NCOMUKONZYA KUCITA ZINTU NOZYADULA

Kamwaabelesya Kabotu Mali

Ciindi zintu nozyadula, toonse tulapenga. Kuti caba boobo, tatweelede kulimvwa kubula mpindu. Pele kuli zintu zyotukonzya kucita kutegwa tusumpule bukkale bwesu.

IKAAMBO NCOCIYANDIKA

Kuti kacimwaalila kwaabelesya kabotu mali, mulakonzya kuba amapenzi manji kubikkilizya akulibilika kujatikizya mali. Nokuba kuti tamujisi mali manji, kuli zintu nzyomukonzya kucita kutegwa kamwaabelesya kabotu mali.

NCOMUKONZYA KUCITA

Kamwaabelesya kabotu mali. Kuti naa mwacita oobo, tamunoolibiliki kujatikizya mali aanu alimwi munoocikonzya kulanganya zintu zyacibukilambuta.

Kutegwa mucikonzye kwaabelesya kabotu mali, amulembe mali ngomuvwola naa ngomujana alimwi ayaayo ngomuyoobelesya. Kucita boobo kuyoomugwasya kupanga bbajeti mbotu. Mwamana kulemba bbajeti yanu, amube masimpe kuti mali mwaabelesya kuula zintu ziyandika kapati. Kunze lyaboobo, amubone myuulo mboicinca-cinca kutegwa mubone mali ngomukonzya kubelesya. Aboobo ikuti kamukwete naa kukwatwa, amupangile antoomwe bbajeti.

Amusole nzila eeyi: Kamuba acilengwa cakuula buya zintu muciindi cakukweleta. Bamwi bajana kuti nzila eeyi ilagwasya kapati alimwi ipa kuti kabatobela cilembedwe abbajeti yabo. Kucita boobo kwabagwasya kutalinjizya munkongole. Amwaalange-lange cakubikkila maano mapepa aanu aakubbanki kutegwa mubone mali ngomwakabelesya mumwezi alimwi ayaayo aaciliko. Kuzyiba mali ngomujisi kuyoomugwasya kucesya kulibilika.

Kuti kamujisi bbajeti mbotu mulakonzya kubelesya mali masyoonto.

‘Kubona mali aayandika.’—Luka 14:28.

Amubeleke canguzu kutegwa mutamaninwi mulimo. Nzintu nzi zigaminide nzyomweelede kucita kutegwa mutamaninwi mulimo? Nzyeezi zisyoonto buyo: Kamufwambaana kusika amulimo. Kamuubona munzila yeelede mulimo alimwi akubeleka canguzu. Kamubayanda alimwi akubagwasyilizya babelesinyoko. Kamulilemeka akubalemeka bamwi, kamutobela malailile alimwi akuyungizya luzyibo mumulimo wanu.

Amweelebe cilengwa cakubelesya mali cabuyamba. Amulibuzye kuti, ‘Sena ndijisi cilengwa cibyaabi caboola kukubelesya mali kuula zintu zitayandiki?’ Mucikozyanyo, bantu banji balaabelesya cabuyamba mali ngobakabelekela canguzu kutegwa baajane kwiinda mukubelesya misamu iikola, kubbetiŋa, kufweba alimwi akunywa bukoko cakuciindizya. Kucita zintu eezyi kulakonzya kupa kuti batalike kuciswa naa kumaninwa mulimo.

‘Ulikkomene muntu ooyo uujana busongo . . . Nkaambo mbubotu kwiinda kuba ampindu yansiliva.’—Tusimpi 3:13, 14.

Amuyobole mali amwi. Kuti kacikonzyeka amuyobole mali masyoonto ngomukonzya kubelesya ciindi nokwacitika zintu zyacibukilambuta. Kuti mwacita oobo, inga mwaleka kulibilika alimwi mulakonzya kugwasyigwa kuti umwi mumukwasyi wanu waciswa alimwi aleelyo nokwacitika zintu zyacibukilambuta.

‘Toonse buyo tulasikilwa ziindi zyamapenzi akucitikilwa zintu zitalangilwi.’—Mukambausi 9:11.

Nzila Zigwasya Kutanyonyoona Mali

Kamulijikila buya zyakulya.

Cilakonzya kumudulila kuti kamuvwula kulida kumalesitilanti, kuula zyakulya zyakajikilwa limwi alimwi akuula madilinki. Nokuba kuti kujika cakulya aŋanda kulakonzya kumutolela ciindi alimwi kuyandika kubeleka canguzu, pele kulakonzya kumugwasya kutabelesya mali manji. Kunze lyaboobo, mulakonzya kulijikila zyakulya nzyomuyanda.

Amubikkile maano kujatikizya nzyomuula.

Amupange bbajeti yazintu nzyomuyanda kuula alimwi akwiitobela. Kunze lyaboobo, amweelebe cilengwa cakuula cuule-ule zintu.
Kuti kacikonzyeka amuule zintu mubunji ciindi nozitaduli. Amube acilengwa cakuyobola zyakulya kutegwa zitafwambaani kubola.
Amuule zintu zitaduli kuti kaziboneka kabotu alimwi kazicikonzya kukkala kwaciindi cilamfwu.
Kuti kubusena nkomukkala kacikonzyeka kubelesya intaneti kuula zintu amucite oobo nkaambo aintaneti inga muulo ubaanka mbubo. Kucita boobo alimwi kuyoomugwasya kutanyonyoona mali.
Amuule zintu mumasena mobakonzya kumujosyela naa kumucesezya muulo. Amweezyanisye myuulo, mbuli kuula malaiti naa kubbadelela meenda.

Amubikkile maano nomuyanda kucinca naa kuula zintu zipya.

Basikupanga mafooni naa bantu bapanga zintu zimbi, balazumanana kupanga kabajisi makanze aakujana mali manji. Amulibuzye kuti: ‘Sena kuula cintu cipya kuli mbokukonzya kundigwasya? Sena cintu eeci ncondijisi mubwini ndiyandika kucicinca? Sena masimpe ndiyandika cintu cipya?’

Amuzibambye zintu zyakafwa.

Kamuzilanganya kabotu zintu mbuli fuliji, sitovu alimwi kuti zyafwa, amuzibambye. Kunze lyaboobo, mulakonzya kubelesya mali masyoonto kuti naa mwaula zintu zyakabelesyegwa kale.

Amulisyangile zyakulya.

Kuti kacikonzyeka amulilimine zyakulya. Kuti mwacita oobo, muyoobelesya mali masyoonto kuula zyakulya. Kumane muyoojana azyakusambala naa zyakwaabila bamwi.

“Makanze aabankutwe masimpe apa kuzwidilila.”—Tusimpi 21:5.

“Bunji bwaziindi tulailanga-langa myuulo yazintu nzyotuvwula kuula. Kunze lyaboobo, tulabikkila maano kujatikizya mbotuvwula kukabelesya kakkaadi kakubbanki ikakubelesya kuula zintu.”—Ba Miles, baku England.

“Katutanaunka kukuula zintu, mebo amukwasyi wangu inga tusaanguna kulingula mulongo wazintu nzyotuyandika.”—Ba Jeremy, baku U.S.A.

“Tuba masimpe kuti tulakonzya kuzyuula zintu eezyo nzyotwalemba abbajeti alimwi tulaabikka ambali mali ngotukonzya kubelesya ciindi nokwacitika zintu zyacibukilambuta.”—Ba Yael, baku Israel.

“Tulabayiisya bana besu kubamba zintu kuti naa zyafwa muciindi cakuula zipya. Eeci cilabikkilizya amoota wesu alimwi azintu zimwi buyo zyamuŋanda. Mebo abakaintu bangu tulasola kulikasya kuula zintu zipya nzyobaambilizya basimakwebo.—Ba Jeffrey, baku U.S.A.

“Ndibelesya mali masyoonto akaambo kakuti ndilalima zisyango alimwi akuvwuba nkuku. Eeci cipa kuti mane buya kandicikonzya kwaabana abamwi.”—Ba Hono, baku Myanmar