Ncinzi Ncomubikka Ambele Mubuumi Bwanu?
“Undizibye inzila njinjeelede kweenda.”—INTEMBAUZYO 143:8.
1. Ncinzi ncaakaamba Mwami Solomoni kujatikizya zintu nzyobayandaula bantu azyobakonzya kucita?
INGA kamuzi mbubwena mbuli bamwi boonse kuti buumi buzwide milimo alimwi azyakulanganya. Ikuti mwaciyeeyela, mulakonzya kubona kuti zimwi akati kazeezi zilayandika kapati. Imilimo imwi azyakulanganya taziyandiki kapati pe naa taziyandikili limwi buya. Akaambo kakuti mwakaziba kaambo aaka caamba kuti muleendelene kapati aumwi wabaalumi basongo kwiinda, Imwami Solomon. Naakamana kwiilanga-langa kabotu-kabotu milimo iicitwa mubuumi wakamanizya akwaamba kuti: “Lemeka Leza akubamba milazyo yakwe, nkaambo kucita obo nceelelo coonse camuntu.” (Mukambausi 2:4-9, 11; 12:13) Ciyandika kapati buti eci kulindiswe sunu?
2. Mubuzyo nzi wamatalikilo ngobeelede kulibuzya bantu bayoowa Leza, usololela kumibuzyo nzi iikonzyenye?
2 Ikuti kamuyanda ku “lemeka Leza akubamba milazyo yakwe,” amulibuzye nobeni mubuzyo oyu muyumu wakuti, ‘Ncinzi ncondibikka ambele mubuumi bwangu?’ Masimpe, inga kamutauyeeyi pe mubuzyo oyu abuzuba, pele ino kuti mwauyeeya lino? Mane ulaletelezya amibuzyo imwi iikonzyenye mbuli yakuti, ‘Sena ndilaciindiilizya kuyandisya mulimo wangu naa ngondiyiide naa zintu zyakumubili? Ino ŋanda, mukwasyi alimwi abayandwa bangu ndibabikkide aali?’ Mukubusi ulakonzya kubuzya kuti, ‘Ino lwiiyo ndilubikkila maanu manji buti alimwi nciindi cilamfu buti ncendisowa? Masimpe, sena milimo iikkomanisya, zisobano, kulikondelezya kumwi naa kusumpuka kwa sayansi zyondiyandisisya kapati?’ Alimwi taciko makani aciimo cesu naa bukkale tuleelede kubuzya kuti, ‘Ino kubelekela Leza kujisi lubazu nzi mubuumi bwangu?’ Antela mulakonzya kuzumina mbuli mbokuyandika kusala zintu ziyandika kusaanguna. Pele ino mbuti mbotukonzya alimwi nkuli nkotukonzya kujana lugwasyo lwakuzisala cabusongo?
3. Ino kubikka zintu mubusena bwakusaanguna kujatikizya nzi ku Banakristo?
3 Mabala aakuti “kubikka ambele” alaabupanduluzi bumwi bwaamba cintu cicitwa kazitana zyoonse naa ceelede kulangwa-langwa kusaanguna. Kufumbwa naa muli bamwi ba Bakamboni ba Jehova naa muli akati ka mamiliyoni aa basikwiiya Jwi lya Leza basyomeka babelekelaamwi ambabo, amulange-lange kasimpe aaka: “Zintu zyoonse zilijisi ciindi cazyo, amakani oonse aansi alijisi mazuba aao.” (Mukambausi 3:1) Mbuli mbukweelede, eeco cilabikkilizya akuti kamubikkila maanu caluyando kubukkale bwamukwasyi. (Ba-Kolose 3:18-21) Kulajatikizya akubamba baŋanda yanu cakusyomeka kwiinda mumulimo wanyika. (2 Ba-Tesalonika 3:10-12; 1 Timoteo 5:8) Alimwi kuti mwayanda kucinca, mulakonzya kujana ciindi cakupumuna akucita mulimo uukkomanisya, kulikondelezya kwamuziindi naa kulyookezya. (Amukozyanisye Marko 6:31.) Ikuti mwayeeyesya buya, sena tamubweni kuti kunyina ciyandika kuba ambele mubuumi bwesu akati kazeezi? Iciyandika kapati ncintu cimbi buyo.
4. Ino bbuku lya Bafilipi 1:9, 10 lyaamba nzi kujatikizya kubikka zintu mubusena bwakusaanguna?
4 Antela mulibwene kuti njiisyo zya Bbaibbele izisololela ndugwasyo luyandika mukusala zintu ziyandika kusaanguna alimwi akusala zyakucita cabusongo. Mucikozyanyo, ku Bafilipi 1:9, 10 mu Bbaibbele lya Cizuminano Cipya, Banakristo bakulwaizigwa kuti ‘bakomene mukuziba, akumvwisya koonse.’ Ikutegwa cityeni? Imwaapostolo Paulo wakayungizya akwaamba kuti: “Ndendilyo nemutizibe kusala ziyandika kapati.” Sena tacili camaanu eeco? Akaambo kaluzibo lwini-lwini, Munakristo uyeeyesya ulakonzya kuziba iceelede kuyandwa kusaanguna—icili ambele—mubuumi.
Icikozyanyo Cibotu ca Cintu Ceelede Kuba Ambele
5. Ino magwalo naapandulula cikonzyanyo cakasiilwa Banakristo acitondezya buti cintu cakali ambele mubuumi bwa Jesu?
5 Tujana kaambo kabotu kaluzibo mumajwi aamwaapostolo Petro: “Nciconya eco ncimwakaitilwa, nkaambo Kristo alakwe wakamucisilwa, wakamusiila cibonesyo, kuti mukatobele mumikondo yakwe.” (1 Petro 2:21) Inzya, ikutegwa tuzibe cintu ciyandika kuba ambele mubuumi, tulakonzya kulanga-langa mbuli mbwaakaciyeeyela Jesu Kristo. Ibbuku lya Intembauzyo 40:8 lyakasinsima kujatikizya nguwe ategwa: “Ndakondwa kucita luyando lwako, O Leza wangu; mulao wako uli mumoyo wangu.” Mboobu mbwakawaamba muzeezo nguwena oyu: “Icakulya cangu nkucita luyando lwayooyo uwakandituma, akulondola milimo yakwe.”—Johane 4:34; Ba-Hebrayo 12:2.
6. Mbuti mbotunga twajana ceeco ncaakajana Jesu kwiinda mukubikka kuyanda kwa Leza mubusena bwakusaanguna?
6 Amukalangisisye kaambo aako—ikucita kuyanda kwa Leza. Icikonzyanyo ca Jesu cisinizya cintu ncobeelede kubikka ambele basiciiya bakwe mubuumi bwabo, nkaambo wakaamba kuti “azyulila umwi umwi ulaba mbuli mwiiyi wakwe.” (Luka 6:40) Alimwi mbuli mbwaakali kweenda munzila njaakakanzide Wisi, Jesu wakatondezya kuti “kulizwide bukondwi” mukuzumanana kukubikka ambele kuyanda kwa Leza. (Intembauzyo 16:11; Incito 2:28) Sena mwacibona ncocaamba eco? Basiciiya ba Jesu nobasala kucita kuyanda kwa Leza kuti cibe cintu cilaambele mubuumi bwabo, balakkomana a ‘kuzulilwa bukondwi’ abuumi bwini-bwini. (1 Timoteo 6:19) Eelyo ntunji twaambo itupa kuti kucita kuyanda kwa Leza kube mubusena bwakusaanguna mubuumi bwesu.
7, 8. Masunko nzi Jesu ngaakali angao, alimwi ncinzi ncotunga twaiya?
7 Jesu mbwaakalitondezyela buyo kulyaaba kwakwe kukucita kuyanda kwa Leza, Diabolosi wakayandaula nzila yakumucinca mizeezo. Munzila nzi? Kwiinda mukumusunka mumbazu zyotatwe. Muziindi zyoonse ezi Jesu wakaingula munzila iisalala yamu Magwalo. (Matayo 4:1-10) Pele kwakali masunko aambi kumbele—kupenzegwa, kufubaazigwa, kwaabwa a Judasi, kubejelezegwa alimwi alufwu acisamu cakupenzyela. Nokuba boobo kunyina musunko wakapa kuti Mwanaa Leza uusyomeka azwe munzila yakwe. Ciindi naakapenga kapati, Jesu wakapaila ategwa: “Kutabi kuyanda kwangu pe, akube kuyanda kwako. . . . Alucitwe luyando lwako.” (Matayo 26:39, 42) Sena eeci inga tacipi kuti omwe-omwe wesu akwelelezegwe acitondezyo eeci ncotwakasiilwa, cinga catupa “kujatisya kukomba”?—Ba-Roma 12:12.
8 Inzya, ciindi notusala zintu ziyandika mubusena bwakusaanguna mubuumi, ikusololela kwa bunaleza kulayandika cini-cini, kapati kuti twajana basinkondo bakasimpe alimwi abakazya kuyanda kwa Leza. Amuyeeye kulomba kwa Mwami musyomesi Davida ciindi naakali apenzi lyakukazigwa abasinkondo. Tulakabona kaambo aaka twalanga-langa kabeela ka Intembauzyo 143. Eeci ceelede kutugwasya kuyeeyesya mbotunga twayumya cilongwe cesu a Jehova akukulwaizigwa kukubikka ambele kucita kuyanda kwa Leza mubuumi bwesu.
Jehova Ulamvwa Akwiingula Mipailo Yesu
9. (a) Nokuba kuti Davida wakali sizibi, majwi aakwe amicito zitondezya nzi? (b) Nkaambo nzi ncotutayelede kuleka kucita zibotu?
9 Nokuba kuti wakali muntu sizibi uufwa, Davida wakalijisi lusyomo lwakuti Jehova ulacenjeka kutwi kukulomba kwakwe. Wakakombelezya cakulibombya ategwa: “Swiilila cikombyo cangu, O Jehova. Cenjeka kutwi kwako kunkumbizyo zyangu. Kondivuwa mukusyomeka kwako amubululami bwako. Utabeteki mulanda wako, nkaambo mumeso aako taakwe muntu naba omwe uululeme.” (Intembauzyo 143:1, 2) Davida wakali kubwene kutalondoka kwakwe, pele moyo wakwe oonse wakali kuli Leza. Aboobo wakalaa lusyomo lwakuti ulaingulwa mubululami. Sena eci tacitukulwaizi? Nokuba kuti inga tulalezya kubululami bwa Leza, tulakonzya kusyoma kuti ulatumvwa kuti myoyo yesu yoonse kaili kuli nguwe. (Mukambausi 7:20; 1 Johane 5:14) Mbokuli tujatisya kupaila, tweelede kukanza ‘kuzunda bubi kukucita bubotu’ mumazuba aaya mabyaabi.—Ba-Roma 12:20, 21; Jakobo 4:7.
10. Nkaambo nzi Davida ncakalaa ziindi zyakulibilika?
10 Davida wakalijisi basinkondonyina mbubonya mbotujisi aswebo. Naakali simuntuntuli uutija kuli Saulu, naakasinikizigwa kuyuba mumasena aalendelezya, aakatazya kwiinda naa naakali mwami uutandanyizigwa abasinkondo, Davida wakalaa ziindi zyakulibilika. Wakapandulula mbuli mbucakamujatikizya eeci: “Sinkondoma wandivwima; . . . Wandikalika mumudima . . . Muuya wangu wawizuka; moyo wangu wayoowa mukango kangu.” (Intembauzyo 143:3, 4) Sena kuli twaambo twakamupa kuti mulimvwe boobu anywebo?
11. Nziindi zili buti zyakulibilika nzyobajisi babelesi ba Leza sunu?
11 Ikupenzegwa asinkondo, masunko akaambo kabuyumuyumu bwa bukkale, ikuciswa naa mapenzi amwi aakatazya kupa kuti bamwi bantu ba Leza balimvwe kutyompwa kapati. Muziindi zimwi myoyo yabo yalikulimvwa kuyoowa. Cili mbuli kuti umwi aumwi walila ategwa: “Webo nowakandibonya mapenzi manji, uyoondiponya alimwi . . . Boola kunduumbulizya.” (Intembauzyo 71:20, 21) Ino bagwasigwa buti?
Mbomunga Mwacita Kujatikizya Kusoleka Kwasinkondo
12. Ino Mwami Davida wakazikonzya buti ntenda alimwi amasunko?
12 Ibbuku lya Intembauzyo 143:5 litondezya ncaakacita Davida ciindi naakali muntenda amumasunko mapati: “Ndayeeya mazuba aakale, ndaibaluka milimo yako yoonse, ndatweluka nzyaakacita maanza aako.” Davida wakayeeya mbuli Leza mbwaakacitila babelesi Bakwe alimwi ambuli mbwaakafutulwa lwakwe mwini. Wakazinzibala kuyeeya zyakacita Jehova akaambo kazina Lyakwe lipati. Inzya, Davida wakabikkila maanu kumilimo ya Leza.
13. Ikuyeeya zikonzyanyo zyansiku azyasunu zya babelesi basyomeka kuyootugwasya buti kuliyumya ciindi notwaba amasunko?
13 Sena tatuziyeeyi-yeeyi nzyaakacitila bantu bakwe Leza? Ncobeni tulaziyeeya! Eeci cibikkilizya makani aakacita ‘makamu makamu aabakamboni’ ciindi kabutana Bunakristo. (Ba-Hebrayo 11:32-38; 12:1) Ibanakristo bananike bamu mwaanda wamyaka wakusaanguna abalo bakakulwaizigwa ‘kuyeeya mazuba aaciindi’ azintu zyakabacitikila nzyobakaliyumya. (Ba-Hebrayo 10:32-34) Ino mbuti kumakani aazintu zyacitikila babelesi ba Leza sunu, mbuli zeezyo zyaambidwe mubbuku lya Jehovah’s Witnesses—Proclaimers of God’s Kingdom?a Imakani aalembedwe momuya amumwi-mumwi atugwasya kuyeeya mbuli Jehova mbwaagwasya bantu bakwe kuliyumya mulimo noulesyegwa, nobabikkwa muntolongo, nobasaalwa abuleya alimwi anobabikkwa muzilabba zyabuzike. Mwali masunko mumanyika muli nkondo mbuli mu Burundi, Liberia, Rwanda alimwi ayakali Yugoslavia. Ciindi kukazigwa nokwakalitondezya, babelesi ba Leza bakaliyumya akaambo kakuti bakalijisi cilongwe ciyumu a Jehova. Ijanza lyakwe lyakagwasya baabo bakakubikka ambele kucita kuyanda kwakwe mubuumi bwabo.
14. (a) Ncikonzyanyo nzi comwe Leza mwaakagwasya muntu uuli mubukkale bunga kabukonzyanye abwesu? (b) Ncinzi ncomwiiya kuzwa kucikonzyanyo eco?
14 Nokuba boobo, mulakonzya kwaamba kuti tamuna tunduludwe boobo, alimwi mulakonzya kulimvwa kuti takulangilwi kuti muyakucita obo. Nokuba boobo kugwasya nkwagwasya bantu bakwe Leza talili lyoonse nokwali kucitwa munzila bamwi njobanga balanga kuti njamaleele. Wagwasya bantu “buyo” banji “mubukkale bwabuzuba abuzuba.” Nceeci comwe cazikonzyanyo: Ngazi Yamulindizi ya Chichewa ya December 1, 1996 yakajisi makani aakamba Penelope Makris. Elo nkubota cikonzyanyo cabululami bwa Bunakristo! Sena mulayeeya zyakamucitikila nzyaakaliyumya kuzwa kuli basimukobonyina, mbwaakapenga akaambo kamalwazi mapati alimwi ambwaakasolekesya kuti azumanane mumulimo waciindi coonse? Ino mbuti makani aakwe aagwasya aaku Mytilene? Kaambo kapati nkakuti, Sena zikonzyanyo zili boobu muzibona kuba lugwasyo kuli ndiswe toonse kumakani aakusala zintu zyakubikka mubusena bwakusaanguna, ikukubikka aambele kucita kuyanda kwa Leza mubuumi bwesu?
15.Micito nzi imwi ya Jehova njotweelede kuzinzibala kuyeeya?
15 Cilatuyumya-yumya kuzinzibala kuyeeya milimo ya Jehova mbuli bwakacita Davida. Mumakanze ngaakajisi Jehova kwakali abubambe bwakuti kukabe lufwutuko kwiinda mulufwu lwa Mwanaakwe, kubusigwa akupegwa bulemu. (1 Timoteo 3:16) Wakkazika Bwami bwakwe bwa kujulu, wagwisya Saatani abadaimona bakwe kuzwa kujulu alimwi wapilusya bukombi bwakasimpe anyika yaansi. (Ciyubunuzyo 12:7-12) Wayaka paradaiso yakumuuya alimwi walongezya bantu bakwe kuti bavwule. (Isaya 35:1-10; 60:22) Ibantu bakwe lino bapa bumboni bwamamanino kaatanasika mapenzi mapati. (Ciyubunuzyo 14:6, 7) Inzya, tulijisi zintu zinji nzyotunga twazinzibala kuyeeya.
16. Ino ncinzi ncotukulwaizigwa kulanganya, alimwi eeci inga cilatusiila ciiyo nzi?
16 Ikuzumanana kwesu kukubikkila maanu kumilimo yamaanza aa Leza kwiinda kujata bubi amakanze aa bantu, caambilizya kuti tatukonzyi kuzitantamuka inguzu zya Jehova. Nokuba boobo, imilimo eyo taiyiili buyo amilimo mibotu iiboneka yakulenga kujulu awaano anyika yaansi. (Jobu 37:14; Intembauzyo 19:1; 104:24) Imilimo yakwe mibotu ilabikkilizya amilimo yakufutula bantu bakwe kuzwa kulibasinkondo badyaaminina mbuli mbwaakacita muzintu zyakacitikila bantu bakwe basalwe bansiku.—Kulonga 14:31; 15:6.
Ikuziba Nzila Njotweelede Kweenda
17. Ino Davida wakali kusyoma kapati buti kuti Jehova muntu wini, alimwi tusyomezyegwa buti amakani aaya?
17 Davida wakapailila lugwasyo kayoowa kuti buumi bulamumanina: “Ndasumpula maanza aangu kulinduwe; moyo wangu ulisukeme mbuli nyika yacimpayuma. Fwambaana kundivuwa, O Jehova! Moyo wangu wawizuka! Utandisisili busyu bwako, kuti ntabi mbuli abo baselemukila mukabanda.” (Intembauzyo 143:6, 7) Davida sizibi wakalizi kuti Leza wakali bubweni bukkale bwakwe. (Intembauzyo 31:7) Zimwi ziindi aswebo tulakonzya kulimvwa kuti bukkale bwesu bwakumuuya bwatalika kuyaansi kapati. Pele mutatyompokelwi. Jehova uuteelela mipailo yesu ulakonzya kufwaambana kutupilusya kwiinda mukukatalusigwa abaalu baluyando, izibalo zya Ngazi Yamulindizi naa zibeela zyamuswaangano zili mbuli kuti zyakabambilwa ndiswe.—Isaya 32:1, 2.
18, 19. (a) Ncinzi ceelede kuba cipati mukulomba kwesu kuli Jehova? (b) Ncinzi ncotunga twaba masimpe?
18 Ikusyoma kwesu muli Jehova kutupa kuti tumulombe kuti: “Mvwe luzyalo lwako cifumo, nkaambo ndisyoma nduwe. Undizibye inzila njinjeelede kweenda.” (Intembauzyo 143:8) Sena wakamutyompya Mucizi Makris walo wakali alikke kunsumbu yakubu Giliki? Eelyo sena uyakumutyompya nywebo mwaakucita kuyanda kwakwe kuti kube cintu cilaambele mubuumi bwanu? Diabolosi ababelesi bakwe bayanda kusinkilila naa kuulesyela limwi mulimo wesu wakwaambilizya Bwami bwa Leza. Naa tubelekela mubusena bukombi bwakasimpe mobuzumizidwe naa tubelekela kooko nkobukasidwe, imipailo yesu iikamantene ileendelana akulomba kwa Davida kwakuti: “Undivune kulibasinkondoma, O Jehova, nkaambo mulinduwe monjubila.” (Intembauzyo 143:9) Ikuliiba kwesu kumakani aa mapenzi aakumuuya kuyeemi akukkala kwesu muciyubilo ca Mupatikampatila.—Intembauzyo 91:1.
19 Ikusyoma kwesu kwacintu ciyandika kubikka ambele kulijisi. (Ba-Roma 12:1, 2) Amwiitantamuke nyika akusoleka kwayo kwakumupa kuyeeya ncoiyeeya kuti ncecintu ciyandika muzintu zyabuyo zyabuntu. Mumbazu zyoonse zyabuumi bwanu, amuzumanane kutondezya ncomuzi kuti ncintu ciyandika kubikka ambele—ikucita kuyanda kwa Leza.—Matayo 6:10; 7:21.
20. (a) Twaiya nzi kumakani aa Davida ku Intembauzyo 143:1-9? (b) Ino Banakristo sunu bautondezya buti muuya wa Davida?
20 Itupango twakusaanguna ituli fuka twa Intembauzyo 143 tusinizya cilongwe cini-cini cakali akati ka Davida a Jehova. Naakali kujalilwa abasinkondo, calwaanguluko wakali kulomba kusololelwa a Leza. Wakali kwaamba amoyo wakwe woonse kulomba lugwasyo kuti azibe nzila mbotu yakweenda. Mbocibede asunu kubasyeede babaabo bananikidwe amuuya anyika yaansi abeenzinyina. Icilongwe cabo a Jehova bacilanga kuti ncintu cibotu mbuli ciindi nobamulomba busolozi. Nokuba kuti kuli mapenzi aazwa kuli Diabolosi anyika, ikucita kuyanda kwa Leza lyoonse bakubikkide mubusena bwakusaanguna.
21. Nkaambo nzi ncokuyandika kupa citondezyo cibotu kuti katuyanda kuyiisya bamwi cintu ceelede kuba ambele mubuumi bwabo?
21 Imamiliyoni aabantu baiya Bbaibbele a Bakamboni ba Jehova beelede kuziba kuti ikucita kuyanda kwa Leza ncintu cilaambele. Tulakonzya kubagwasya kuteelela makani aaya ciindi notubandika cibalo 13 ca mubbuku lya Luzibo Lutola Kubuumi Butamani, icisinizya njiisyo zijatikizigwa mukuteelela Jwi.b Aino beelede kucibona mulindiswe eeco ncotubayiisya. Kwainda buyo kaindi kasyoonto, abalo bayooziba nzila njobeelede kweenda. Aaya mamiliyoni mbobayaa buziba aumwi cintu ciyandika kapati mubuumi bwabo, ciyoopa kuti banji bakatole ntaamu yakulyaaba akubbapatizigwa. Aboobo mbungano ilakonzya kubagwasya kuzumanana kweenda munzila yabuumi.
22. Mibuzyo nzi iyoolangwa-langwa mucibalo citobela?
22 Ibanji balafwaambana kuzumina kuti ikuyanda kwa Leza kweelede kuba cintu ciyandika kapati mubuumi bwabo. Nokuba boobo ino mbuti Jehova mbwayiisya babelesi bakwe bucebuce ikucita kuyanda kwakwe? Cibagwasya buti eeci? Mibuzyo eeyi iyoolangwa-langwa antoomwe amubandi wa kapango kajisi makani, Intembauzyo 143:10 mucibalo citobela.
Bupanduluzi buyungizidwe
a Lyakamwaigwa mu 1993 aba Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.
b Lyakamwaigwa mu 1995 aba Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.
Mulaingula Buti?
◻ Kwiinda mukubelesya bbuku lya Bafilipi 1:9, 10 mbuti mbotunga twabikka zintu mubusena bwakusaanguna?
◻ Ino Jesu wakacitondezya buti cintu cakalaambele mubuumi bwakwe?
◻ Ncinzi ncotunga twaiya kuzwa kumicito ya Davida ciindi naakali mumasunko?
◻ Muunzila nzi bbuku lya Intembauzyo 143:1-9 molitugwasya sunu?
◻ Ncinzi ceelede kuba ambele mubuumi bwesu?
[Cifwanikiso icili apeeji 4]
Imicito ya Davida yakasinizya kusyoma kwakwe muli Jehova
[Kulumba]
Zyakalembululwa kuzwa mu Illustrirte Pracht - Bibel/Heilige Schrift des Alten und Neuen Testaments, nach der deutschen Uebersetzung D. Martin Luther’s