti: “Ndilizyi kuti nywebo muyanda buyo kwiinzya ciindi, mbokunga mulicizyi ncendikanzide kucita. 9 Ikuti mutandaambili ciloto cangu, kuli buyo cisubulo comwe ncomutiipegwe nyoonse. Pele lino mwapangana kundaambila majwi aakubeja alimwi aakundeena kutegwa zintu zicince. Aboobo amundaambile ciloto cangu, eelyo ndilazyiba kuti mulakonzya kucipandulula.”

10 Ba Kasidi bakavwiila mwami kuti: “Kunyina muntu naba omwe atala aanyika uukonzya kucicita eeco mwami ncayanda, nkaambo kunyina mwami mupati naa mweendelezi wakabuzya kale makani aali boobu kubapaizi basimasalamuzi, basondi naa ba Kasidi. 11 Eeco mwami ncayanda kuti tumwaambile nciyumu, alimwi kunyina muntu uukonzya kumupandulwida makani aaya mwami ccita buyo baleza, aabo ibatakkali abantu balya maila.”

12 Akaambo kaceeci mwami wakanyema akukalala kapati, eelyo wakalailila kuti baalumi boonse basongo bamu Babuloni bajaigwe.+ 13 Ciindi malailile naakapegwa alimwi baalumi basongo nobakali kuyanda kujaigwa, bakayandaula Daniele abeenzinyina kuti abalo bajaigwe.

14 Aciindi eeco, Daniele cabusongo abupampu kapati wakaambaula a Arioki silutwe wabasikugatela mwami, ooyo wakaunkide kuti akajaye baalumi basongo bamu Babuloni. 15 Wakabuzya Arioki silutwe wabasikugatela mwami kuti: “Ino ncinzi capa kuti mwami ape malailile aali boobu cabukali?” Eelyo Arioki wakaambila Daniele makani oonse.+ 16 Aboobo Daniele wakaunka kumwami akumulomba kuti amupe ciindi cakuti amupandulwide ciloto cakwe.

17 Mpoonya Daniele wakaunka kuŋanda yakwe, eelyo wakaambila beenzinyina ba Hananiya, Misayeli alimwi a Azariya makani aaya. 18 Kumane wakabalomba kuti bapaile kuli Leza wakujulu kuti abafwide luse akubagwasya kujatikizya maseseke aaya, kutegwa Daniele abeenzinyina batajaigwi antoomwe abaalumi basongo boonse bamu Babuloni.

19 Mpoonya imaseseke aayo akayubununwa kuli Daniele mucilengaano imasiku.+ Aboobo Daniele wakatembaula Leza wakujulu. 20 Daniele wakati:

“Izina lya Leza alitembaulwe lyoonse alyoonse mane kukabe kutamani,

Nkaambo busongo anguzu nzizyakwe alikke.+

21 Ulacinca ziindi amazuba,+

Ulagusya bami akubikka bami azyuuno,+

Ulapa busongo kubasongo aluzyibo kuli baabo bajisi bupampu.+

22 Ulayubununa zintu zisisidwe alimwi azyamaseseke,+

Ulizizyi zintu zili mumudima,+

Alimwi mumuni ukkala anguwe.+

23 Ndakutembaula akukulumba, O Leza wabamatata,

Nkaambo wandipa busongo alimwi anguzu.

Alimwi lino wandizyibya eeco ncotwakakulomba kuti utugwasye;

Nkaambo watuzyibya makani oonse aamwami.”+

24 Aboobo Daniele wakaunka kuli Arioki, ooyo mwami ngwaakasalide kuti ajaye baalumi basongo bamu Babuloni,+ akumwaambila kuti: “Utajayi mwaalumi uuli woonse akati kabaalumi basongo bamu Babuloni. Konditola kumbele lyamwami, eelyo ndiyoomupandulwida ncocaamba ciloto cakwe.”

25 Mpoonya cakufwambaana Arioki wakatola Daniele kumbele lyamwami, akumwaambila kuti: “Ndajana mwaalumi akati kabazike bakazwa ku Juda+ uukonzya kupandulwida mwami ciloto cakwe.” 26 Eelyo mwami wakabuzya Daniele, ooyo wakapedwe zina lyakuti Belitsazara+ kuti: “Sena ncobeni ulakonzya kundaambila ciloto cangu, akundipandulwida ncocaamba?”+ 27 Daniele wakavwiila mwami ulaamba: “Kunyina naba omwe akati kabaalumi basongo, basondi, bapaizi basimasalamuzi alimwi abasikupandulula bweende bwanyenyeezi uukonzya kwaambila mwami maseseke aayo ngayanda kuti bamwaambile.+ 28 Pele kuli Leza wakujulu Sikuyubununa maseseke,+ eelyo watondezya Mwami Nebukadinezara iciyoocitika kumamanino aamazuba. Nceeci ciloto cako azilengaano izyakakusikila mumutwe wako nookalede abulo bwako:

29 “Lino yebo omwami, nookalede abulo bwako wakatalika kuyeeya ciyoocitika kumbele, alimwi ooyo Sikuyubununa maseseke wakutondezya ceeco ciyoocitika. 30 Pele mebo, tiindayubunwidwa maseseke aaya akaambo kakuti ndimusongo kapati kwiinda muntu uuli woonse uupona; pele caba boobo kutegwa ndizyibye mwami bupanduluzi alimwi akuti yebo uzyibe mizeezo iili mumoyo wako.+

31 “Yebo, omwami, wakalanga akubona cibumbwa* cipati kapati. Cibumbwa eeco, icakali cipati kapati alimwi icakali kumweka kapati, cakaliimvwi kumbele lyako, alimwi cakali kuyoosya kapati mbocakali kulibonya. 32 Mutwe wacibumbwa eeco wakali wangolida mbotu,+ camba cancico amaanza aancico zyakali zyansiliva,+ ida lyancico azibelo zyancico zyakali zyamukuba,+ 33 imaulu aancico akali aabutale,+ mpoonya zimpata* zyancico zyakali zyabutale buvwelene abulongo.*+ 34 Yebo wakalanga kusikila limwi kwakakolomonwa bbwe ikutali amaanza aamuntu pe, mpoonya bbwe eelyo lyakauma cibumbwa eeco kuzimpata zyabutale abulongo akuzipwayaula.+ 35 Aciindi eeco butale, bulongo, mukuba, nsiliva alimwi angolida zyoonse zyakapwayaulwa akuba mbuli buungu bwakulubuwa lwakuumina maila ciindi cacilimo, mpoonya muwo wakazipupulula cakuti kunyina cibeela canzizyo nociba comwe cakajanwa. Pele bbwe eelyo ilyakauma cibumbwa lyakaba cilundu cipati akuzula munyika yoonse.

36 “Eeci nceciloto, eelyo lino tulaambila mwami bupanduluzi bwancico. 37 Yebo, omwami, omwami wabami, ooyo Leza wakujulu ngwaapa bwami,+ bupati, nguzu alimwi abulemu, 38 alimwi ooyo ngwaapa bantu kufwumbwa nkobakkala, kubikkilizya abanyama bamusyokwe abayuni bauluka mujulu kuti babe mumaanza aakwe, alimwi ngwaabikka kuba mweendelezi wabo boonse buyo,+ yebo ndonduwe mutwe wangolida.+

39 “Pele kuzwa nduwe kuyoobuka bwami bumbi,+ buniini kulinduwe; mpoonya kuyoobuka bwami abumbi, bwatatu, ibwamukuba, oobo ibuyakweendelezya nyika yoonse.+

40 “Lino kujatikizya bwami bwane, bunooli buyumu mbuli butale.+ Nkaambo mbubonya butale mbobupwayaula akuziya zintu zimbi zyoonse, inzya, mbubonya mbuli butale ibuvwinyauna, bwami oobo buyoopwayaula akuvwinyauna mami oonse aaya.+

41 “Alimwi mbubonya mbowakabona kuti zimpata atunwe zyakali zyabulongo bwamubumbi buvwelene abutale, ibwami oobo bunakwaandeene, pele buyumu bumwi bwabutale bunooli mulimbubo, mbubonya mbowakabona kuti butale bwakalivwelene abulongo butete. 42 Alimwi mbokunga tunwe twazimpata twakali twabutale buvwelene abulongo, nkokuti bwami oobo bunooli buyumu aciindi nciconya bunooli buteteete mbuli bulongo bupwaika buyo. 43 Mbubonya mbowakabona butale buvwelene abulongo butete, bayoosangana abantu;* pele tabakakamantani pe, umwi amweenzinyina, mbubonya butale mbobutajatani abulongo.

44 “Lino mumazuba aabami aabo Leza wakujulu uyoobikka bwami+ ibutakanyonyoonwi pe.+ Bwami oobo tabukapegwi kubantu bambi pe.+ Buyoopwayaula akumanizya mami aaya oonse,+ mpoonya bwalo bulikke buyakwiima nji mane kukabe kutamani,+ 45 mbubonya mbowakabona kuti kucilundu kwakakolomonwa bbwe ikutali amaanza aamuntu, akuti bbwe eelyo lyakapwayaula butale, mukuba, bulongo, nsiliva alimwi angolida.+ Leza Mupati wazyibya mwami eeco iciyoocitika kumbele.+ Ciloto eeci ncamasimpe, abwalo bupanduluzi bwancico bulasyomeka.”

46 Mpoonya Mwami Nebukadinezara wakavwuntama ansi kumbele lya Daniele akumupa bulemu. Kumane wakalailila kuti apegwe cipego alimwi atununkilizyo. 47 Mwami wakaambila Daniele kuti: “Ncobeni Leza wanu ngu Leza wabaleza, Mwami wabami alimwi ngu Sikuyubununa maseseke, nkaambo yebo wacikonzya kuyubununa maseseke aaya.”+ 48 Aboobo mwami wakasumpula Daniele, wakamupa zipego zibotu zinji, akumubikka kuti abe mweendelezi wacooko coonse ca Babuloni+ alimwi akuti abe silutwe mupati wabaalumi basongo boonse bamu Babuloni. 49 Eelyo akaambo kakulomba kwa Daniele, mwami wakabikka Sadirake, Mesaki, alimwi a Abedinego+ kuti kabalanganya milimo yabweendelezi bwacooko ca Babuloni, pele walo Daniele wakali kubelekela muŋanda yamwami.

3 Mwami Nebukadinezara wakapanga cibumbwa* cangolida, icakali kulampa tukokola tuli 60 * kuya mujulu mpoonya mubwamba cakali tukokola tuli 6.* Wakaciimika mucibanda ca Dura mucooko ca Babuloni. 2 Mpoonya Mwami Nebukadinezara wakalailila kuti baleli bazisi, basilutwe, basimalelo, basikulaya, basikulanganya lubono, babetesi, bamapulisa alimwi abeendelezi boonse bazyooko baboole kumuswaangano wakwaaba cibumbwa eeco Mwami Nebukadinezara ncaakaimika.

3 Aboobo baleli bazisi, basilutwe, basimalelo, basikulaya, basikulanganya lubono, babetesi, bamapulisa alimwi abeendelezi boonse bazyooko bakabungana kumuswaangano wakwaaba cibumbwa eeco Mwami Nebukadinezara ncaakaimika. Bakaima kumbele lyacibumbwa eeco Nebukadinezara ncaakaimika. 4 Kumane sikwaambilizya wakoongolola ajwi lipati kuti: “Nobantu, nomisyobo yabantu alimwi amyaambo, mulaililwa kuti, 5 mbomutiimvwide buyo kulila kwamweembo, nyeele, kantimbwa kapati, kantimbwa kasyoonto, kalumbu, muntolilo azyakwiimbya zimbi zyoonse, muvwuntame ansi akukomba cibumbwa cangolida eeco Mwami Nebukadinezara ncaaimika. 6 Kufwumbwa ooyo uutakoovwuntama ansi akukomba, ulawaalwa mubbibi lyamulilo uuvwilima+ aciindi nciconya eeco.” 7 Aboobo, bantu boonse nobakamvwa kulila kwamweembo, nyeele, kantimbwa kapati, kantimbwa kasyoonto, kalumbu alimwi aziimbyo zimbi zyoonse, inzya bantu boonse, misyobo yabantu yoonse alimwi amyaambo bakavwuntama ansi akukomba cibumbwa cangolida eeco Mwami Nebukadinezara ncaakaimika.

8 Lino aciindi eeco, ba Kasidi bamwi bakaboola akutamikizya ba Juda. 9 Bakaambila Mwami Nebukadinezara kuti: “Omwami, kopona lyoonse mane kukabe kutamani. 10 Yebo, omwami, wakalailila kuti muntu woonse uumvwa kulila kwamweembo, nyeele, kantimbwa kapati, kantimbwa kasyoonto, kalumbu, muntolilo aziimbyo zimbi zyoonse, weelede kuvwuntama ansi akukomba cibumbwa cangolida; 11 akuti kufwumbwa uutavwuntami ansi akukomba weelede kuwaalwa mubbibi lyamulilo uuvwilima.+ 12 Pele kuli ba Juda bamwi aabo mbookabikka kuti kabeendelezya cooko ca Babuloni: ba Sadirake, Mesaki alimwi a Abedinego.+ Ibaalumi aaba bakunyansya, yebo omwami. Kunyina nobabelekela baleza bako alimwi bakaka kukomba cibumbwa cangolida ncowaimika.”

13 Mpoonya Nebukadinezara, kanyemede kapati, wakalailila kuti baletwe ba Sadirake, Mesaki alimwi a Abedinego. Aboobo ibaalumi aaba bakaletwa kumbele lyamwami. 14 Nebukadinezara wakababuzya kuti: “Sena masimpe kuti yebo Sadirake, Mesaki a Abedinego tamubelekeli baleza bangu,+ alimwi akuti mwakaka kukomba cibumbwa cangolida ncindaimika? 15 Lino ikuti naa mulilibambilide kuti mwamvwa kulila kwamweembo, nyeele, kantimbwa kapati, kantimbwa kasyoonto, kalumbu, muntolilo aziimbyo zimbi zyoonse mulavwuntama ansi akukomba cibumbwa ncondakapanga, nkokuti cili kabotu. Pele ikuti naa mukake kukomba, mulawaalwa mubbibi lyamulilo uuvwilima aciindi nciconya eeco. Ino nguleza nzi ooyo uukonzya kumuvwuna mumaanza aangu?”+

16 Ba Sadirake, Mesaki alimwi a Abedinego bakavwiila mwami kuti: “O Nebukadinezara, swebo tatweelede kukuvwiila mumakani aaya. 17 Ikuti naa mbocitiibe oobo, Leza wesu ooyo ngotubelekela ulakonzya kutuvwuna kuzwa mubbibi lyamulilo uuvwilima akuzwa mujanza lyako,+ omwami. 18 Pele ikuti naa ataciti oobo, omwami kozyiba kuti swebo tatukoobelekela baleza bako nokuba kukomba cibumbwa cangolida ncowaimika.”+

19 Aboobo Nebukadinezara wakanyema kapati akaambo ka Sadirake, Mesaki alimwi a Abedinego, cakuti busyu bwakwe bwakacinca kulimbabo,* eelyo wakalailila kuti bbibi lyamulilo lisoselwe kutegwa liindile kupya ziindi zili ciloba kwiinda mbolyakali kupya lyoonse. 20 Mpoonya wakalailila baalumi bamwi basinguzu bamumpi yakwe yabasikalumamba kuti babaange ba Sadirake, Mesaki, alimwi a Abedinego akubawaala mubbibi lyamulilo uuvwilima.

21 Aboobo baalumi aaba bakaangwa kabasamide majansi aabo, zibaki, zisoti alimwi azisani zyabo zyoonse zimbi buyo akuwaalilwa mubbibi lyamulilo uuvwilima. 22 Lino akaambo kakuti mwami wakalailila cabukali alimwi bbibi lyamulilo lyakali kupya citaambiki, baalumi aabo ibakatola ba Sadirake, Mesaki alimwi a Abedinego mbambabo ibakajaigwa amabangabanga aamulilo ooyo. 23 Pele baalumi aaba botatwe, ba Sadirake, Mesaki alimwi a Abedinego, kabaangidwe bakaakuwida mukati mwini mwabbibi lyamulilo uuvwilima.

24 Mpoonya Mwami Nebukadinezara wakayoowa alimwi wakanyamuka cakufwambaana akubuzya balupati-pati bakwe kuti: “Sena tabali baalumi botatwe mbotwaanga akusowela mumulilo?” Bakavwiila mwami kuti: “Mbombubo, omwami.” 25 Kumane walo wakaamba kuti: “Amubone! Mebo ndibwene baalumi bone beendeenda cakulikwaya mukati kamulilo, alimwi taakwe mpobapide pe, eelyo ooyu wane ulibonya mbuli mwana wabaleza.”

26 Mpoonya Nebukadinezara wakaunka kumulyango wabbibi lyamulilo uuvwilima akwiita kuti: “Sadirake, Mesaki a Abedinego, nobabelesi ba Leza Mupatikampatila,+ amuzwe muboole okuno!” Mpoonya aawo ba Sadirake, Mesaki alimwi a Abedinego bakazwa mukati kamulilo. 27 Lino baleli bazisi, basilutwe, basimalelo alimwi abalupati-pati bamwami aabo bakabungene+ bakabona kuti mulilo taakwe nowakabaumpa* baalumi aaba;+ alimwi kunyina kasusu nokaba komwe kakumitwe yabo kakababulwa, aalo majansi aabo tanaakacinca mbwaakali kulibonya alimwi kunyina nibakali kununka mulilo pe.

28 Mpoonya Nebukadinezara wakaamba kuti: “Aatembaulwe Leza wa Sadirake, Mesaki alimwi a Abedinego+ ooyo watuma mungelo wakwe akuvwuna babelesi bakwe. Bamusyoma alimwi tiibaswiilila mulawo wamwami alimwi balilibambilide kufwa,* muciindi cakubelekela naa kukomba leza uuli woonse ccita buyo Leza wabo.+ 29 Aboobo lino ndilailila kuti kufwumbwa bantu, misyobo yabantu naa myaambo iili yoonse yaamba cintu cibi kuli Leza wa Sadirake, Mesaki alimwi a Abedinego beelede kukosaulwa, aalo maanda aabo ayelede kusandulwa kuba zimbuzi zyabanamaleya;* nkaambo kunyina leza uumbi uukonzya kuvwuna mbuli yooyu.”+

30 Mpoonya mwami wakasumpula Sadirake, Mesaki alimwi a Abedinego mucooko ca Babuloni.+

4 “Mwami Nebukadinezara, kubantu boonse, kumasi oonse alimwi akubantu bamyaambo yoonse ibakkede munyika yoonse: Luumuno lwanu aluvwule kapati! 2 Ndilikkomene kwaambilizya zitondezyo alimwi azintu zigambya eezyo nzyaandicitila Leza Mupatikampatila. 3 Eelo kaka zitondezyo zyakwe nzibotu kapati azyalo zintu zyakwe zigambya nzipati kapati! Bwami bwakwe mbwami butamani, abwalo bulelo bwakwe mbwakuzyalani azyalani.+

4 “Mebo, nde Nebukadinezara, ndakaliliibide muŋanda yangu alimwi zintu zyakali kundeendela kabotu muŋanda yangu yabwami. 5 Ndakabona zintu muciloto izyakandiyoosya. Nindakalede abulo bwangu, zikozyanyo alimwi azilengaano zyamumutwe wangu zyakandiyoosya.+ 6 Aboobo ndakalailila kuti baalumi boonse basongo bamu Babuloni baboole kulindime, kuti bandaambile bupanduluzi bwaciloto eeci.+

7 “Aciindi eeco bapaizi basimasalamuzi, basondi, ba Kasidi* alimwi abasikupandulula bweende bwanyenyeezi+ bakaboola. Nindakabaambila mbocakabede ciloto, balo bakaalilwa kundaambila bupanduluzi bwancico.+ 8 Mpoonya kumamanino Daniele, ooyo uujisi zina lyakuti Belitsazara+ kweelana azina lyaleza wangu+ alimwi ooyo uujisi muuya wabaleza basalala+ wakaboola kulindime, eelyo ndakamwaambila mbocakabede ciloto, ndakati:

9 “‘O Belitsazara silutwe wabapaizi basimasalamuzi,+ ndilizyi kabotu kuti yebo ujisi muuya wabaleza basalala+ alimwi akuti kunyina kaambo nokaba komwe kamaseseke ikakatazya kulinduwe.+ Aboobo kondaambila zilengaano nzyondakabona muciloto cangu alimwi abupanduluzi bwancico.

10 “‘Muzilengaano zyamumutwe wangu kandilede abulo bwangu, ndakabona cisamu+ akati kanyika, cisamu eeco cakali cilamfwu kapati.+ 11 Cisamu eeci cakakomena akuba anguzu, alimwi cakalampa mane kuyoosika kujulu, alimwi cakali kulibonya akumagolelo aanyika yoonse. 12 Cakajisi matuvwu mabotu, alimwi micelo yancico yakali minji kapati, eelyo aalincico kwakali cakulya cazintu zyoonse. Banyama bamusyokwe bakali kuyusa mucimvwiide cancico, alimwi bayuni bamujulu bakali kukkala mumitabi yancico, azyalo zilenge zyoonse zyakali kujana zyakulya kulincico.

13 “‘Nindakali kulanga zilengaano zyamumutwe wangu kandilede abulo bwangu, ndakabona mulindizi uusalala, kaseluka kuzwa kujulu.+ 14 Wakoongolola ajwi lipati kuti: “Amucigonke cisamu eeco,+ amugonke mitabi yancico, amuciyuunye kutegwa matuvwu aancico akunkumuke alimwi amumwaye micelo yancico! Banyama abatije kuzwa munsi lyancico, abayuni kuzwa mumitabi yancico. 15 Pele amusiye cisiko amiyanda yancico munyika, kacizambaidwe butale amukuba mubwizu bwamusyokwe. Amucilekele kuti kaciteta kumume uuzwa kujulu, alimwi akukkala antoomwe abanyama bamusyokwe akati kazimena ansi.+ 16 Moyo wancico wabuntu aucincigwe ube wabunyama, alimwi acilekwe mane kwiinde+ ziindi zili ciloba.+ 17 Lubeta oolu lwaambilizyigwa abalindizi+ alimwi mulazyo ooyu waambwa abasalali, kutegwa bantu bapona bazyibe kuti Mupatikampatila ngo Mweendelezi weendelezya mubwami bwabantu,+ alimwi akuti bwalo ulabupa kufwumbwa ngwayanda, alimwi ulabikka naba muntu muniini kapati akati kabantu kuti abe mweendelezi wambubo.”

18 “‘Eeci nceciloto ncendakalota, mebo nde Mwami Nebukadinezara; lino yebo O Belitsazara, kocipandulula mbokunga baalumi bambi boonse basongo bamubwami bwangu tabakonzyi kundaambila bupanduluzi bwancico.+ Pele yebo ulakonzya kucita oobo, nkaambo ujisi muuya wabaleza basalala.’

19 “Aciindi eeco Daniele, ooyo uujisi zina lyakuti Belitsazara,+ wakagambwa kapati kwaciindi cili mbocibede, alimwi mizeezo yakwe yakamuyoosya.

“Mpoonya mwami wakaamba kuti, ‘O Belitsazara, ciloto eeci abupanduluzi bwancico zitakuyoosyi pe.’

“Eelyo Belitsazara wakavwiila kuti, ‘Osimalelaangu, ciloto eeci acijatikizye baabo bakusulide, abupanduluzi bwancico abujatikizye basinkondonyoko.

20 “‘Cisamu ncookabona, icakakomena kapati akuba anguzu alimwi icakalampa mane kusika kujulu, icakali kulibonya munyika yoonse,+ 21 icakajisi matuvwu mabotu, icakajisi micelo minji kapati, eeco cakajisi cakulya cazintu zyoonse, alimwi munsi lyancico imwakali kukkala banyama bamusyokwe, alimwi icakajisi mitabi mwakali kukkala bayuni bamujulu,+ 22 nduwe omwami, nkaambo wakomena kapati akuba anguzu, alimwi bupati bwako bwakomena kapati akusika kujulu,+ abwalo bulelo bwako bwasika kumagolelo aanyika.+

23 “‘Alimwi mwami wakabona mulindizi uusalala,+ kaseluka kuzwa kujulu, ooyo iwakaamba kuti: “Amucigonke cisamu eeco akucinyonyoona, pele amucisiye cisiko amiyanda yancico munyika kacizambaidwe butale amukuba mubwizu bwamusyokwe. Amucilekele kuti kaciteta kumume uuzwa kujulu, alimwi akuti kacikkala antoomwe abanyama bamusyokwe kusikila mane kwiinde ziindi zili ciloba.”+ 24 Mboobu bupanduluzi, omwami; oolu ndubeta ndwaakosola Mupatikampatila kujatikizya zintu zilaacitikile simalelaangu, mwami. 25 Yebo uyootandwa kuzwa akati kabantu, eelyo unookkala antoomwe abanyama bamusyokwe, uyoopegwa bwizu kuti kolya mbubonya mbuli ŋombe; alimwi unooteta akaambo kamume uuzwa kujulu,+ alimwi ziindi zili ciloba+ ziyoomanina aalinduwe,+ kusikila mane yebo ukazyibe kuti Mupatikampatila ngo Mweendelezi weendelezya mubwami bwabantu, akuti bwalo ulabupa kufwumbwa ngwayanda.+

26 “‘Pele mbokunga bakaamba kuti cisiko cacisamu eeco amiyanda yancico zilekwe buyo,+ bwami bwako buyoopilusyigwa kulinduwe waakuzyiba kuti ijulu ndilyeendelezya. 27 Aboobo, omwami, kotambula lulayo lwangu. Kozileka zibi zyako kwiinda mukucita bululami, abubi bwako kwiinda mukubafwida luse bacete. Ambweni ciindi cako cakukkala kabotu cilayungizyigwa.’”+

28 Zintu eezyi zyoonse zyakamucitikila Mwami Nebukadinezara.

29 Nikwakainda myezi iili 12 wakali kweendeenda aciluli caŋanda yabwami ya Babuloni. 30 Imwami wakali kwaamba kuti: “Sena munzi ooyu tauli Babuloni Mupati, mebo lwangu ngondakayaka kuti ube ŋanda yamwami anguzu zyangu zinji alimwi akuti ube bulemu bwabweendelezi bwangu?”

31 Lino mwami naakacili kwaambaula, kwakazwa jwi kujulu ilyakaamba kuti: “Yebo O Mwami Nebukadinezara waambilwa kuti, ‘Bwami bwazwa mumaanza aako,+ 32 balakutanda kuzwa akati kabantu. Unookkala abanyama bamusyokwe, uyoopegwa bwizu kuti kolya mbubonya mbuli ŋombe, alimwi ziindi zili ciloba ziyakumanina aalinduwe, kusikila mane ukazyibe kuti Mupatikampatila ngo Mweendelezi weendelezya mubwami bwabantu, alimwi akuti bwalo ulabupa kufwumbwa ngwayanda.’”+

33 Aciindi eeco, ijwi lyakazuzikizyigwa kuli Nebukadinezara. Wakatandwa kuzwa akati kabantu, aboobo wakatalika kulya bwizu mbubonya mbuli ŋombe, awalo mubili wakwe wakateta kumume uuzwa kujulu, kusikila mane masusu aakwe akalampa kapati mbuli mapepe aabasikwaze alimwi mala aakwe akaba mbuli mala aabayuni.+

34 “Mpoonya kumamanino aaciindi eeco,+ mebo nde Nebukadinezara, ndakalungumana akulanga kujulu, alimwi maano aangu akajokela mulindime; ndakatembaula Mupatikampatila, alimwi ndakamutembaula akumulemeka ooyo uupona lyoonse alyoonse mane kukabe kutamani, nkaambo bweendelezi bwakwe mbweendelezi butamani abwalo bwami bwakwe mbwami bwakuzyalani azyalani.+ 35 Bantu boonse bakkala munyika babonwa buyo kuti taakwe mbobabede, alimwi walo ulacita kweelana akuyanda kwakwe akati kamakamu aakujulu alimwi abantu bakkala munyika. Kunyina naba omwe uukonzya kumukasya+ nokuba kumubuzya kuti, ‘Ino ucita nzi?’+

36 “Aciindi nciconya eeco, maano aangu akajokela mulindime, abwalo bulemu bwabwami bwangu, abupati bwangu alimwi abweebesi bwangu zyakajokela kulindime.+ Balupati-pati bangu alimwi ankumekume zyangu bakandiyandaula caluyandisisyo, mpoonya ndakajokezyegwa mubwami bwangu alimwi ndakayungizyilwa bulemu bunji kapati.

37 “Lino mebo, nde Nebukadinezara, ndilamutembaula, ndilamusumpula akumulemeka Mwami wakujulu,+ nkaambo milimo yakwe yoonse njakasimpe alimwi nzila zyakwe nzyabululami,+ alimwi akaambo kakuti walo ulakonzya kubafwiinsya aabo ibeenda cakulisumpula.”+

5 Lino Mwami Belisazara+ wakabapangila pobwe pati balupati-pati bakwe ibali 1,000, eelyo wakali kunywa waini kumbele lyabo.+ 2 Kakoledwe waini, Belisazara wakalailila kuti balete zibelesyo zyangolida ansiliva eezyo Nebukadinezara usyi nzyaakabwezede kutempele ilyakali ku Jerusalemu,+ kutegwa walo mwami abalupati-pati bakwe, bamwanakasuwa bakwe alimwi abamakaintu bakwe bambi bazibelesye kunywida. 3 Mpoonya bakazileta zibelesyo zyangolida eezyo nzyobakabwezede kutempele lyaŋanda ya Leza ilyakali ku Jerusalemu, mpoonya mwami abalupati-pati bakwe, bamwanakasuwa bakwe alimwi abamakaintu bakwe bambi bakazibelesya kunywida. 4 Bakanywa waini, eelyo bakatembaula baleza bangolida, bansiliva, bamukuba, babutale, bazisamu alimwi abamabwe.

5 Aciindi nciconya eeco kwakalibonya minwe yajanza lyamuntu, mpoonya yakatalika kulemba aabwaanda busyingulwidwe bwaŋanda yamwami kumbele aacibikkilo calambe, lino mwami wakabona syule lyajanza eelyo ciindi nilyakali kulemba. 6 Mpoonya busyu bwamwami bwakacinca, alimwi mizeezo yakwe yakamuyoosya, atwalo tusolo twakwe twakazuzuma+ alimwi magondo aakwe akatalika kuguntana.

7 Mwami wakoompolola ajwi lipati kuti baitwe basondi, ba Kasidi* alimwi abasikupandulula bweende bwanyenyeezi.+ Mwami wakaambila baalumi basongo bamu Babuloni kuti: “Kufwumbwa muntu uutiibale malembe aaya akundaambila bupanduluzi bwangawo ulasamikwa cisani camubala wacisombo, ulasamikwa kawenje kangolida munsingo,+ alimwi unakweendelezya kali mweendelezi watatu mubwami.”+

8 Mpoonya baalumi basongo boonse bamwami bakanjila, pele kunyina nobakacikonzya kubala malembe nokuba kupandulwida mwami ncaakali kwaamba.+ 9 Aboobo Mwami Belisazara wakayoowa kapati alimwi busyu bwakwe bwakacinca; abalo balupati-pati bakwe bakakopana.+

10 Mpoonya akaambo kamajwi aamwami alimwi abalupati-pati bakwe, namalelo wakanjila muŋanda mpati yakali kucitilwa pobwe. Namalelo wakaamba kuti: “Omwami, kopona lyoonse mane kukabe kutamani. Mizeezo yako itakuyoosyi, abwalo busyu bwako butacinci pe. 11 Kuli muntu* mubwami bwako uujisi muuya wabaleza basalala. Mumazuba aabauso muntu ooyu wakajanwa kuti ulaaluzyibo, maano alimwi abusongo mbuli busongo bwabaleza.+ Mwami Nebukadinezara, bauso, bakamubikka kuba silutwe wabapaizi basimasalamuzi, basondi, ba Kasidi* alimwi abasikupandulula bweende bwanyenyeezi;+ oobu mbombubo mbobakacita bauso, Omwami. 12 Nkaambo Daniele, ooyo mwami ngwaakapa zina lyakuti Belitsazara,+ wakajisi muuya uugambya, iluzyibo, alimwi amaano aakupandulula ziloto akulabununa tulabi, alimwi akusalazya makani aakatazya kapati.+ Lino aaitwe Daniele, eelyo ulakupandulwida malembe aaya.”

13 Aboobo Daniele wakaletwa kumbele lyamwami. Mwami wakabuzya Daniele kuti: “Sena ndonduwe Daniele umwi wabazike bana Juda,+ aabo taata, imwami mbaakaleta kuzwa kucisi ca Juda?+ 14 Ndamvwa kuti yebo ujisi muuya wabaleza,+ alimwi akuti ulijisi luzyibo, maano alimwi abusongo bugambya.+ 15 Lino baalumi basongo abasondi baliletedwe kulindime kuti babale malembe aaya akundipandulwida ncaamba, pele tiibacikonzya pe kundipandulwida mulumbe ooyu.+ 16 Pele ndamvwa kuti yebo ulakonzya kupandulula makani manji+ akusalazya makani mayumu. Aboobo, ikuti naa ulakonzya kubala malembe aaya akundipandulwida ncaamba, uyoosamikwa cisani camubala wacisombo, akawenje kangolida munsingo, alimwi unakweendelezya koli mweendelezi watatu mubwami.”+

17 Mpoonya Daniele wakavwiila mwami kuti: “Peepe, koziyobola buyo zipego zyako, abwalo bulumbu bwako kobupa bantu bambi. Nokuba boobo, ndilamubalila malembe mwami alimwi ndilamupandulwida ncaamba. 18 Lino yebo, Omwami, Leza Mupatikampatila wakapa Nebukadinezara bauso bwami, bupati, bulemu, alimwi abweendelezi.+ 19 Eelyo akaambo kabupati Leza mbwaakamupa, bantu boonse, masi oonse alimwi abantu bamyaambo yoonse bakali kukankama kabayoowede kumbele lyakwe.+ Kufwumbwa ngwaayanda, wakali kumujaya naa kumuleka kuti azumanane kupona, alimwi kufwumbwa ngwaayanda, wakali kumusumpula naa kumufwiinsya.+ 20 Pele moyo wakwe nowakalisumpula alimwi naakaba amuuya wabusicinguni, cakuti wakacita zintu cakulisumpula,+ wakagusyigwa acuuno cabwami bwakwe, alimwi wakanyangwa bulemu mbwaakajisi. 21 Wakatandwa kuzwa akati kabantu, moyo wakwe wakasandulwa kuba mbuli wamunyama, alimwi wakali kukkala antoomwe ambongolo zyamusyokwe. Wakapegwa bwizu kuti alye mbubonya mbuli ŋombe, alimwi mubili wakwe wakateta amume wakujulu, kusikila mane naakazyiba kuti Leza Mupatikampatila ngo Mweendelezi mubwami bwabantu, akuti kufwumbwa ngwayanda ulamubikka kuti abweendelezye.+

22 “Lino yebo, Belisazara omwanaakwe, tonoobombya moyo wako pe, nokuba kuti walaazyi makani aaya oonse. 23 Pele walisumpula ku Mwami wakujulu,+ eelyo walailila kuti bakuletele zibelesyo zyamuŋanda yakwe.+ Mpoonya yebo abalupati-pati bako, bamwanakasuwa bako abamakaintu bako bambi bali kuzibelesya kunywida waini, alimwi mwatembaula baleza bansiliva angolida, bamukuba, babutale, bazisamu abamabwe, baleza ibatakonzyi kubona akumvwa cili coonse nokuba kuzyiba cintu cili coonse.+ Pele tonoomulemeka Leza ooyo uujisi muya ngoyoya+ alimwi anzila zyako zyoonse mujanza lyakwe. 24 Aboobo walo watuma janza, eelyo malembe aaya alembwa.+ 25 Lino aaya ngamalembe aalembwa: MENE, MENE, TEKELI alimwi a PARSINI.

26 “Mboobu bupanduluzi bwamabala: MENE caamba kuti Leza waabala mazuba aabwami bwako alimwi wabumanizya.+

27 “TEKELI caamba kuti yebo wapimwa aacikkelo, eelyo wajanwa kuti uli muuba.*

28 “PERESI caamba kuti bwami bwako bwaandaanizyigwa akupegwa kuli ba Medi aba Persia.”+

29 Mpoonya Belisazara wakalailila, eelyo bakasamika Daniele cisani camubala wacisombo, akawenje kangolida munsingo; alimwi bakaambilizya kujatikizya nguwe kuti wakali kuyooba mweendelezi watatu mubwami.+

30 Imasiku ngoonya aayo Belisazara, imwami waba Kasidi, wakajaigwa.+ 31 Mpoonya Dariyo+ mu Medi wakapegwa bwami; wakajisi myaka yakuzyalwa iibalilwa ku 62.

6 Lino Dariyo cakamubotela kubikka baleli bazisi bali 120 kuti kabalanganya bwami boonse.+ 2 Aaba wakababikkila balupati-pati botatwe kuti kababalanga, eelyo Daniele wakali umwi wabo;+ baleli bazisi+ aabo lyoonse bakali kutola makani kuli balupati-pati aaba kutegwa mwami atasweekelwi cintu. 3 Lino Daniele wakajisi mpuwo mbotu kwiinda balupati-patinyina alimwi abaleli bazisi, nkaambo wakajisi muuya uugambya,+ aboobo mwami wakali kuyeeya kumusumpula kuti abe mupati mubwami boonse.

4 Aciindi eeco balupati-pati aabo alimwi abaleli bazisi bakali kusola kumujanina kaambo kakumutamikizya Daniele kujatikizya twaambo twamucisi,* pele kunyina kaambo nokaba komwe kakumutamikizya nkobakajana nociba cibi cili coonse, nkaambo walo wakali kusyomeka, alimwi taakwe kampenda naa bubi buli boonse mbobakajana mulinguwe. 5 Aboobo baalumi aabo bakaamba kuti: “Tatukoojana kaambo kali koonse muli Daniele kakumutamikizya, ccita kuti tumujanine kaambo kumulawo wa Leza wakwe.”+

6 Aboobo balupati-pati aabo alimwi abaleli bazisi bakaboola kumwami kabali nkamu, eelyo bakamwaambila kuti: “O Mwami Dariyo kopona lyoonse mane kukabe kutamani. 7 Boonse balupati-pati bamubwami, basilutwe, baleli bazisi, nkumekume zyamubwami alimwi abasimalelo, bamvwana antoomwe kuti kubikkwe mulawo mubwami alimwi akusinizya kuti mulawo wakukasya watobelwa, wakuti kwamazuba aali 30, kufwumbwa muntu uulomba kuli leza uuli woonse naa kumuntu kunze lyakulomba kulinduwe, omwami, weelede kuwaalwa mumulindi wabasyuumbwa.+ 8 Aboobo, omwami, kobikka mulawo akuusaina,+ kutegwa utacincigwi kweelana amulawo waba Medi aba Persia, ooyo uutakonzyi kujaigwa.”+

9 Aboobo Mwami Dariyo wakausaina mulawo ooyo alimwi amulawo wakukasya.

10 Pele Daniele mbwaakazyibila buyo kuti mulawo ooyo wasainwa, wakaunka kuŋanda yakwe, eeyo yakajisi mawindo aakaanda kakwe kamujulu aajalukide kulanga ku Jerusalemu.+ Ziindi zyotatwe abuzuba wakali kufwugama ansi kapaila akutembaula Leza wakwe, mbubonya mbwaakali kucita lyoonse kusikila kuciindi eeci. 11 Aciindi eeco baalumi aaba bakawuumukila mukati akujana Daniele kalomba akukombelezya Leza wakwe.

12 Kumane bakaunka kumwami akumuyeekezya mulawo wamwami wakukasya, balaamba: “Sena tonookasaina mulawo wakukasya wakuti kufwumbwa muntu uulomba kuli leza uuli woonse naa kumuntu kunze lyanduwe, omwami, kwamazuba aali 30, weelede kuwaalwa mumulindi wabasyuumbwa?” Mwami wakavwiila kuti: “Makani aayo mbwaabede kweelana amulawo waba Medi aba Persia, ooyo uutakonzyi kujaigwa.”+ 13 Mpoonya-mpoonya bakaambila mwami kuti: “Daniele, umwi wabazike baya ba Juda,+ takulemeki pe yebo omwami, awalo mulawo wakukasya ngookasaina taulemeki, pele uluujisi kupaila ziindi zyotatwe abuzuba.”+ 14 Lino mwami mbwaakamvwida buyo majwi aaya, wakapenga kapati mumoyo, eelyo wakasoleka kuyeeya mbwakonzya kumuvwuna Daniele; aboobo kusikila kumabbililo aazuba wakaluujisi kusoleka kumufwutula. 15 Kumamanino, baalumi aabo bakaboola kumwami kabali nkamu akwaambila mwami kuti: “Koyeeya, omwami kuti mulawo waba Medi aba Persia ngwakuti kufwumbwa mulawo wakukasya naa mulawo uuli woonse ooyo mwami ngwabikka taukonzyi kucincigwa pe.”+

16 Aboobo mwami wakalailila, eelyo bakabweza Daniele akumuwaala mumulindi wabasyuumbwa.+ Lino mwami wakaambila Daniele kuti: “Leza wako ooyo ngobelekela ciindi coonse ulakuvwuna.” 17 Mpoonya bakaleta bbwe akulibikka amulyango* wamulindi ooyo, eelyo mwami wakalinamatika anweenwe yakwe yakugantya alimwi anweenwe yakugantya yankumekume zyakwe, kutegwa kutabi cintu nociba comwe cicincigwa mumakani aajatikizya Daniele.

18 Kumane mwami wakaunka kuŋanda yakwe yabwami. Busiku oobo tanaakalya pe, alimwi wakakaka kucitilwa zintu zili zyoonse zyakulikondelezya,* alimwi wakaba acilabila. 19 Mpoonya kubucedo, mbokwakangwengwemukila buyo, mwami wakanyamuka, eelyo cakufwambaana wakaunka kumulindi wabasyuumbwa. 20 Naakasika kufwaafwi amulindi wabasyuumbwa, wakoompolola ajwi lyakuusa kuli Daniele. Mwami wakabuzya Daniele kuti: “O Daniele, omubelesi wa Leza muumi, sena Leza wako ooyo ngobelekela ciindi coonse wacikonzya kukuvwuna kuli basyuumbwa?” 21 Mpoonya-mpoonya Daniele wakavwiila mwami kuti: “Omwami kopona lyoonse mane kukabe kutamani. 22 Leza wangu watumide mungelo wakwe ooyo wajala milomo yabasyuumbwa,+ aboobo tiibandiluma,+ nkaambo mebo tandijisi mulandu kulinguwe; alimwi taakwe cibi cili coonse ncondakacita kulinduwe, omwami.”

23 Mpoonya mwami wakakondwa kapati, eelyo wakalailila kuti Daniele agusyigwe mumulindi. Ciindi Daniele naakagusyigwa mumulindi, kunyina mpaakacisidwe pe, nkaambo wakasyomede Leza wakwe.+

24 Kumane mwami wakalailila, eelyo bakabweza baalumi aabo ibakatamikizya Daniele, bakawaalwa mumulindi wabasyuumbwa antoomwe abana babo alimwi abamakaintu babo. Lino kabatanasika ansi, basyuumbwa bakabasotokela akubaluma alimwi akupwayaula mafwuwa aabo oonse.+

25 Mpoonya Mwami Dariyo wakalembela bantu boonse, zisi zyoonse, alimwi abantu bamyaambo yoonse aabo bakali kukkala munyika yoonse,+ ategwa: “Amube aluumuno lunji! 26 Mebo ndilailila kuti mucisi coonse cili mubwami bwangu, bantu beelede kukankama akuyoowa Leza wa Daniele.+ Nkaambo walo ngu Leza muumi, ooyo uuliko lyoonse mane kukabe kutamani. Bwami bwakwe tabukanyonyoonwi pe, abwalo bulelo* bwakwe tabukamani.+ 27 Ngonguwe uuvwuna,+ uufwutula, uucita zitondezyo alimwi azintu zigambya kujulu alimwi aanyika,+ nkaambo wavwuna Daniele kumilomo* yabasyuumbwa.”

28 Aboobo Daniele wakazwidilila mubwami bwa Dariyo+ amubwami bwa Koresi muna Persia.+

7 Mumwaka wakusaanguna wa Mwami Belisazara+ wa Babuloni, Daniele wakalota ciloto akubona zilengaano zyamumutwe wakwe naakalede abulo bwakwe.+ Mpoonya wakalemba ciloto eeco;+ wakaalemba makani oonse mbwaabede. 2 Daniele wakaamba kuti:

“Ndakali kulangilila muzilengaano zyangu imasiku, eelyo ndakabona myuuwo yone yakujulu kaikopanya lwizi lupati.+ 3 Mpoonya banyama bapati bone+ bakazwa mulwizi, munyama umwi aumwi wakaliindene abeenzinyina.

4 “Wakusaanguna wakali mbuli syuumbwa,+ alimwi wakajisi mababa aasikwaze.+ Ndakalangilila kusikila limwi mababa aakwe akamonsolwa, mpoonya wakanyamunwa mujulu kuzwa anyika akwiimikwa amaulu aakwe obilo mbubonya mbuli muntu, alimwi wakapegwa moyo wamuntu.

5 “Amubone! Kwakalibonya munyama aumbi, wabili iwakali mbuli munyama uutegwa bbeya.+ Kulubazu lumwi wakalinyamukide, kumane kumulomo wakalumide tubambo totatwe mumeno aakwe; lino wakaambilwa kuti, ‘Nyamuka, kolya nyama nji.’+

6 “Kuzwa waawo ndakazumanana kulangilila, eelyo ndakabona munyama umbi, uuli mbuli siluwe,+ pele andelo yakwe wakajisi mababa one mbuli aamuyuni. Munyama ooyo wakajisi mitwe yone,+ alimwi wakapegwa nguzu zyakweendelezya.

7 “Mpoonya kuzwa waawo ndakazumanana kulangilila muzilengaano zyamasiku, eelyo ndakabona munyama wane, uuyoosya, uutilimuna, alimwi uujisi nguzu zitaambiki, alimwi wakajisi meno mapati aabutale. Wakali kulya akupwayaula, mpoonya izyakasyaala wakazilyatauka amaulu aakwe.+ Wakaliindene abanyama boonse bambi aabaya ibakusaanguna kulinguwe, alimwi wakajisi meja aali kkumi. 8 Nondakacili kulanga-langa meja, ndakabona keja kamwi kaniini,+ ikakamena akati kangawo, mpoonya meja otatwe akati kameja aakusaanguna akakukkulwa kumbele lyankako. Eelyo keja aaka kakajisi meso aali mbuli aamuntu, alimwi akalomo kaambaula cakulisumpula.+

9 “Ndakazumanana kulangilila kusikila limwi zyuuno zyabwami zyakabikkwa mubusena bwanzizyo, eelyo Sinsiku+ wakakkala.+ Cisani cakwe cakali kutuba buu mbuli caanda,+ aalo masusu aakumutwe wakwe akali mbuli boya bwambelele butakwe tombe. Cuuno cakwe cabwami cakali mabangabanga aamulilo; imavwili aancico akali mulilo uuvwilima.+ 10 Kalonga kamulilo kakali kukunka kuzwa kumbele lyakwe.+ Kwakali cuulu cazyuulu zyabaabo bakali kukutauka kumbele lyakwe, abali zyuulu zili kkumi iziyungizyidwe ziindi zili zyuulu zili kkumi ibakaimvwi kumbele lyakwe.+ Lino Nkuta+ yakakkala, alimwi mabbuku akajalulwa.

11 “Ndakazumanana kulangilila aciindi eeco akaambo kamajwi aakulisumpula ngokakali kwaamba keja;+ ndakazumanana kulangilila kusikila limwi munyama wakajaigwa awalo mutunta wakwe wakanyonyoonwa akuwaalwa mumulilo kuti upye. 12 Pele banyama bambi boonse,+ bakanyangwa bweendelezi bwabo, alimwi bakazumizyigwa kuti kabacipona kwaciindi cili mbocibede amazuba aali mbwaabede.

13 “Ndakazumanana kulangilila muzilengaano zyamasiku, eelyo ndakabona umwi uuli mbuli mwanaamuntu+ kaboola amakumbi aakujulu; wakazumizyigwa kusika kuli Sinsiku,+ alimwi bakamuleta afwaafwi kumbele lyakwe. 14 Mpoonya wakapegwa bweendelezi,+ bulemu,+ alimwi abwami, kuti bantu boonse, zisi zyoonse alimwi abantu bamyaambo yoonse bamubelekele.+ Bweendelezi bwakwe mbweendelezi bwalyoonse alyoonse oobo ibutakamani, abwalo bwami bwakwe mbwami butakanyonyoonwi.+

15 “Lino mebo nde Daniele, ndakakatazyigwa kapati mumoyo, nkaambo zilengaano zyamumutwe wangu zyakandiyoosya.+ 16 Ndakaswena afwaafwi kuli umwi wabaabo bakaimvwi ooko kuti ndimubuzye cini ncaamba makani aaya. Aboobo wakandivwiila akundipandulwida ncozyaamba zintu eezyi.

17 “‘Banyama aaba bapati, ibali bone,+ mbami bone ibayoobuka munyika.+ 18 Pele basalali ba Mupati Kwiinda+ bayoopegwa bwami,+ eelyo bwami oobo bunooli bwabo lyoonse alyoonse,+ mane kukabe kutamani.’

19 “Mpoonya ndakayanda kuzyiba zinji kujatikizya munyama wane, ooyo iwakaindene abambi boonse; iwakali kuyoosya citaambiki, wakajisi meno aabutale amala aamukuba, alimwi wakali kulya, kupwayaula akulyatauka amaulu aakwe zintu eezyo zyakasyeede;+ 20 akujatikizya meja aali kkumi+ aakali amutwe wakwe, alimwi akeja kamwi ikakamena, mpoonya otatwe akawa kumbele lyankako,+ inzya keja aako ikakajisi meso alimwi akalomo kaambaula cakulisumpula alimwi ikakalibonya kukomena kwiinda meenzinyina.

21 “Ndakazumanana kulangilila ciindi keja aako nikakalwana basalali akubazunda,+ 22 kusikila limwi Sinsiku+ wakaboola eelyo basalali ba Mupati Kwiinda+ bakabetekelwa kabotu, acalo ciindi cibikkidwe cakasika cakuti basalali babweze bwami.+

23 “Mboobu mbwaakaamba: ‘Kujatikizya munyama wane, kuli bwami bwane ibuyooba anyika. Buyakwiindana amami aambi oonse, buyoolya nyika yoonse akwiilyatauka alimwi akwiipwayaula.+ 24 Mpoonya ikujatikizya meja aali kkumi, kuyoobuka bami bali kkumi mubwami oobo; pele alimwi kuyoobuka mwami aumbi musyule lyabo, eelyo walo unakwiindene abami bakusaanguna, alimwi uyoozunda bami botatwe.+ 25 Uyakwaamba majwi mabi ku Mupatikampatila,+ alimwi uyoozumanana kupenzya basalali ba Mupati Kwiinda. Uyooyeeya kucinca ziindi amulawo, eelyo bayoopegwa mumaanza aakwe kwaciindi comwe, ziindi zyobilo alimwi acisela caciindi.+ 26 Pele Nkuta yakakkala, eelyo bakamunyanga bweendelezi bwakwe, kutegwa bamujaye akumunyonyoona cakumaninina.+

27 “‘Mpoonya bwami abweendelezi alimwi abulemu bwamami aali ansi aajulu lyoonse bwakapegwa kubantu, nkokuti ibasalali ba Mupati Kwiinda.+ Bwami bwabo mbwami butamani,+ alimwi bweendelezi buli boonse buyoobabelekela akubamvwida.’

28 “Aawa mpaamanina makani. Lino mebo nde Daniele, mizeezo yangu yakandiyoosya kapati, cakuti busyu bwangu bwakacinca; pele alo makani ndakaayobola mumoyo wangu.”

8 Mumwaka watatu wabwami bwa Mwami Belisazara,+ kuli cilengaano ncindakabona, mebo nde Daniele, musyule lyaceeco ncindakabona kumatalikilo.+ 2 Ndakabona cilengaano, alimwi nindakali kulangilila ndakali muŋanda yamwami iikwabilidwe yaku Susani,*+ eeyo iili mucooko ca Elamu;+ ndakabona cilengaano alimwi mebo ndakali kumbali aamulonga wa Ulai. 3 Nindakawaala meso, ndakabona mugutu+ kaimvwi kumbali aamulonga, alimwi wakajisi meja obilo.+ Imeja aakwe akali malamfwu, pele lumwi lwakali lulamfwu kwiinda lweenzinyina, alimwi oolo lulamfwu kapati ndulwakasyaalizya kumena.+ 4 Ndakabona kuti mugutu ooyo wakali kupwaya koonse-koonse, kumbo, kunyika alimwi akumusanza, eelyo kunyina munyama wamusyokwe wakali kukonzya kwiima kumbele lyakwe, alimwi kwakanyina naba omwe wakali kukonzya kuvwuna uuli woonse kuzwa kumaanza aakwe.+ Wakali kucita kufwumbwa mbwaayanda, alimwi wakali kulisumpula.

5 Nindakacili kulangilila, ndakabona mujembwe+ kaboola kuzwa kumbo* kadabula atala aanyika yoonse, alimwi tanaakali kuguma ansi pe. Mujembwe ooyo wakajisi lwija lulibonya kapati akati kameso aakwe.+ 6 Wakali kuboola kumugutu uulya uujisi meja obilo, ooyo ngondakabona kaimvwi kumbali aamulonga; wakali kubalika canguzu abukali bupati kuya kulinguwe.

7 Ndakabona kuti wakali kuyaabuswena afwaafwi amugutu, eelyo wakatalika kutondezya bukali kulinguwe. Wakagunta mugutu akutyolaula meja aakwe obilo, eelyo mugutu wakanyina nguzu zyakwiima kuti amulwane. Mujembwe ooyo wakamuumputila ansi mugutu akumulyatauka, alimwi mugutu wakanyina naba omwe wakumuvwuna kuzwa kumaanza aakwe.

8 Mpoonya mujembwe wakalisumpula kapati; pele mbwaakabeda buyo anguzu, lwija lwakwe lupati lwakatyoka; kumane mubusena bwandulo kwakamena meja one aalibonya kapati, aalanzyide kumyuwo yone yakujulu.*+

9 Mpoonya kuzwa mulwija lomwe akati kayaaya kwakamena keja kamwi, kaniini, eelyo kakakomena kapati kutozya kumusanza, kujwe* alimwi aku Cisi Cibotu Kapati.+ 10 Kakakomena kapati cakuti kakasika akunkamu yakujulu, eelyo kakapa kuti bamwi munkamu eeyo alimwi anyenyeezi zimwi zilokele anyika, eelyo kakazilyatauka. 11 Kakalisumpula akuli Silutwe wankamu, eelyo walo wakanyangwa cipaizyo calyoonse, abwalo busena bubikkidwe bwacikombelo cakwe bwakawisyigwa ansi.+ 12 Alimwi nkamu yakaabwa, antoomwe acipaizyo calyoonse, akaambo kansotoko; kakazumanana kukasowela ansi kasimpe, alimwi kakabweza ntaamu akuzwidilila.

13 Mpoonya ndakamvwa musalali umwi kaambaula, kumane musalali umbi wakabuzya yooyo wakali kwaambaula, kuti: “Ino cilengaano cacipaizyo calyoonse acamilandu iileta lunyonyooko+ acakupa kuti busena busalala alimwi ankamu zilyataukwe cilatola ciindi cilamfwu buti?” 14 Aboobo wakandaambila kuti: “Kusikila mane kwiinde mazuba* aali 2,300 ; eelyo busena busalala buyoobambululwa akuba abukkale bwambubo bubotu.”

15 Lino mebo nde Daniele nindakacili kubona cilengaano alimwi akuyanda kucimvwisya, ndilyonya eelyo ndakabona umwi kaimvwi kumbele lyangu iwakali kulibonya mbuli muntu. 16 Mpoonya ndakamvwa jwi lyamuntu mukati kamulonga wa Ulai,+ iwakoompolola kuti: “Gabriyeli,+ ooyo muntu komupa kumvwisya ncaabona.”+ 17 Aboobo wakaboola munsi-munsi ampondakaimvwi, pele naakasika ndakayoowa kapati cakuti ndakavwuntama ansi. Kumane walo wakandaambila kuti: “Omwanaamuntu, kozyiba kuti cilengaano eeci ncakuciindi cakumamanino.”+ 18 Pele naakacili kwaambaula andime, ŋonzi zyakanditola kandivwunteme. Aboobo wakandijata akundiimikizya aawo mpondakaimvwi.+ 19 Kumane wakandaambila kuti: “Bona ndikuzyibya ciyoocitika kumamanino aaciindi cabukali, nkaambo eeci ncakuciindi cibikkidwe cakumamanino.+

20 “Mugutu ngoobona uujisi meja obilo wiiminina bami ba Mediya a Persia.+ 21 Mpoonya mujembwe waboya bwamazakala wiiminina mwami wa Girisi;+ eelyo lwija lupati ilwali akati kameso aakwe, lwiiminina mwami wakusaanguna.+ 22 Lino mbokunga lwija oolo nilwatyolwa kwamena meja one mubusena bwandulo,+ nkokuti kuyooba mami one kuzwa mucisi cakwe aayoobuka, pele taakabi anguzu mbuli zyakwe.

23 “Lino kumamanino aabwami bwabo, eelyo basizibi baakubisya kusika mpoceela, kuyoobuka mwami uuyoosya mbwalibonya alimwi uumvwisya makani aazingulusya mutwe. 24 Inguzu zyakwe ziyooba zinji, pele ikutali kwiinda munguzu zyakwe mwini. Uyoonyonyoona munzila iigambya alimwi uyoozwidilila akuzunda. Uyoonyonyoona basinguzu alimwi abantu bategwa mbasalali.+ 25 Alimwi mubucenjezu bwakwe mwini uyoobelesya bumpelenge kuti azwidilile; uyoolisumpula mumoyo wakwe; alimwi kuciindi cakuliiba* uyoonyonyoona banji. Uyakwiima kuti alwane Silutwe wabasilutwe, pele uyootyolwa ikutali ajanza lyamuntu.

26 “Lino eeco icaambwa mucilengaano kujatikizya mazuba* aalya ncamasimpe, pele cilengaano eeci acibe maseseke aako buyo, nkaambo caamba ciindi iciyoosika kwainda mazuba manji kuzwa lino.”*+

27 Lino mebo nde Daniele, ndakakatala kapati alimwi ndakaciswa kwamazuba aali mbwaabede.+ Mpoonya ndakabuka akutalika kucita milimo yamwami;+ nokuba boobo, lyakandileka akaambo kacintu ncindakabona, alimwi kunyina naba omwe wakali kukonzya kucimvwisya.+

9 Mumwaka wakusaanguna wa Dariyo+ mwana wa Ahasuera,​—walunyungu lwaba Medi, ooyo iwakabikkidwe kuba mwami wabwami bwaba Kasidi+​— 2 mumwaka wakusaanguna wabulelo bwakwe, mebo nde Daniele kwiinda mumabbuku* ndakauzyiba mweelwe wamyaka yakaambwa mujwi lya Jehova kuli Jeremiya musinsimi, yakuzuzikizyigwa kwalunyonyooko lwa Jerusalemu,+ nkokuti imyaka iili 70.+ 3 Aboobo ndakalanzya busyu bwangu kuli Jehova Leza mwini-mwini; ndakamukombelezya mumupailo, kumwi kandiliimya kulya,+ kandisamide zisani zyamasaka alimwi akulitila mulota. 4 Ndakapaila kuli Jehova Leza wangu akulyaambilila zibi zyangu kanditi:

“O Jehova Leza mwini-mwini, omupati alimwi uuyoosya, yebo oobamba cizuminano cako akutondezya luyando lutamani+ kulibaabo bakuyanda abaabo babamba milawo yako,+ 5 twabisya, twalubizya, twacita zintu zibyaabi alimwi twazanga;+ twaleya kumilawo yako akumbeta zyako. 6 Kunyina notwabaswiilila babelesi bako basinsimi,+ aabo ibakaamba makani muzina lyako kubami besu, kuli basilutwe besu, kuli bamatata akubantu boonse bamucisi. 7 Yebo, O Jehova uli mululami, pele swebo zyatujaya nsoni mbubonya mbocibede buzuba obuno, tobantu bamu Juda, abantu bakkala mu Jerusalemu, alimwi abaabo boonse bana Israyeli, ibali afwaafwi abaabo bali kulamfwu, muzisi zyoonse ooko nkookabamwaila akaambo kakuti tiibakasyomeka kulinduwe.+

8 “O Jehova, zyatujaya nsoni swebo, bami besu, basilutwe besu alimwi abamatata, nkaambo twakubisyila. 9 Yebo O Jehova Leza wesu nduwe siluse alimwi ulalekelela,+ pele swebo twakuzangila.+ 10 Kunyina notwatobela jwi lyako O Jehova Leza wesu kwiinda mukutobela milawo yako njookatubikkila kwiinda mubabelesi bako basinsimi.+ 11 Bana Israyeli boonse basotoka Mulawo wako, alimwi baleya kwiinda mukutatobela jwi lyako, cakuti watutila zintu zili mumajwi aakusinganizyigwa alimwi acikonke cilembedwe mu Mulawo wa Musa mubelesi wako O Leza mwini-mwini,+ nkaambo twakubisyila. 12 Aboobo yebo wazuzikizya majwi aako ngookaamba kujatikizya ndiswe+ akujatikizya baleli besu aabo ibakali kutulela,* kwiinda mukutuletela mapenzi mapati; ansi lyajulu lyoonse takunabuzuba kwacitika cintu cili mbuli ceeco icakacitika mu Jerusalemu.+ 13 Mbubonya mbokulembedwe mu Mulawo wa Musa, mapenzi aaya oonse atusikila swebo,+ pele kunyina notwakukombelezya* yebo O Jehova Leza wesu kwiinda mukutantamuka cinyonyoono cesu+ akwiinda mukumvwisya kasimpe kako.*

14 “Aboobo, yebo O Jehova wakazumanana kulangilila eelyo wakatuletela mapenzi aaya, nkaambo yebo O Jehova Leza wesu uliluleme mumilimo yako yoonse njoocita; pele swebo kunyina notwatobela jwi lyako.+

15 “Lino, O Jehova Leza wesu, yebo ookagwisya bantu bako mucisi ca Egepita ajanza lyako lyanguzu+ akulijanina mpuwo kusikila buzuba obuno,+ swebo twabisya, twacita zintu zibyaabi. 16 O Jehova, kweelana amilimo yako yoonse yabululami,+ akaka kogusya bukali bwako akunyema kwako kumunzi wa Jerusalemu, icilundu cako cisalala; nkaambo, akaambo kazibi zyesu alimwi azinyonyoono zyabamatata, Jerusalemu alimwi abantu bako baba cintu cisampaulwa abantu boonse batuzingulukide.+ 17 Lino O Leza wesu, koswiilila mupailo wamubelesi wako akukombelezya kwakwe, alimwi kobulanga calumwemwe busena bwako busalala+ ibunyonyookede,+ kocita oobo akaambo kanduwe, O Jehova. 18 Kocenjeka kutwi kwako, O Leza wangu umvwe! Kojalula meso aako ubone mbotwanyonyooka swebo alimwi ubone munzi wiitwa azina lyako; nkaambo tatukukombelezyi akaambo kamilimo yesu iiluleme pe, pele akaambo kaluse lwako lupati.+ 19 Komvwa, O Jehova. Kotulekelela,+ O Jehova. Kobikkila maano akubweza ntaamu, O Jehova. Utamuki pe, akaambo kanduwe omwini, O Leza wangu, nkaambo zina lyako lyaitwa amunzi wako alimwi akubantu bako.”+

20 Kandicaambaula akupaila alimwi akulyaambilila zibi zyangu azibi zyabantu bangu ba Israyeli, akulomba kuti Jehova Leza wangu atondezye luzyalo akaambo kacilundu cisalala ca Leza wangu,+ 21 inzya kandicaambaula mumupailo, Gabriyeli,+ imuntu ngondakabwene mucilengaano+ kumatalikilo wakasika kulindime kandikatede kapati, kuciindi cacituuzyo cacipego camangolezya. 22 Mpoonya wakandipa kumvwisya zintu, ulaamba:

“O Daniele, lino ndaboola kutegwa ndikupe luzyibo alimwi akumvwisya zintu. 23 Nowatalika kulomba, ndapegwa mulumbe, eelyo ndaboola kuzookwaambila, nkaambo uli muntu uuyandwa kapati.*+ Aboobo kobikkila maano kumakani aaya, alimwi ucimvwisye cilengaano.

24 “Kwabikkwa mvwiki* zili 70 kubantu bako akumunzi wako uusalala,+ kutegwa nsotoko zilesyegwe, cibi cimanisyigwe,+ zinyonyoono zizimaazyigwe+ akuti kuletwe bululami butamani,+ kuti kubikkwe ciganto acilengaano alimwi aabusinsimi,+ akunanika Busena Busalalisya. 25 Weelede kuzyiba akumvwisya kuti kuzwa ciindi cakupa malailile aakubukulusya akuyakulula Jerusalemu+ kusikila ciindi nayoosika Mesiya*+ Musololi,+ kunooli mvwiki zili 7, alimwi amvwiki zili 62.+ Uyoobukulusyigwa akuyakululwa, kaujisi lubuwa lwabuleya amugelo mupati wakuukwabilila, pele muziindi zyamapenzi.

26 “Lino zyaakwiinda mvwiki zili 62, Mesiya uyoojaigwa,+ kanyina cakwe.+

“Mpoonya bantu bamusololi uuboola bayoonyonyoona munzi alimwi abusena busalala.+ Mamanino aanguwo ayooletwa azambangulwe. Alimwi kusikila kumamanino kunooli nkondo; eeco icasalwa kuti cicitike ndunyonyooko.+

27 “Lino uyoopa kuti cizuminano cizumanane kubeleka kubantu banji kwamvwiki yomwe; mpoonya akati kamvwiki uyoopa kuti zipaizyo azituuzyo zyacipego zileke.+

“Alimwi abbaba lyazintu zisesemya kunooli muntu uunyonyoona;+ eelyo kusikila zyoonse zikamane doo, eeco icasalwa kuti cicitike ciyootilwa aali yooyo wanyonyoonwa.”

10 Mumwaka watatu wa Mwami Koresi+ wa Persia kuli makani ngaakayubunwidwa Daniele, ooyo wakali kwiitwa kuti Belitsazara;+ imakani aayo akali aamasimpe, alimwi akali kujatikizya nkondo mpati. Wakaamvwisya makani aayo, alimwi wakacimvwisya eeco ncaakabona.

2 Mumazuba aayo, mebo nde Daniele ndakali kulila+ kwamvwiki zyotatwe zikkwene. 3 Taakwe zyakulya zibotu nzyondakalya, alimwi taakwe nyama naa waini wakanjila mukanwa lyangu, alimwi kunyina nindakanana mafwuta kwamvwiki zyotatwe zikkwene. 4 Lino mubuzuba bwa 24 bwamwezi wakusaanguna, ciindi nindakali kunkomwe yamulonga mupati, nkokuti mulonga wa Tigrisi,*+ 5 ndakawaala meso eelyo ndakabona muntu umwi wakasamide cisani cuuba-uba,+ alimwi mucibuno wakalyaangide lutambo lwangolida yaku Ufazi. 6 Mubili wakwe wakali mbuli bbwe lyakulusolito,+ busyu bwakwe bwakali kulibonya mbuli kalabo, meso aakwe akali mbuli minzenge iiyaka, mpoonya maanza aakwe alimwi amaulu aakwe akali mbuli mukuba uucumbidwe,+ eelyo ijwi lyakwe lyakali kulimvwisya mbuli jwi lyankamu yabantu. 7 Lino mebo endikke nde Daniele ndime ndakacibona cilengaano; baalumi mbotwakali limwi tiibakacibona cilengaano pe.+ Nokuba boobo, bakatalika kukankama kapati, eelyo bakatija akuyooyuba.

8 Aboobo ndakasyaala buyo endikke, alimwi ciindi nindakacibona cilengaano eeci cipati, inguzu zyakandimana, alimwi ciimo cangu cabulemu cakacinca, alimwi nguzu zyoonse zyakandimana.+ 9 Mpoonya ndakamvwa jwi lyakwe kaambaula; pele nindakamumvwa kaambaula, ŋonzi zyakanditola kandivwunteme ansi.+ 10 Nokuba boobo janza lyakandijata,+ mpoonya lyakandinyanyaasya kuti ndinyamuke kubelesya magondo alimwi amaanza aangu. 11 Mpoonya wakandaambila kuti:

“O Daniele, yebo omuntu uuyandwa kapati,*+ koswiilila majwi ngondiyanda kukwaambila. Nyamuka wiime aawo mpobede, nkaambo mebo ndatumwa kulinduwe.”

Lino naakandaambila majwi aaya, ndakaimikila kumwi kandizuzuma.

12 Mpoonya wakandaambila kuti: “Utayoowi pe,+ O Daniele. Imajwi aako akamvwugwa kuzwa buzuba bwakusaanguna nookapa moyo wako kuti umvwisye makani anookalibombya kuli Leza wako, aboobo ndaboola akaambo kamajwi aako.+ 13 Pele silutwe+ wabwami bwacisi ca Persia wakaima kumbele lyangu akundisinkila kwamazuba aali 21. Nokuba boobo Mikayeli,*+ umwi wabasilutwe bapati wakaboola kuzoondigwasya; mpoonya mebo ndakasyaala nkukonya ooko kubami ba Persia. 14 Ndaboola kuti ndikupe kumvwisya ciyoocitikila bantu bako kumamanino aamazuba,+ nkaambo ncilengaano iciyoocitika kumazuba aaciboola kumbele.”+

15 Lino naakandaambila majwi aaya, ndakasintama alimwi ndakabula cakwaamba. 16 Mpoonya umwi uulibonya mbuli muntu wakajata milomo yangu,+ eelyo ndakajalula mulomo wangu akwaambaula amuntu ooyo wakaimvwi kumbele lyangu kuti: “Omwami wangu, ndilazuzuma akaambo kacilengaano, alimwi tandijisi nguzu.+ 17 Aboobo mbuti mebo ndemubelesi wako omwami wangu mbondikonzya kwaambaula anduwe?+ Nkaambo lino mebo tandijisi nguzu pe, alimwi kunyina muya uusyeede mulindime.”+

18 Mpoonya ooyo uulibonya mbuli muntu wakandijata alimwi akundiyumya-yumya.+ 19 Kumane wakandaambila kuti: “Utayoowi pe,+ yebo omuntu uuyandwa kapati.*+ Koba aluumuno.+ Koyuma, inzya koyuma.” Lino mbwaakaambawida buyo andime, ndakayumizyigwa eelyo ndakaamba kuti: “Koambaula omwami wangu, nkaambo wandiyumya-yumya.”

20 Mpoonya wakandaambila kuti: “Sena ulicizyi ncindaboolela kulinduwe? Lino ndilajokela kuti nkalwane asilutwe wa Persia.+ Mbondilaaunkile buyo, silutwe wa Girisi ulaboola. 21 Nokuba boobo, ndilakwaambila zintu zilembedwe mumalembe aakasimpe. Kunyina umbi uundigwasya kapati kujatikizya zintu eezyi kunze lya Mikayeli,+ silutwe+ wanu.

11 “Lino mebo, mumwaka wakusaanguna wa Dariyo+ mu Medi, ndakanyamuka kuti ndimuyumye-yumye akumupa nguzu. 2 Eeci ncenditiikwaambile lino ncamasimpe:

“Bona! Kucili bami botatwe bayoobuka mu Persia, kumane wane uyooba alubono lunji kwiinda bamwi boonse. Mpoonya mbwayoobeda buyo anguzu akaambo kalubono lwakwe, uyoobelesya zintu zyoonse kulwana bwami bwa Girisi.+

3 “Mwami singuzu uyoobuka akweendelezya anguzu zinji kapati+ akucita kufwumbwa mbwayanda. 4 Pele aakubuka, bwami bwakwe buyoopwaigwa akwaandaanizyigwa kumyuwo yone yakujulu,*+ pele ikutali kubana bakwe* alimwi kutali mbubonya mbuli nguzu zyabweendelezi nzyaakajisi; nkaambo bwami bwakwe buyoozundwa, akuba bwabantu bambi ikutali baaba.

5 “Mwami wakumusanza uyooba anguzu, nkokuti, umwi wabasilutwe bakwe; pele umwi uyoomuzunda akweendelezya anguzu zinji kapati kwiinda nguzu zyabweendelezi zyamwami ooyo.

6 “Lino kwaakwiinda myaka iili mbwiibede bayoobelekela antoomwe, eelyo mwana musimbi wamwami wakumusanza uyooboola kumwami wakunyika kutegwa kupangwe cizuminano. Pele musimbi ooyo takazumanani kuba anguzu zyajanza lyakwe; eelyo mwami takaimi nji, noliba janza lyakwe; aboobo musimbi ooyo uyakwaabwa, walo abaabo bakamuleta, antoomwe abausyi bakamuzyala, alimwi ayooyo wakamupa nguzu ciindi eeco. 7 Umwi kuzwa kukasyuukila kamiyanda yamusimbi ooyo uyoobuka akwiima mubusena bwakwe, eelyo uyoosika kumpi yabasikalumamba akulwana mayubilo aamwami wakunyika, inzya uyoobalwana akubazunda. 8 Alimwi uyooboola ku Egepita abaleza babo, zikozyanyo zyabo zifwulidwe, zintu zyabo ziyandisi zyansiliva angolida, alimwi abaange. Kwamyaka iili mbwiibede uyooleka kulwana mwami wakunyika, 9 ooyo uuyooboola kulwana bwami bwamwami wakumusanza, pele uyoopilukila kucisi cakwe mwini.

10 “Lino bana bakwe bayoolibambila kulwana nkondo akubunganya nkamu mpati kapati yabasikalumamba. Ncobeni uyooboola akukukulula mbuli zambangulwe. Pele uyoopiluka kayaabulwana mane kusikila kumayubilo aakwe.

11 “Mwami wakumusanza uyoonyema kapati, eelyo uyakuunka kuyoolwana amwami ooyo, nkokuti mwami wakunyika; uyoobunganya nkamu mpati, pele nkamu eeyo iyakwaabwa mumaanza aamwami ooyo. 12 Nkamu eeyo iyootolwa. Moyo wakwe uyoolisumpula, alimwi uyoojaya makumi-makumi aazyuulu zyabantu; pele takabelesyi cuuno cakwe cipati.

13 “Mpoonya mwami wakunyika uyoopiluka akubunganya nkamu mpati kwiinda yakusaanguna; kumane kumamanino aaziindi, kwaakwiinda myaka iili mbwiibede, uyooboola ampi yabasikalumamba mpati kapati alimwi alubono lunji kapati. 14 Kuziindi eezyo bantu banji bayakwiima kulwana mwami wakumusanza.

“Abalo basinkondo* akati kabantu bako bayakoongelezyegwa kuti basole kuzuzikizya cilengaano; pele bayoowa.

15 “Mpoonya mwami wakunyika uyooboola akulundika citantaala cakulwanina, eelyo uyoozunda munzi uukwabilidwe. Kumane impi yabasikalumamba bamwami wakumusanza taikaimi pe, nobaba bantu bakwe basalidwe; alimwi banoonyina nguzu zyakuzumanana kwiima. 16 Ooyo uuyooboola kumulwana uyoocita kufwumbwa mbwayanda, alimwi takukabi uuyoomwiimina kumbele. Uyakwiima mu Cisi Cibotu Kapati,+ alimwi unoojisi nguzu zyakunyonyoona. 17 Uyookanza kuboola anguzu zyoonse zyabwami bwakwe, alimwi kuyoopangwa cizuminano anguwe; eelyo uyoozwidilila muzintu nzyacita. Lino kujatikizya mwana musimbi, ooyu muntu uyoopegwa nguzu zyakumujaya. Eelyo musimbi ooyo takaimi pe, alimwi takazumanani kuba wakwe. 18 Uyoopiluka akuya kuzyooko zyakunkomwe yalwizi akuzunda bantu banji. Mweendelezi wabasikalumamba uyoomanizya masampu aakwe, kutegwa katacisampaulwi limbi. Uyoopa kuti masampu amupilukile mwami ooyo. 19 Mpoonya uyoopiluka kumayubilo aakucisi cakwe mwini, eelyo uyoolebwa akuwa, alimwi takajanwi limbi pe.

20 “Mpoonya mubusena bwakwe kuyakwiima muntu uutuma sikutelesya* kuti ainde mubwami bubotu, pele mumazuba masyoonto buyo uyoojaigwa, kutali mubukali naa munkondo pe.

21 “Kumane mubusena bwakwe kuyakwiima muntu uusampaulwa, aboobo tabakamupi bulemu bwabwami; uyooboola kuciindi cakuliiba* akubweza bwami kwiinda mubucenjezu. 22 Lino impi zyabasikalumamba izili mbuli zambangulwe ziyookukululwa akaambo kanguwe, alimwi ziyoopwaigwa; mbwayoocitwa awalo Musololi+ wacizuminano.+ 23 Alimwi akaambo kakuti bayoomvwana kubelekelaamwi anguwe, unakweena alimwi uyakwiima akuba anguzu kwiinda mukubelesya cisi cisyoonto. 24 Kuciindi cakuliiba,* uyoonjila munyika mbotu kapati yacooko akucita zintu eezyo bamausyi alimwi abamausyi babamausyi nzyobatakacita. Uyoobaabanya zintu iziyoosaalwa, kubbigwa alimwi alubono; alimwi uyooba amakanze aakulwana masena aakwabilidwe, pele uyoocita oobo kwakaindi buyo kaniini.

25 “Uyoobusya nguzu zyakwe amoyo wakwe kuti alwane mwami wakumusanza ampi yabasikalumamba mpati, awalo mwami wakumusanza uyoolibambila kulwana nkondo ampi yabasikalumamba mpati kapati alimwi iili anguzu. Pele takaimi pe, nkaambo bayoomujanina mizeezo mibi. 26 Aabo balya budodoodo bwakwe bayoomunyonyoona.

“Lino kujatikizya mpi yakwe yabasikalumamba, iyookukululwa, alimwi ibanji bayoojaigwa.

27 “Ikujatikizya bami aaba bobilo, imyoyo yabo inooyanda kucita zintu zibyaabi, alimwi banakwaambilana zyakubeja nobakkede kutebulu lyomwe. Pele kunyina ciyoozwidilila, nkaambo mamanino ayoosika aciindi cibikkidwe.+

28 “Uyoopiluka kucisi cakwe alubono lunji kapati, alimwi moyo wakwe uyooyanda kulwana cizuminano cisalala. Uyoozwidilila mumilimo yakwe akupiluka kucisi cakwe.

29 “Uyoopiluka aciindi cibikkidwe akuunka kuyoolwana cisi cakumusanza. Pele aciindi eeci zintu tazikabi mbuli mbozyakabede ciindi cakusaanguna, 30 nkaambo mato aaku Kitimu+ ayoomulwana, eelyo uyoobombezyegwa.

“Uyoopiluka akutondezya bukali kucizuminano cisalala+ alimwi akuzwidilila muzintu nzyacita; uyoopiluka akubikkila maano kulibaabo basiya cizuminano cisalala. 31 Alimwi mpi yabasikalumamba iyakwiima kuzwa kulinguwe; eelyo bayoosofwaazya busena busalala,+ imayubilo, alimwi akugusya cipaizyo calyoonse.+

“Bayoobikka cintu cisesemya cileta lunyonyooko.+

32 “Bantu aabo ibacita bubi kucizuminano, uyoobapa kuleya kwiinda mukubelesya majwi aabumpelenge.* Pele bantu aabo ibamuzyi Leza wabo bayoozunda alimwi akuzwidilila. 33 Aabo basongo+ akati kabantu, bayoopa kuti bantu banji bamvwisye. Mpoonya bayoolebwa apanga, amulilo uuvwilima, akwaangwa alimwi akusaalwa, kwamazuba aali mbwaabede. 34 Pele baakulebwa, bayoogwasyigwa asyoonto; alimwi ibanji bayoobasangana kwiinda mukubelesya majwi aabucenjezu.* 35 Lino bamwi akati kabaabo basongo bayoolebwa, kutegwa kukacitwe mulimo wakubotya akaambo kambabo, akusalazya alimwi akutubya+ kusikila ciindi cakumamanino; nkaambo eeci ncakuciindi cibikkidwe.

36 “Mpoonya mwami uyoocita kufwumbwa ncayanda, alimwi uyoolitukumuna akulisumpula atala aaleza uuli woonse; akuli Leza wabaleza+ uyakwaamba zintu ziyumya mate mukanwa. Uyoozwidilila kusikila mane bukali bukamane; nkaambo cintu eeco cikanzidwe ceelede kucitika. 37 Takalemeki Leza wabamausyi; takazibikkili maano nzyobayanda bamakaintu alimwi takalemeki leza umbi uuli woonse, pele uyoolisumpula kwiinda boonse. 38 Muciindi caboobo, uyoolemeka leza wamayubilo; uyoolemeka leza ooyo ngobatakazyi bamausyi kwiinda mukubelesya ngolida, nsiliva, mabwe mayandisi alimwi azintu ziyandisi. 39 Uyoozwidilila kulwana mayubilo mayumu kapati, kwiinda mukugwasyigwa aleza wakucisi cimbi. Uyoobapa bulemu bupati aabo bamulemeka, alimwi uyoobapa kweendelezya akati kabantu banji; alimwi uyakwaabanya nyika kwiinda mukupegwa mali.

40 “Mpoonya kuciindi cakumamanino mwami wakumusanza uyootonkana anguwe, awalo mwami wakunyika uyoomuvwuumukila ankalaki, abasimabbiza alimwi amato manji; uyoonjila mumasi akukukulula mbuli zambangulwe. 41 Uyoonjila amwalo mu Cisi Cibotu Kapati,+ alimwi masi manji ayoowa. Pele aaba mbambabo bayoofwutuka mujanza lyakwe: ba Edomu, ba Moabu alimwi acibeela cipati cabana Amoni. 42 Unakuujisi kutandabika janza lyakwe kulwana zisi; lino cisi ca Egepita tacikafwutuki pe. 43 Uyakweendelezya lubono lusisidwe lwangolida, nsiliva alimwi azintu zyoonse ziyandisi zyaku Egepita. Mpoonya bana Libya abana Etiopiya banoomutobela.

44 “Pele uyoomvwa makani kuzwa kujwe* alimwi akuzwa kunyika aayoomunyonganya, eelyo uyakuunka kanyemede kapati kuti akanyonyoone alimwi akujaya bantu banji. 45 Mpoonya uyoosimpa matente aakwe aabwami akati kalwizi lupati acilundu cisalala camu Cisi Cibotu Kapati;+ kumane uyoosika kumamanino aakwe, eelyo kunyina uuyoomugwasya.

12 “Kuciindi eeco Mikayeli*+ uyakwiimikila, silutwe mupati+ ooyo wiimvwi kuti agwasye bantu bako. Eelyo kuyoosika ciindi camapenzi aayo aatanacitikide kuzwa ciindi nokwakaba cisi mane kusikila kuciindi eeco. Alimwi kuciindi eeco bantu bako bayoofwutuka,+ kufwumbwa muntu uuyoojanika kalembedwe mubbuku.+ 2 Mpoonya bantu banji akati kabaabo balede ansi mubulongo bayoobuka, ibamwi kubuumi butamani pele bambi kukusampaulwa akukusesemwa mane kukabe kutamani.

3 “Lino aabo basongo bayoomweka mbuli kumweka kwajulu, alimwi aabo ibapa bantu banji kululama bayoomweka mbuli nyenyeezi, lyoonse alyoonse mane kukabe kutamani.

4 “Pele yebo Daniele, koabamba majwi aaya abe aamaseseke alimwi kojala bbuku mane kusikila kuciindi cakumamanino.+ Bantu banji bayoovwuntauzya ooku akooku* eelyo luzyibo lwini-lwini luyoovwula kapati.”+

5 Mpoonya mebo, nde Daniele ndakalanga eelyo ndakabona bambi bobilo kabaimvwi, umwi kunkomwe mutala lino lyakalonga eelyo umbi kunkomwe yamutala liya lyakalonga.+ 6 Kumane omwe wakabuzya muntu iwakasamide cisani+ cuuba-uba, ooyo iwakali atala aamaanzi aakalonga kuti: “Ino kusyeede ciindi cilamfwu buti kuti zintu eezyi zibotu kapati zizuzikizyigwe zyoonse?” 7 Eelyo ndakamvwa muntu ooyo wakasamide cisani cuuba-uba, iwakali atala aamaanzi aakalonga, naakatambika janza lyakwe lyalulyo alyalumwensyi kujulu akukonkezya yooyo uupona lyoonse mane kukabe kutamani,+ kuti: “Kuyooba ciindi comwe, aziindi zyobilo alimwi acisela caciindi. Lino mbwaayakumanina buyo kupwayaulwa maanza aabasalali,+ zintu eezyi zyoonse ziyoosika kumamanino aanzizyo.”

8 Lino mebo, ndakamvwa, pele tiindakamvwisya pe;+ aboobo ndakamubuzya kuti: “Omwami wangu, ino ncinzi ciyoocitika kumamanino aazintu eezyi?”

9 Mpoonya walo wakandaambila kuti: “Koya buyo, Daniele, nkaambo majwi aaya ayelede kuba aamaseseke alimwi akujalwa mane kusikila kuciindi cakumamanino.+ 10 Bantu banji bayoolisalazya akulitubya alimwi akubotesyegwa.+ Eelyo aabo babi bayoocita bubi, alimwi kunyina muntu mubi naba omwe uuyoomvwisya; pele aabo basongo bayoomvwisya.+

11 “Lino kuzwa ciindi eelyo cipaizyo calyoonse+ nociyoogwisyigwa alimwi akubikkwa kwacintu cisesemya cileta lunyonyooko,+ kunooli mazuba aali 1,290.

12 “Ulikkomene ooyo uuzumanana kulangila* alimwi uusika kumazuba aali 1,335!

13 “Pele yebo, koya buyo mane ukasike kumamanino. Uyoolyookezya, pele uyakwiimikila kutegwa ukabweze caabilo cako kumamanino aamazuba.”+

Naa “zyamutempele.”

Nkokuti, Babuloni.

Naa “kutempele.”

Mu Chihebrayo, “bana.”

Naa ambweni, “basaninwe kabotu.”

Mu Chihebrayo, “bana basankwa.”

Nkokwaamba kuti “Mubetesi Wangu Ngu Leza.”

Nkokwaamba kuti “Jehova Watondezya Luzyalo.”

Ambweni lyaamba kuti “Nguni Uuli Mbuli Leza?”

Nkokwaamba kuti “Jehova Wagwasya.”

Nkokuti, mazina aaku Babuloni.

Mu Chihebrayo, “bana.”

Mu Chihebrayo, “bana.”

Mu Chihebrayo, “alimwi bakalineneede.”

Mu Chihebrayo, “bana.”

Mu Chihebrayo, “bana.”

Nkokuti, kakamu kabasyaazibwene mukusonda alimwi amukupandulula bweende bwanyenyeezi.

Naa ambweni, “zimbotela; zilwi zyabufwumba.”

Naa “cikozyanyo.”

Bamwi baamba kuti “zituta.”

Naa “abulongo buumpidwe (bubumbidwe).”

Naa “alunyungu lwabantu,” nkokuti, bantu-bantu buyo.

Naa “cikozyanyo.”

Mamita aatandila ku 27. Amubone Makani Aayungizyidwe B14.

Mamita aatandila ku 2.7. Amubone Makani Aayungizyidwe B14.

Naa “tanaakacili kubalanga kabotu; wakabacincila maano.”

Naa “mulilo wakanyina nguzu alimbabo.”

Naa “kwaaba mibili yabo.”

Naa ambweni, “zimbotela; zilwi zyabufwumba.”

Nkokuti, kakamu kabasyaazibwene mukusonda alimwi amukupandulula bweende bwanyenyeezi.

Nkokuti, kakamu kabasyaazibwene mukusonda alimwi amukupandulula bweende bwanyenyeezi.

Naa “mwaalumi musongo.”

Nkokuti, kakamu kabasyaazibwene mukusonda alimwi amukupandulula bweende bwanyenyeezi.

Naa “ulibulizyide.”

Mu Chihebrayo, “twamubwami.”

Mu Chihebrayo, “amulomo.”

Naa ambweni, “alimwi tanaakaletelwa baimbi.”

Naa “bweendelezi.”

Mu Chiaramu, “kumaanza.”

Naa “Susa.”

Naa “kumabbililo aazuba.”

Naa “kumabazu one aanyika.”

Naa “kumapolelo aazuba.”

Mu Chihebrayo, “mangolezya amafwumofwumo.”

Naa ambweni, “alimwi kakunyina akucenjezya.”

Mu Chihebrayo, “mangolezya amafwumofwumo.”

Naa “caamba mazuba aaboola kumbele.”

Nkokuti, mabbuku aasalala.

Mu Chihebrayo, “babetesi besu ibakali kutubeteka.”

Naa “notwatontozya busyu bwako.”

Naa “kusyomeka kwako.”

Naa “uulemekwa kapati.”

Nkokuti, mvwiki zyamyaka.

Naa “Uunanikidwe.”

Mu Chihebrayo, “Hidekeli.”

Naa “uulemekwa kapati.”

Nkokwaamba kuti “Nguni Uuli Mbuli Leza?”

Naa “uulemekwa kapati.”

Naa “kumabazu one aanyika.”

Naa “kuzyalani lyakwe.”

Naa “bana bababbi.”

Naa “kapitawu.”

Naa ambweni, “kakunyina akucenjezya.”

Naa ambweni, “Kakunyina akucenjezya.”

Naa “aakuupaika.”

Naa “aakuupaika.”

Naa “kumapolelo aazuba.”

Nkokwaamba kuti “Nguni Uuli Mbuli Leza?”

Naa “bayoolilingaula cakulomya [nkokuti, bbuku].”

Naa “uulindila caluyandisisyo.”

    Chitonga Publications (1991-2025)
    Log Out
    Log In
    • Chitonga
    • Amutumine Bamwi
    • Makani Ngomuyanda
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Nzyomweelede Kuzumina
    • Mulawo Uujatikizya Kubamba Maseseke
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Amutumine Bamwi