LAIBBULALI YAA INTANETI ya Watchower
Watchtower
LAIBBULALI YAA INTANETI
Chitonga
  • BBAIBBELE
  • ZYAKAMWAIGWA
  • MISWAANGANO
  • w96 10/1 map. 4-7
  • Sena Maloto Alakonzya Kusinsima Ziza Kumbele?

Kunyina vidiyo aawa mpomwasala.

Vidiyo yakaka kulila.

  • Sena Maloto Alakonzya Kusinsima Ziza Kumbele?
  • Ngazi Yamulindizi—1996
  • Tutwe Twamakani
  • Makani Aakozyenye
  • Imaloto Atazwi Kuli Leza
  • Amubasole
  • Ziloto Kuzwa Kuli Leza
    Sinsimuka!—2014
  • Tweelede Kulota
    Ngazi Yamulindizi—1996
  • Bwami Ibuyookkalilila Kukabe Kutamani
    Ziiyo Nzyomukonzya Kwiiya Kuzwa mu Bbaibbele
  • Bwami Ibuli Mbuli Cisamu Cipati
    Ziiyo Nzyomukonzya Kwiiya Kuzwa mu Bbaibbele
Amubone Azimwi
Ngazi Yamulindizi—1996
w96 10/1 map. 4-7

Sena Maloto Alakonzya Kusinsima Ziza Kumbele?

IKUZWA ciindi cansiku ibantu balikwaabikkila maanu kapati maloto. Ibana Egepita bakali kubamba mabbuku mabotu akulembela bupanduluzi bwamaloto abalo bana Babuloni bakalijisi basikupandulula maloto. Akati kabama Giliki kwakali cilengwa cakutola balwazi kuyakoonena kumalende akali kwiitwa kuti Asclepius kutegwa balote malailile aabuponi buli kabotu. Mumwaanda wamyaka wabili Waciindi Cesu, Artemidorus wakalemba bbuku lyalo lyakali kupandulula nceziiminina zyeezyo zyamaloto. Imabbuku manji aali kulembwa aamusyobo oyu kuzwa ciindi eco ajisi mizeezo yamubbuku lyakwe. Ikusikila asunu, kulasolekwa kupandulula maloto, pele sena atuzibya ncobeni iziza kumbele?

Ikutegwa abe abupanduluzi buli boonse bugwasya bwazintu zyakumbele aelede kuti kaagwasilizigwa anguzu zimwi zisumpukide kapati. Mukati mu Bbaibbele tulajana ziindi zinji Leza mwaakapa nguzu zizyonya ezi. Wakapa maloto abusinsimi kubabelesi bakwe alimwi akuli bamwi batakali kumukomba. Mane, Jobu 33:14-16 yaamba kuti: ‘Leza ulaamba kwiinda . . . muziloto amuzilengaano zyamasiku bantu nebalyoonena ŋonzi amalo. Ulabayubunwida zintu.’

Leza wakacita obu kuli Farao muna Egepita kuciindi ca Josefa walo wakali kupona kautanasika mwaka wa 1,700 C.E. Iciloto ca Farao cijanwa ku Matalikilo 41:1-7, alimwi mukapango ka 25 kusika ku 32, Josefa wacipandulula kuti cisinsima myaka iili musanu aibili “yaceo cipati munyika yoonse ya-Egepita,” elyo ikatobelwe amyaka iili musanu aibili yanzala. Josefa wakapanduluda Farao kuti: “Leza watondezya Farao ncayoocita.” (Matalikilo 41:28) Iciloto cakali kusinsima zintu zyakacitika ncobeni.

Imwami wa Babuloni wakalaa mpuwo kapati wakacitikilwa cintu cikonzyanya aceeci. Nebukadinezara wakaba aciloto cakamunyonganya kapati pele taakali kukonzya kuciyeeya pe. Mpoona wakaita baŋanga bakwe kuti bamwaambile akumupanduluda ciloto cakwe. Ikulomba kwakwe teekwakali kukonzyeka kucitwa abantu aba pe.—Daniele 2:1-11.

Akaambo kakuti Leza nguwakapa ciloto eci kumwami, Wakagwasilizya musinsimi Daniele kuti ayubunune ciloto abupanduluzi bwancico. Ibbuku lya Daniele 2:19 lyaamba kuti: “Mpoonya awo Daniele wakayubunwidwa makani aasisidwe mucilengano camasiku.” Daniele wakamulumba Leza akaambo ka ciloto eci: “Taakwe naba omwe akati kabasongo abasondi abacape abaŋanga uukonzya kupandulwida mwami makani ayo ngaakabuzya, pele nkwali Leza wakujulu uuyubununa makani aasisidwe. Ngonguwe wazibya Mwami Nebukadinezara makani aayooba kumamanino aaciindi.”—Daniele 2:27, 28.

Zimwi ziindi Leza wakali kupa malailile kubantu bakwe kwiinda mumaloto pele kuziindi zimwi wakali kubasyomezya luse lwabuleza naa ikubagwasya kuziba mbwaakali kubaleleka. Kuli Jakobo, Leza wakayubununa kuzuminizya kwakwe kwiinda muciloto.—Matalikilo 48:3, 4.

Iciindi Josefa, wisi wa Jesu wakujana naakaziba kuti Mariya ulimisi, wakayeeya kuti amuleke. Mpoona ikwiinda muciloto wakatambula malailile akuti ataciti oobo. Ibbuku lya Matayo 1:20 lyaamba kuti: “Nkabela naakali kuyeeya miyeeyo eyi kwakamubonekela angelo wa-Jehova muciloto, wakati, Josefa mwanaakwe Davida, utayoowi kulitambwida mwanakazi wako, nkaambo kakuti eco cimitidwe mulinguwe nca-Muuya Uusalala.” Kumbele amazuba wakazootambula kucenjezya muciloto: “Angelo wa-Jehova wakabonekela Josefa muciloto, wakati, Buka, tola mwana abanyina, uloboke uye ku-Egepita.”—Matayo 2:13.

Imaloto Atazwi Kuli Leza

Akaambo kakuti kupandulula maloto kwakali vwulide akati kabaabo batakali bantu ba Leza, citondezya kuti maloto bunji bwaziindi taakonzyi kulangwa kuti ncintu ciyubununa zyakumbele cisyomeka. Mumazuba amusinsimi wa Leza Jeremiya, ibasinsimi bakubeja bakali kwaamba kuti: “Ndalota! Ndalota!” (Jeremiya 23:25) Bakali kuyanda kuti banyonganye bantu akutalika kuyeeya kuti Leza wakali kwaambaula kwiinda mulimbabo. Kaamba basimaloto aba, Jeremiya wakasololelwa amuuya ikwaamba kuti: “Nkaambo mbuboobu mbwaamba Jehova wamakamu Leza wa-Israyeli. Batamweeni basinsimi banu abasondi banu bakede akati kanu. Mutaswiilili ziloto zyabo nzibalota, nkaambo makani ngebamusinsimina muzina lyangu ngaakubeja buyo . . . , mbwaamba Jehova.”—Jeremiya 29:8, 9.

Akaambo kakuti aba basinsimi bakubeja bakali “basondi,” imaloto aabo alalangilwa kuti akali kubeleka amyuuya mibi kutegwa bacenge bantu. Makani ngaonya aaya ngaambidwe kuli Zekariya 10:2 ikuti: “Nkaambo zikozyano zyamizimu zilaamba zintu zyabuyo, azilengano nzibabona basondi nzyakubeja. Basikulota balaamba makani aatakwe milimo.”

Diabolosi ngomucengi mupati walo walikubelesya basololi bazikombelo kwazyuulu zyamyaka ikulitaminina kuti Leza waambaula ambabo kwiinda muzilengaano amumaloto mbubwena bwakali kucita basinsimi bakubeja mumazubaa Jeremiya a Zekariya. Ikujatikizya bantu baliboobu, sikulemba Bbaibbele Juda iwakali kusololelwa amuuya, wakalembela Banakristo bamumwaanda wakusaanguna kuti: “Kulisobelede akati kanu bamwi bantu, abakalembeledwe nkuko kale. Mbasikasampusampu, balasandula luzyalo lwa-Leza wesu kuba zisusi zibi, alimwi balatama Jesu Kristo, ngonguwe alike Simalelo wesu, Mwami wesu.” Ikucaamba bumbi, wakati aaba bantu bakali ‘kutobela ziloto zyabo’—Juda 4, 8. Amulange amu Ci.

Amubasole

Imuntu ulakonzya kulitaminina kuti Leza waambaula anguwe naa ikuti kulota kwakwe kwazintu zyakumbele kwakajanika kuti zyacitika ncobeni, pele oto tatuli twaambo tuzwide tunga twapa kuti tumusyome akwiide kumutobela. Amulange malailile aakalembelwa bana Israyeli aali ku Deuteronomo 13:1-3, 5: “Na kwabuka akati kanu musinsimi nanka siziloto, uumupa citondezyo na maleele, nekuba kuti citondezyo na maleele ngaamba aba ncobeni, naamba kuti, Katuya tukatobele baleza bambi (baleza mbotezi) akubamanina milimo, mutaswiilili majwi aamusinsimi oyo na siziloto oyo pe . . . Pele oyo musinsimi na siziloto uleelede kujayigwa.” Leza wakazumizya bantu baliboobu kwaamba zyakubeja kutegwa asole kusyomeka kwabantu bakwe.

Muciindi cakwiide kutobela kulitaminina kwabasiziloto, inzila mbotu njakubasola kutegwa tutantamuke kweenwa amubeji mupati uutalibonyi walo “uuena bantu boonse baansi.” (Ciyubunuzyo 12:9) Pele ino mbuti mbobanga basolwa cakusinizya?

Ijwi lya Leza ndendilyo ndyotwakapegwa a Leza lyakutusololela kubwini. Kaamba jwi ndilyonya eli, Jesu Kristo wakati: “Ijwi lyako mbobwini.” (Johane 17:17) Aboobo tulalaililwa kuli 1 Johane 4:1 kuti: “Nobayandwa, mutazuminini myuuya yoonse, pele amusoleke myuuya na njiya-Leza, nkaambo basinsimi banji babeji mobali kale munyika.” Kuti naa kulitaminina kwabo, busongo alimwi amicito zyeelanizyigwa kabotu-kabotu a Bbaibbele, inga zyaindana andilyo. Ijwi lya-Leza ndelikosola makani aakuzyiba kuti naa kasimpe nkali.

Sena siziloto uulitaminina kubaa luzibo lwaalubazu mane ubelesya kusonda naa micito imwi yamizimo? Naa mbuboobo lilamusinganya Jwi lya Leza. “Kutajanwi akati kanu muntu . . . uusonda, naba muŋanga, naba mulozi, naba mucape, naba simabibo, naba sibusangu, naba sibamooba, naba muntu uubuzya makani kubafu. Nkaambo kufumbwa muntu uucita ezi ncisesemyo kuli-Jehova.”—Deuteronomo 18:10-12.

Ikuti walitaminina kuti ulaa soolu iitafwi, ulakazyanya a Jwi lya Leza lyalo lyaamba cantangalala kuti: “Muntu [soolu] uubisya, ngonguwe uuyoofwa.” (Ezekiele 18:4) Sena ulalisumpula akulijanina basikumutobela? Ibbuku lya Matayo 23:12 litucenjezya kuti: “Umwi aumwi uulisumpula uzoobombezegwa.” Alyalo bbuku lya Incito 20:30 licenjezya Banakristo kuti: “Alimwi akati kanu nobeni bayoobuka bantu abaamba zintu zyakulengawida kuti balikwelele basikwiiya.”

Sena ulakulwaizya micito yabulwani? Ibbuku lya Jakobo 3:17, 18 lilamusinganya noliti: “Busongo buzwa kujulu, lutaanzi bulasalala, alimwi mbwaluumuno, bulatontola, bulibombede, bulizwide lweetelelo amicelo mibotu, tabujisi lwaanzaano lwamoyo niluba luupaupo ameso. Alimwi basiluumuno basyanga muluumuno balatebula micelo yabululami.” Sena uyandaula nguzu zyamumapolitikisi naa bweendelezi munyika? Ijwi lya Leza lilamoombolozya cakusinizya noliti: “Kufumbwa muntu uulisalila kuba muzwalani wanyika walicita sinkondonyina a-Leza.” Aboobo Ibbaibbele lilaziyubununa zyoonse zyakubeja.—Jakobo 4:4.

Ikuti naa muntu walota lufwu lwaumwi mumukwasyi naa mulongwe, ndiza inga nkaambo kakuti walikumubikkila kapati maanu muntu oyu. Ikufwa kwamuntu oyo mubusiku mbubwena mbwaalotelelwa tacaambi kuti ciloto eco cali cabusinsimi. Akati kamyaanda yaziloto zyamusyobo oyu kuli buyo comwe icilibonya kuti cicitika ncobeni.

Nokuba kuti kaindi Leza wakabelesya maloto kuyubulula makani abusinsimi akupa malailile ciindi Jwi lyakwe nolyakacili kulembwa, ecino ciindi takuciyandiki kucita obo pe. Elyo Jwi lijisi malailile oonse aazwa kuli Leza alo aayandika kapati kubantu ecino ciindi alimwi businsimi bwandilyo bujatikizya makani aayoocitika myaka iinda kuzyuulu kumbele. (2 Timoteo 3:16, 17) Aboobo tulakonzya kusyoma kuti maloto esu tazili zitondezyo zyamakani aakumbele kuzwa kuli Leza pele mulimo buyo uuyandika wabongo kutegwa maanu eesu kaali muciimo cibotu.

[Cifwanikiso icili apeeji 7]

Mbubonya ciloto ca Farao mbucakali kutondezya zyakali kunga zilacitika, Ijwi lya Leza lilatumunikila iziza kumbele

    Chitonga Publications (1991-2025)
    Log Out
    Log In
    • Chitonga
    • Amutumine Bamwi
    • Makani Ngomuyanda
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Nzyomweelede Kuzumina
    • Mulawo Uujatikizya Kubamba Maseseke
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Amutumine Bamwi