LAIBBULALI YAA INTANETI ya Watchower
Watchtower
LAIBBULALI YAA INTANETI
Chitonga
  • BBAIBBELE
  • ZYAKAMWAIGWA
  • MISWAANGANO
  • Bana Besu —Ndukono Lubotu
    Ngazi Yamulindizi—2005 | April 1
    • Bana Besu —Ndukono Lubotu

      “Ncobeni bana ndukono luzwa kuli-Jehova, micelo yabuntu mbulumbu bwakwe.”—INTEMBAUZYO 127:3.

      1. Ino mbuti mwana wakusaanguna mbwaakazyalwa?

      AMUYEEYE cintu cigambya ncaakacita Jehova Leza eelyo naakalenga mukaintu amusankwa bakusaanguna. Ibazyali bakwe boonse, bausi nkokuti ba Adamu abanyina ba Eva, bakaaba cibeela cabo cimwi eeco icakakomena mwida lya Eva akuba muntu mupya uukkwene ooyu wakaba mwana wakusaanguna. (Matalikilo 4:1) Kusikila sunu, ooku kukomena mwida alimwi akutumbuka kulatugambya alimwi banji baamba kuti mmaleele.

      2. Nkaambo nzi ncomunga mwaamba kuti izicitika mwida lyamukaintu uuli ambwabede mmaleele?

      2 Mumazuba aatandila ku 270, iji lili mumukaintu ndyaakalengwa aandilyo lilakomena akuba mwana uujisi tubeela-beela tubalilwa kuzyuulu-zyuulu zyatuulunzuma akaambo kakuti waswaangana amwaalumi. Iji eeli lilijisi malailile aayandika kutegwa kupangike tubeela-beela twamisyobo-misyobo twiinda ku 200. Kweelana amalailile aayo aagambya alo aatakonzyi kuteelelwa kabotu abantu, ootu tubeela-beela tutabaliki twamisyobo-misyobo tulapangwa munzila yeelede ikutegwa kubambwe muntu mupya uupona!

      3. Nkaambo nzi bantu bayeeya ncobazumina kuti Leza nguujisi mukuli wakuzyalwa kwamuntu mupya?

      3 Ino muyeeya kuti nguni wini uulenga mwana? Kakunyina akudooneka Mmulengi wabuumi. Sintembauzyo wamu Bbaibbele wakaimba kuti: “Amuzibe kuti Jehova ngu-Leza. Ngonguwe iwakatulenga, tuli bakwe.” (Intembauzyo 100:3) Nobazyali, mulizyi kabotu kuti teensyi kaambo kabusongo bwanu icakapa kuti muzyale mwana mubotu boobo. Alikke Leza uujisi busongo buteeli nguukonzya kuba amukuli wakubona kuti kwapangwa muntu mupya uupona. Kwamyaka minji, bantu bayeeya bapa bulemu wakalenga mwana mwida lyabanyina, Mulengi Mupati. Sena mulamupa bulemu?—Intembauzyo 139:13-16.

      4. Nkwaalilwa kwamuntu kuli buti kutakonzyi kupegwa kuli Jehova?

      4 Nokuba boobo, sena Jehova Mulengi uutabikkili maano iwakabikka buyo bubambe bwakuti baalumi abanakazi kabakonzya kuzyala bana? Bantu bamwi tababikkili maano, pele Jehova tali boobo pe. (Intembauzyo 78:38-40) Ibbaibbele ku Intembauzyo 127:3 lyaamba kuti: “Ncobeni bana ndukono luzwa kuli-Jehova, micelo yabuntu mbulumbu bwakwe.” Atulange-lange ncolwaamba lukono ancolwaamba kuli ndiswe.

      Lukono Alimwi Abulumbu

      5. Nkaambo nzi bana ncobali lukono?

      5 Lukono luli mbuli cipego. Lyoonse ibazyali balabeleka canguzu ikutegwa bakasiile bana babo lukono. Alakonzya kaali mali, impasya naa cimwi cintu ciyandika kapati. Kufwumbwa naa ncinzi, eeco citondezya luyando ibazyali ndobajisi. Ibbaibbele lyaamba kuti Leza wapa bazyali ibana ikuba lukono lwabo. Bana ncipego caluyando kuzwa kuli nguwe. Ikuti kamuli bazyali, sena muyeeya kuti nzyomucita zitondezya kuti ibana banu mubabona kuti ncipego eeco Mulengi wazyoonse ncaamupa mwini kuti mucilanganye?

      6. Sena makanze a Leza akali abuti naakapa bantu nguzu zyakuzyala?

      6 Kuyanda kwa Jehova mukupa lukono oolu kwakali kwakuti nyika ikkalwe abana ba Adamu a Eva. (Matalikilo 1:27, 28; Isaya 45:18) Jehova tanaakalenga muntu kumugama mbuli mbwaakacita kutuluunzuma twabangelo. (Intembauzyo 104:4; Ciyubunuzyo 4:11) Muciindi caboobo, Leza wakasala kulenga bantu akubapa nguzu zyakuzyala bana bayookonzya bazyali babo munzila zinji. Ncoolwe kuli banyina abausyi kukomezya akulanganya muntu mupya uli boobo. Nobazyali, sena mulamulumba Jehova akaambo kakumupa coolwe cakuba alukono lubotu boobo?

      Amwiiye ku Cikozyanyo ca Jesu

      7. Mukwiindana anzyobacita bazyali bamwi, mbuti Jesu mbwaakatondezya luyandisyisyo akubikkila maano ‘kubana ba Adamu’?

      7 Cilausisya ikubona kuti tabali bazyali boonse babona bana babo kuba cipego. Banji tababikkili maano kubana babo. Bazyali bali boobu tabatondezyi bube bwa Jehova naa bwa Mwana wakwe. (Intembauzyo 27:10; Isaya 49:15) Mukwiimpana abazyali aaba, amubone luyando ndwaakajisi Jesu kubana. Noliba leliya Jesu katana boola anyika mbuli muntu—kacili cilenge camuuya kujulu, Ibbaibbele lyaamba kuti ‘wakali kuyandisya bana ba Adamu.’ (Tusimpi 8:31) Luyando lwakwe kubantu lwakali lupati cakuti wakalisungula kwaaba buumi bwakwe kacili cinunuzyo kutegwa tukonzye kujana buumi butamani.—Matayo 20:28; Johane 10:18.

      8. Mbuti Jesu mbwaakapa citondezyo cibotu kubazyali?

      8 Naakali anyika Jesu wakapa cikozyanyo cibotu ikapati kubazyali. Amulange-lange ncaakacita. Wakajana ciindi cakwiizya abana, neliba leelyo naakajisi bubi kapati alimwi naakakatazyidwe mumizeezo. Wakali kubalangilila kabasobana kumisika alimwi nzyaakabona kabacita bana wakazyibelesya mukuyiisya kwakwe. (Matayo 11:16, 17) Mulweendo lwakwe lwamamanino lwakuya ku Jerusalemu, Jesu wakalizyi kuti wakali kuyoopenga akujayigwa. Aboobo bantu nobakali kuleta bana kuti bamubone, basikwiiya ba Jesu ambweni mukusoleka kumukwabilila kukunyonganina limwi mumizeezo bakabakasya bana aabo. Pele Jesu wakabanyemena basikwiiya bakwe. Katondezya “kukondwa” abana basyoonto, wakati: “Amuleke twana, tuze kulindime, mutatukasyi pe.”—Marko 10:13, 14.

      9. Nkaambo nzi nzyotucita ncoziyandika kapati kwiinda nzyotwaamba?

      9 Tulakonzya kwiiya kucikozyanyo ca Jesu. Ino inga tucita buti eelyo bana nobaboola kulindiswe, noliba leelyo notujisi bubi? Sena tucita bwakacita Jesu? Icintu ncobayanda kapati bana kubazyali babo nceeco ncaakalisungwide kubacitila Jesu—ikuba ambabo alimwi akubabikkila maano. Masimpe imajwi aakuti “ndakuyanda” alayandika. Nokuba boobo, nzyotucita zilagwasya kapati kwiinda majwi aalo. Iluyando lwanu lulalibonya ikutali buyo kwiinda mumajwi ngomwaamba pele ikapati kwiinda muzintu nzyomucita. Lulatondezyegwa kwiinda mumilimo yakubalanganya, kwiizya ambabo alimwi akubabikkila maano nkomutondezya bana. Noliba leelyo nobacita zyoonse zyaambwa aawa, tazikonzyi kuleta zintu nzyotuyanda icakufwaambana mbuli mbotwali kulombozya. Kukkazyika moyo kulayandika. Tulakonzya kwiiya kukkazyika moyo ikuti twamwiiya Jesu mbwaakali kucita kuli basikwiiya bakwe.

      Kukkazyika Moyo kwa Jesu Aluyando

      10. Ino mbuti Jesu mbwakayiisya basikwiiya bakwe ciiyo cakulicesya alimwi sena wakazwidilila kumatalikilo?

      10 Jesu wakalizyi muzundano wakaliko akati kabasikwiiya bakwe wakuyanda kuba ampuwo. Buzuba bumwi nobakasika abasikwiiya bakwe ku Kapernauma, wakababuzya kuti: “Ino ncinzi ncimwakali kubuzyanya munzila? Pele balo bakaumuna buyo, nkaambo munzila bakali kukazyanya kuti ino nguni mupati wabo.” Muciindi cakubakalalila, Jesu cakukkazyika moyo wakabapa ciiyo cipati kutegwa abayiisye kulicesya. (Marko 9:33-37) Sena cakabagwasya mbuli mbwaakali kuyeeya? Kutali mpoonya aawo. Nokwakainda myezi iili cisambomwe, Jakobo a Johane bakakombelezya banyina kulomba kuli Jesu zyuuno zyaatala mu Bwami. Alimwi Jesu cakukkazyika moyo wakabalulamika mukuyeeya kwabo.—Matayo 20:20-28.

      11. (a) Ino mulimo nzi baapostolo ba Jesu ngobakaalilwa kubeleka kweelana aciyanza cabo nobakasika muŋanda yamujulu kabali aa Jesu? (b) Ino ncinzi Jesu ncaakacita alimwi sena kusoleka kwakwe kwakazwidilila ciindi cakusaanguna?

      11 Nocasika ciindi ca Kwiindilila mu 33 C.E. alimwi Jesu wakasekelela abaapostolo bakwe cakusisikizya. Nobakasika muŋanda yamujulu, kunyina naba umwi wabaapostolo bali 12 wakayeeya kucita mulimo wakusanzya maulu aabamwi mbuli ciyanza cabo, mulimo uucitwa amubelesi naa mukaintu muŋanda. (1 Samuele 25:41; 1 Timoteo 5:10) Ceelede kuti cakamuusisya Jesu kubona kuti basikwiiya bakwe bazumanana kutondezya kuyanda cuuno caajulu. Aboobo Jesu wakasanzya maulu aboonse akubalomba kwiiya cikozyanyo cakwe cakuyanda kubelekela bamwi. (Johane 13:4-17) Sena bakatobela cikozyanyo ca Jesu? Ibbaibbele lyaamba kuti mangolezya ngoona aayo “kwakaba kuzumanana akati kabo kwakuti, Ino nguuli akati kesu uuyeeyegwa kuti ngomupati?”—Luka 22:24.

      12. Mbuti bazyali mbobakonzya kwiiya Jesu mukusola kwabo kuyiisya bana babo?

      12 Bana banu nobatamvwi lulayo lwanu, sena nobazyali mulizyi Jesu mbwaakali kulimvwa? Amubone kuti Jesu tanaakacileka kugwasya baapostolo bakwe, nokuba kuti tibakali kufwaambana kululamika kulezya kwabo. Kukkazika moyo kwakwe kwakazyala micelo mibotu mukuya kwaciindi. (1 Johane 3:14, 18) Nobazyali muyoocita kabotu kwiiya luyando lwa Jesu akukkazyika moyo, mutacileki kusoleka nkomucita kuyiisya bana banu.

      13. Nkaambo nzi muzyali ncatayelede kunyemena mwana nabuzya?

      13 Bana beelede kuzyiba kuti bazyali babo balabayanda alimwi balababikkila maano. Jesu wakali kuyanda kuzyiba nzyobakali kuyeeya basikwiiya bakwe, aboobo wakaswiilila nobakali kubuzya mibuzyo. Wakababuzya mbobakali kuyeeya kumakani aamwi. (Matayo 17:25-27) Masimpe, kuyiisya kuli kabotu kulabikkilizya akuswiililisya alimwi akubikkila maano kapati. Muzyali weelede kuleka cilengwa cakulesya imwana amajwi aabukali aakuti: “Kozwa aawa! Sena tobwene kuti ndijisi bubi?” Ikuti muzyali kajisi bubi ncobeni, mwana weelede kwaambilwa kuti makani aayo alabandikwa ciindi cimbi. Bazyali beelede kubona kuti bacita ncobeni oobo. Munzila eeyi, imwana uyoozyiba kuti muzyali ulamubikkila maano ncobeni alimwi bunji bwaziindi unooboola kulinguwe lyoonse najisi cakwaamba.

      14. Ncinzi bazyali ncobakonzya kwiiya kuli Jesu mukutondezya luyando kubana babo?

      14 Sena bazyali bayandika kubatondezya kuti balabayanda bana babo kwiinda mukubakumbata? Alimwi aawa ibazyali balakonzya kwiiya kuli Jesu. Ibbaibbele lyaamba kuti “wakatubukata, watulongezya akutubikila maanza aakwe.” (Marko 10:16) Ino muyeeya kuti bakalimvwa buti bana aabo? Mmasimpe bakakkomana alimwi bakayandisya kuba a Jesu! Ikuti kakuli luyando lwini-lwini akati kandinywe nobazyali alimwi abana banu, ibana bayoofwambaana kutobela malailile aanu alimwi anjiisyo.

      Nciindi Cilamfwu Buti Bazyali Ncobeelede Kuba Abana Babo?

      15, 16. Ino ninjiisyo nzi yakulela bana yaduma alimwi ncinzi capa kuti idume?

      15 Pele bamwi bali kudooneka ategwa bana tabayandiki kuba abazyali babo kwaciindi cilamfwu. Injiisyo imwi yakulela bana eeyo iyasumpulwa kapati njeeyo yaambwa kuti kuba aciindi cibotu. Kweelana abasikusumpula njiisyo eeyi, ibana tabayandiki ciindi cilamfwu pe cakuba abazyali babo, kufwumbwa kuti ciindi eeco naciceya ncobajana kabacibelesya kabotu alimwi akulibambila kabotu. Pele sena injiisyo eeyo yakuba aciindi cibotu ilagwasya alimwi ilababikkila maano bana?

      16 Imulembi umwi wakakanana abana banji wakaamba kuti, “ncobayanda kapati kubazyali nkuba aciindi cinji cakuba ambabo lyoonse.” Syaazibwene mulwiiyo umwi wakaamba kuti: “Injiisyo eeyi yaduma akaambo kakuti bazyali bazyiba kuti bakakilwa kumakani aaya. Ibantu bakali kulilulamika kutegwa kababelesya buyo ciindi cisyoonto cakuba abana babo.” Ino nciindi cilamfwu buti bazyali ncobeelede kuba abana babo?

      17. Ncinzi bana ncobayanda kubazyali babo?

      17 Ibbaibbele talyaambi. Nokuba boobo, bazyali bana Israyeli bakakulwaizyigwa kwaambaula abana babo ciindi cakukkala muŋanda, ciindi cakweenda munzila, ciindi cakoona alimwi aciindi cakubuka. (Deuteronomo 6:7) Eeci caamba kuti bazyali beelede kubandika abana babo alimwi akubayiisya abuzuba.

      18. Mbuti Jesu mbwakabelesya ciindi ncaakajisi kuyiisya basikwiiya bakwe, alimwi ncinzi bazyali ncobakonzya kwiiya kuli ceeci?

      18 Jesu cakuzwidilila wakayiisya basikwiiya bakwe nakali kulya ambabo, nakali kweenda ambabo alimwi anaakali kulyookezya ambabo. Aboobo wakabelesya ciindi cili coonse ikubayiisya. (Marko 6:31, 32; Luka 8:1; 22:14) Mbubwenya buyo, bazyali Banakristo beelede kubikkila maano kubelesya ciindi coonse nobali abana babo kutalisya akuzumanana kubandika kubotu ambabo alimwi akubayiisya nzila zya Jehova.

      Nzyomweelede Kuyiisya Ambomukonzya Kucita Oobo

      19. (a) Ncinzi ciyandika kunze lyakwiile kujana ciindi cakuba abana? (b) Ncinzi ikapati bazyali ncobayandika kuyiisya bana babo basyoonto?

      19 Pele ikwiile kuba aciindi cakukkala abana naa kukanana ambabo tazili nzyezintu ziyandika zilikke mukulela bana cakuzwidilila. Iciyandika kapati cijatikizya ceeco ciyiisyigwa. Amulange Bbaibbele mbolikankaizya ceelede kubikkilizyigwa mukuyiisya. Lyaamba kuti: “Aya majwi ngendamulailila buzuba obuno . . . muleelede kwaaiyisya bana banu.” Ino “aya majwi” ngobeelede kuyiisyigwa bana mmajwi nzi? Cakutadooneka mmajwi aambwa kale musyule aakuti: “Uleelede kuyandisya Jehova Leza wako amoyo wako woonse, amuuya wako woonse, anguzu zyako zyoonse.” (Deuteronomo 6:5-7) Jesu wakaamba kuti ngomulawo uuyandika kapati akati kamilawo ya Leza yoonse. (Marko 12:28-30) Ibazyali beelede kuyiisya bana babo ikwaambisya kujatikizya Jehova, ikubapanduluda kaambo ncotweelede kuyanda buyo nguwe alikke camoyo woonse alimwi akukomba buyo nguwe alikke.

      20. Ncinzi bazyali bakuciindi eeco ncobakalaililwa a Leza kuyiisya bana babo?

      20 Nokuba boobo, “aya majwi” bazyali ngobakulwaizyigwa kuyiisya bana babo taabikkilizyi buyo kuyanda Leza amoyo wesu oonse. Mucaandaano camusyule mubbuku lya Deuteronomo, mulabona kuti Musa wakaindulula milawo Leza njaakalembede aamabwe, nkokuti, Milawo iili Kkumi. Imilawo eeyi ilabikkilizya awakuti utabeji, utabbi, utajayi alimwi awakuti utaciti bumambe. (Deuteronomo 5:11-22) Ibazyali bakuciindi eeco bakatondezyegwa mbucakali kuyandika kubayiisya mbobakonzya kulilemeka kabotu bana babo. Ibazyali Banakristo sunu beelede kuyiisya bana babo mbubwena ikutegwa bakakkale kabotu kumbele alimwi kabakkomene.

      21. Ncinzi cakali kwaambwa mumalailile aa ‘kuyiisya’ ijwi la Leza kubana basyoonto?

      21 Alimwi amubone kuti bazyali baambilwa mbobeelede kwayiisya “aya majwi,” naa milazyo kubana babo: “Muleelede kwaaiyisya bana banu.” Ibbala lyakuti “kwaaiyisya” lyakabelesyegwa aawa lyaamba “kuyiisya cabunkutwe cakwiinduluka-induluka kwaamba kulaya: kukulwaizya naa kusindaminzya mumizeezo.” Aboobo Leza waambila bazyali ikuba abubambe bubikkilidwe limwi bwakuyiisya malailile aa Bbaibbele aayelede kutondezya zintu zigaminide kusindamizya zintu zyakumuuya mumizeezo yabana babo.

      22. Ncinzi bazyali bana Israyeli ncobakaambilwa kucita kutegwa bayiisye bana babo alimwi ino eeci cakali kwaamba nzi?

      22 Ibubambe buli boobo bwakulibambilila limwi buyandika bunkutwe. Ibbaibbele lyaamba kuti: “Amwaange [“aya majwi,” naa milazyo ya Leza] mbuli citondezyo kumaanza aanu ambuli ciibalusyo akati kameso aanu. Amwaalembe azikunguzyo zyamaanda aanu akuzitendele zyanu.” (Deuteronomo 6:8, 9) Eeci tacaambi kuti bazyali baambilwa kuti bailembe ncobeni milawo ya Leza mumilyango naa kwaanga milawo imwi kumaanza abana babo naa kubikka umwi akati kameso aabo. Pele, icaambwa ncakuti ibazyali beelede kuzumanana kwiibalusya bana babo injiisyo zya Leza. Kuyiisya bana kweelede kunoocitwa lyoonse cakuti mane cibe mbuli kuti bazibwene buya bana njiisyo zya Leza ciindi coonse.

      23. Ncinzi ciyoolangwa-langwa muciiyo camvwiki iitobela?

      23 Nzintu nzi zimwi ziyandika kapati bazyali nzyobeelede kuyiisya bana babo? Nkaambo nzi ncokuyandika mazubaano kuyiisya bana kuti kabalikwabilila? Ndugwasyo nzi luliko lino kubazyali lwakubagwasya kuyiisya bana babo kabotu? Eeyi alimwi amibuzyo imwi ibapa kulibilika bazyali iyoolangwa-langwa mucibalo citobela.

  • Nobazyali, Amukwabilile Lukono Lwenu Lubotu
    Ngazi Yamulindizi—2005 | April 1
    • Nobazyali, Amukwabilile Lukono Lwenu Lubotu

      “Busongo bulatabilila . . . bulavuna buumi bwabaabo babujisi.” —Mukambausi 7:12.

      1. Nkaambo nzi bazyali ncobeelede kubona bana babo kuba cipego?

      BAZYALI balazyala muntu mupya uupona uucita zintu zikozyenye azyabo. Ibbaibbele lyaamba bana bali boobu kuti “ndukono luzwa kuli-Jehova.” (Intembauzyo 127:3) Mbwaanga ngo Sikupa Buumi, Jehova wapa bazyali eeco ceelede kuba cakwe. (Intembauzyo 36:9) Nobazyali, mbuti mbomucibona cipego cibotu cili boobu kuzwa kuli Leza?

      2. Ino Manowa wakaingula buti naakazyiba kuti wakali kuyooba usyi mwana?

      2 Kakunyina akudooneka cipego cili boobu ceelede kutambulwa amaanza obilo. Kwamyaka iinda ku 3,000, muna Israyeli Manowa wakaingula munzila eeyi ciindi mukaintu wakwe nakaambilwa amungelo kuti uyoozyala mwana. Naakamvwa mulumbe mubotu, Manowa wakapaila kuti: “O mwami, ndakumbila kuti muntu wa-Leza nguwakatuma aboole kulindiswe alwabili, kuti atwiisye mbutweelede kucitila mwana uuti zyalwe.” (Babetesi 13:8) Nobazyali ncinzi ncomunga mwaiya kucikozyanyo ca Manowa?

      Lugwasyo lwa Leza Ncoluyandikila Mazuba Aano

      3. Nkaambo nzi lugwasyo lwa Leza mukukomezya bana ncoluyandika ikapati mazuba aano?

      3 Bazyali mazuba aano bayandika lugwasyo lwa Jehova mukukomezya bana babo. Nkaambo nzi? Nkaambo Saatani Diabolosi abangelo bakwe bakagusyigwa kujulu akuwaalwa anyika. Ibbaibbele licenjezya kuti: “Nywebo nonsi alwizi, muli mumapenzi, ikuti Diabolosi wamuselukila abukali bupati, nkaambo ulizi kuti ciindi ncacijisi nciniini buyo.” (Ciyubunuzyo 12:7-9, 12) Ibbaibbele lyaamba kuti, Saatani “mbuli syuumbwa wabutambo [uya] buyandaula ngwati lume.” (1 Petro 5:8) Basyuumbwa bavwula kuyandisya kujata banyama banyina lukwabililo, kanji-kanji bana. Camaano, ibazyali Banakristo bayandaula busolozi kuli Jehova kutegwa bakwabilile bana babo. Nkusoleka kuli buti nkomucita mukukwabilila bana banu?

      4. (a) Ikuzyiba kuti syuumbwa uleendeenda afwaafwi ankobakkala kweelede kupa kuti bazyali bacite nzi? (b) Ncinzi bana ncobayandika kutegwa bajane lukwabililo?

      4 Ikuti kamuzyi kuti kuli syuumbwa weendeenda afwaafwi ankomukkala, cintu cakusaanguna ncomukonzya kubikkila maano nkukwabilila bana banu. Saatani mmujayi. Uyanda kweena bantu ba Leza, kutegwa batatambulwi a Leza. (Jobu 2:1-7; 1 Johane 5:19) Ibana mbabatakatazyi kujata. Kutegwa batajatwi atukole twa Diabolosi, ibana beelede kumuzyiba akumuswiilila Jehova. Ikuzyiba zili mu Bbaibbele cilayandika kapati. Jesu wakati: “Mboobu buumi ubutamani, kuti bazibe nduwe, Leza mwini-mwini, ooli olike, ayooyo ngookatuma, nguwenya Jesu Kristo.” (Johane 17:3) Ikuyungizya, bana basyoonto bayandika busongo—kumvwisya akucita nzyobayiiya. Mbwaanga “busongo bulavuna buumi bwabaabo babujisi,” nobazyali mweelede kubayiisya kasimpe bana banu. (Mukambausi 7:12) Mbuti mbomukonzya kucita oobu?

      5. (a) Mbuti busongo mbobukonzya kuyiisyigwa? (b) Mbuti Tusimpi mbotupandulula mbobuyandika busongo?

      5 Mulakonzya alimwi mweelede kubabalila Ijwi lya Leza bana banu. Pele ikubagwasya kuti bamuyande akumumvwida Jehova kuyandika zinji—bayandika kumvwisya. Mucikozyanyo: Mwana ulakonzya kwaambilwa kuti tayelede kusotoka mugwagwa katana langa kululyo akulumwensyi. Pele bana bamwi tabamvwi. Nkaambo nzi? Ikulimbwa amootokala kweelede kuti tiikwakapandululwa ziindi zinji munzila yakali kukonzya kupa kuti mwana amvwisye ntenda ncoyaamba, ikugusya “bufubafuba” bwalo bukonzya kumunjizya muntenda. Kuyiisya busongo kuyandika ciindi alimwi akukkazyika moyo. Pele busongo bulayandika kapati. Ibbaibbele lyaamba kuti: “Inzila zyabo ninzila zibotezya, amigwagwa yabo yoonse njaluumuno. Musamu wabuumi kuliboonse babujana; bali acoolwe boonse babujatisya.”—Tusimpi 3:13-18; 22:15.

      Kuyiisya Kupa Busongo

      6. (a) Nkaambo nzi bana kanji-kanji ncobacitila zintu zitaluzi? (b) Ninkondo nzi iili mukulwanwa?

      6 Kanji-kanji bana bacita zitaluzi, ikutali akaambo kakuti tiibakayiisyigwa ciluzi, pele akaambo kakuti kuyiisya tiikwakabanjila mumoyo. Diabolosi ulasoleka kapati kuti keendelezya bana basyoonto. Nzila zyakwe nzyakubona kuti balayungwa azintu zyamunyika yakwe zikazyanya anzyanda Leza. Alimwi ulasola kubelesya ciimo cabo cakuyanda kucita zintu zibi akaambo kakutalondoka. (Matalikilo 8:21; Intembauzyo 51:5) Bazyali beelede kuzyiba kuti nkondo ini ili mukulwanwa yakuzunda bana babo.

      7. Nkaambo nzi ikwaambila mwana cibotu naa cibi ncokutazulide?

      7 Bazyali kanji-kanji balamwaambila mwana icibotu naa cibi, kabasyomede kuti kwiinda mukucita boobo bamuyiisya njiisyo imwi yakulilemeka. Balakonzya kumwaambila mwana kuti kubeja, kubba, naa koonana amuntu ngomutakwetene limwi ncibi. Nokuba boobo, imwana uyandika kuba acimukulwaizya kutegwa abe mwana uumvwa ikutali buyo akaambo kakuti bazyali bakwe bamwaambila kucita boobo. Eeyi mmilawo ya Jehova. Imwana weelede kwiiya kuti ncamaano kutobela milazyo ya Leza.—Tusimpi 6:16-19; Ba-Hebrayo 13:4.

      8. Nkuyiisya kuli buti kukonzya kugwasya bana kucita zyamaano?

      8 Bubumbo bukatazya kumvwisya, kuvwula kwazintu zipona, kucinca kwaziindi, eezi zintu zyoonse zilakonzya kumugwasya mwana musyoonto kumvwisya kubako kwa Mulengi sibusongo. (Ba-Roma 1:20; Ba-Hebrayo 3:4) Ikuyungizya, imwana weelede kuyiisyigwa kuti Leza ulamuyanda alimwi akuti wabamba bubambe kwiinda mucipaizyo ca Mwanaakwe kumupa buumi butamani alimwi akuti ulakonzya kumukkomanisya Leza kwiinda mukumvwida nzyaamba. Aboobo ambweni mwana uyoosala kubelekela Jehova nokuba kuti Diabolosi unakusola kumukasya.—Tusimpi 22:6; 27:11; Johane 3:16.

      9. (a) Ino kuyiisya kupa buumi kuyanda nzi? (b) Ncinzi bamatata ncobalaililwa kucita alimwi ino eeci cibikkilizya nzi?

      9 Ikuyiisya kwalo kukonzya kukwabilila mwana akumukulwaizya kucita ciluzi kutola ciindi cilamfwu, kuyandika kubikkila maano alimwi akulibambila kabotu. Kuyanda kuti bazyali baatobele malailile aazwa kuli Leza. Ibbaibbele lyaamba kuti: “Numawisi, . . . amubalele [bana banu] mulwiiyo lwa-Mwami amumilazyo yakwe.” (Ba-Efeso 6:4) Ino eeco caamba nzi? “Mumilazyo,” mu Cigiliki caamba “kubikka mizeezo mukati.” Aboobo bamatata bakulwaizyigwa kubikka mizeezo ya Jehova mubana babo. Masimpe eeco ciyoobakwabilila kapati bana basyoonto. Ikuti bana kabajisi mizeezo ya Leza, kabayeeya mbwayeeya, nkokuti banookwabilidwe kuzintu zibi.

      Makanze Akulwaizyigwa Aluyando

      10. Kutegwa mumuyiisye kabotu mwana wanu, ino ntwaambo tuli buti tuyandika ntomweelede kuzyiba?

      10 Ikutegwa mumukomezya kabotu mwana wanu, kusoleka kwanu kuyandika kukulwaizyigwa aluyando. Iciyandika kapati nkwaamba aumwi mbwalimvwa. Amumubuzye kutegwa muzyibe cicitika kumwana wanu alimwi akumvwa mbwazilanga zintu. Mubukkale buli kabotu, amumukulwaizye mwana wanu kwaambaula. Muziindi zimwi, mulakonzya kugambwa kuzintu nzyaamba. Amubone kuti tamuboneki kuti mwagambwa. Muciindi caboobo, amumuswiililisye.

      11. Ino mbuti muzyali mbwakonzya kubikka mizeezo ya Leza mumwana?

      11 Masimpe, mulakonzya kuti mwali kumubalila mwana wanu kuzwa mu Bbaibbele milawo ya Leza ikasya koonana, nokuba kucita oobo ziindi zinji. (1 Ba-Korinto 6:18; Ba-Efeso 5:5) Eeci ceelede kuti cakapa bana banu kuzyiba cimukkomanisya acitamukkomanisyi Jehova. Nokuba boobo, kubikka mizeezo ya Jehova mumwana kuyandika zinji. Ibana bayandika lugwasyo kubona mbwiiyandika milawo ya Jehova. Beelede kusyoma kuti milawo yakwe ililuzi alimwi ilagwasya alimwi akuti kwiitobela ncintu ciyandika kapati. Lilikke kwiinda mukubandika abana banu kuzwa mu Magwalo kutegwa bazumine mbwazilanga zintu Leza nomukonzya kwaamba kuti mwabikka mizeezo yakwe muli mbabo.

      12. Ino mbuti muzyali mbwakonzya kugwasya mwana wakwe kwaalanga kabotu makani akoonana?

      12 Nomubandika kujatikizya koonana, mulakonzya kubuzya kuti, “Sena uyeeya kuti, Ikuti muntu kamvwida milawo ya Jehova yakutoonana katana kwatwa kuyoomupa kuti katakkomani?” Amumukulwaizye mwana wanu kupandulula ncaainguda boobo. Mwamana kulanga-langa bubambe bubotu bwa Leza bwakuzyala mwana, mulakonzya kubuzya kuti: “Sena uyeeya kuti Leza wesu siluyando ulakonzya kupanga milawo ikonzya kutupa kutakkomana mubuumi? Naa uyeeya kuti milawo yakwe yakabambilwa kuti kaitukkomanisya akutukwabilila?” (Intembauzyo 119:1, 2; Isaya 48:17) Amumubuzye ncayeeya kumakani aaya mwana wanu. Mwamana mulakonzya kumupa zikozyanyo zyambuli koonana mbokwaleta buumba amapenzi. (2 Samuele 13:1-33) Kwiinda mukwaambaula amwana wanu cakuti wamvwisya akuzumina mbwazyibona zintu Leza, nkokuti munooli mwabeleka kapati kubikka mizeezo ya Leza muli nguwe. Nokuba boobo, kuli cintu cimwi ncomukonzya kucita.

      13. Ncinzi ncayelede kumvwisya mwana kujatikizya Jehova eeco cikonzya kumukulwaizya mwana kuswiilila Jehova?

      13 Camaano, tamukamuyiisyi buyo mwana wanu ziboola akaambo kakutamvwida Jehova, pele muyoopandulula mbuli Jehova mbwalimvwa kwiinda mbotulilemeka. Amumutondezye mwana wanu kuzwa mu Bbaibbele kuti tulakonzya kumukalazya Jehova ciindi notwaalilwa kucita kuyanda kwakwe. (Intembauzyo 78:41) Mulakonzya kubuzya kuti, “Nkaambo nzi ncotayandili kunyemya Jehova?” alimwi amupandulule kuti: “Sinkondonyina Leza Saatani waamba kuti tubelekela Jehova akaambo kakuyanda zintu zimwi ikutali kuti tulamuyanda.” Mwamana amupandulule mbuli Jobu mbwaakasyomeka akukkomanisya Leza akupa bwiinguzi kukubejelezya kwa Saatani. (Jobu 1:9-11; 27:5) Mwana wanu weelede kuzyiba kuti, kwiinda mukulilemeka kwakwe ulakonzya kumukkomanisya naa kumunyemya Jehova. (Tusimpi 27:11) Eeci alimwi aziiyo zimwi ziyandika zilakonzya kuyiisyigwa kubana kwiinda mukubelesya bbuku lya Amwiiye ku Mwiiyi Mupati.a

      Mpindu Zikkomanisya

      14, 15. (a) Nziiyo zili buti mubbuku lya Mwiiyi zyakulwaizya bana? (b) Nzintu nzi zibotu nzyomwajana kwiinda mukubelesya bbuku eeli?

      14 Bakaapanyina mwana wamyaka iili ciloba ku Croatia ibabala bbuku lya Mwiiyi amuzyukulu wabo bakalemba kuti imwana musankwa ooyu wakabaambila boobu: “Bamaama bandaambila kucita cintu cimwi, pele tiindali kuyanda kucicita. Mpoonya ndayeeya cibalo caamba kuti ‘Ikuswiilila Kulakukwabilila,’ aboobo ndakajokela akubaambila kuti ndilazicita nzibandaambila.” Kujatikizya cibalo caamba kuti “Ncotuteelede Kubeja,” banabukwetene bamwi kucisi ca Florida, U.S.A., bakati: “Lilabuzya mibuzyo ipa kuti bana baambe zili mumyoyo akuzumina kulubizya nkobatakali kukonzya kuzumina.”

      15 Ibbuku lya Mwiiyi lilijisi zifwanikiso ziinda ku 230, alimwi kuli makani aasindikizya cifwanikiso acimwi. Mukaintu umwi uukkomene abbuku eeli wakaamba boobu, “Kanji-kanji mwana wangu inga kaide kulanga cifwanikiso katayandi kuvwununa apeeji limbi. Takuli buyo kuti zifwanikiso ziboneka kabotu pele zilayiisya ziiyo alimwi zyikulwaizya bana kubuzya mibuzyo. Kujatikizya cifwanikiso aali mwana uulangilila cipeku-peku muŋanda muli mudima, mwanaangu wakabuzya kuti, ‘Baama, ncinzi musankwa ooyu ncacita?’ ijwi lyakwe lyakatondezya kuti wakalizyi kuti kuli cimwi cakali lubide.” Majwi aasindikizya cifwanikiso aamba kuti: “Ino nguni uukonzya kubona zintu zyoonse nzyotucita?”

      Lwiiyo Luyandika Mazuba Aano

      16. Ncinzi ciyandika kuyiisya bana mazuba aano alimwi nkaambo nzi?

      16 Ibana bayandika kuzyiba mbozyeelede kubonwa zizyo zyabo zyabusankwa azyabukaintu. Nokuba boobo, kuzikanana zintu eezi tacili cuuba-uba lyoonse. Simubweza twaambo wakaamba kuti wakakomena kuciindi kwaamba mabala aamba zizyo zibelesyegwa mukoonana nokwakali kubonwa kuti nkutukila. Kujatikizya kuyiisya bana bakwe wakalemba kuti, “Tandeelede kuba ansoni.” Masimpe, akaambo kansoni bazyali tabayandi kubandika makani ajatikizya zyakoonana, ooku takukwabilili mwana. Bantu boona bana balacita oobo akaambo kakubula luzibo kwamwana. Ibbuku lya Amwiiye ku Mwiiyi Mupati lilabandika kaambo aaka munzila yabulemu. Kuzyibya bana kujatikizya koonana takupi kuti babule luzibo, kakuli kukakilwa kuyiisya bana inga kwapa kuti babule luzibo.

      17. Mbuti bbuku lya Mwiiyi mboligwasya bazyali kuyiisya bana babo kujatikizya koonana?

      17 Mu cibalo 10, nomubandika bangelo babi bakaboola anyika akuzyoozyala bana, mwana ulabuzyigwa kuti: “Ino ncinzi ncozyi kujatikizya koonana?” Ibbuku lilapa bwiinguzi buuba-uba. Amana, cibalo 32 cilapandulula mbuli bana mbobakonzya kukwabililwa kubantu bajata bana. Magwalo manji atondezya kuti kuyiisya kuli boobu kulayandika. Mukaintu umwi wakalemba kuti: “Nsondo yamana mwanaangu Javan naakaunka kumusilisi ulanganya bana, wakabuzya naa twakamuyiisya kabotu mbozyibelesyegwa zizyo zyabusankwa. Wakakkomana kapati kubona kuti bakacita oobo kwiinda mukubelesya bbuku lyesu lipya.”

      18. Mbuti bbuku lya Mwiiyi mbolipandulula ikupa bulemu kuzibumbwa?

      18 Cibalo acimwi cijatikizya cibalo camu Bbaibbele cabakubusi bana Hebrayo ba Sadrake, Mesaki alimwi Abedinego bakakaka kufwugamina cibumbwa ciiminina Munzi wa Babuloni. (Daniele 3:1-30) Bamwi tabakonzyi kubona kweendelana kuliko akati kakukomba cibumbwa akukomba ndembela, mbuli bbuku lya Mwiiyi mbolitondezya. Nokuba boobo, amubone ncaakaamba mulembi Edward Gaffney naakabuzyigwa mu magazini ya Catholic yaku U.S. Wakaamba kuti mwanaakwe musimbi naakamwaambila kuti mubuzuba bwakusaanguna kucikolo, wakayiiya “mupailo mupya,” wakamwaambila kuwiinduluka mupailo kuli nguwe. Gaffney waamba kuti: “Wakabikka janza lyakwe acamba akwaamba kuti ‘Ndazumina kuti ndinikusyomeka lyoonse kundembela . . . ’” Wazumanana kati: “Mpoonya ndakazikuyeeya cintu cimwi. Bakamboni ba Jehova bakali luzi. Kuli bukombi bwanyika ibukulwaizyigwa muzikolo zyesu mbootalikila buyo cikolo—ooku nkusyomeka cakumaniina kwiindilide.”

      Ikusolekesya Kulagwasya

      19. Mbulumbu nzi bujanika mukuyiisya bana?

      19 Masimpe, kuyiisya bana banu cilagwasya kapati. Mutumbu umwi ku Kansas, U.S.A. wakalila naakatambula lugwalo kuzwa kumwanaakwe musankwa. Wakalemba kuti: “Ndilaa coolwe akaambo kakukomezyegwa kabotu kwandigwasya kukkalikana mumizeezo. Inywe abataata muyandika kulumbaizyigwa.” (Tusimpi 31:28) Bbuku lya Amwiiye ku Mwiiyi Mupati lilakonzya kugwasya bazyali banji kuyiisya bana babo kutegwa bakonzye kukwabilila lukono lubotu.

      20. Ncinzi lyoonse bazyali ncobeelede kuyeeya, alimwi mbuti eeci mbocibajatikizya?

      20 Bana besu bayandika kubikkilwa maano ciindi coonse alimwi tuyandika kusolekesya. Mbana kwaciindi buyo cisyoonto. Amucibelesye kabotu ciindi nomucili ambabo alimwi amubagwasye. Tamukausi ikuti mwacita oobo. Mukuya kwaciindi bayoomuyanda. Lyoonse amuyeeye kuti bana banu ncipego Leza ncaakamupa. Ndukono lubotu. (Intembauzyo 127:3-5) Aboobo, amubalanganye kamuzyi kuti muyooingula kuli Leza mbuli mbomubalela, nkaambo masimpe ngakuti mmukuli wanu.

      Bupanduluzi buyungizidwe

      a Lyakamwaigwa a Bakamboni ba Jehova. Amubone cibalo 40, “Mbonga Wamukkomanisya Leza.”

Chitonga Publications (1991-2025)
Log Out
Log In
  • Chitonga
  • Amutumine Bamwi
  • Makani Ngomuyanda
  • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
  • Nzyomweelede Kuzumina
  • Mulawo Uujatikizya Kubamba Maseseke
  • Privacy Settings
  • JW.ORG
  • Log In
Amutumine Bamwi