CIBALO CAKWIIYA 38
LWIIMBO 120 Amwiiye Kubomba Moyo kwa Kristo
Amubalemeke Bamwi
“Kulemekwa nkubotu kapati kwiinda nsiliva angolida.”—TUS. 22:1.
ZILAAYIIGWE
Tulaiya kaambo ncotweelede kubalemeka bamwi alimwi ambotukonzya kucita oobo nociba ciindi nocikatazya kapati.
1. Nkaambo nzi bantu ncobakukkomanina kulemekwa? (Tusimpi 22:1)
SENA mulakkomana ciindi bantu nobamulemeka? Tacidoonekwi buya kuti mulakkomana. Kulemekwa ncintu ncotuyandika alimwi tulakkomana ciindi bantu nobatulemeka. Nkakaambo kaako Bbaibbele lyaamba kuti “kulemekwa nkubotu kapati kwiinda nsiliva angolida”!—Amubale Tusimpi 22:1.
2-3. Nkaambo nzi lyoonse ncocitali cuuba-uba kulemeka bamwi? Ncinzi ncotutiilange-lange mucibalo eeci?
2 Talili lyoonse nocili cuuba-uba kulemeka bamwi. Nkaambo inga tuvwula kubona tumpenda twabamwi. Kunze lyaboobo, tupona munyika mwalo motuzingulukidwe aabantu batalemeki bamwi. Pele tweelede kwiindana ambabo. Nkaambo nzi? Akaambo kakuti Jehova uyanda kuti katubalemeka “bantu bamisyobo yoonse.”—1Pet. 2:17.
3 Mucibalo eeci, tulalanga-langa ncocaamba kulemeka bamwi alimwi ambotukonzya kubalemeka (1) banamukwasyi, (2) bakombima alimwi (3) bantu batali Bakamboni ba Jehova. Tulabikkila kapati maano kubona mbotukonzya kucita oobo nociba ciindi nocikatazya kubalemeka.
INO KULEMEKA BAMWI CAAMBA NZI?
4. Ino kulemeka bamwi caamba nzi?
4 Ino bulemu ninzi? Bulemu caamba mbotuyeeya kujatikizya bantu bamwi alimwi ambotubeendelezya. Ciindi notwabona muntu uujisi bube bubotu, iwacita cintu cibotu naa uujisi nguzu zyabweendelezi inga tulamulemeka. Nokuba boobo, bulemu oobo bweelede kuti kabuzwa ansi aamoyo.—Mt. 15:8.
5. Ncinzi cikonzya kutugwasya kulemeka bamwi?
5 Jehova uyanda kuti katubalemeka bamwi. Mucikozyanyo, utwaambila kubalemeka ‘beendelezi.’ (Rom. 13:1, 7) Pele bamwi balakonzya kwaamba kuti, “Ndilakonzya kubalemeka bantu lilikke buyo kuti kabalilemeka munzila iili kabotu.” Pele sena kuyeeya kuli boobo kuli kabotu? Peepe. Tulizyi kuti tweelede kubalemeka bamwi ikutali akaambo kazintu nzyobacita naa nzyobataciti pele akaambo kakuti Jehova mbwayanda kuti katucita alimwi tuyanda kumukkomanisya.—Jos. 4:14; 1Pet. 3:15.
6. Sena cilakonzyeka kubalemeka aabo batatulemeki? Amupandulule. (Amubone acifwanikiso.)
6 Bamwi balakonzya kulibuzya kuti, ‘Sena cilakonzyeka kulemeka muntu uutatulemeki?’ Bwiinguzi mbwakuti inzya. Amubone zikozyanyo eezyi. Mwami Saulo wakamusampaula mwanaakwe Jonatani kumbele lyabantu. (1Sam. 20:30-34) Nokuba boobo, cabulemu Jonatani wakali kubagwasyilizya bausyi munkondo kusikila nobakafwa. (Kul. 20:12; 2Sam. 1:23) Mupaizi Mupati Eli wakatamikizya Hana kuti wakalikoledwe. (1Sam. 1:12-14) Nokuba boobo, Hana wakabandika cabulemu a Eli nokuba kuti boonse mu Israyeli bakalizyi kuti wakaalilwa kubalaya bana bakwe icintu calo ncaakeelede kucita mbwaakali usyi alimwi amupaizi mupati. (1Sam. 1:15-18; 2:22-24) Alimwi baalumi bamu Atene bakamusampaula mwaapostolo Paulo akumwaamba kuti wakali “simalabali.” (Mil. 17:18) Nokuba boobo, Paulo wakabandika cabulemu ambabo. (Mil. 17:22) Zikozyanyo eezyi zitondezya kuti luyando ndotujisi kuli Jehova alimwi akumuyoowa zyeelede kutukulwaizya kulemeka bamwi ikutali buyo ciindi nocili cuuba-uba kucita boobo, pele aciindi nocikatazya. Lino amuleke tubandike bantu mbotweelede kulemeka alimwi akaambo ncotweelede kucitila boobo.
Nokuba kuti bausyi bakamusampaula, Jonatani wakazumanana kubagwasyilizya nobakacili bami (Amubone muncali 6)
AMUBALEMEKE BANAMUKWASYI
7. Nkaambo nzi ncocikonzya kutuyumina kubalemeka banamukwasyi?
7 Buyumuyumu. Mbwaanga bunji bwaziindi tulajanika antoomwe abanamukwasyi, ncuuba-uba kuzyiba mumbazu mobalezya alimwi ambazu mobacita kabotu. Bamwi inga balaciswa naa kulibilika kapati calo cikonzya kupa kuti cituyumine kubalanganya. Mpoonya bamwi balakonzya kwaamba naa kucita zintu zikonzya kutucisizya moyo. Cilayandika kapati kuti katulikwaya ciindi notuli abanamukwasyi. Pele ciindi banamukwasyi nobatalemekani, cilakonzya kupa kuti lyoonse kabanyemezyanya calo cikonzya kupa kuti kubule lukamantano. Tulakonzya kukozyanisya mukwasyi kumubili. Bulwazi bulakonzya kupa kuti mubili kautabeleki kabotu. Mbubwenya buyo, kutalemekana mumukwasyi kulakonzya kupa kuti mukwasyi kautabelekeli antoomwe. Pele mbubwenya malwazi manji mbwaakonzya kusilikwa, cilakonzyeka kubanamukwasyi kwiiya kulemekana.
8. Nkaambo nzi ncociyandika kapati kubalemeka banamukwasyi? (1 Timoteyo 5:4, 8)
8 Kaambo ncotweelede kutondezya bulemu. (Amubale 1 Timoteyo 5:4, 8.) Mulugwalo lwakwe lwakusaanguna ndwaakalembela Timoteyo, Paulo wakapandulula banamukwasyi mbobeelede kubikkila maano nzyayandika umwi aumwi. Wakaamba kuti tweelede kubalemeka banamukwasyi ikutali buyo cakwiinzya mulawo pele akaambo ‘kakubelekela Leza cakulyaaba.’ Eeci caamba kuti tulacita oobo akaambo kakuti tulamuyanda Jehova alimwi tucibona kuti ncibeela cabukombi bwesu. Jehova nguwakatalisya mukwasyi. (Ef. 3:14, 15) Aboobo ciindi notubalemeka banamukwasyi, mubwini tulemeka Jehova, Sikutalisya mukwasyi. Eelo kaka aaka nkaambo kayandika kapati ncotweelede kubalemeka banamukwasyi!
9. Mbuti mulumi amukaintu mbobakonzya kutondezyanya bulemu? (Amubone azifwanikiso.)
9 Mbomukonzya kutondezya bulemu. Mulumi uumulemeka mukaintu wakwe ulatondezya kuti ulayandika kapati kulinguwe ciindi nobali balikke alimwi aciindi nobali aabantu. (Tus. 31:28; 1Pet. 3:7) Kunyina namuuma, kumufwubaazya naa kumupa kulimvwa kubula mpindu. Mukwesu Ariel,a uukkala ku Argentina wakaamba kuti: “Akaambo kabulwazi bwabakaintu bangu, zimwi ziindi balaakwaamba zintu zindicisizya moyo. Ikuti eeci cacitika, inga ndilaliyeezya kuti nkuciswa buyo ikubapa kwaamba boobo. Kunze lyaboobo, ndilaakuyeeya lugwalo lwa 1 Bakorinto 13:5 calo cindigwasya kubandika ambabo cabulemu alimwi akutanyema.” (Tus. 19:11) Mukaintu ulatondezya kuti ulamulemeka mulumaakwe kwiinda mukwaamba zintu zibotu kujatikizya nguwe kubantu bambi. (Ef. 5:33) Kunyina namufwubaazya, kumusampaula naa kumunonga nkaambo ulizyi kuti kucita boobo kulakonzya kunyonganya cikwati cabo. (Tus. 14:1) Mucizyi umwi waku Italy uujisi mulumi uulibilika kapati wakaamba kuti: “Zimwi ziindi, inga ndilimvwa kuti balumi bangu balaciindizya kulibilika. Kaindi, zintu nzyondakali kwaamba alimwi ambondakali kulibonya abusyu, kanji-kanji zyakali kutondezya kuti kunyina nondakali kubalemeka. Pele ndajana kuti kuyanzana abantu babalemeka bamwi, kwandigwasya ikutalika kubalemeka kapati balumi bangu.”
Ciindi notubalemeka banamukwasyi, tulemeka Jehova Sikutalisya mukwasyi (Amubone muncali 9)
10. Mbuti bana mbobakonzya kutondezya kuti balabalemeka bazyali babo?
10 Nobana amutobele milawo njobamubikkila bazyali banu. (Ef. 6:1-3) Amwaambaule ambabo cabulemu. (Kul. 21:17) Ciindi bazyali banu nobayaabucembaala, amucite kufwumbwa ncomukonzya ikubatondezya bulemu kwiinda mukubapa nzyobayandika. Amubone cikozyanyo camucizyi María, walo uujisi bausyi batali Bakamboni ba Jehova. Ciindi bausyi nobakacisidwe, bakali kucita zintu zyakali kupa kuti kacimuyumina kubalanganya. Wakaamba kuti: “Ndakali kupailila kuti kandibalemeka bataata alimwi akucikonzya kutondezya oobo kwiinda mukubeendelezya kabotu. Ndakali kulyaambauzya kuti, ikuti Jehova kandaambila kulemeka bazyali bangu, nkokuti ncamaano kuyeeya kuti uyoondipa nguzu zyakucikonzya kucita boobo. Mukuya kwaciindi, ndakazyiba kuti bataata tiibakeelede kucinca bukkale bwabo kutegwa kandibalemeka.” Ciindi notubalemeka banamukwasyi nokuba kuti kuli mobalezya, tutondezya kuti tulabulemeka bubambe bwa Jehova.
AMUBALEMEKE BAKOMBINYOKO
11. Nkaambo nzi zimwi ziindi ncocikonzya kutuyumina kubalemeka bakombima?
11 Buyumuyumu. Nokuba kuti bakombima bapona kweelana azyeelelo zyamu Bbaibbele, zimwi ziindi balakonzya kutweendelezya munzila iitali kabotu, kutuyeeyela zintu zibi naa kutunyemya buya. Ikuti katujisi “kaambo kakutongooka” mukombima, cilakonzya kutuyumina kumulemeka. (Kol. 3:13) Pele ncinzi cikonzya kutugwasya kuzumanana kutondezya bulemu?
12. Nkaambo nzi ncociyandika kapati kubalemeka bakombima? (2 Petro 2:9-12)
12 Kaambo ncotweelede kutondezya bulemu. (Amubale 2 Petro 2:9-12.) Mulugwalo lwakwe lwabili lwakasololelwa amuuya, Petro wakaamba zya Banakristo bamwi bamumwaanda wamyaka wakusaanguna ibakali kwaamba zintu zibi kujatikizya “baabo balemekwa,” nkokuti baalu Banakristo. Ino bangelo basyomeka bakacita buti nobakabona izyakali kucitika? “Akaambo kakulemeka Jehova,” kunyina nobakaamba zintu zili zyoonse zibyaabi kujatikizya bamaalumi aabo babyaabi. Amuciyeeyele buyo! Bangelo kunyina nobakaamba zintu zibyaabi kujatikizya bamaalumi aabo balisumpula. Muciindi caboobo, bakalekela Jehova kuti ababeteke nguwe akubakalalila. (Rom. 14:10-12; amweezyanisye a Juda 9.) Aboobo ncinzi ncotukonzya kwiiya kubangelo? Twiiya kuti, ikuti katubalemeka basikutukazya nkokuti tweelede kwiinda kucita oobo kubakombima. Aboobo, tweelede kucita kufwumbwa ncotukonzya kutegwa katubalemeka. (Rom. 12:10) Ikuti twacita oobo, tuyootondezya kuti tulamulemeka Jehova.
13-14. Mbuti mbotukonzya kubalemeka aabo ibali mumbungano? Amupe zikozyanyo. (Amubone azifwanikiso.)
13 Mbotukonzya kutondezya bulemu. Nobaalu, ciindi nomuyiisya bamwi, amucite oobo munzila yaluyando. (Flm. 8, 9) Ikuti kakuyandika kupa muntu umwi lulayo, amucite oobo munzila iili kabotu ikutali ciindi nomunyemede. Nobacizyi mulakonzya kubagwasya aabo ibali mumbungano kulemekana kwiinda mukutaamba zintu zitali kabotu kujatikizya bamwi naa kubabejekezya. (Tit. 2:3-5) Toonse tulakonzya kutondezya kuti tulabalemeka baalu bambungano kwiinda mukubelekela antoomwe ambabo akubalumba akaambo kamilimo njobacita, mbuli kusololela miswaangano, kusololela mumulimo wakukambauka alimwi akugwasya baabo ‘ibaleya.’—Gal. 6:1; 1Tim. 5:17.
14 Mucizyi wazina lya Rocío cakamuyumina kumulemeka mwaalu iwakamupa lulayo. Wakaamba kuti: “Ndakali kulimvwa kuti wakali kundiyumizyila buumi. Ndakali kwaamba zintu zibi kujatikizya nguwe nondakali kuŋanda. Nokuba kuti tiindakali kulitondezya mbondakali kulimvwa, ndakalimvwa kuti tanaakali kuyanda kundigwasya alimwi ndakalukaka lulayo lwakwe.” Ncinzi cakagwasya mucizyi Rocío? Wakapandulula kuti: “Ciindi nondakali kubala Bbaibbele, ndakabala lugwalo lwa 1 Batesalonika 5:12, 13. Mpoonya nondakazyiba kuti tiindakali kumulemeka mukwesu ooyu, akatalika kundipenzya manjezyeezya. Ndakapaila kuli Jehova akuvwuntauzya mumabbuku eesu kutegwa ndijane makani aagaminide alo aakali kukonzya kundigwasya kucinca mbondakali kuyeeya. Kumane ndakazyiba kuti mukwesu tali nguwe iwakajisi penzi, pele kwakali kulisumpula kwangu. Aboobo lino ndilamvwisya kuti, ikuti kanditalicesyi cilakonzya kundiyumina kubalemeka bamwi. Nokuba kuti kucili mumbazu mondiciyandika kubambulula, ndilasolekesya kuba abulemu calo cindipa kuba muluumuno a Jehova.”
Toonse tulakonzya kutondezya kuti tulabalemeka baalu bambungano kwiinda mukubeleka antoomwe ambabo alimwi akubalumba akaambo kakubeleka canguzu (Amubone muncali 13-14)
AMUBALEMEKE AABO BATALI BAKAMBONI BA JEHOVA
15. Nkaambo nzi zimwi ziindi ncocikonzya kutuyumina kubalemeka aabo ibatali Bakamboni ba Jehova?
15 Buyumuyumu. Kanji-kanji mumulimo wamumuunda, tulaswaanganya bantu ibatakayandi kasimpe kamu Bbaibbele. (Ef. 4:18) Bamwi balakaka kuuswiilila mulumbe wesu. Mucikozyanyo, bantu mbotubeleka limwi naa basicikoloma inga kabali basilunya. Alimwi ambweni inga katujisi basikutulemba mulimo naa bayi batauyandi mulimo wesu. Akaambo kaceeci, mukuya kwaciindi tulakonzya kucileka kubalemeka bantu bali boobu akuleka kubeendelezya munzila iili kabotu.
16. Nkaambo nzi ncociyandika kapati kubalemeka aabo batali Bakamboni ba Jehova? (1 Petro 2:12; 3:15)
16 Kaambo ncotweelede kutondezya bulemu. Kamuyeeya kuti Jehova ulabikkila maano kujatikizya mbotubeendelezya aabo ibatali Bakamboni ba Jehova. Mwaapostolo Petro wakayeezya Banakristo kuti bukkale bwabo bubotu bulakonzya kukulwaizya bamwi ‘ikulemeka Leza.’ Akaambo kaceeci wakabaambila kuti ciindi nobapandulula njiisyo zyabo, beelede kucita oobo “amoyo mubombe alimwi abulemu kapati.” (Amubale 1 Petro 2:12; 3:15.) Mucikozyanyo, kunyina makani tupandulula nzyotusyoma munkuta naa kubantu buyo bambi, lyoonse tweelede kutondezya bulemu. Amana buya Jehova ulabona alimwi ulaswiilila zintu nzyotwaamba ambotuzyaamba. Eelo kaka aaka nkaambo kalimvwisya ncotweelede kubalemeka aabo batali Bakamboni ba Jehova!
17. Mbuti mbotukonzya kutondezya kuti tulabalemeka aabo batali Bakamboni ba Jehova?
17 Mbotukonzya kutondezya bulemu. Ciindi notuli mumulimo wakukambauka, tatweelede kupa bamwi kulimvwa mbuli kuti tabayandiki akaambo kakuti kunyina ncobazyi kujatikizya Bbaibbele. Muciindi caboobo, tuyanda kubabona kuti abalo balayandika kuli Jehova alimwi akuti balatwiinda. (Hag. 2:7; Flp. 2:3) Ikuti muntu umwi waamba zintu zibi kujatikizya nzyomusyoma, tamweelede kujolela cibi kwiinda mukutalika kubelesya majwi aakusampaula. (1Pet. 2:23) Ikuti mwabona kuti mwaamba cintu cimwi calo camupa kuusa, amulilekelele cakufwambaana. Ikuti kamubeleka, mbuti mbomukonzya kutondezya bulemu kubabelesinyoko? Nkwiinda mukuba mubelesi uuli kabotu alimwi akusolekesya kubona bubotu muli baabo mbomubeleka limwi alimwi ambomubelekela. (Tit. 2:9, 10) Ikuti kamusyomeka alimwi akubeleka canguzu, tamukakkomanisyi buyo bantu pele alimwi muyoomukkomanisya Leza.—Kol. 3:22, 23.
18. Nkaambo nzi ncocili cibotu kulemeka bamwi?
18 Eelo kaka tulijisi twaambo tubotu ncotweelede kubalemeka bamwi! Twabona kuti ciindi notubalemeka banamukwasyi, tulemeka Jehova sikutalisya mukwasyi. Mbubwenya buyo, ciindi notubalemeka bakwesu abacizyi tulemeka Taateesu wakujulu. Alimwi ciindi notubalemeka aabo ibatali Bakamboni ba Jehova, tubapa coolwe cakumulemeka Leza wesu mupati. Nokuba kuti bamwi tabatulemeki, lyoonse cilayandika kubalemeka. Nkaambo nzi? Nkaambo Jehova uyootulongezya alimwi buya utusyomezya kuti: “Aabo bandilemeka ndiyoobalemeka.”—1Sam. 2:30.
LWIIMBO 129 Tuyoozumanana kuliyumya
a Mazina aamwi acincwa.