CIBALO 5
Balangizi Ibeelede Kweembela Butanga
CIINDI naakali kucita mulimo wakwe waanyika, Jesu wakalitondezya kuti “mweembezi mubotu.” (Joh. 10:11) Naakabona makamu-makamu aabantu kaamutobela caluyandisisyo, “wakabeetelela nkaambo bakali kupenzyegwa alimwi bakalimwaikide mbuli mbelele zitakwe mweembezi.” (Mt. 9:36) Petro abaapostolo bambi bakabona mbwaakali kubalanganya caluyando bantu. Eelo kaka Jesu wakaliindene abeembezi bakubeja babana Israyeli ibakabulekelezya butanga cakunga mbelele zyakasika nkozimwaika akufwa nzala yakumuuya! (Ezk. 34:7, 8) Cikozyanyo ncaakapa Jesu cakuyiisya alimwi akuzilanganya kabotu mbelele kusikila mpalyaaba kutuula buumi bwakwe akaambo kanzizyo, cakayiisya baapostolo kubona mbobakonzya kugwasya baabo ibajisi lusyomo kuti bapilukile kuli Jehova, “mweembezi amulangizi wabuumi [bwabo].”—1Pet. 2:25.
2 Ciindi cimwi naakali kwaambaula a Petro, Jesu wakakankaizya mbociyandika kusanina alimwi akweembela mbelele. (Joh. 21:15-17) Cakutadooneka Petro akamunjila kapati makani aaya cakunga kumbele wakakulwaizya baalu bambungano ya Banakristo yakusaanguna kuti: “Amweembele butanga bwa Leza ibuli mumaanza aanu, amubeleke mbomuli balangizi, ikutali cakusinikizyigwa buya pe, pele cakuliyandila kumbele lya Leza; ikutali akaambo kakuyanda kujana mpindu cabumpelenge, pele caluyandisisyo; ikutali kuba mbuli basimalelo kuli baabo ibali ndukono lwa Leza, pele mube zikozyanyo kubutanga.” (1Pet. 5:1-3) Majwi aaya aa Petro alabeleka akubalangizi bamumbungano zyamazuba aano. Mukwiiya cikozyanyo ca Jesu, baalu balabeleka cakuliyandila alimwi caluyandisisyo kabali zikozyanyo kubutanga, ikuba kumbele mumulimo wa Jehova.—Heb. 13:7.
Mukwiiya cikozyanyo ca Jesu, baalu balabeleka cakuliyandila alimwi caluyandisisyo kabali zitondezyo kubutanga, ikuba kumbele mumulimo wa Jehova
3 Ncobeni tuleelede kulumba akaambo kabalangizi basalidwe amuuya mbotujisi mumbungano. Tulagwasyigwa munzila zinji amulimo ngobacita wakutulanganya. Mucikozyanyo, balangizi balakulwaizya akulanganya nzyayandika umwi aumwi mumbungano. Mvwiki amvwiki, cabunkutwe baleendelezya miswaangano yambungano, ooko nkobasaninwa basyomi boonse. (Rom. 12:8) Mulimo ngobabeleka canguzu wakukwabilila butanga kuzintu zibi, mbuli kubakwabilila kubantu babi, upa kuti katukkala cakuliiba. (Is. 32:2; Tit. 1:9-11) Cikozyanyo ncobapa cakuba kumbele mumulimo wamumuunda cilatukulwaizya kuzumanana kukambauka makani mabotu cabusungu mwezi amwezi. (Heb. 13:15-17) Kwiinda ‘muzipego mubantu’ eezyi, Jehova wapa zyoonse ziyandika kutegwa mbungano iyakwe.—Ef. 4:8, 11, 12.
ZYEELELO ZYABALANGIZI
4 Kutegwa mbungano ilanganizyigwe kabotu, baalumi ibasalwa kuti babeleke kabali balangizi beelede kuzuzikizya zyeelelo izilembedwe mu Jwi lya Leza. Lilikke buyo nobasika azyeelelo eezyi nobakonzya kwaambwa kuti basalwa amuuya uusalala. (Mil. 20:28) Masimpe, zyeelelo zyamu Magwalo zyabalangizi Banakristo zilisumpukide, nkaambo baalumi aaba bajisi mikuli mipati. Nokuba boobo, zyeelelo eezyi tazisumpukide kapati cakuti baalumi Banakristo ibamuyanda ncobeni Jehova alimwi ibalisungude kubelesyegwa anguwe tabakonzyi kusika aalinzizyo. Bantu boonse beelede kubona kuti balangizi mbantu batobela lulayo lwamu Bbaibbele muzintu nzyobacita buzuba abuzuba.
Kutegwa mbungano ilanganizyigwe kabotu, baalumi ibasalwa kuti babeleke kabali balangizi beelede kuzuzikizya zyeelelo izilembedwe mu Jwi lya Leza
5 Mwaapostolo Paulo wakabandauka zyeelelo ziyandika kapati zyamu Magwalo zyabalangizi mulugwalo lwakwe lwakusaanguna kuli Timoteyo alimwi amulugwalo lwakwe kuli Tito. Kuli 1 Timoteyo 3:1-7, tubala kuti: “Ikuti naa muntu uyanda kuba mulangizi, uyanda mulimo mubotu. Aboobo mulangizi weelede kuba muntu uutakwe kampenda, mulumi uukwete mukaintu omwe, uutaciindizyi muzilengwa, uulibatamika, mulondo, uusamausya beenzu, uukonzya kuyiisya kabotu, ikutali mukolwi, ikutali sinkondo, pele uunyoneka, ikutali sinkazi, ikutali simuyanda mali, weelede kuba muntu uubeendelezya kabotu bamuŋanda yakwe, uujisi bana balibombya cakumaninina (nkaambo ikuti muntu katacizyi kweendelezya bamuŋanda yakwe mwini, ino mbuti mbwakonzya kulanganya mbungano ya Leza?), ikutali wakasanduka caino-ino, ikuyoowa kuti inga walitukumuna akubetekwa mbubonya mbuli Diabolosi. Kunze lyaboobo, weelede kuti kajisi mpuwo mbotu kubantu bakunze, ikutegwa bantu batamusampauli akuti atacegwi mukakole ka Diabolosi.”
6 Paulo wakalembela Tito kuti: “Ndakakusiya mu Krete ikutegwa ululamike zintu zinyongene alimwi akusala baalu mumunzi amunzi, mbubonya mbondakakulailila: ikuti kakuli mwaalumi uuli woonse uunyina butongo, mulumi wamukaintu omwe, uujisi bana basyoma ibatapedwe mulandu uuli woonse wabukkale bwabutaka naa ibatamvwi kulaigwa. Nkaambo mbwali mubanzi wa Leza, imulangizi weelede kuba muntu uutakwe butongo buli boonse, ikutali muntu uutanyoneki, ikutali muntu uufwambaana kukalala, ikutali mukolwi, ikutali sinkondo, ikutali uuyanda kujana mpindu cabumpelenge, pele abe muntu uusamausya beenzu, uuyandisya bubotu, uulibatamika, uululeme, uusyomeka, uulilesya, uukakatila kumajwi aasyomeka kujatikizya luzyibo lwakwe mukuyiisya, kutegwa acikonzye kukulwaizya bamwi anjiisyo mbotu alimwi akusinsa baabo ibakazya.”—Tit. 1:5-9.
7 Nokuba kuti zyeelelo zyamu Magwalo zyabalangizi kusaanguna inga zyalibonya kuti zilakatazya, eeci taceelede kulesya baalumi Banakristo kuyanda kuba mulangizi. Ciindi nobatondezya bube bubotu bwa Bunakristo ibuyandika mubalangizi, bakulwaizya bambi mumbungano kucita mbubonya. Paulo wakalemba kuti baalumi aaba balo bali ‘nzipego mubantu’ balipedwe kutegwa “kabalulamika basalali, bacite mulimo wakugwasya bamwi, bayake mubili wa Kristo, kusikila toonse tukakamantane mulusyomo amuluzyibo lwini-lwini lwa Mwana wa Leza, tukabe bantu bapati, tukasike aciimo cizulide ica Kristo.”—Ef. 4:8, 12, 13.
8 Balangizi tabali bana basyoonto naa baalumi bakasanduka caino-ino. Muciindi caboobo, mbantu ibabuzyi bukkale bwa Bunakristo, ibalizyi kapati Bbaibbele, ibaamvwisya ncobeni Magwalo alimwi ibaiyanda ncobeni mbungano. Mbaalumi batayoowi kwaamba ikuti zintu kazitali kabotu alimwi akululamika basimucita zibi, aboobo bakwabilila mbelele kumuntu uuli woonse uunga wayanda kuzidyaaminina naa kuzilida masuku atalaamutwe. (Is. 32:2) Balangizi mbaalumi bazyibidwe kabotu ambungano yoonse kuti balisimide kumuuya, ibabubikkila maano ncobeni butanga bwa Leza.
9 Aabo ibeelela kusalwa kuba balangizi mbaalumi ibatondezya busongo bugwasya mubuumi bwabo. Kuti kakwete, mulangizi weelede kutobela ceelelo ca Banakristo cijatikizya cikwati, nkokuti, weelede kuti kali mulumi uukwete mukaintu omwe alimwi uubeendelezya kabotu bamuŋanda yakwe. Ikuti mulangizi kajisi bana basyoma ibalibombya cakumaninina alimwi ibatapedwe mulandu uuli woonse wabukkale bwabutaka naa ibatamvwi kulaigwa, bantu bamumbungano balakonzya kwaanguluka kumusikila mulangizi ooyo kuti abagwasye alimwi akubabuula maano mutwaambo tujatikizya bukkale bwamumukwasyi alimwi abuumi bwa Bunakristo. Kunze lyaboobo, mulangizi muntu uutakwe kampenda alimwi uulaampuwo mbotu nokuba kubantu bakunze. Teelede kuba muntu uukonzya kupegwa mulandu wancobeni wakutalilemeka kabotu calo icikonzya kubisya zina lyambungano. Teelede kuba muntu wakazwa akusinswa akaambo kacibi cipati ncaakacita. Ooyu muntu wakunga bamwi mumbungano bakulwaizyigwa kwiiya cikozyanyo cakwe cibotu alimwi balikkomene kulibikka mumaanza aakwe kuti abalanganye kumuuya.—1Kor. 11:1; 16:15, 16.
10 Baalumi aaba ibeelela balakonzya kubelekela mbungano ya Bunakristo mbubonya mbuli baalu bamu Israyeli ibakaambwa kuti bakali “basongo, bacenjede alimwi ibalaaluzyibo.” (Dt. 1:13) Baalu Banakristo tabali bantu batakwe cibi pe, pele balizyibidwe mumbungano alimwi akubuleya kuti mbantu baluleme alimwi ibayoowa Leza, ibatondezya kwaciindi cili mbocibede kuti mubuumi bwabo boonse balalilemeka kweelana anjiisyo zya Leza. Akaambo kakubula kampenda balaanguluka kwaambaula mumbungano.—Rom. 3:23.
11 Baalumi ibeelela kusalwa kuba balangizi mbantu ibatondezya kuti tabaciindizyi muzilengwa zyabo alimwi amukweendelezya bambi. Mbantu ibacita zintu munsaizi, tabaliinganyi pe. Pele balisitikide mubuumi bwabo, alimwi balalilesya. Kutaciindizya kwabo kulalibonya muzintu mbuli kulya, kunywa, kusobana, kulikatalusya akulikondelezya. Tabaciindizyi kunywa zyakunywa zikola kutegwa batabi nobaambwa bucakolwa naa kwaambwa kuti mbakolwi. Imuntu waziluka akaambo kabukoko ulaalilwa kulyeendelezya alimwi takonzyi kuzilanganya kabotu zintu nzyoiyandika mbungano kumuuya.
12 Kutegwa mbungano ilanganizyigwe kabotu, kuyandika muntu mulondo. Zilengwa zyakwe zibotu zilalibonya muzintu nzyacita buzuba abuzuba, mubulondo bwakwe bwaamubili alimwi abwamuŋanda. Muntu uuli boobu tasumpyi zintu pe; ulabona ziyandika kucitwa eelyo ulabikka bubambe bweelede. Ulazitobela njiisyo zya Leza.
13 Mulangizi weelede kuba muntu uunyoneka. Weelede kukamantana abeenzinyina mukabunga kabaalu alimwi akubelekela antoomwe ambabo. Weelede kulibona bweelede alimwi teelede kuyumya buumi bwabeenzinyina. Mbwali muntu uunyoneka, mulangizi tali muntu uuyanda kuti kakutobelwa buyo ncayanda walo, tali muntu uubona mizeezo yakwe kuti mibotu kwiinda yabaalunyina. Baalu bambi inga kabajisi bube mbwatajisi walo naa inga kabakonzya kucita zintu nzyatakonzyi kucita walo. Mwaalu ulatondezya kuti ulanyoneka ciindi nakosola makani kwiinda mukutobela Magwalo alimwi nasoleka canguzu kutobela cikozyanyo ca Jesu Kristo. (Flp. 2:2-8) Mwaalu tali sinkazi naa sinkondo pe, pele ulabalemeka bamwi, ubabona kuti balamwiinda walo. Tali muntu uutanyoneki, lyoonse uuyanda buyo kuti beenzinyina kabazumina nzila yakwe yakucita zintu naa ncayeeya. Tafwambaani kukalala, pele upona muluumuno abeenzinyina.
14 Mbubonya buyo, ooyo iweelela kubeleka kali mulangizi mumbungano weelede kulibatamika. Eeci caamba kuti weelede kuba muntu uuyeeya kabotu, uutafwambaani kucita zintu katanamvwisya twaambo toonse tujatikizyidwe. Ulazimvwisya njiisyo zya Jehova alimwi ulizyi mbozibelesyegwa. Muntu uulibatamika muntu uutambula lulayo alimwi uuzumina kupegwa malailile. Tali sikuupaupa ameso pe.
15 Paulo wakaibalusya Tito kuti mulangizi muntu uuyandisya bubotu. Weelede kuba muntu uululeme alimwi uusyomeka. Bube oobu bulalibonya muzintu nzyacitila bamwi alimwi amukutazungaana kucita cintu ciluzi alimwi cibotu. Muntu uutazungaani mukulyaaba kwakwe kuli Jehova alimwi uuzumanana kutobela njiisyo ziluleme. Muntu uubamba maseseke. Alimwi muntu uubasamausya ncobeni beenzu, uulisungude kugwasya bamwi akubaabila zintu nzyajisi.—Mil. 20:33-35.
16 Kutegwa mulangizi aubeleke kabotu mulimo wakwe, weelede kuba muntu uukonzya kuyiisya kabotu. Kweelana amajwi aa Paulo kuli Tito, mulangizi weelede kuba muntu “uukakatila kumajwi aasyomeka kujatikizya luzyibo lwakwe mukuyiisya, kutegwa acikonzye kukulwaizya bamwi anjiisyo mbotu alimwi akusinsa baabo ibakazya.” (Tit. 1:9) Weelede kuti kakonzya kwaamba twaambo tumvwika, kupa bumboni busalede, ikuzula basikukazya alimwi akubelesya Magwalo munzila iikonzya kubapa kusalalilwa bamwi akuyumya lusyomo lwabo. Mulangizi ulalubelesya luzyibo oolu lwakuyiisya ciindi coonse, muziindi zili kabotu alimwi amuziindi zyamapenzi. (2Tim. 4:2) Mulangizi muntu uukkazika moyo kutegwa akonzye kumusinsa cabubombe muntu uulubizyide naa kugwasya yooyo uudooneka kutegwa asalalilwe akumukulwaizya kucita milimo mibotu iiyeeme alusyomo. Ikucikonzya kuyiisya kumbele lyabaswiilizi babungene naa kuyiisya muntu omwe ncitondezyo cakuti mulangizi ulasika aceelelo eeci ciyandika kapati.
17 Cilayandika kapati kuti baalu kabatola lubazu cabusungu mumulimo wakukambauka. Ceelede kulibonya antangalala kuti basoleka kutobela cikozyanyo ca Jesu, walo iwakali kubona mulimo wakukambauka makani mabotu kuti mulimo iweelede kubikkwa kumbele. Jesu wakali kubabikkila maano basikwiiya bakwe, wakali kubagwasya kuba bakambausi bacibwene. (Mk. 1:38; Lk. 8:1) Busungu mbobajisi baalu bwakubelesya ciindi cinji mumulimo wakukambauka nokuba kuti bajisi bubi bupa kuti mbungano yoonse ikulwaizyigwe kuba abusungu buli boobu. Kuyungizya waawo, ciindi baalu nobakambauka antoomwe abamukwasyi wabo alimwi abasikumwaya mumbungano, kulaba “kuyumizyanya.”—Rom. 1:11, 12.
18 Cilakonzya kulibonya mbuli kuti zyeelelo eezyi izilangilwa kumuntu uubeleka kali mulangizi nzinji kapati cakunga inga zyamuvwulila. Masimpe kunyina mulangizi uunga wazizuzikizya cakulondoka zyeelelo zisumpukide izipanduludwe mu Bbaibbele, pele kunyina umwi wabaalu basalidwe mumbungano iweelede kubulizya bube buli boonse akati kaboobu cakuti kulezya ooko mane kwaakubonwa kuba kampenda kapati buya. Baalu bamwi balakonzya kuba abube bumwi kwiinda baalunyina, eelyo bambi abalo balakonzya kubainda mubube bumwi. Eeci cipa kuti kabunga kabaalu mbokabede kakonzye kuba abube bubotu boonse ibuyandika kuti mbungano ya Leza kailanganizyigwa kabotu.
19 Ciindi nobalumbaizya baalumi kuti basalwe kuba balangizi, bamukabunga kabaalu beelede kuyeeya majwi aamwaapostolo Paulo aakuti: “Ndaambila nyoonse ooko kuti mutayeeyi kuti mulayandika kapati kwiinda bwini mbomubede, pele kamuyeeya kabotu kweelana alusyomo umwi aumwi wanu ndwaakamupa Leza.” (Rom. 12:3) Mwaalu umwi aumwi weelede kulicesya. Kunyina weelede ‘kuciindizya kululama’ ciindi nobalanga-langa zyeelelo zyaumwi. (Muk. 7:16) Kakaziyeeyede kabotu-kabotu zyeelelo zyabalangizi zyamu Magwalo, kabunga kabaalu kayoobikkila maano kubona kuti ooyo uulangwa-langwa ulasika azyeelelo eezyo kweelana azilangilwa kumuntu uuli woonse uutalondokede. Kabayeeyede kuti bantu tabalondokede alimwi kakunyina kusalulula alimwi akuupaupa ameso, baalu ibalumbaizya muntu bayoocita oobo munzila iitondezya kuti balazilemeka zyeelelo zya Jehova ziluleme alimwi bayanda kugwasya mbungano. Ciindi nobalanga-langa muntu ngobayanda kulumbaizya, bayoopaila akutobela busolozi bwamuuya uusalala wa Leza. Ooyu mukuli ngumwi wamikuli mipati njobajisi, aboobo beelede kuunyamuna kweelana alulayo lwa Paulo lwakuti: “Utabindi kubikka maanza aako amuntu uuli woonse.”—1Tim. 5:21, 22.
MUCELO WAMUUYA
20 Baalumi beelela ibasimide kumuuya batondezya kuti basololelwa amuuya uusalala, alimwi balatondezya kuti baluujisi mucelo wamuuya mubuumi bwabo. Paulo wakabandauka bube buli fwuka bwalo buli ncibeela camucelo wamuuya kuti “luyando, lukkomano, luumuno, kukkazika moyo, luzyalo, bubotu, lusyomo, kubomba moyo, kulilesya.” (Gal. 5:22, 23) Balangizi bali boobu balabakatalusya bakwesu alimwi bagwasya mbungano kukamantana noibeleka mulimo uusetekene. Mbobalilemeka alimwi amicelo iizwa mumilimo njobacita zipa bumboni bwakuti basalwa amuuya uusalala.—Mil. 20:28.
BAALUMI IBASUMPULA LUKAMANTANO
21 Cilayandika kapati kuti baalu kababelekela antoomwe ikusumpula lukamantano mumbungano. Inga kabajisi bube bwiindene kapati, pele bapa kuti lukamantano lwakabunga kabaalu luzumanane kwiinda mukuswiilila cabulemu ciindi umwi naambaula, noliba leelyo nokwajanika kuti tiibazuminana mumakani amwi ngobabandika. Kufwumbwa buyo kuti kunyina njiisyo yamu Bbaibbele yasotokwa, umwi aumwi weelede kuti kalibambilide kunyoneka akucita ceeco ncokasala kabunga kabaalu. Ikuba amuuya wakunyoneka ncitondezyo cakuti muntu ooyu usololelwa ‘abusongo buzwa kujulu,’ bwalo ‘ibuleta luumuno, alimwi ibunyoneka.’ (Jak. 3:17, 18) Kunyina mwaalu iweelede kuyeeya kuti nguulaanguzu zinji kwiinda beenzinyina mukabunga alimwi kunyina mwaalu weelede kusola kudyaaminina beenzinyina pe. Ciindi baalu nobabelekela antoomwe mukabunga kabo, mubwini babelekela antoomwe a Jehova kutegwa mbungano igwasyigwe.—1Kor., caand. 12; Kol. 2:19.
IKUYANDA KUBA MULANGIZI
22 Baalumi Banakristo ibasimide kumuuya baleelede kuyanda kuba balangizi. (1Tim. 3:1) Pele ikuba mwaalu caamba kubeleka alimwi akulyaaba. Caamba kulisungula kulanganya zintu nzyobayandika bakwesu, ikubalanganya kumuuya. Ikuyanda kuba mulangizi caamba kufwundumana kutegwa musike azyeelelo zilembedwe mu Magwalo.
BUKKALE BWAMUNTU BULAKONZYA KUCINCA
23 Mukwesu iwabeleka cakusyomeka kwaciindi cilamfwu ulakonzya kuciswa nokuba kulemana. Ambweni akaambo kakucembaala, inga katacikonzyi limbi kulanganya mikuli yoonse yabulangizi mbuli mbwaakali kucita musyule. Nokuba boobo, uleelede kuzumanana kulemekwa akubonwa kuti mwaalu kufwumbwa kuti kacisalidwe. Inga tiikwayandika kuti autule mukuli wakwe akaambo kakulezya kwakwe. Uceelela kulemekwa kapati mbubonya mbobalemekwa baalu boonse ibabeleka canguzu kusikila mpobagolela mukweembela butanga.
24 Pele ikuti mukwesu walimvwa kuti inga cainda kugwasya kuutula mukuli wakwe akaambo kakuti bukkale bwakwe bulicincide cakuti tacicikonzyi kubeleka kabotu, ulakonzya kulisalila kucita oobo. (1Pet. 5:2) Noliba leelyo, weelede kuzumanana kulemekwa. Nzinji nzyacikonzya kucita mukugwasya mbungano, nokuba kuti tacijisi mikuli alimwi amilimo iipegwa kubaalu.
MIKULI MUMBUNGANO
25 Baalu balanganya mikuli yiindene-indene mumbungano. Kuli sicuuno wakabunga kabaalu, mulembi, mulangizi wamulimo, mweendelezi wa Ciiyo ca Ngazi Yamulindizi alimwi amulangizi Wamuswaangano Wabuumi Amulimo. Baalu banji balabeleka kabali balangizi batubunga. Baalu aaba tababikkilidwe ciindi nobeelede kuzwa mumikuli eeyi. Pele, ikuti mukwesu umwi walonga, naa katacicikonzyi kulanganya mikuli yakwe akaambo kakuciswa, akuti naa kataceeleli akaambo kakwaalilwa kuzuzikizya zyeelelo zyamu Magwalo, mwaalu umbi ulasalwa kuti alanganye mukuli ooyo. Mumbungano imuli balangizi basyoonto, inga kwayandika kuti mwaalu umwi alanganye mikuli minji kusikila ciindi bakwesu bambi nobayakweelela kusalwa kuba baalu.
26 Sicuuno wakabunga kabaalu ngosicuuno kumiswaangano yakabunga kabaalu. Cakulicesya ubelekela antoomwe abaalunyina mukulanganya butanga bwa Leza. (Rom. 12:10; 1Pet. 5:2, 3) Weelede kuba muntu uucizyi kubamba zintu kutegwa kazyeenda kabotu alimwi uukonzya kusololela cabunkutwe.—Rom. 12:8.
27 Mulembi nguulanganya malekkoodi aambungano alimwi ulabazyibya baalu kujatikizya makani aayandika kapati. Ikuti naa kwayandika, mwaalu umbi naa mukutausi iweelela ulakonzya kupegwa mukuli wakumugwasya.
28 Ibubambe bwamulimo wamumuunda alimwi atwaambo tumbi tujatikizya mulimo wakukambauka tulalanganizyigwa amulangizi wamulimo. Ulabikka bubambe bwakuswaya tubunga twamulimo toonse kutegwa amwezi kumamanino aansondo, nkokuti mu Mujibelo amu Nsondo, kaswaya kabunga komwe. Mumbungano zisyoonto imuli buyo tubunga twamulimo tusyoonto, ulakonzya kuswaya kabunga kamwi akamwi ziindi zyobilo amwaka. Naswaya, uleendelezya miswaangano yamulimo wamumuunda, ulabeleka akabunga mumulimo wamumuunda, alimwi ulabagwasya basikwiiya munyendo zyabo zyakupilukila alimwi amukusololela ziiyo zya Bbaibbele.
BALANGIZI BATUBUNGA
29 Mukuli umwi mupati mumbungano ngwakuba mulangizi wakabunga. Milimo yakwe ibikkilizya (1) kubikkila maano kapati kubukkale bwakumuuya bwamuntu umwi aumwi uuli mukabunga kamulimo wamumuunda; (2) kugwasya umwi aumwi mukabunga kutola lubazu mumulimo wakukambauka lyoonse, cabusungu alimwi calukkomano; alimwi (3) ikugwasya akuyiisya bakutausi ibali mukabunga kuti balibikkile mbaakani alimwi akweelela kupegwa mikuli mumbungano. Kabunga kabaalu nkakasala bakwesu ibeelela ncobeni kuzuzikizya mbazu zyoonse zyamukuli ooyu.
30 Akaambo kamboubede mukuli ooyu, ikuti kacikonzyeka, balangizi batubunga beelede kuti kabali baalu. Naa pe mukutausi iweelela ulakonzya kuulanganya kusikila leelyo nokuyoojanika mwaalu uukonzya kuubweza. Mukutausi uulanganya mukuli ooyu wiitwa kuti mubelesi wakabunga, mbokunga tali mulangizi mumbungano. Pele, ulanganya mukuli wakwe kwiinda mukusololelwa abaalu.
31 Cibeela ciyandika kapati camulimo wamulangizi wakabunga ncakusololela mumulimo wamumuunda. Aabo ibali mukabunga kakwe balakulwaizyigwa ciindi walo lyoonse natola lubazu mumulimo cabusungu alimwi calukkomano. Mbokunga basikumwaya balamvwa kabotu nobakulwaizyigwa akugwasyigwa akaambo kakubelekela antoomwe abamwi, inga cainda kubota kubikka bubambe bwalyoonse bwakubeleka antoomwe mbuli kabunga oobo ibukonzya kubabelekela banabunji. (Lk. 10:1-16) Mulangizi weelede kubona masimpe kuti cilawo cakubelekela nkocili lyoonse. Bunji bwaziindi nguusololela miswaangano yamulimo wamumuunda akwaabanya basikumwaya nobalibambila kuunka mumulimo mubuzuba oobo. Ikuti katakonzyi kujanika, weelede kubikka bubambe bwakuti mwaalu umbi, mukutausi, naa ikuti boonse aaba kabatako, sikumwaya iweelela akalanganye mikuli eeyi kutegwa basikumwaya bakabe abusolozi buyandika.
32 Mulangizi wakabunga weelede kulibambilila limwi kuswaya kwamulangizi wamulimo, ikuzyibya kabunga kakwe kujatikizya kuswaya ooku alimwi akugwasya bamukabunga kakwe kulangila mpindu nzyobayoojana aakuswaya mulangizi wamulimo. Ikuti boonse mukabunga bazyibisyigwa kabotu kujatikizya bubambe oobu, balakonzya kujanika akutola lubazu camoyo woonse mububambe oobu.
33 Kuli kaambo kabunga kamulimo kamwi akamwi ncokali kasyoonto. Eeci cipa kuti mulangizi wakabunga akonzye kubazyiba kabotu basikumwaya boonse ibali mukabunga kakwe. Mbwali mweembezi siluyando, ulabikkila maano kapati kuli umwi aumwi wabo. Ulasoleka kugwasya akukulwaizya umwi aumwi kutola lubazu mumulimo wamumuunda alimwi akujanika kumiswaangano yambungano. Alimwi ulasoleka canguzu kucita kufwumbwa ncakonzya kugwasya sikumwaya umwi aumwi kuti azumanane kuyuma kumuuya. Aabo ibaciswa naa ibatyompedwe mumoyo balakonzya kugwasyigwa ikuti baswaigwa. Ikwaamba majwi aakulwaizya naa lulayo kulakonzya kukulwaizya bamwi kuti balibikkile mbaakani yakweelela kupegwa mikuli iimbi mumbungano, aboobo balakonzya kugwasya bakwesu munzila zinji. Cilisalede kuti bunji bwaziindi mulangizi wakabunga unoosoleka kapati kugwasya baabo ibali mukabunga kakwe. Nokuba boobo, mbwali mwaalu alimwi mweembezi, ulabayanda alimwi ulababikkila maano boonse ibali mumbungano alimwi ulilibambilide kugwasya kufwumbwa uuyandika kugwasyigwa.—Mil. 20:17, 28.
34 Mulimo umwi wamulangizi wakabunga ngwakugwasyilizya kubweza malipooti aamulimo wamumuunda kuli baabo bali mukabunga kakwe. Mpoonya malipooti aaya alapegwa kumulembi. Sikumwaya umwi aumwi kumugama ulakonzya kumugwasya mulangizi wakabunga kwiinda mukufwambaana kupa lipooti yakwe. Eeci cilakonzya kucitwa kwiinda mukumupa cacigaminina mulangizi wakabunga kumamanino aamwezi umwi aumwi naa kwiinda mukwiibikka mukabbokesi kakubikkila malipooti aamulimo wamumuunda ikali ku Ŋanda ya Bwami.
KKOMITI YAMULIMO YAMBUNGANO
35 Kuli milimo imwi iilanganizyigwa a Kkomiti Yamulimo Yambungano, yalo iijisi bantu botatwe, nkokuti, sicuuno wakabunga kabaalu, mulembi alimwi amulangizi wamulimo. Mucikozyanyo, kkomiti yamulimo njiizumizya kuti mu Ŋanda ya Bwami mucitilwe bwiinga naa malila alimwi njiijisi mukuli wakubikka basikumwaya mutubunga twamulimo wamumuunda. Alimwi kkomiti eeyi njiisaina mafoomu aabaabo ibalembela kuba bapainiya baciindi coonse abapainiya bakugwasyilizya alimwi abaabo ibayanda kunjila milimo imbi yaalubazu. Kkomiti yamulimo ilabeleka kwiinda mukusololelwa akabunga kabaalu.
36 Milimo iigaminide yabakwesu aaba—kubikkilizya ayamweendelezi wa Ciiyo ca Ngazi Yamulindizi, mulangizi Wamuswaangano Wabuumi Amulimo, alimwi abambi buyo ibali mukabunga kabaalu—ilapandululwa abakuofesi yamutabi.
37 Ciindi aciindi kabunga kabaalu mumbungano imwi aimwi kalaswaangana kutegwa babandike makani aajatikizya mpoyeendela mbunguno kumuuya. Kuyungizya amuswaangano wabaalu uucitwa ciindi naswaya mulangizi wabbazu, muswaangano wabaalu ulacitwa kwainda myezi yotatwe kuzwa leelyo naaswaya mulangizi wabbazu. Masimpe, baalu balakonzya kuswaangana kufwumbwa ciindi nokwabuka makani amwi aayandika kuswaanganina.
KAMULIBOMBYA
38 Balangizi tabalondokede; nokuba boobo boonse mumbungano bakulwaizyigwa kulibombya kulimbabo nkaambo oobu mbubambe bwa Jehova. Balangizi bayoolyaambilila kulinguwe. Baiminina nguwe alimwi abweendelezi bwakwe. Lugwalo lwa Bahebrayo 13:17 lwaamba kuti: “Kamubamvwida aabo basololela akati kanu alimwi kamulibombya, nkaambo balanganya ndinywe kabali baabo ibayoobuzyigwa makani, ikutegwa kabacita oobu cakukondwa ikutali cakuusa pe, nkaambo eeci inga camuletela mapenzi.” Mbubonya Jehova mbwabelesya muuya uusalala kusala muntu, Jehova alimwi uyoobelesya muuya uusalala ngomunya ooyu kugusya muntu aabulangizi ikuti muntu ooyo waleka kutondezya mucelo wamuuya alimwi ikuti nzyacita mubuumi bwakwe kazilezya kuzyeelelo zyamu Magwalo.
39 Sena tatubalumbi kuzwa ansi aamoyo balangizi bambungano akaambo kakubeleka canguzu alimwi acikozyanyo cibotu ncobapa? Naakalembela mbungano yaku Tesalonika, Paulo wakakulwaizya bakwesu kuti: “Bakwesu tumulomba kuti, kamubalemeka aabo ibabeleka canguzu akati kanu alimwi ibamweendelezya mu Mwami akumupa lulayo; akubalemeka kapati muluyando akaambo kamulimo ngobacita.” (1Tes. 5:12, 13) Ibunji bwamilimo njobabeleka canguzu balangizi bambungano ipa kuti cituubile alimwi akutukkomanisya kubelekela Leza. Alimwi mulugwalo lwakusaanguna kuli Timoteyo, Paulo waamba muuya ngobeelede kuba anguwo bantu bamumbungano kujatikizya mbobababona balangizi, waamba kuti: “Ibaalu beendelezya kabotu beelede kubonwa kuti baleelela kupegwa bulemu kapati, ikapati aabo ibabeleka canguzu mukukanana akuyiisya.”—1Tim. 5:17.
MIKULI IIMBI MUMBUNGA
40 Ziindi zimwi, ibaalu bambi balasalwa kuti babeleke mu Kakamu Kaswaya Balwazi. Bamwi balabeleka muma Kkomiti aa Hospital Liaison, eelyo baswaya zibbadela alimwi abasilisi kutegwa babakulwaizye kuzumanana kusilika Bakamboni ba Jehova kakunyina kubelesya bulowa. Ibalangizi bambi balakonzya kutolaambele mulimo wa Bwami kwiinda mukubeleka mukugwasyilizya kuyaka alimwi akubambulula Maanda aa Bwami alimwi a Maanda Aamiswaangano Mipati naa kuba mu Kkomiti Yamuswaangano Wacooko. Boonse mumbunga balalumba kapati kumilimo njobabeleka canguzu bakwesu aaba alimwi akulisungula kwabo ikubelesyegwa munzila eeyi. Masimpe, ‘tulabalemeka lyoonse bantu bali boobu.’—Flp. 2:29.
MULANGIZI WABBAZU
41 Kabunga Keendelezya kabikkide bubambe bwakusala baalu ibeelela kuti babe balangizi bamabbazu. Aaba balatumwa aofesi yamutabi kuti kabaswaya mbungano izili mumabbazu aabo, kanji-kanji inga balacita oobo ziindi zyobilo amwaka. Alimwi ciindi aciindi baswaya bapainiya ibali muzilawo zili kule. Balalibambila kujatikizya mbobayakweenda akuzyibya mbungano imwi aimwi kakucili ciindi kutegwa kuswaya kwabo kukagwasye kapati.
42 Sicuuno wakabunga kabaalu ulasololela mukulibambila zintu zyoonse ziyandika kutegwa kuswaya ooko kukabakatalusye boonse kumuuya. (Rom. 1:11, 12) Ciindi naatambulwa makani aakuswaya ooko alimwi anzyayandika mulangizi wabbazu amukaintu wakwe (kuti kakwete), sicuuno wakabunga kabaalu ulabikka bubambe kwiinda mubakwesu basiyene-siyene kuti bajane nkwaya kusikila alimwi azintu zimwi ziyandika. Ulabona masimpe kuti boonse bazyibisyigwa kujatikizya bubambe oobu, kumubikkilizya amulangizi wabbazu.
43 Mulangizi wabbazu uyoobandika asicuuno wakabunga kabaalu kujatikizya mazuba alimwi aciindi camiswaangano, kubikkilizya amiswaangano yamulimo wamumuunda. Miswaangano eeyi iyoocitwa kweelana amizeezo njayakupa mulangizi wabbazu alimwi amalailile aazwa kuofesi yamutabi. Boonse beelede kuzyibisyigwa kakucili ciindi ikujatikizya ciindi alimwi ankoiyoobeda miswaangano yambungano, yabapainiya alimwi ayabaalu abakutausi, kubikkilizya amasena alimwi aziindi zyamiswaangano yamulimo wamumuunda.
44 Muli Bwabili, mulangizi wabbazu uyoolingula Kkaadi Yambungano Aalembwa Milimo Yasikumwaya, malekkoodi aamyeelwe yabantu bajanika kumiswaangano, aacilawo alimwi aankomwe yamali. Eeci ciyoomugwasya kubona zintu zikonzya kuyandika mumbungano eeyo alimwi ambwanga wagwasya baabo bajisi mukuli wakubamba malekkoodi aaya. Kakucili ciindi, sicuuno wakabunga kabaalu weelede kubikka bubambe bwakuti mulangizi wabbazu akapegwe malekkoodi aaya.
45 Mukuswaya kwakwe, mulangizi wabbazu ulajana ciindi cakwaambaula abakwesu aumwi kumugama kweelana ambwakonzya—kumiswaangano, mumuunda, ciindi nobalya alimwi amuziindi zimbi buyo. Kunze lyaboobo, ulaswaangana abaalu abakutausi, ulabapa lulayo lweelede lwamu Magwalo, mizeezo alimwi akubakulwaizya zyalo zikonzya kubagwasya kunyamuna mikuli yabo yakweembela butanga ibuli mumaanza aabo. (Tus. 27:23; Mil. 20:26-32; 1Tim. 4:11-16) Alimwi ulaswaangana abapainiya ikubakulwaizya mumulimo wabo akubapa lugwasyo lugaminide kujatikizya mapenzi aali woonse ngobajana mumulimo wamumuunda.
46 Kuti kakuli twaambo atumwi ituyandika kulangwa-langwa, mulangizi wabbazu inga wagwasya kutulanganya kusikila mpakonzya mumvwiki eeyo njaaswaya mbungano. Ikuti naa tiibakonzya kumanizya kwaabamba makani aayo mumvwiki eeyo, mulangizi wabbazu ulakonzya kugwasya baalu naa bantu bajatikizyidwe mumakani aayo kuvwuntauzya malailile aamu Magwalo aakonzya kubelesyegwa. Kuti kakuyandika kuti ofesi yamutabi yaatobelezye makani aayo, walo abaalu bayootuma lipooti iikkwene kuofesi yamutabi ikupandulula mbwaabede makani.
47 Ciindi naswaya mbungano, mulangizi wabbazu ulajanika kumiswaangano yambungano yalyoonse. Miswaangano eeyi ilakonzya kucincigwa ciindi aciindi kweelana amalailile aazwa kuofesi yamutabi. Uyoopa makani aabambilidwe kukulwaizya, kusensemuna, kuyiisya alimwi akuyumya mbungano. Ulasoleka kukulwaizya bantu bamumbungano kuyanda Jehova, Jesu Kristo alimwi ambunga.
48 Makanze amwi mapati ngaswaila mulangizi wabbazu ngakukulwaizya basikumwaya kutola lubazu cabusungu mumulimo wamumuunda alimwi akupa mizeezo iigwasya kujatikizya mboukonzya kubelekwa kabotu mulimo ooyu. Ibanji mumbungano balakonzya kucinca bubambe bwabo kutegwa bakabe aciindi cinji cakutola lubazu mumulimo wamumuunda mumvwiki eeyo, ambweni kwiinda mukucita bupainiya bwakugwasyilizya mumwezi ooyo ngwaswaya. Aabo ibayanda kubeleka anguwe naa amukaintu wakwe balakonzya kulilembya. Cilakonzya kugwasya kapati ikutola mulangizi wabbazu naa mukaintu wakwe kuziiyo zya Bbaibbele alimwi amunyendo zyakupilukila. Mulalumbwa kapati akaambo kakulyaaba nkomucita camoyo woonse ikutola lubazu kusikila mpomungolela mucibeela eeci camvwiki yakuswaya kwakwe.—Tus. 27:17.
49 Mwaka amwaka kulacitwa miswaangano yabbazu yobilo mubbazu limwi alimwi. Mulangizi wabbazu nguujisi mukuli wakulanganya bubambe bwamuswaangano muziindi eezyi. Mulangizi wabbazu ulasala mulangizi wamuswaangano alimwi asikugwasyilizya mulangizi wamuswaangano. Beelede kubelekela antoomwe amulangizi wabbazu mukulanganya bubambe bwamuswaangano. Eeci ciyoopa kuti mulangizi wabbazu akonzye kubikkila kapati maano kupulogilamu yamuswaangano. Kunze lyaboobo, mulangizi wabbazu ulatuma baalumi abambi ibeelela kuti balanganye madipatimenti aasiyene-siyene. Alimwi ulabikka bubambe bwakulingula nkomwe yamali aabbazu wamana muswaangano umwi aumwi. Kumuswaangano wabbazu omwe akati kamiswaangano yabbazu yobilo iicitwa amwaka kunooli wiiminina mutabi walo uuyooba mwaambi mweenzu. Akaambo kamisinzo iiliko naa akaambo kakuceya kwabusena bucitilwa miswaangano, mabbazu amwi alaapaudwe muzibeela, cibeela cimwi acimwi kacijisi muswaangano wabbazu wancico.
50 Mulangizi wabbazu ulatuma lipooti yakwe yamulimo wamumuunda cacigaminina kuofesi yamutabi kumamanino aamwezi umwi aumwi. Ikuti kuli mali aansaizi ngaabelesya kuzwa munkomo yakwe—mbuli aakweendela, aakuula zyakulya, aakubbadelela ŋanda yakoona, alimwi aakuula zintu zimwi buyo ziyandika mukucita mulimo wakwe—aayo ngoyatakonzya kumujolela mbungano njaswaide, ulakonzya kutuma mweelwe wamali aayo kuofesi yamutabi. Ibaiminizi beendeenda balaalusyomo lwakuti ikuti basaanguna kuyandaula zintu zya Bwami bwa Jehova, bayoopegwa zintu nzyobayandika kumubili, mbubonya mbwaakasyomezya Jesu. (Lk. 12:31) Imbungano ziyoobikkila maano kucoolwe ncozijisi cakusamausya baalu aaba ibalisungude kuzibelekela.—3Joh. 5-8.
KKOMITI YAMUTABI
51 Ofesi yamutabi imwi aimwi ya Bakamboni ba Jehova munyika yoonse mboizulwa ilijisi bakwesu ibeelela botatwe naa bainda aawo, ibasimide kumuuya ibabeleka kabali Kkomiti Yamutabi iilanganya mulimo wakukambauka mucisi naa zisi zilanganizyigwa anjiyo. Umwi wabamukkomiti eeyi ngusicuuno wa Kkomiti Yamutabi.
52 Aabo ibali mu Kkomiti Yamutabi balanganya makani aajatikizya mbungano zyoonse zili mucilawo camutabi. Kkomiti eeyi ilanganya mulimo wakukambauka makani mabotu aa Bwami mucilawo coonse camutabi alimwi akubona masimpe kuti mbungano alimwi amabbazu zilatalisyigwa kutegwa kazilanganya kabotu zintu ziyandika mumuunda. Alimwi Kkomiti Yamutabi ilanganya milimo yabamisyinali, bapainiya baalubazu, baciindi coonse alimwi abakugwasyilizya. Nokuli miswaangano yabbazu alimwi ayacooko, kkomiti eeyi ilabikka bubambe buyandika alimwi akupa bakwesu zibeela zyamakani kutegwa ‘zintu zyoonse zicitwe kabotu-kabotu alimwi kweelana abubambe.’—1Kor. 14:40.
53 Kkomiti Yacisi ilasalwa mumasi amwi aalanganizyigwa a Kkomiti Yamutabi iili mucisi cimbi. Eeci cipa kuti mulimo ulanganizyigwe kabotu ooko Kkomiti Yacisi nkoibelekela. Njiilanganya twaambo twamu Ŋanda ya Bbeteli alimwi aofesi yanjiyo, magwalo amalipooti alimwi amilimo imwi buyo iijatikizya zyamumuunda. Kkomiti Yacisi ibelekela antoomwe a Kkomiti Yamutabi mukutolaambele zintu zya Bwami.
54 Kabunga Keendelezya nkakabikka boonse aabo ibali mu Kkomiti Yamutabi alimwi amu Kkomiti Yacisi.
BAIMINIZI BAMAOFESI MAPATI
55 Ciindi aciindi, Kabunga Keendelezya kalabikka bubambe bwakuti bakwesu ibeelela baswaye mitabi nyika yoonse mboizulwa. Imukwesu uubeleka mulimo ooyu wiitwa kuti mwiiminizi wamaofesi mapati. Mulimo wakwe mupati ngwakukulwaizya bamukwasyi wa Bbeteli alimwi akugwasya Kkomiti Yamutabi caboola kumapenzi naa mibuzyo njobajisi kujatikizya mulimo wakukambauka akuyiisya bantu kuba basikwiiya. Mukwesu ooyu alimwi ulaswaangana abalangizi bamabazu ibasalwa kuti baswaangane anguwe alimwi zimwi ziindi ulaswaangana abamisyinali ibali mumuunda. Ciindi nacita oobo, ulabandika ambabo kujatikizya mapenzi ngobajisi alimwi anzyobayandika, ulabakulwaizya mumulimo wabo mupati iwakukambauka Bwami alimwi akuyiisya bantu kuba basikwiiya.
56 Mwiiminizi wamaofesi mapati uliyandide kapati kuzyiba zicitika mumuunda caboola kumakani aakukambauka Bwami alimwi amilimo iimbi buyo iicitwa ambungano. Ikuti ciindi kacimuzumizya, ulakonzya kuswaya amaofesi aabasanduluzi aali kule aofesi yamutabi. Alimwi ciindi mwiiminizi wamaofesi mapati naswaya mutabi, ulatola lubazu kusikila mpagolela mumulimo wakukambauka Bwami.
Ciindi notuzumanana kulibombya kubalangizi ibapedwe mukuli wakweembela butanga, tulakamantana a Mutwe wambungano, Kristo Jesu
BULANGIZI BUCITWA CALUYANDO
57 Tulagwasyigwa kapati amulimo ngobabeleka canguzu baalumi Banakristo basimide kumuuya alimwi ibatulanganya caluyando. Ciindi notuzumanana kulibombya kubalangizi ibapedwe mukuli wakweembela butanga, tulakamantana a Mutwe wambungano, Kristo Jesu. (1Kor. 16:15-18; Ef. 1:22, 23) Aboobo, muuya wa Leza ulabeleka mumbungano zyoonse nyika yoonse mboizulwa, alimwi Jwi lya Leza lilasololela mulimo nyika yoonse mbwiibede.—Int. 119:105.