CIBALO CAKWIIYA 35
LWIIMBO 121 Tweelede Kulilesya
Mbotukonzya Kuzunda Kulombozya Kubyaabi
“Mutalekeli cibi kuzumanana kweendelezya mbuli mwami mumibili yanu iifwa ikutegwa kamutobela zisusi zyanjiyo.”—ROM. 6:12.
ZILAAYIIGWE
Tulaiya cikonzya kutugwasya ciindi notujisi kulombozya kubyaabi ambotukonzya kukuzunda.
1. Nkulombozya nzi nkotulwana toonse?
SENA kuli nomwakalombozyede kale kucita cintu Jehova ncatakkomanini? Ikuti kacili boobo, mutatyompwi pe. Bbaibbele lyaamba kuti: “Kunyina sunko lyakamucitikila nywebo litabacitikili bamwi.” (1Kor. 10:13) Aboobo, eeci caamba kuti kufwumbwa kulombozya kubyaabi nkomulwana ankuko, abamwi balikujisi. Tamuli nyolikke pe alimwi kwiinda mukugwasyigwa a Jehova mulakonzya kukuzunda.
2. Nkulombozya nzi kubyaabi Banakristo bamwi abasikwiiya Bbaibbele nkobalwana ankuko? (Amubone azifwanikiso.)
2 Bbaibbele alimwi lyaamba kuti: “Umwi aumwi ulasunkwa kwiinda mukoongelezyegwa akucegwa azisusi zyakwe mwini.” (Jak. 1:14) Lugwalo oolu lutugwasya kumvwisya kuti bantu baindene-indene balakonzya kusunkwa azintu ziindene-indene. Mucikozyanyo, Banakristo bamwi balakonzya kulombozya koonana amuntu ngobaindene limwi zizo kakuli bamwi balakonzya kulombozya koonana amuntu ngobakozyenye limwi zizo. Aabo ibakacileka kweebelela zintu ziletela muzeezo wakoonana, balakonzya kuba aluyandisisyo lwakutalika kuzyeebelela alimwi. Mpoonya aabo ibakacileka kubelesya misamu iikola naa kunywa kapati bukoko, balakonzya kusunkwa kuyanda kupiluka kuzintu eezyo. Ooku nkulombozya buyo kumwi kusyoonto Banakristo abasikwiiya Bbaibbele bamwi nkobalwana ankuko. Alimwi ambweni toonse aciindi cimwi twakalimvwa mbwaakalimvwa mwaapostolo Paulo iwakalemba kuti: “Ciindi nendiyanda kucita cibotu, icibi cilaandime.”—Rom. 7:21.
Tulakonzya kusunkwa kufwumbwa ciindi alimwi aabusena buli boonse (Amubone muncali 2)c
3. Ncinzi ncakonzya kutalika kuyeeya muntu ikuti kulombozya kubyaabi kwazumanana?
3 Ikuti lyoonse kamulwana kulombozya kubyaabi, mulakonzya kulimvwa mbuli kuti munyina nguzu zyakucita ciluzi. Kunze lyaboobo, mulakonzya kulimvwa kuti munyina bulangizi akuti Jehova takamuzumizyi kupona kukabe kutamani akaambo kakulombozya ooko. Pele amube alusyomo lwakuti oobo tabusyi mbozibede zintu. Aboobo, cibalo eeci cilaingula mibuzyo eeyi yobilo: (1) Nguni uupa kuti kamulimvwa boobo? (2) Mbuti mbomukonzya kukuzunda kulombozya kubyaabi?
“MUBI” MBWAYANDA KUTI KATULIMVWA
4. (a) Nkaambo nzi Saatani ncayanda kuti katulimvwa kuti tatukonzyi kukuzunda kulombozya kubyaabi? (b) Nkaambo nzi ncotukonzya kuba masimpe kuti tulakonzya kukuzunda kulombozya kubyaabi?
4 Saatani uyanda kuti katulimvwa kuti tatukonzyi kukuzunda kulombozya kubyaabi ciindi notwasunkwa. Awalo Jesu wakacisalazya kuti Saatani uyootusunka ciindi naakayiisya basikumutobela kupaila kuti: “Utatunjizyi mumasunko, pele utuvwune kumubi.” (Mt. 6:13) Saatani wakaamba kuti bantu tabakonzyi kumumvwida Jehova ikuti kabajisi kulombozya kubyaabi. (Job. 2:4, 5) Ncinzi cipa Saatani kuyeeya boobo? Akaambo kakuti walo wakazundwa azisusi zyakwe mwini calo icakapa kuti aalilwe kuzumanana kusyomeka kuli Jehova. Aboobo, uyeeya mbuli kuti tuli mbuli nguwe cakuti ikuti naa twasunkwa tulakonzya kumuzangila Jehova. Amana buya wakasola kusunka Mwana wa Leza uulondokede akuyeeya kuti wakali kukonzya kucita cibi. (Mt. 4:8, 9) Pele amuyeeye kaambo aaka: Sena ncobeni tatukonzyi kukuzunda kulombozya kubyaabi? Peepe, aayo taali masimpe. Tulazuminana amwaapostolo Paulo iwakalemba kuti: “Muzintu zyoonse ndilijisi nguzu kwiinda muli yooyo uundipa nguzu.”—Flp. 4:13.
5. Nkaambo nzi Jehova ncali masimpe kuti tulakonzya kukuzunda kulombozya kubyaabi?
5 Mukwiimpana a Saatani, Jehova uli masimpe kuti tulakonzya kukuzunda kulombozya kubyaabi. Ino tuzyi buti oobo? Nkaambo Jehova wakasinsima kuti nkamu mpati yabantu yakali kuyoozumanana kusyomeka kulinguwe akufwutuka lyamapenzi mapati. Amuyeeye buyo eeci ncocaamba. Jehova walo uutakonzyi kubeja wakaamba kuti nkamu mpati yabantu iyoonjila munyika mpya akukkomaninwa anguwe akaambo kakuti bantu ibapanga nkamu eeyo, ‘bakawasya zisani zyabo zilamfwu akuzitubya mubulowa bwa Mwanaambelele.’ (Ciy. 7:9, 13, 14) Masimpe, Jehova ulizyi kuti tulakonzya kukuzunda kulombozya kubyaabi.
6-7. Ncinzi cimbi Saatani ncayanda kuti tusyome?
6 Saatani uyanda kuti tusyome kuti Jehova takatuzumizyi kupona kukabe kutamani akaambo kakuti tujisi kulombozya kubyaabi. Pele alimwi nkaambo nzi Saatani ncayanda kuti tuyeeye boobo? Nkaambo kakuti walo unyina bulangizi bwakuyoopona kukabe kutamani, kayi Jehova uyoomunyonyoona. (Matl. 3:15; Ciy. 20:10) Tacidoonekwi buya kuti ulinyemede kapati akaambo kakuti tulijisi bulangizi bwakuyoopona mane kukabe kutamani. Aboobo, ulasolekesya kutupa kuyeeya kuti tatujisi bulangizi mbuli nguwe. Pele oobo tabusyi mbocibede. Mubwini, Bbaibbele litusyomezya kuti Jehova uliyandide kutugwasya kutegwa tukapone mane kukabe kutamani. Lyaamba kuti: “Tayandi kuti muntu uuli woonse anyonyoonwe, pele uyanda kuti boonse bakonzye kweempwa.”—2Pet. 3:9.
7 Aboobo, ikuti katuyeeya kuti tatujisi nguzu naa bulangizi ciindi notulwana kulombozya kubyaabi, tulakonzya kutalika kuyeeya mbuli Saatani mbwayanda kuti katuyeeya. Kuzyiba makani aaya kulakonzya kutugwasya kwiima nji ciindi notumukazya.—1Pet. 5:8, 9.
KUTALONDOKA MBOKUTUPA KULIMVWA
8. Ncinzi Bbaibbele zimwi ziindi ncolipandulula ciindi nolyaamba cibi? (Intembauzyo 51:5) (Amubone a “Bupanduluzi Bwamabala.”)
8 Kuli acimbi cikonzya kutupa kubula nguzu abulangizi ciindi notulwana cibi kunze buyo lya Saatani. Ino ncinzi eeco? Ncibi ncotwakakona kubazyali besu bakusaanguna.a—Job. 14:4; amubale Intembauzyo 51:5.
9-10. (a) Mbuti cibi mbocakabajatikizya ba Adamu a Eva? (Amubone acifwanikiso.) (b) Mbuti mbocitujatikizya andiswe?
9 Amubone cibi mbocakabajatikizya ba Adamu a Eva. Ciindi nobakamana kumuzangila Jehova, bakayuba akusola kulivwumba. Kalyaamba kujatikizya makani aaya, bbuku lyakuti Insight on the Scriptures lyaamba kuti: “Cibi cakabapa kulipa mulandu, kulibilika, kulimvwa kutakwabililwa akufwa nsoni.” Ba Adamu a Eva kunyina nobakali kuyooba acilongwe cibotu a Jehova alimwi. Kufwumbwa nzyobakali kucita, bakali kuyoozumanana kulipa mulandu, kulibilika, kulimvwa kutakwabililwa akufwa nsoni.
10 Masimpe tatuli mubukkale mobakabede ba Adamu a Eva. Cili boobo akaambo kakuti cinunuzyo citabeleki kulimbabo cilatusalazya kucibi akutupa kuba amanjezyeezya aasalala. (1Kor. 6:11) Nokuba boobo, twakakona cibi akutalondoka. Akaambo kaceeci tulalipa mulandu, kulibilika, kulimvwa kutakwabililwa akufwa nsoni. Bbaibbele lyaamba kuti cibi cazumanana kweendelezya bantu boonse ‘nobaba baabo batakabisya kwiinda mukusotoka mulawo mbuli Adamu.’ (Rom. 5:14) Pele tatweelede kulimvwa kuti akaambo kakuti twakazyalwa acibi, nkokuti tatukonzyi kucita ciluzi alimwi tatujisi bulangizi. Tulakonzya kukuzunda kuyeeya kuli boobo. Mubuti?
Cibi cakapa kuti ba Adamu a Eva batalike kulipa mulandu, kulibilika, kulimvwa kutakwabililwa akufwa nsoni (Amubone muncali 9)
11. Kweelana alugwalo lwa Baroma 6:12, ncinzi lyoonse ncotweelede kucita nokuba kuti twalimvwa kuti tatujisi nguzu zyakuzunda kulombozya kubyaabi?
11 Akaambo kakuti twakazyalwa acibi, zimwi ziindi tulakonzya kulimvwa kuti tatukonzyi kukuzunda kulombozya kubyaabi. Cilakonzya kuba mbuli jwi mumoyo wesu litwaambila kuti tatukonzyi kukuzunda kulombozya kubyaabi. Pele tatweelede kuliswiilila. Nkaambo nzi? Nkaambo Bbaibbele lyaamba kuti tatweelede kulekela cibi kuzumanana ‘kutweendelezya mbuli mwami.’ (Amubale Baroma 6:12.) Eeci caamba kuti tulakonzya kusala kutacita zintu kweelana akulombozya kwesu kubyaabi. (Gal. 5:16) Jehova ulatusyoma kuti tulakonzya kwaazunda masunko, nkakaambo kaako ncatwaambila kuti twaazunde. (Dt. 30:11-14; Rom. 6:6; 1Tes. 4:3) Masimpe tulijisi nguzu zyakulwana kulombozya kubyaabi.
12. Ncinzi ncotweelede kucita notwalimvwa kuti tunyina bulangizi? Nkaambo nzi?
12 Mbubwenya buyo, ciindi notwalimvwa kuti tunyina bulangizi akuyeeya kuti Jehova takatuzumizyi kupona kukabe kutamani akaambo kakuti tujisi kulombozya kubyaabi, tweelede kukubona mbuli jwi lisola kutwaambauzya. Pele tatweelede kuliswiilila pe. Nkaambo nzi? Nkaambo Bbaibbele lyaamba kuti Jehova ulamvwisya kuti tatulondokede. (Int. 103:13, 14) “Ulizyi zintu zyoonse” kujatikizya ndiswe, kubikkilizya azintu zibyaabi nzyotukonzya kulombozya akaambo kacibi ncotwakakona. (1Joh. 3:19, 20) Kufwumbwa kuti twazumanana kukulwana kulombozya ooko kubyaabi akutacita zintu kweelana akulombozya ooko, Jehova uyoozumanana kutubona kuti tulasalala. Nkaambo nzi ncotwaambila boobo?
13-14. Sena kwiile kuba akulombozya kubyaabi caamba kuti twaalilwa kumukkomanisya Jehova? Amupandulule.
13 Bbaibbele litondezya kuti kuli kwiindana kupati kuliko akati kakulombozya kubyaabi akusala kucita zintu kweelana akulombozya ooko. Talili lyoonse notukonzya kukweendelezya kulombozya kubyaabi pele tulakonzya kulyeendelezya kutegwa tutaciti zintu kweelana akulombozya ooko. Mucikozyanyo, Banakristo bamwi baku Korinto bakali koonana abantu mbobakozyenye limwi zizo. Paulo wakalemba kuti: “Oobo mbobakabede bamwi akati kanu.” Pele sena eeci caamba kuti bakakulekela limwi kulombozya kubyaabi? Peepe, kayi inga nciyumu kumuntu kukulekela limwi kulombozya kuli boobo. Nokuba boobo, Banakristo ibakatondezya kulilesya akutacita zintu kweelana akulombozya ooko, bakali kukkomaninwa a Jehova. Wakali kubabona kuti “bakasanzyigwa.” (1Kor. 6:9-11) Oobo mbocikonzya kuba akulindinywe.
14 Aboobo tacikwe makani akulombozya kubyaabi nkomulwana ankuko, mulakonzya kukuzunda. Nokuba kuti tamukonzyi kukugusyila limwi, mulakonzya kulyeendelezya ‘akweeleba kucita zintu ziyanda mubili amizeezo yanu.’ (Ef. 2:3) Aboobo ncinzi ncomweelede kucita kutegwa mukuzunde kulombozya kubyaabi?
MBOMUKONZYA KUKUZUNDA
15. Nkaambo nzi ncotuteelede kuba atwaambo twakulitamizya ikuti katuyanda kuzunda kulombozya kubyaabi?
15 Kutegwa muzunde kulombozya kubyaabi, tamweelede kuba atwaambo twakulitamizya kujatikizya mumbazu momulezya. Tamweelede kulyeena “akuyeeya kutaluzi.” (Jak. 1:22) Mucikozyanyo, muntu umwi inga kajisi penzi lyakunywa bukoko mpoonya ulakonzya kutalika kuyeeya kuti penzi lyakwe ndisyoonto akaambo kakuti tanywi kapati mbuli mbobanywa bamwi. Kumane muntu umwi uujisi penzi lyakweebelela zintu ziletela muzeezo wakoonana, ulakonzya kupa bamwi mulandu akwaamba kuti, ‘Nondatalijisi luyandisisyo lwakweebelela zintu eezyi ikuti bakaintu bangu nobali kundiyanda kapati.’ Kuyeeya kuli boobu kulakonzya kupa kuti cimuubile kuzundwa asunko eelyo. Aboobo tamweelede kuba atwaambo twakulitamizya kutegwa mucite cintu citaluzi. Amuubone kuba mukuli wanu kweendelezya zintu nzyomucita.—Gal. 6:7.
16. Mbuti mbomukonzya kuyumya makanze aanu aakucita ciluzi?
16 Kunze aakutaba aatwaambo twakulitamizya kujatikizya mumbazu momulezya, mweelede kuyumya makanze aanu aakucita ciluzi. (1Kor. 9:26, 27; 1Tes. 4:4; 1Pet. 1:15, 16) Amuyeeye kujatikizya sunko livwula kumusikila alimwi aciindi nolivwula kucita boobo. Mucikozyanyo, sena cilamuyumina kuzunda sunko ciindi nomukatede naa ciindi camasiku? Cilayandika kapati kulibambilila limwi akusalila limwi ncomukonzya kucita. Ciindi cibotu kapati nomukonzya kucita boobo,ndileelyo sunko kalitanamusikila.—Tus. 22:3.
17. Ncinzi ncotukonzya kwiiya kucikozyanyo ca Josefa? (Matalikilo 39:7-9) (Amubone azifwanikiso.)
17 Amubone Josefa ncaakacita ciindi mukaintu wa Potifara naakamoongelezya kuti aone anguwe. Wakaka mpoonya-mpoonya. (Amubale Matalikilo 39:7-9.) Ino eeci citondezya nzi? Eeci citondezya kuti Josefa wakalilibambilide kucita ciluzi katanoongelezyegwa amuka Potifara. Mbubwenya buyo, mulakonzya kuyumya makanze aanu aakucita ciluzi kamutanasunkwa. Ikuti mwacita oobo, cinooli cuubauba kucita ciluzi kweelana acakusala ncomwakapangila limwi.
Amulikake sunko mpoonya-mpoonya mbubwenya mbwaakacita Josefa. (Amubone muncali 17)
“AMUZUMANANE KULISUNKA”
18. Mbuti mbomukonzya kukuzunda kulombozya kubyaabi? (2 Bakorinto 13:5)
18 Kutegwa mukuzunde kulombozya kubyaabi, mweelede “kuzumanana kulisunka” nkokuti kulilingula buzuba abuzuba kutegwa mubone mbomucita. (Amubale 2 Bakorinto 13:5.) Ciindi aciindi mweelede kulilingula kujatikizya mbomuyeeya ambomucita zintu akubambulula moomo muyandika. Mucikozyanyo, ciindi nomwazunda sunko limwi, mweelede kulibuzya kuti: ‘Ino canditolela ciindi cilamfwu buti kutegwa ndilizunde?’ Ikuti mwazyiba kuti camutolela ciindi cilamfwu, mutatyompwi pe. Muciindi caboobo, amuyeeye nzyomweelede kucita kutegwa mukacite kabotu ciindi ciboola. Amulibuzye kuti: ‘Sena inga ndacesya ciindi nconditola kutegwa ndilwane kulombozya kubyaabi? Sena zyakulikondelezya zyangu nzyezindipa kuti kacindiyumina kuzunda sunko? Sena ndilafwambaana kulanga kumbi ciindi nondabona micito iitondezya kutalilemeka? Sena ndilamvwisya kuti zyeelelo zya Jehova lyoonse zibambilidwe kundigwasya nokuba kuti ciyanda kubeleka canguzu kutegwa ndizitobele?’—Int. 101:3.
19. Mbuti kusala kusyoonto-syoonto mbokukonzya kupa kuti cituyumine kulwana kulombozya kubyaabi?
19 Ciindi nomulilingula, tamweelede kuba atwaambo twakulitamizya kutegwa mucite zintu zitali kabotu. Bbaibbele lyaamba kuti: “Moyo uleena kwiinda cintu cimbi cili coonse alimwi ulapenzya kapati.” (Jer. 17:9) Kunze lyaboobo, Jesu wakaamba kuti mumoyo mulazwa “mizeezo mibi.” (Mt. 15:19) Mucikozyanyo, muntu iwakacileka kweebelela zintu ziletela muzeezo wakoonana, mukuya kwaciindi ulakonzya kutalika kuyeeya kuti taakwe ntenda iiliko mukulangilila mafwoto aaletela muzeezo wakoonana akaambo kakuti taatondezyi bantu batasamide. Naa ulakonzya kuyeeya kuti, ‘Kunyina cilubide kweezeezya kuti ndicita zintu zibyaabi kufwumbwa buyo kuti kanditaziciti cacigaminina.’ Ikuti muntu kayeeya munzila eeyo, cili mbuli kuti “ukanzila limwi kuzuzikizya zisusi zyanyama.” (Rom. 13:14) Aboobo, mbuti mbomukonzya kweeleba kucita boobo? Amweelebe kupanga zyakusala zisyoonto-syoonto zitali kabotu zyalo ziyoopa kuti mupange zyakusala zipati-pati mbuli kusala kucita cibi.b Kunze lyaboobo, mweelede kwiikaka “mizeezo mibi” yalo iikonzya kumupa kuti mube atwaambo twakulitamizya kutegwa mucite cibi.
20. Ncinzi ciyoocitika kukulombozya kubyaabi kumbele? Ndugwasyo nzi ndotujisi mazuba aano?
20 Mbubwenya mbotwaiya, kwiinda mukugwasyigwa a Jehova tulakonzya kukuzunda kulombozya kubyaabi. Alimwi akaambo kacinunuzyo, tulakonzya kulekelelwa zibi akuba abulangizi bwakuyoopona munyika mpya. Eelo kaka cinookkomanisya kubelekela Jehova kakunyina kulwana kulombozya kubyaabi! Pele notulindila ciindi eeco, tulakonzya kuba masimpe kuti tulijisi nguzu alimwi abulangizi kutegwa tulwane kulombozya kubyaabi. Aboobo kwiinda mukugwasyigwa a Jehova tulakonzya kukuzunda kulombozya kubyaabi.
LWIIMBO 122 Amukakatile, Mutazungaani Pe!
a BUPANDULUZI BWAMABALA: Mu Bbaibbele, kanji-kanji bbala lyakuti “cibi” libikkilizya kubba, bumambe naa bujayi. (Kul. 20:13-15; 1Kor. 6:18) Nokuba boobo, mutupango tumwi bbala lyakuti “cibi” lyaamba kutalondoka nkotwakakona ciindi notwakazyalwa, nokuba kuti kunyina cibi ncotwakacita.
b Amubone kuti mulombwana waambidwe kulugwalo lwa Tusimpi 7:7-23 wakapanga zyakusala zisyoonto-syoonto katanapanga cakusala citali kabotu cakucita bwaamu.
c BUPANDULUZI BWACIFWANIKISO: Kulumwensyi: Ciindi nakkede mucintoolo musambalwa kkofi, mukwesu mukubusi wabona bamaalumi bobilo batondezyanya luyando. Kululyo: Mucizyi wabona bantu bobilo bafweba.