Wakaiya Kulekelela Kuzwa Kuli Simalelo

1. Kweelede kuti ndilili Petro naakabijilidwe kapati mubuumi bwakwe?

KWEELEDE kuti Petro tanaakaciluba ciindi nobakalangana a Jesu. Nobakalangana, sena Petro wakabona kuti Jesu wakalityompedwe? Tatukonzyi kuzyiba; pele imakani aakasololelwa amuuya uusalala aamba buyo kuti “Mwami wakacenguluka akulanga Petulo.” (Lk. 22:61) Mbwaakamulangila buyo, Petro wakazyiba kulubizya nkwaakacita. Wakayeeya majwi Jesu ngaakamwaambilide kuti uyakumukaka nokuba kuti wakaambide kuti takamukaki—masimpe ngakuti wakamukaka Simalelaakwe. Wakabijilwa kapati Petro akaambo kacintu eeco ncaakacita.

2. Nciiyo nzi Petro ncaakeelede kwiiya, alimwi mbuti mbotukonzya kugwasyigwa amakani aaya?

² Nokuba boobo, eeci tacaambi kuti kwakanyina ncaakali kukonzya kucita. Mbwaanga Petro wakali alusyomo, wakali kukonzya kucinca akwiiya ciiyo cimwi cipati akati kaziiyo nzyaakayiisya Jesu. Ciiyo eeco cakali kwaamba makani aakulekelela. Toonse tweelede kwiiya ciiyo nciconya eeci, aboobo atulange-lange Petro mbwaakaiya ciiyo eeci.

Wakali Kuyandika Kwiiya Zinji

3, 4. (a) Mubuzyo nzi Petro ngwaakabuzya Jesu, alimwi kweelede kuti ncinzi Petro ncaakali kuyeeya? (b) Mbuti Jesu mbwaakatondezya kuti Petro wakayungwa amuuya wakadumide mazuba aayo?

³ Myezi iili cisambomwe kali kumunzi ookwabo Kapernauma, Petro wakaunka kuli Jesu akumubuzya kuti: “Mwami, ino mukwesu weelede kundibisyila ziindi zyongaye kandimulekelela? Sena nkusikila ziindi zili ciloba?” Petro wakali kuyeeya kuti waamba kabotu. Nkaambo basololi bacikombelo bakali kuyiisya kuti muntu weelede kulekelelwa buyo ziindi zyotatwe. Jesu wakavwiila kuti: “Nsikwaambili kuti ziindi zili ciloba pe, pele kusikila ziindi zili makumi aali ciloba aciloba.”—Mt. 18:21, 22.

⁴ Sena Jesu wakali kwaamba kuti Petro wakeelede kubala naa kubikkilila zibi zyabamwi? Peepe, kwiinda mukucinca 7 njaakaamba Petro akupa kuti ibe 77, wakali kwaamba kuti akaambo kaluyando ndotujisi tatweelede kubala ziindi nzyotweelede kulekelela ikuti muntu umwi watulubizyila. (1 Ko. 13:4, 5) Jesu wakatondezya kuti Petro wakali kuyungwa amuuya iwakaliko muciindi eeco wakutalekelela. Nokuba boobo, aabo ibayanda kwiiya kulekelela kwa Leza beelede kuba aaluyandisisyo lwakulekelela.—Amubale 1 Johane 1:7-9.

5. Ndilili notukonzya kwiiya zinji kujatikizya kulekelela?

⁵ Petro tanaakamukazya Jesu. Pele sena ciiyo ca Jesu cakamunjila mumoyo? Zimwi ziindi tulakonzya kubona kuti kulekelelana kulayandika kapati ikuti andiswe katuyanda kulekelelwa. Aboobo, atulange-lange zyintu zyakacitika ciindi Jesu katanafwa. Aciindi eeci cikatazya, Simalelo wakamulekelela Petro ziindi zinji.

Kulekelelana Kulayandika

6. Ncinzi Petro ncaakacita ciindi Jesu naakali kuyiisya baapostolo kujatikizya kulicesya, pele mbuti Jesu mbwaakamweendelezya?

⁶ Akali mangolezya aatakalubwi—buzuba bwamamanino bwabuumi bwa Jesu anyika. Jesu wakajisi zyintu zinji nzyaakali kuyanda kubayiisya baapostolo bakwe—mucikozyanyo, wakeelede kubayiisya kulicesya. Jesu wakapa baapostolo bakwe citondezyo cakulicesya kwiinda mukusanzya maulu aabo, imulimo wakali kucitwa abazike. Kumatalikilo, Petro wakakaka kusanzyigwa a Jesu. Kumane wakayanda kuti Jesu amusanzye kumaulu, kumaanza alimwi akumutwe. Jesu tanaakanyema, wakabapandulwida ncocakali kwaamba ambocakali kuyandika cintu ncaakali kucita.—Joh. 13:1-17.

7, 8. (a) Muunzila nzi alimwi Petro mwaakasunka kukkazyika moyo kwa Jesu? (b) Mbuti Jesu mbwaakazumanana kutondezya lweetelelo alimwi amuuya wakulekelela?

⁷ Nokwakainda buyo ciindi cisyoonto, Petro alimwi wakasunka kukkazyika moyo kwa Jesu. Baapostolo bakatalika kukazyanya akaambo kakuti bakali kuyanda kuzyiba mupati akati kabo, Petro awalo wakalijatikizidwe mukaambo aaka kapa bweemya kakulisumpula. Nokuba boobo, Jesu wakabalulamika calubomba akubalumba kujatikizya zyintu nzyobakacitide kabotu; bakalitondezyede kuti balasyomeka kwiinda mukuzumanana kukakatila kuli Simalelaabo. Nokuba boobo, wakabaambila kuti bayakumusiya. Walo Petro wakaamba kuti takamusiyi Jesu nomuba mulufwu. Jesu wakaambila limwi kuti Petro uyakumukaka Simalelaakwe ziindi zyotatwe mukombwe katanalila ziindi zyobilo masiku ngaonya aayo. Petro tanaakamukazya buyo Jesu, pele cakulisumpula wakaamba kuti uyakutondezya kuti ulasyomeka kwiinda baapostolo bamwi.—Mt. 26:31-35; Mk. 14:27-31; Lk. 22:24-28; Joh. 13:36-38.

⁸ Sena Jesu wakali kuyanda kucileka kumukkazyikila moyo Petro? Masimpe ngakuti, ciindi coonse eeci Jesu naakali kupenga, wakazumanana kubona bubotu mbobakajisi baapostolo bakwe batakalondokede. Wakalizyi kuti Petro ulamubisyila, pele wakaamba kuti: “Ndakukombelezyezya mumupailo kuti lusyomo lwako lutamani, eelyo wapiluka, ubayumye ibanyoko ayebo.” (Lk. 22:32) Jesu wakalizyi kuti Petro ulakonzya kucinca akuzumanana kucita mulimo ngwaakali kucita. Eelo kaka Jesu wakali amoyo mubotu, wakali kulekelela!

9, 10. (a) Mumuunda wa Getesemane, nkululamikwa kuli buti Petro nkwaakali kuyandika? (b) Ino kulubizya kwa Petro kutuyeezya nzi?

⁹ Nobakali mumuunda wa Getesemane, Petro wakacili kuyandika kululamikwa ziindi zinji. Jesu wakaambila Jakobo alimwi a Johane kuti bazumanane kulangila naakali kupaila. Jesu wakalipengede mumoyo alimwi wakali kuyandika lugwasyo, pele Petro abamwi bakoona cakwiinduluka-induluka. Jesu wakaamba majwi aaya aatondezya lweetelelo alimwi akulekelela aakuti: “Moyo ncobeni ulapya pele mubili unyina nguzu.”—Mk. 14:32-41.

¹⁰ Tiikwakainda ciindi, kwakaboola nkamu yabantu, bakajisi malambe, mapanga ankoli. Eeci cakali ciindi cakucita zyintu munzila yabusongo. Kakunyina kusowa ciindi, Petro wakabweza panga akukwezyula kutwi kwa Malko imuzike wamupaizi mupati. Jesu wakamululamika Petro akuponya cilonda ca Malko, kumane wakaaamba njiisyo iikasya kulwana njobeelede kubelesya basikumutobela kusikila lino. (Mt. 26:47-55; Lk. 22:47-51; Joh. 18:10, 11) Petro wakalekelelwa a Simalelaakwe ziindi zinji. Icakamucitikila cituyeezya kuti toonse tulabisya ziindi zinji. (Amubale Jakobo 3:2.) Ino nguni uutayandi kulekelelwa a Leza abuzuba? Nokuba boobo, masiku ngaonya aayo Petro wakali kuyakulubizya kapati.

Kulubizya Kupati kwa Petro

11, 12. (a) Mbuti Petro mbwaakatondezya busicamba Jesu naakaangwa? (b) Mbuti Petro mbwaakaalilwa kucita ncaakaamba kuti ulacita?

¹¹ Jesu wakaambila bantu ibakali kumuyandaula kuti, ikuti naa bakali kuyanda nguwe, bakeelede kubaleka baapostolo bakwe kuti baunke. Petro cakamubula cakucita nobakali kumwaanga Jesu. Kumane, Petro abaapostolo bambi bakatija.

¹² Kweelede kuti Petro a Johane bakazyi kwiima afwaafwi aŋanda ya Anasi iwakali Mupaizi Mupati kaindi kwalo Jesu nkwaakasaanguna kutolwa kutegwa akabetekwe. Jesu nobakamugwisya ookuya, Petro a Johane bakali kumutobela ‘aalaale.’ (Mt. 26:58; Joh. 18:12, 13) Petro tanaakali mukandu. Kutegwa acikonzye kutobela nkwaakali kutolwa Jesu, kwakali kuyandika busicamba. Nkamu eeyi yakalijisi zilwanyo alimwi Petro wakalimuciside kale umwi. Nokuba boobo, Petro tanaakalutondezya luyando ndwaakali kwaamba lwakuti ulakonzya kufwa antoomwe a Simalelaakwe.—Mk. 14:31.

13. Ninzila nzi ilikke motweelede kutobela Kristo kabotu?

¹³ Mbubwenya mbuli Petro, bantu banji mazuba aano batobela Kristo ‘aalaale’ naa cakusisikizya kutegwa bantu bamwi batababoni. Pele kweelana ambwaakalemba Petro, nzila ilikke yakutobela Kristo munzila iiluzi nkukakatila kulinguwe akuzumanana kutobela cikozyanyo cakwe muzyintu zyoonse, nokuba kuti kucita boobo inga kwatuletela mapenzi.—Amubale 1 Petro 2:21.

14. Ino zyakamweendela buti zyintu Petro masiku ciindi Jesu naakali kubetekwa?

¹⁴ Petro wakamutobela Jesu mane wakaakusika kumanjililo aaŋanda mpati yamu Jerusalemu. Ooku kwakali kuŋanda ya Kayafa, imupaizi mupati iwakavwubide kapati. Maanda aali boobu akali kuyakwa afwaafwi atempele alimwi kwakali amanjililo. Petro naakasika kumanjililo, bakamukasya kunjila. Johane iwakazyibene amupaizi mupati alimwi iwakali kale mukati wakazwa aanze akwaambila mulindizi waamulyango kutegwa amuzumizye Petro kuti anjile. Kulibonya kuti Petro naakanjila tanaakaakukkala afwaafwi a Johane; alimwi tanaakanjila muŋanda kutegwa akaime ikwakali Simalelaakwe. Wakali anze aakali bazike ababelesi ibakabucesya kabayota mulilo bantu nobakali kumubejelezya Jesu naakali kubetekwa.—Mk. 14:54-57; Joh. 18:15, 16, 18.

15, 16. Amupandulule businsimi bwa Jesu bujatikizya kukakwa ziindi zyotatwe mbobwakazuzikizyigwa.

¹⁵ Nobakali kuyota mulilo, musimbi iwakazumizya Petro kunjila wakamuzyiba. Wakaamba kuti: “Ayebo mwakali limwi a Jesu waku Galilaya!” Petro wakagambwa akukaka kuti tamuzyi Jesu akuti tanaakalicizyi ncaakali kwaamba musimbi ooyu. Wakaunka kuyakwiimina munsi aamanjililo kutegwa batamuboni, pele musimbi uumbi wakamuzyiba akwaamba kuti: “Muntu ooyu wakali limwi a Jesu muna Nazaleta.” Petro wakakonka kuti: “Tandimuzyi muntu ooyo!” (Mt. 26:69-72; Mk. 14:66-68) Naakakaka kwaciindi cabili Petro wakamvwa mukombwe walila, pele tanaakaayeeya majwi Jesu ngaakaambide kumatalikilo.

¹⁶ Nokwakainda ciindi cisyoonto, Petro wakacili kuyuba-yuba kutegwa batamuzyibi. Pele bantu bakaswena munsi ampaakabede Petro. Umwi wakali wamukwasyi wa Malko, muzike Petro ngwaakacisa. Wakaambila Petro kuti: “Sena toli nduwe yebo ngundakabona koli anguwe mumuunda?” Petro wakabaambila kuti bakali kubeja. Aboobo, wakakonka akwaamba kuti naa ulabeja cintu cimwi cibyaabi cimucitikile. Eeci cakali ciindi catatu Petro kakaka. Petro naakacili kwaambaula mukombwe wakalila, eeci cakali ciindi cabili mukombwe kulila buzuba oobu.—Joh. 18:26, 27; Mk. 14:71, 72.

17, 18. (a) Ncinzi Petro ncaakacita naakazyiba kuti wamukaka Simalelaakwe? (b) Ino kweelede kuti ncinzi ncaakali kuyeeya Petro?

¹⁷ Jesu wakalizwide kale aawo mpobakali kumubetekela. Aciindi eeci, kweelana ambokwaambwa kale kumatalikilo, Jesu a Petro bakalangana. Petro wakazyiba kuti wamulubizyila Simalelaakwe. Kumane Petro wakazwa kauside akaambo kakulubizya kwakwe. Wakaunka mumunzi, mwezi kautuba. Misozi kayiile kuloka. Wakaluuside kapati cakuti wakalila citaambiki.—Mk. 14:72; Lk. 22:61, 62.

¹⁸ Ikuti muntu wazyiba mbocili cipati cibi ncaacita, ncuuba-uba kuyeeya kuti takonzyi kulekelelwa. Ambweni Petro awalo wakali kuyeeya kuti takonzyi kulekelelwa. Sena wakali kukonzya kulekelelwa?

Sena Petro Wakali Kukonzya Kulekelelwa?

19. Ino Petro wakalimvwa buti kujatikizya kwaalilwa kwakwe, alimwi tuzyiba buti kuti taakwe naakazumanana kutyompwa?

¹⁹ Tatukonzyi kuzyiba bwini Petro mbwaakauside mumoyo nobwakaca. Kulangilwa kuti Petro wakalipa mulandu naakabona Jesu mbwaakapenga akujaigwa buzuba mbubwenya oobo kumazuba. Kweelede kuti Petro wakali kulimvwa bubi ayeeya mbwaakapa kuti mapenzi a Simalelaakwe aindile kuvwula kusikila ciindi naakafwa. Nokuba kuti Petro wakaluuside kapati, tanaakazumanana kutyompwa pe. Twaamba boobo akaambo kakuti cibalo citondezya kuti kakutanainda ciindi, wakatalika alimwi kuyanzana abasikwiiya ba Jesu bamwi. (Lk. 24:33) Cakutadooneka, baapostolo boonse bakalimvwa bubi akaambo kancobakacita masiku aalya, alimwi nobakaswaangana bakaumbulizyanya.

20. Ncinzi ncotukonzya kwiiya kuzyintu zibotu Petro nzyaakacita ciindi zyintu nozyatakali kumweendela kabotu?

²⁰ Munzila imwi, Petro wakasala kabotu. Ikuti mubelesi wa Leza wabisya, iciyandika kapati nkubona mbwakonzya kucinca akucita ciluzi ikutali kubona bupati bwacibi ncaacita. (Amubale Tusimpi 24:16.) Petro naakaswaangana abasikwiiya ba Jesu bamwi wakatondezya kuti ulaalusyomo lwini-lwini nokuba kuti wakaluuside kapati. Ikuti muntu umwi kauside kapati, kanji-kanji ulakonzya kuyanda kukkala alikke, pele kucita boobu tacili kabotu. (Tus. 18:1) Icintu ncayelede kucita nkuyanzana abasyominyina kutegwa ayume kumuuya.—Heb. 10:24, 25.

21. Akaambo kakuti wakali antoomwe abasikwiiya ba Jesu bamwi, makani nzi Petro ngaakamvwa?

²¹ Akaambo kakuti Petro wakali antoomwe abasikwiiya ba Jesu bamwi, wakamvwa kuti mubili wa Jesu tauko mucuumbwe. Petro a Johane bakabalika kuunka kucuumbwe Jesu nkwaakazikkilwa. Kulangilwa kuti Johane wakafwambaana kusika ambweni akaambo kakuti nguwakali muniini. Wakawayawaya naakajana kuti cuumbwe cakalijalukide, pele walo Petro tanaakawayawaya pe, wakasikila buyo kunjila akujana kuti kunyina muntu!—Joh. 20:3-9.

22. Ncinzi cakapa kuti kuusa alimwi akudooneka kwa Petro kumane?

²² Sena Petro wakasyoma kuti Jesu wabusyigwa? Akusaanguna tanaakasyoma, nokuba kuti bamakaintu basyomeka bakaamba kuti bakabona bangelo ibakabaambila kuti bakaambe kuti Jesu wabusyigwa. (Lk. 23:55–24:11) Pele kaliyanda kubbila zuba, buumba boonse akudooneka nkwaakajisi Petro kwakamana. Jesu wakabuka, lino wakali cilenge camuuya cilaanguzu! Wakalibonya kubaapostolo bakwe boonse. Nokuba boobo, Jesu katanalibonya kubaapostolo bakwe boonse wakasaanguna kulibonya kuli Petro alikke. Baapostolo bakaamba boobu buzuba oobu: “Masimpe Mwami wabusyigwa alimwi walibonya kuli Simoni!” (Lk. 24:34) Mbubwenya buyo, awalo mwaapostolo Paulo wakalemba makani aakacitika Jesu ‘naakalibonya kuli Kefa akuli bali ikkumi ababili.’ (1 Ko. 15:5) Kefa a Simoni mazyina aa Petro amwi. Jesu wakalibonya kulinguwe buzuba oobo alimwi kulibonya kuti Petro wakali alikke.

23. Nkaambo nzi Banakristo ibabisya mazuba aano ncobeelede kuyeeya cakamucitikila Petro?

²³ Ibbaibbele talitwaambili izyakacitika Jesu a Petro nobakaswaangana. Tulakonzya kweezeezya Petro mbwaakalimvwa naakamubona Mwami wakwe alimwi, alimwi wakaba acoolwe cakumwaambila mbwaakauside akulomba kulekelelwa. Aciindi eeci Petro wakali kuyanda buyo kulekelelwa. Jesu wakamulekelela kuzwa ansi aamoyo. Banakristo ibabisya mazuba aano beelede kuyeeya cakamucitikila Petro. Tatweelede kuyeeya kuti Leza takonzyi kutulekelela. Jesu wiiya ba Usyi ibaya ‘kulekelela cakumaninina.’—Is. 55:7.

Acimwi Citondezya Kuti Wakalekelelwa

24, 25. (a) Amupandulule cakacitika masiku ciindi Petro naakali kuzuba nswi mu Lwizi lwa Galilaya. (b) Nobwakaca ncinzi Petro ncaakacita akaambo kamaleele ngaakacita Jesu?

²⁴ Jesu wakaambila baapostolo bakwe kuti baunke ku Galilaya, nkobakali kuyakumujana. Nobakasika, Petro wakaunka kuyakuzuba nswi ku Lwizi lwa Galilaya. Abamwi bakamutobela. Petro alimwi wakalijana kulwizi nkwaakali kucitila mulimo wakwe akusaanguna. Mbwaanga Petro wakali muzubi wanswi, zyintu izyakamucitikila naakaunka kuyakuzuba nswi zyakamuyeezya mulimo ngwaakali kucita kaindi. Nokuba boobo, busiku oobo baalumi aaba tiibakajata nswi zili zyoonse.—Mt. 26:32; Joh. 21:1-3.

²⁵ Nobwakaca, muntu uumwi iwakali kutala aamulonga wakabakulwaizya kufwusa nsabwe zyabo kulubazu lumwi lwabwato. Bakacita kweelana ambobakaambilwa alimwi bakajata nswi zili 153. Petro wakamuzyiba muntu ooyo. Wakazwa mubwato akutalika kusaya kuunka kunkomwe. Kali kunkomwe, Jesu wakabapa beenzinyina basyomeka nswi nzyaakayoka amulilo wamalasya. Wakabikkila kapati maano kuli Petro.—Joh. 21:4-14.

26, 27. (a) Ncoolwe nzi Jesu ncaakapa Petro ziindi zyotatwe? (b) Mbumboni nzi Jesu mbwaakapa kutondezya kuti wamulekelela Petro cakumaninina?

²⁶ Jesu wakamubuzya Petro kuti: Sena ulamuyanda Mwami wako “kwiinda zyeezyi”?—kweelede kuti wakali kutondeka mulwi wanswi. Sena Petro wakali kuuyandisya mulimo wakuzuba nswi kwiinda mbwaakali kumuyanda Jesu? Mbubwenya Petro mbwaakamukaka Mwami wakwe ziindi zyotatwe, Jesu lino wakamupa coolwe cakusinizya luyando lwakwe ziindi zyotatwe kabaliko abeenzinyina boonse. Petro naakamwaambila kuti ulamuyanda, Jesu wakamwaambila mbwayelede kulutondezya luyando lwakwe: kwiinda mukubikka zyintu zyakumuuya mubusena bwakusaanguna kwiinda zyintu zimwi, kusanina, kuyumya-yumya, akweembela butanga bwa Kristo, nkokuti basikumutobela basyomeka.—Lk. 22:32; Joh. 21:15-17.

²⁷ Aboobo, Jesu wakatondezya kuti walo aba Usyi bakacili kumuyanda Petro. Petro wakali kuyakucita mulimo uuyandika kapati mumbungano yeendelezyegwa a Kristo. Eelo kaka eeci citondezya kuti Jesu ulalekelela cakumaninina! Cakutadooneka, luzyalo luli boobu lwakamugwasya Petro alimwi wakaiya kukulubizya kwakwe.

28. Muunzila nzi Petro mwaakaba mbuli Bbwe, kweelana ancolyaamba zyina lyakwe?

²⁸ Petro wakaucita mulimo wakwe cakusyomeka kwamyaka minji. Wakabayumya-yumya banyina kweelana a Jesu mbwaakalailila nokwakasyeede ciindi cisyoonto kuti afwe. Petro wakabeleka calubomba acakukkazyika moyo kweembela akusanina basikutobela ba Kristo. Simoni wakapona kweelana ancolyaamba zyina ndyaakamupa Jesu lyakuti—Petro, naa Bbwe—kwiinda mukubeleka canguzu akugwasya mbungano. Tulakonzya kujana bumboni oobu kwiinda mumabbuku obilo aakulwaizya ngaakalemba Petro aakazikuba mabbuku aayandika aamu Bbaibbele. Magwalo aaya obilo atondezya kuti Petro tanaakaluba ciiyo ncaakaiya kuli Jesu cakulekelela.—Amubale 1 Petro 3:8, 9; 4:8.

29. Mbuti mbotukonzya kwiiya lusyomo lwa Petro alimwi aluzyalo lwa Simalelaakwe?

²⁹ Andiswe tweelede kuciiya ciiyo eeci. Sena abuzuba tulamulomba Leza kuti atulekelele zibi zyesu? Sena tulakutambula kulekelelwa ooko akusyoma kuti tulakonzya kusalazyigwa? Alimwi sena tulabalekelela bamwi? Ikuti naa mboobo, tulakonzya kwiiya lusyomo lwa Petro—aluzyalo lwa Simalelaakwe.