LAIBBULALI YAA INTANETI ya Watchower
Watchtower
LAIBBULALI YAA INTANETI
Chitonga
  • BBAIBBELE
  • ZYAKAMWAIGWA
  • MISWAANGANO
  • Mapenzi Aapa Bulangizi
    Ngazi Yamulindizi—2011 | July 1
    • Mapenzi Aapa Bulangizi

      “Kumazuba aamamanino kuyooba ziindi zikatazya ncobeni.”—2 TIMOTEYO 3:1.

      SENA kuli nomwakamvwa—naa kubona—zyintu zyuusisya eezyi kazicitika?

      ● Bulwazi bwajaya bantu banji.

      ● Inzala yajaya myaanda-myaanda yabantu.

      ● Muzuzumo wanyika wajaya zyuulu-zyuulu zyabantu akusiya bantu banji kakwiina kwakukkala.

      Mumapeeji aatobela, mulajana twaambo tupa kukkala aansi kuyeeya kujatikizya zyintu zicitika mbuli zyeezyi. Alimwi mulabona kuti Bbaibbele lyakaambila limwi kuti ziyoocitika zyintu zili boobu kuciindi ‘cakumazuba aamamanino.’a

      Nokuba boobo, makanze aazibalo eezyi taali aakuti muzumine kuti tukkala munyika iijisi mapenzi. Kulangilwa kuti andinywe mulaabona mapenzi aaya kaacitika. Muciindi caboobo, zibalo eezyi zyalembelwa kuti zimupe bulangizi. Zilatondezya kuti kuzuzikizyigwa kwabusinsimi oobu buli cisambomwe ncitondezyo cakuti “mazuba aamamanino” alaafwaafwi kumana. Zibalo eezyi alimwi zilatondezya ncobaamba bantu banji kukazya bumboni oobu akupa twaambo tubotu tweelede kumupa kusyoma kuti zyintu zibotu zilaafwaafwi kucitika.

      [Bupanduluzi buyungizidwe]

      a Kujatikizya kaambo Leza ncalekelede bukkale oobu bubyaabi, amubone cibalo cakuti “Nkaambo nzi Leza Ncazumizya Bubi Akupenga?” apeeji 16 alimwi a 17 mumagazini eeyi.

  • 1. Mizuzumo Yanyika
    Ngazi Yamulindizi—2011 | July 1
    • 1. Mizuzumo Yanyika

      “Kuyooba mizuzumo yanyika mipati.”—LUKA 21:11.

      ● Winnie uuli aamyezi iili 16 yakuzyalwa, bakamuvwukkula muŋanda yakadilika ku Haiti. Basikwaambilizya ntenda acipekupeku bakaamba kuti bakamumvwa kalila caansi-aansi. Wakafwutuka kumuzuzumo wanyika pele bazyali bakwe bakafwa.

      INO BUMBONI BUTONDEZYA NZI? Ciindi muzuzumo wanyika uujisi nguzu zisika ku 7.0 nowakacitika ku Haiti mu January 2010, mweelwe wiinda ku 300,000 wabantu bakafwa. Kuyungizya waawo, bantu bali 1.3 miliyoni bakanyonyweedwa maanda. Nokuba kuti muzuzumo wanyika waku Haiti wakali mupati, takuli kuti ngowakacitika ulikke. Mizuzumo mipati iili 18 yakacitika nyika yoonse kutalikila mumwezi wa April 2009 kusikila mu April 2010.

      INO BANTU BANJI BABUKAZYA BUTI BUMBONI? Takuli kuti mizuzumo yanyika yaindila kucitika, pele nkaambo buyo kakuti mazuba aano kwiinda mukubelesya sayaansi tulazyiba kufwumbwa kwacitika muzuzumo kwiinda bantu bakaindi.

      SENA EECI NCOBAAMBA NCAMASIMPE? Amukayeeyesye kaambo aaka kamasimpe: Ibbaibbele talikankaizyi mweelwe wa mizuzumo yanyika iicitika mumazuba aano aamamanino. Nokuba boobo, lilaamba kuti kuyooba “mizuzumo yanyika mipati, mumasena aaindene-indene,” calo eeci ncotubona kacicitika mazuba aano.—Maako 13:8; Luka 21:11.

      INO NYWEBO MUYEEYA BUTI? Sena tulaibona mizuzumo yanyika mipati, mbuli mbolyakaamba Bbaibbele?

      Mizuzumo yanyika ilikke tayikonzyi kusinizya kuti tupona mumazuba aamamanino. Pele, businsimi oobu tabuli bulikke ibuli mukuzuzikizyigwa. Amubone businsimi bwabili.

      [Majwi aakwelelezya sikubala aali apeeji 4]

      “Swebo [basyaazibwene mubupange bwazyintu] tuyaamba kuti, mizuzumo yanyika mipati. Pele bantu banji bayaamba kuti mizuzumo yanyika mibi.”—KEN HUDNUT, U.S. GEOLOGICAL SURVEY.

      [Nkotwakajana cifwanikiso icili apeeji 4]

      © William Daniels/Panos Pictures

  • 2. Inzala Mpati
    Ngazi Yamulindizi—2011 | July 1
    • 2. Inzala Mpati

      “Kuyooba nzala.”—MAAKO 13:8.

      ● Mwaalumi umwi wakainka kuyandaula cakulya mumunzi wa Quaratadji mucisi ca Niger, kayeeya kuti ulacijana. Banabokwabo mwaalumi ooyu antoomwe abeeninyina abalo bakaboola kuzwa mumasena aambi amucisi kutija nzala. Pele mwaalumi ooyu wakalilede amunseme alikke. Nkaambo nzi ncaakali alikke? Sidi, sibbuku wamumunzi ooyu wakaamba kuti: “Tacicikonzyi kusanina [bamukwasyi wakwe] alimwi takonzyi kuzumanana kulanga mukwasyi wakwe kaufwa nzala.”

      INO BUMBONI BUTONDEZYA NZI? Nyika yoonse mboizulwa, akati kabantu bali ciloba kuboneka kuti omwe akati kabo tajani cakulya ceelede abuzuba. Mu Africa kumusanza kwacimpayuma ca Sahara, mweelwe wabantu batajisi cakulya mupati cakuti akati kabantu botatwe, omwe weelede kuti katajisi cakulya ceelede. Kutegwa mumvwisye caambwa, amuyeeye mukwasyi uujisi bausyi, banyina amwana. Ikuti naa kakuli buyo cakulya cabantu bobile, ino nguni weelede kutalya? Sena mbaausyi? naa mbaanyina? naa mwana? Mikwasyi iili boobu abuzuba yeelede kusala akati kabo weelede kukkala anzala.

      INO BANTU BANJI BABUKAZYA BUTI BUMBONI OOBU? Izyakulya zilimwa anyika zinji kapati zilakonzya kusanina bantu boonse. Ciyandika buyo, nkweendelezya kabotu lubono lwanyika.

      SENA EECI NCOBAAMBA NCAMASIMPE? Masimpe, balimi balakonzya kulima zyakulya zinji kwiinda kaindi. Ikulanga buyo, imfulumende zyabantu zyeelede kuti inga zyakonzya kuyobola kabotu zyakulya kutegwa penzi lyanzala limane. Pele, nokuba kuti basoleka kucita oobo kwamyaka minji, baalilwa.

      INO NYWEBO MUYEEYA BUTI? Sena lugwalo lwa Maako 13:8 luli mukuzuzikizyigwa? Nokuba kuti kuli kuyaambele mumilimo yasayaansi, sena bantu bacipenga anzala nyika yoonse?

      Mizuzumo yanyika alimwi anzala kanji-kanji ngamapenzi asaanguna, kwamana alatobelwa amapenzi aambi aatondezya kuti tuli kumazuba aakumamanino.

      [Majwi aakwelelezya sikubala aali apeeji 5]

      “Bunji bwabana ibafwa akaambo kabulwazi bwatumanu, kusoomona alimwi amalwazi ambi nobatali kufwa nobali kulya zyakulya zilikabotu.”—ANN M. VENEMAN, IBAKALI BEENDELEZI BA UN CHILDREN’S FUND.

      [Nkotwakajana cifwanikiso icili apeeji 5]

      © Paul Lowe/Panos Pictures

  • 3. Zilwazi
    Ngazi Yamulindizi—2011 | July 1
    • 3. Zilwazi

      “Kuyooba zilwazi.”—LUKA 21:11.

      ● Bonzali, imusilisi wakali kubeleka kucibbadela cimwi mucisi camu Africa icili munkondo, wakali kusilika babelesi babeleka kumugoti ibakali kuciswa bulwazi bwa Marburg Hemorrhagic Fevera mudolopo mwaakali kukkala. Kunyina wakamugwasya ciindi naakali kulomba lugwasyo kuzwa kumfwulumende mudolopo limbi lipati. Nokwakainda myezi yone, lugwasyo lwakasika pele Bonzali wakafwide kale. Bwakamuyambukila bulwazi mbubwenya oobu bwa Marburg Hemorrhagic Fever naakali kusilika basimigoti.

      INO BUMBONI BUTONDEZYA NZI? Malwazi aamucamba (aali mbuli tumanu), malwazi aakusoomona, bulwazi bwasikalileke (HIV/AIDS), kakweekwe (TB), alimwi antuntumaanzi ali akati kamalwazi ainda kujaya bantu. Mu 2004 mulikke, malwazi aaya osanwe akajaya bantu babalilwa ku 10.7 miliyoni naa twaambe kuti malwazi aaya akali kujaya muntu omwe mutuvwalu-vwalu totatwe mumwaka oonse.

      INO BANTU BANJI BABUKAZYA BUTI BUMBONI OOBU? Mweelwe wabantu munyika mbuyaabuvwula, amalwazi ayaabuvwula. Mbanji bantu bakonzya kuyambukilwa.

      SENA EECI NCOBAAMBA NCAMASIMPE? Mweelwe wabantu munyika wayaambele kapati. Nokuba boobo, muntu ulakonzya kubuzyiba bulwazi, kubukwabilila alimwi akubusilika. Aboobo, sena malwazi aaya amapenzi aaboola kubantu akaambo kakuciswa taelede kumana? Pele cicitika ciliindene aceelede kucitika.

      INO NYWEBO MUYEEYA BUTI? Sena bantu balaciswa malwazi aaya mbuli mbokwakaambwa mu Bbaibbele?

      Mizuzumo yanyika, nzala, alimwi amalwazi zyajaya bantu banji kapati. Mamiliyoni aabantu balapenzyegwa abantunyina—banji balapenzyegwa kulibaabo beelede kubakwabilila. Amubone Bbaibbele ncolyakaamba kuti ciyoocitika.

      [Bupanduluzi buyungizidwe]

      a Bulwazi bwa Marburg Hemorrhagic Fever buletwa aakazunda ikakozyanya akazunda kabulwazi bwa Ebola.

      [Majwi aakwelelezya sikubala aali apeeji 6]

      “Cilainda kubota kuligwa asyuumbwa naa cinyama cimwi kwiinda kuciswa cilwazi eeci.”—BASYAAZIBWENE MUMALWAZI BA MICHAEL OSTERHOLM.

      [Nkotwakajana cifwanikiso icili apeeji 6]

      © William Daniels/Panos Pictures

  • 4. Kubula Luyando Lwakuzyalwa Andulo
    Ngazi Yamulindizi—2011 | July 1
    • 4. Kubula Luyando Lwakuzyalwa Andulo

      “Bantu batajisi luyando lwakuzyalwa andulo.”—2 TIMOTEYO 3:1-3.

      ● Ba Chris ibabeleka mukabunga kagwasilizya mumakani aakulwana mumukwasyi ku North Wales, bakaamba kuti: “Ndilayeeya umwi mukaintu iwakaboola kaumidwe citaambiiki cakuti ndakaalilwa akumuzyiba nindakamubona. Bamwi bamakaintu balipengede kapati mumizeezo cakuti cilabaalila akulangana aabantu.”

      INO BUMBONI BUTONDEZYA NZI? Mucisi cimwi camu Africa, omwe akati kabamakaintu botatwe bali boonse, wakatundululwa munzila yakoonwa naakacili mwana. Ibuvwuntauzi bwakacitwa mucisi eeci butondezya kuti bamaalumi bainda ku 30 pesenti bakali kubona kuti kuuma bamakaintu babo cakaleelede. Nokuba boobo, bamakaintu tabali balikke baumwa. Mucikozyanyo, mucisi ca Canada akati kabamaalumi bali kkumi, botatwe balaumwa naa kupenzyegwa abamakaintu babo.

      INO BANTU BANJI BABUKAZYA BUTI BUMBONI OOBU? Kulwana mumukwasyi kwaliko lyoonse. Nkuti buyo mazuba aano kulabikkilwa maano kwiinda kaindi.

      SENA EECI NCOBAAMBA NCAMASIMPE? Myaka yainda, kucenjezyegwa kujatikizya kulwana mumukwasyi kwayaambele. Pele sena kucenjezya ooku kwacesya penzi lyakulwana mumaanda? Peepe, tabusyi mbocibede. Kubula luyando lwakuzyalwa andulo kwaduma kapati.

      INO NYWEBO MUYEEYA BUTI? Sena lugwalo lwa 2 Timoteyo 3:1-3 luli mukuzuzikizyigwa? Sena bantu banji tabajisi luyando kumikwasyi yabo?

      Ibusinsimi bwasanu mbomubona ibuli mukuzuzikizyigwa lino, bubikkilizya munzi wesu, nyika iino. Amubone ncolyaamba Bbaibbele kujatikizya makani aaya.

      [Majwi aakwelelezya sikubala aali apeeji 7]

      “Kulwana kwabanabukwetene ncecintu cimwi ncobasisa kapati aakati kamilandu yoonse iicitwa mubukkale bwabantu. Mweelwe waakati-kati utondezya kuti mukaintu ulaumwa ziindi zili 35 katanaambila bapulisa.”—MWAAMBILIZI WAKABUNGA KAGWASILIZYA MUMAKANI AAKUTUNDULULWA MUMUKWASYI KUCISI CA WALES.

  • 5. Kunyonyoona Nyika
    Ngazi Yamulindizi—2011 | July 1
    • 5. Kunyonyoona Nyika

      “[Leza uyoo]nyonyoona baabo banyonyoona nyika”—CIYUBUNUZYO 11:18.

      ● Ba Pirri babeleka kupangilwa waini iizwa kumicelo yamusamu wa mukunka ku Kpor, mu Nigeria. Mulimo wabo wakamana akaambo kamafuta aakatikila mpobakali kubelekela ku Niger Delta akubunyonyoona busena oobu. Bakaamba kuti “Mafuta aaya akajaya nswi zyesu, akunyonyoona lukanda lwesu alimwi atulonga twesu. Tandicijisi nzila yakujana mali aakubelesya.”

      INO BUMBONI BUTONDEZYA NZI? Basyaazibwene bamwi bakaamba kuti mataani aasika ku 6.5 miliyoni aatombe alasowelwa mulwaanje amwaka. Kulangilwa kuti 50 pesenti yatombe eeli mapulasitiki aatola myaanda yamyaka kutegwa abole. Kunze lyakunyonyoona nyika, bantu bazijaya zilengwaleza citaambiki. Buvwuntauzi butondezya kuti zyintu zinyonyoonwa abantu mumwaka omwe zilakonzya kutola mwaka omwe amyezi yosanwe kutegwa zilibambulule. Imuteende waku Australia wakuti Sydney Morning Herald wakaamba kuti: “Ikuti mweelwe wabantu alimwi ambobabelesya zilengwaleza wazumanana kuyaambele, nkokuti kusikila mu 2035 tuyakuyandika nyika zyobilo.”

      INO BANTU BANJI BABUKAZYA BUTI BUMBONI OOBU? Bantu mbasongo alimwi balakonzya kujana nzila yakumana mapenzi. Tulakonzya kwaamana mapenzi aaya akwiifutula nyika.

      SENA EECI NCOBAAMBA NCAMASIMPE? Bantu banji alimwi atubunga balabeleka canguzu kucenjezya bantu kujatikizya mbobakonzya kukwabilila nyika. Nokuba boobo, bantu baciyaambele kunyonyoona nyika yoonse.

      INO NYWEBO MUYEEYA BUTI? Sena Leza kuli ncaelede kucita kutegwa ayifwutule nyika eeyi iinyonyoonwa—mbuli mbwaakasyomezya?

      Kunze lyabusinsimi bosanwe mbotwalanga-langa, Ibbaibbele lyakaamba azimwi zyintu zibotu zicitika mumazuba aano aakumamanino. Amubone cikozyanyo comwe mubusinsimi bwacisambomwe.

      [Majwi aakwelelezya sikubala aali apeeji 8]

      “Ndilimvwa mbuli kuti ndakali kukkala muparadaiso pele ino ndikkala munyika iizwide tombe.”—ERIN TAMBER, UUKKALA KU GULF COAST MU UNITED STATES, MBWAAKAAMBA KUJATIKIZYA MAFUTA AAKATIKA MU 2010 KU GULF YAKU MEXICO.

      [Kabbokesi kali apeeji 8]

      Sena Leza Nguuleta Mapenzi?

      Mbwaanga Bbaibbele lyakasinsima kujatikizya mapenzi ngotubona munyika mazuba aano, sena eeci caamba kuti Leza nguuleta mapenzi? Sena nguutupa kuti katupenga? Mulakonzya kujana bwiinguzi bukkazika moyo kumibuzyo eeyi mucibalo 11 mubbuku lyakuti Ino Ncinzi Cini Bbaibbele Ncoliyiisya? lyakamwaigwa a Bakamboni ba Jehova.

      [Nkotwakajana cifwanikiso icili apeeji 8]

      U.S. Coast Guard photo

  • 6. Mulimo Wakukambauka Munyika Yoonse
    Ngazi Yamulindizi—2011 | July 1
    • 6. Mulimo Wakukambauka Munyika Yoonse

      “Makani mabotu aa Bwami aaya ayookambaukwa munyika yoonse.”—MATAYO 24:14.

      ● Ba Vaiatea bakkala munsumbu yamu Pacific ku Tuamotu Archipelago. Nokuba kuti Tuamotu Archipelago ijisi tunsumbu tutandila ku 80 abusena bwiinda kumakkilomita aali 802,900 kukomena, ijisi buyo mweelwe wabantu bali 16, 000. Pele ba Vaiatea abasimukobonyina bakaswaigwa a Bakamboni ba Jehova. Nkaambo nzi? Nkaambo kakuti Bakamboni balayanda kukambaukila bantu makani mabotu aajatikizya Bwami bwa Leza—kufumbwa nkobakonzya kujanika.

      INO BUMBONI BUTONDEZYA NZI? Mulumbe wa Bwami ulakambaukwa nyika yoonse mbwiizulwa. Mumwaka wa 2010 mwalo, Bakamboni ba Jehova bakabeleka mawoola ainda ku 1.6 bbiliyoni kumwaya makani mabotu muzisi zili 236. Eeci caamba kuti umwi aumwi Kamboni ulakambauka mweelwe waakati-kati wamaminiti asika ku 30 abuzuba. Mumyaka iili 10 yainda, bamwaya mabbuku ainda ku 20 bbiliyoni aapandulula Bbaibbele.

      INO BANTU BANJI BABUKAZYA BUTI BUMBONI OOBU? Mulumbe wamu Bbaibbele wakambaukwa kwazyuulu zyamyaka.

      SENA EECI NCOBAAMBA NCAMASIMPE? Mubwini, bantu banji basola kukambauka mulumbe wamu Bbaibbele. Nokuba boobo, bunji bwabo bakakambauka buyo kwaciindi cisyoonto alimwi mubusena busyoonto. Mukwiindana, Bakamboni ba Jehova calukamantano bazumanana kukambaukila mamiliyoni aabantu nyika yoonse. Bakamboni bazumanana mumulimo wabo wakukambauka nokuba kuti balakazyigwa kapati ambunga zyabeendelezi basinguzu alimwi basilunya kuzwa kaindi.a (Maako 13:13) Bakamboni ba Jehova tababbadelwi buya kutegwa bakambauke. Muciindi caboobo, balaaba ciindi cabo alimwi mabbuku ngobamwaya alaabilwa kakunyina kwaasambala. Mulimo wabo ulagwasilizyigwa akusanga kwakuliyandila.

      INO NYWEBO MUYEEYA BUTI? Sena “makani mabotu aabwami” alakambaukwa nyika yoonse mbwiizulwa? Sena kuzuzikizyigwa kwabusinsimi oobu caamba kuti kuli zyintu zibotu iziyakucitika ino-ino?

      [Bupanduluzi buyungizidwe]

      a Kutegwa mujane makani aambi, amubone mavidiyo otatwe aakuti: “Faithful Under Trials,” “Purple Triangles,” alimwi ayakuti “Jehovah’s Witnesses Stand Firm Against Nazi Assault,” aamwaigwa a Bakamboni ba Jehova.

      [Majwi aakwelelezya sikubala aali apeeji 9]

      “Kufumbwa buyo kuti Jehova kacizumizya, tuyoozumanana kukambauka makani mabotu aa Bwami cabusimba, akubelesya nzila iili yoonse kukambaukila bantu boonse.”—2010 YEARBOOK OF JEHOVAH’S WITNESSES.

  • Zyintu Zibotu Zilaafwaafwi!
    Ngazi Yamulindizi—2011 | July 1
    • Zyintu Zibotu Zilaafwaafwi!

      “Kaba kaindi kaniini sizibi takooyooba wo . . . Pele babombemyoyo bayoovuba nyika, Bayookondwa muluumuno lunji.”—INTEMBAUZYO 37:10, 11.

      SENA mulayanda kubona kuzuzikizyigwa kwabusinsimi bwaambwa aatala aawa? Cakutadooneka, mulayanda. Kuli twaambo tubotu tupa kusyoma kuti ino-ino buyoozuzikizyigwa.

      Zibalo zyainda zyapandulula kujatikizya businsimi bwiindene-indene bwamu Bbaibbele ibutondezya kabotu-kabotu kuti tupona “kumazuba aamamanino.” (2 Timoteyo 3:1-5) Leza wakasololela basikulemba Bbaibbele kulemba zyintu eezyi kutegwa tube aabulangizi. (Baloma 15:4) Kuzuzikizyigwa kwabusinsimi oobu caamba kuti mapenzi oonse ngotujisi alaafwaafwi kumana.

      Ncinzi ciyakutobela aakwiinda mazuba aamamanino? Bwami bwa Leza buyooendelezya bantu boonse. (Matayo 6:9) Amubone Bbaibbele mbolyaamba kujatikizya bukkale mbobutiikabe anyika aciindi eeco:

      ● Nzala iyoomana. “Maila avule ansi, atala lyazilundu.”—Intembauzyo 72:16.

      ● Kuciswa kuyoomana. “Takukooyooba naba omwe akati kabantu banyika uuamba kuti, Ndaciswa.”—Isaya 33:24.

      ● Nyika iyoobambululwa. “Inkanda amatongo zyoonse ziyoosekelela, alyalo igundu liyookondwa akusyuuka malubaluba aaebeka.”—Isaya 35:1.

      Oobu mbusinsimi buyo busyoonto akati kabusinsimi bukulwaizya bwamu Bbaibbele ibuli aafwaafwi kuzuzikizyigwa. Amubalombe Bakamboni ba Jehova kuti bamwaambile ncobasyomena kuti zyintu zibotu zili afwaafwi.

Chitonga Publications (1991-2025)
Log Out
Log In
  • Chitonga
  • Amutumine Bamwi
  • Makani Ngomuyanda
  • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
  • Nzyomweelede Kuzumina
  • Mulawo Uujatikizya Kubamba Maseseke
  • Privacy Settings
  • JW.ORG
  • Log In
Amutumine Bamwi