LAIBBULALI YAA INTANETI ya Watchower
Watchtower
LAIBBULALI YAA INTANETI
Chitonga
  • BBAIBBELE
  • ZYAKAMWAIGWA
  • MISWAANGANO
  • bhs cibalo. 9 map. 94-104
  • Sena Mamanino Aanyika Alaafwaafwi?

Kunyina vidiyo aawa mpomwasala.

Vidiyo yakaka kulila.

  • Sena Mamanino Aanyika Alaafwaafwi?
  • Ncinzi Bbaibbele Ncolituyiisya?
  • Amulubale mu Ncoliyiisya Bbaibbele
  • Tutwe Twamakani
  • Makani Aakozyenye
  • NKONDO KUJULU
  • MAZUBA AAMAMANINO
  • BANTU MBOBANIKUBEDE KUMAZUBA AAMAMANINO
  • MAKANI MABOTU KUMAZUBA AAMAMANINO
  • INO NYWEBO MULACITA BUTI?
  • Mazuba Aamamanino Ino Ayooba Lili?
    Sinsimuka!—2008
  • Makanze A-Leza Alaafwi Kuzuzikizigwa
    Sena Kuli Mulimo Wabuumi? Mbubuti Mbomunga Mwabujana?
  • Ino Bwami bwa Leza Ninzi?
    Ncinzi Bbaibbele Ncolituyiisya?
  • Ino Citondezyo ‘Camazuba Aamamanino,’ naa ‘Ciindi Camamanino’ Ninzi?
    Mibuzyo Yamu Bbaibbele Yaingulwa
Amubone Azimwi
Ncinzi Bbaibbele Ncolituyiisya?
bhs cibalo. 9 map. 94-104

CIBALO 9

Sena Mamanino Aanyika Alaafwaafwi?

1. Ino inga twazyiba buti iziyoocitika kumbele?

SENA mwakeebelela kale makani aacipekupeku akulibuzya kuti, ‘Ino nyika eeyi iya kuli?’ Kuli mapenzi mapati manji aacitika alimwi alunya cakunga bantu bamwi basyoma kuti nyika ilaafwaafwi kumana. Sena oobo mbwini? Sena kuli nzila mbotukonzya kuzyiba ciyoocitika kumbele? Inzya. Nokuba kuti bantu tabakonzyi kuzyiba ciyoocitika kumbele, walo Jehova Leza ulakonzya kuzyiba. Ulatwaambila mu Bbaibbele kujatikizya ciyootucitikila kumbele alimwi aciyoocitikila nyika.—Isaya 46:10; Jakobo 4:14.

2, 3. Ino basikwiiya ba Jesu bakali kuyanda kuzyiba nzi, alimwi ino Jesu wakabaingula buti?

2 Notubala mu Bbaibbele kujatikizya mamanino aanyika, tacaambi kumana kwanyika eeyi njotulyata, pele caamba kumana kwabubi. Jesu wakayiisya bantu kuti Bwami bwa Leza bwakali kuyoolela nyika. (Luka 4:43) Basikwiiya bakwe bakali kuyanda kuzyiba ciindi Bwami bwa Leza nobwakali kuyoosika, eelyo bakabuzya Jesu kuti: “Ino ndilili zintu eezyi noziyooba alimwi ncinzi ciyooba citondezyo cakubako kwako acamamanino aabweende bwazintu?” (Matayo 24:3) Jesu tanaakabaambila buzuba bugaminide, pele wakabaambila zintu izyakali kuyoocitika kakusyeede buyo ciindi cisyoonto kuti nyika eeyi imane. Nzyaakaamba Jesu kuti zyakali kuyoocitika zili mukucitika lino.

3 Mucibalo eeci tulabandika bumboni buliko ibutondezya kuti tupona kuciindi mamanino aanyika naali afwaafwi kusika. Cakusaanguna, tweelede kwiiya kujatikizya nkondo iyakacitika kujulu kutegwa tumvwisye kaambo zintu ncozibijide boobu aano anyika.

NKONDO KUJULU

4, 5. (a) Ino ncinzi cakacitika kujulu Jesu mbwaakabeda buyo Mwami? (b) Kweelana abbuku lya Ciyubunuzyo 12:12, ino ncinzi cakali kuyoocitika aanyika Saatani naakali kuyoowaalwa ansi?

4 Mu Cibalo 8 twakaiya kuti Jesu wakaba Mwami kujulu mumwaka wa 1914. (Daniele 7:13, 14) Bbuku lya Ciyubunuzyo lilatwaambila cakacitika kuti: “Kwakabuka nkondo kujulu: Mikayeli [nkokuti, Jesu] abangelo bakwe bakalwana simwaaba [Saatani], awalo simwaaba abangelo bakwe wakalwana.”a Saatani amadaimona aakwe bakazundwa munkondo, aboobo bakawaalwa ansi aano. Amuyeeye buyo bangelo mbobakakkomana! Pele ino mbuti kujatikizya bantu aano anyika? Bbaibbele lyaamba kuti cakali kuyooba ciindi camapenzi kubantu. Nkaambo nzi? Nkaambo Diabolosi ulinyemede kapati, “mbwaanga ulizyi kuti ujisi buyo kaindi kaniini.”—Ciyubunuzyo 12:7, 9, 12.

5 Diabolosi nguupa kuti kakuli mapenzi manji kapati anyika. Ulinyemede kapati akaambo kakuti kuceede buyo ciindi cisyoonto kuti Leza amugusye. Atulange-lange Jesu ncaakaamba kuti nceciyakucitika kumazuba aamamanino.—Amubone Bupanduluzi Buyungizyidwe 24.

MAZUBA AAMAMANINO

6, 7. Ino ncinzi cikonzya kwaambwa kujatikizya nkondo alimwi anzala mazuba aano?

6 Nkondo. Jesu wakaamba kuti: “Cisi ciyoobukila cisinyina abwami buyoobukila bwaminyina.” (Matayo 24:7) Bantu banji bajaigwa munkondo zicitika mazuba aano kwiinda aciindi cimbi musyule. Lipooti imwi kuzwa kumbunga ya Worldwatch Institute itondezya kuti kuzwa mu 1914, inkondo zyajaya bantu bainda kumamiliyoni aali 100. Mweelwe wabantu ibakajaigwa munkondo mumyaka iili 100 kuzwa mu 1900 kusikila mu 2000 ulainda aaziindi zyotatwe kumweelwe wabantu aabo ibakajaigwa mumyaka iili 1,900 kautanasika mwaka wa 1900. Amuyeeye buyo mamiliyoni aabantu mbobapenga akaambo kankondo!

Zifwanikiso izitondezya zicitika mumazuba aamamanino: kubboloka kwabbomba, mwana uufwulukide akaambo kanzala, ndeke yankondo, muntu uusyantidwe bwaanda bwakolomoka akaambo kamuzuzumo wanyika

7 Nzala. Jesu wakaamba kuti: “Kuyooba nzala.” (Matayo 24:7) Nokuba kuti mazuba aano kuli zyakulya zinji zilimwa kwiinda aciindi cimbi camusyule, bantu banji tabajisi zyakulya zikkwene. Nkaambo nzi? Nkaambo tabajisi mali aakuula cakulya naa nyika yakulima. Bantu bainda kubbiliyoni lyomwe tabajani mali aayandika kuula zyakubelesya buzuba abuzuba. Mbunga iitegwa World Health Organization yaamba kuti bana babalilwa kumamiliyoni balafwa mwaka amwaka, ikapati akaambo kakuti tabajisi zyakulya ziyandika kutegwa kabajisi buumi bubotu.

8, 9. Ncinzi citondezya kuti businsimi bwa Jesu kujatikizya mizuzumo yanyika alimwi amalwazi bwazuzikizyigwa?

8 Mizuzumo yanyika. Jesu wakasinsima kuti: “Kuyooba mizuzumo yanyika mipati.” (Luka 21:11) Mazuba aano kulangilwa kuti mizuzumo yanyika mipati alimwi minji inoocitika mwaka amwaka. Kuzwa mumwaka wa 1900, bantu bainda kumamiliyoni obilo bafwa akaambo kamizuzumo yanyika. Alimwi nokuba kuti mazuba aano kuli mincini iigwasya kuzyiba cakufwambaana kuti kulaba muzuzumo wanyika, bantu banji balazumanana kufwa.

9 Malwazi. Jesu wakasinsima kuti kuyooba “zilwazi.” Malwazi aayoosya akali kuyootambukila akujaya bantu banji muciindi cisyoonto. (Luka 21:11) Nokuba kuti bamadokota baiya mbobakonzya kusilika malwazi manji, kucili malwazi aambi aatakonzyi kusilikwa. Mubwini, lipooti imwi ipandulula kuti mwaka amwaka, bantu babalilwa kumamiliyoni balafwa akaambo kamalwazi mbuli kakweekwe (TB), ntuntumaanzi, alimwi akkolela (bulwazi bwakuluka akusoomona). Kuyungizya waawo, bamadokota alimwi bajana malwazi meenzu aali 30, alimwi amwi akati kayaaya taasilikiki.

BANTU MBOBANIKUBEDE KUMAZUBA AAMAMANINO

Zifwanikiso izitondezya zicitika mumazuba aamamanino: mulwazi, bantu bayandisya mali alimwi azyakulikondelezya, mukwasyi uupengede, basikalumamba bali kunkondo

10. Ino lugwalo lwa 2 Timoteyo 3:1-5 luzuzikizyigwa buti mazuba aano?

10 Kulugwalo lwa 2 Timoteyo 3:1-5, Bbaibbele lyaamba kuti: “Kumazuba aamamanino kuyooba ziindi zikatazya ncobeni.” Mwaapostolo Paulo wakaamba mbobanikulilemeka bantu banji kumazuba aamamanino. Wakaamba kuti bayooba bantu:

  • basikuliyanda

  • bayandisya mali

  • batamvwidi bazyali

  • batasyomeki

  • batayandi banamukwasyi

  • batalilesyi

  • basinkondo alimwi ibakali

  • ibayanda kulikondelezya kwiinda Leza

  • ibalicengeezya kuti balamuyanda Leza kakuli balakaka kumumvwida

11. Kweelana a Intembauzyo 92:7, ino ncinzi ciyoocitika kubantu babi?

11 Sena bantu banji nkomukkala mbobabede oobu? Bantu banji nyika yoonse mboizulwa mbobabede oobu. Nokuba boobo, lino-lino Leza uyakubweza ntaamu kuti alulamike zintu. Usyomezya kuti: “Ibabi baakumena mbuli nsaku alimwi basimucita zibi boonse baakuvwulisya, eeci ciyoocitika kutegwa bakanyonyoonwe [naa, kujaigwa] kukabe kutamani.”—Intembauzyo 92:7.

MAKANI MABOTU KUMAZUBA AAMAMANINO

12, 13. Nzinzi nzyaatuyiisya Jehova kumazuba aamamanino?

12 Bbaibbele lyakasinsima kuti kumazuba aamamanino, munyika munoozwide macise alimwi akupenga. Pele Bbaibbele alimwi lyaamba kuti kunoocitika zintu zibotu.

Bakamboni ba Jehova bakambauka makani mabotu aa Bwami munyika yoonse

“Makani mabotu aa Bwami aaya ayookambaukwa munyika yoonse.”—Matayo 24:14.

13 Kulimvwisya Bbaibbele. Musinsimi Daniele wakalemba kujatikizya mazuba aamamanino. Wakaamba kuti: “Luzyibo lwini-lwini luyoovwula kapati.” (Daniele 12:4) Leza wakali kuyoopa kuti bantu bakwe bakonzye kulimvwisya kapati Bbaibbele kuciindi eeco kwiinda aciindi cimbi cili coonse musyule. Jehova wali kucita oobu kwaambisya kuzwa mumwaka wa 1914. Mucikozyanyo, watuyiisya mboliyandika zina lyakwe, makanze ngajisi kujatikizya nyika, kasimpe kujatikizya cinunuzyo, cicitika muntu afwa, alimwi abubuke. Twaiya kuti Bwami bwa Leza bulikke mbobukonzya kumanizya mapenzi eesu oonse. Kuyungizya waawo, twaiya mbotukonzya kukkomana mubuumi alimwi akupona munzila iimukkomanisya Leza. Pele ino babelesi ba Leza bacita nzi azintu nzyobaiya? Businsimi bumbi bulatupa bwiinguzi.—Amubone Bupanduluzi Buyungizyidwe 21 a 25.

14. Ino nkuukuli makani mabotu aa Bwami nkwaakambaukwa, alimwi ino mbaani baakambauka?

14 Mulimo wakukambauka munyika yoonse. Kaamba kujatikizya mazuba aamamanino, Jesu wakaamba kuti: “Makani mabotu aa Bwami aaya ayookambaukwa munyika yoonse.” (Matayo 24:3, 14) Makani mabotu aa Bwami alakambaukwa mumasi aayinda ku 230 amumyaambo yiinda ku 700. Inzya, munyika yoonse mboizulwa, Bakamboni ba Jehova ibazwa “muzisi zyoonse, mumisyobo yoonse” bagwasya bantu kubuzyiba kabotu Bwami alimwi ancobuyakucitila bantu. (Ciyubunuzyo 7:9) Alimwi balacita oobo kakunyina kubbadelesya. Nokuba kuti balasulaikwa alimwi akupenzyegwa abantu banji, kunyina cikonzya kulesya mulimo wakukambauka, mbubonya Jesu mbwaakasinsima.—Luka 21:17.

INO NYWEBO MULACITA BUTI?

15. (a) Sena mulasyoma kuti tupona kumazuba aamamanino, alimwi ino nkaambo nzi? (b) Ino ncinzi iciyoobacitikila aabo ibamumvwida Jehova alimwi abaabo ibatamumvwidi?

15 Sena mulasyoma kuti tupona kumazuba aamamanino? Businsimi bwamu Bbaibbele bunji ibwaamba kujatikizya mazuba aamamanino bulimukuzuzikizyigwa. Lino-lino Jehova uyakuulesya mulimo wakukambauka makani mabotu, eelyo “mamanino” ayoosika. (Matayo 24:14) Ino mamanino aaya ninzi? Ninkondo ya Amagedoni, eelyo Leza nayakugusya bubi boonse. Jehova uyakubelesya Jesu abangelo bakwe basinguzu kunyonyoona muntu uuli woonse uutayandi kumumvwida walo alimwi a Mwanaakwe. (2 Batesalonika 1:6-9) Kuzwa waawo, Saatani amadaimona aakwe tabakeeni bantu. Mpoonya boonse aabo ibayanda kumumvwida Leza akuzumina Bwami bwakwe bayakulibonena zisyomezyo zya Leza zyoonse kazizuzikizyigwa.—Ciyubunuzyo 20:1-3; 21:3-5.

16. Mbwaanga mamanino alaafwaafwi, ino mweelede kucita nzi?

16 Lino-lino, nyika eeyi iyeendelezyegwa a Saatani iyoomana. Aboobo cilayandika kapati kulibuzya kuti, ‘Ino ncinzi ncondeelede kucita?’ Jehova uyanda kuti musoleke canguzu kwiiya zinji kuzwa mu Bbaibbele. Mweelede kukubikkila maano kapati ikwiiya Bbaibbele. (Johane 17:3) Mvwiki amvwiki Bakamboni ba Jehova balaba amiswaangano iibambilidwe kugwasya bantu kulimvwisya Bbaibbele. Amusoleke kujanika kumiswaangano eeyi lyoonse. (Amubale Bahebrayo 10:24, 25.) Ikuti naa mwabona kuti muyandika kucinca, amucite oobo, mutayoowi pe. Nomucita boobo, cilongwe canu a Jehova ciyakuyuma.—Jakobo 4:8.

17. Ino nkaambo nzi bantu banji ncobayoogambwa ciindi mamanino aakusika?

17 Mwaapostolo Paulo wakapandulula kuti lunyonyooko lwababi luyoosika aciindi bantu banji nobatabuyeeyeli, “mbubonya mbwasika mubbi imasiku.” (1 Batesalonika 5:2) Jesu wakasinsima kuti bantu banji tiibakali kuyoobubikkila maano bumboni bwakuti tupona kumazuba aamamanino. Wakaamba kuti: “Mbubonya mazuba aa Nowa mbwaakabede, akwalo kubako kwa Mwanaamuntu [naa, mazuba aamamanino] mbokuyooba. Nkaambo mbubonya mbuli kumazuba aayo Zambangulwe kalitanaboola, bakali kulya akunywa, basankwa bakali kukwata abalo basimbi bakali kukwasyigwa kusikila buzuba Nowa mbwaakanjila mubwato, pele tiibakabikkila maano kusikila mane Zambangulwe lyakaboola akubatola boonse, mbubonya buyo akwalo kubako kwa Mwanaamuntu mbokuyooba.”—Matayo 24:37-39.

18. Ino nkucenjezya nzi Jesu nkwaakatupa?

18 Jesu wakatucenjezya kuti tatweelede kunyonganizyigwa akaambo “kabulyato, bucakolwa akulibilika azintu zyamubuumi.” Wakaamba kuti mamanino ayoosika cakutayeeyelwa, “mbuli kakole.” Alimwi wakaamba kuti buzuba oobo “buyoobasikila boonse aabo bakkala anyika yoonse.” Mpoonya wakayungizya kuti: “Aboobo amupakamane lyoonse, kamupaila mipailo yakukombelezya [naa, kupaila camoyo woonse] ciindi coonse kutegwa mukakonzye kufwutuka muzintu zyoonse eezyo zyeelede kucitika akwiima kumbele lya Mwanaamuntu.” (Luka 21:34-36) Nkaambo nzi ncociyandika kapati kumvwida kucenjezya kwa Jesu? Nkaambo lino-lino nyika ya Saatani eeyi mbyaabi iyoonyonyoonwa. Balikke bantu aabo ibakkomaninwa a Jehova alimwi a Jesu mbabayakufwutuka mamanino akupona kukabe kutamani munyika mpya.—Johane 3:16; 2 Petro 3:13.

a Mikayeli ndizina limbi lya Jesu Kristo. Kutegwa muzyibe zinji, amubone Bupanduluzi Buyungizyidwe 23.

MUBUFWAAFWI

KAAMBO KAMASIMPE 1: JEHOVA UTUYUBUNWIDA IZIYAKUCITIKA KUMBELE

“Kuzwa kumatalikilo ndaambila limwi ciyoocitika kumbele, alimwi kuzwa kaindi ndaambila limwi zintu zitanacitika.”—Isaya 46:10

Ino ncinzi ncotuzyi kujatikizya ciindi camamanino?

  • Daniele 7:13, 14

    Jesu wakaba Mwami kujulu mu 1914.

  • Matayo 24:3-14

    Jesu wakasinsima kuti bantu bayoosikilwa ziindi zikatazya.

  • Ciyubunuzyo 12:7-9, 12

    Jesu mbwaakabeda buyo Mwami, wakatanda Saatani kujulu akumuwaalila aanyika. Saatani ulinyemede kapati akaambo kakuti ujisi buyo “kaindi kaniini” kuti Leza amugusye.

KAAMBO KAMASIMPE 2: TUPONA KUCIINDI CAMAMANINO

“Ncinzi ciyooba citondezyo . . . camamanino aabweende bwazintu?”—Matayo 24:3

Sena mwakubona kuzuzikizyigwa kwabusinsimi bwamu Bbaibbele?

  • Matayo 24:7; Luka 21:11

    Kwiinda lyoonse, mazuba aano tubona nkondo, nzala, mizuzumo yanyika, alimwi amalwazi.

  • 2 Timoteyo 3:1-5

    Mwaapostolo Paulo wakapandulula mbobanikubede bantu kumazuba aamamanino.

  • Daniele 12:4

    Leza ulimukugwasya bantu bakwe kulimvwisya kapati Bbaibbele kwiinda mbocakabede musyule.

  • Matayo 24:14

    Makani mabotu aa Bwami alakambaukwa munyika yoonse mboizulwa.

KAAMBO KAMASIMPE 3: AMUBWEZE NTAAMU LINO KUTI MUMUKKOMANISYE JEHOVA

“Buzuba bwa Jehova buyoosika mbubonya mbwasika mubbi imasiku.”—1 Batesalonika 5:2

Mbwaanga mamanino alaafwaafwi kapati, ncinzi ncomweelede kucita?

  • Johane 17:3

    Amukubikkile maano kapati kwiiya Bbaibbele.

  • Bahebrayo 10:24, 25

    Amwiiye zinji kwiinda mukujanika kumiswaangano ya Bakamboni ba Jehova.

  • Jakobo 4:8

    Amuleke kucita zintu zitamukkomanisyi Leza kutegwa mube acilongwe anguwe.

  • Luka 21:34-36

    Amuzisiye zintu zikonzya kumunyonganya kutegwa mubikkile maano kukukomba Jehova.

    Chitonga Publications (1991-2025)
    Log Out
    Log In
    • Chitonga
    • Amutumine Bamwi
    • Makani Ngomuyanda
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Nzyomweelede Kuzumina
    • Mulawo Uujatikizya Kubamba Maseseke
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Amutumine Bamwi