“Ciindi cakuumuna aciindi cakwaamba”
ZYABA ziindi zyongaye lino kamulitongooka kuti, “Kubota nindatacaamba biyo ciya”? Kakuli ndiza mulayeeya azimbi ziindi nomwatakaamba cili coonse. Mulakonzya kuti mwakalyaambila kuti, ‘Kubota nindataumuna buyo alya.’
Ibbaibbele lyaamba kuti kuli “ciindi cakuumuna aciindi cakwaamba.” (Mukambausi 3:7) Aboobo mpampawo awa aali penzi—ikusala nokweelede kwaambaula anokweelede kuumuna. Buntunsi bwesu butalondokede bulifwini kutupa kucita akwaamba zintu aciindi citeelede. (Ba-Roma 7:19) Mbuti mbotunga twaweendelezya mulaka wesu uukatazya?—Jakobo 3:2.
Inzila Zyakubombya Mulaka
Ikutugwasya kusala notweelede kwaambaula anotweelede kuumuna, takuyandiki mulongo buya uujatikizya ziimo zyoonse zinga zyaba. Cini ncotuyandika nkusololelwa abube oobo ibuli ncibeela cini-cini ca Bunakristo. Ino mbube nzi oobu?
Jesu Kristo wakapandulula kuti luyando mbobube bupati bukulwaizya basiciiya bakwe. Wakati: “Kuliceeci bantu boonse bayoomuziba, kuti muli basikwiiya bangu, mwanooyandana umwi amweenzinyina.” (Johane 13:35) Mbotuyungizizya kutondezya luyando lwabunyina, tulakuyungizya akwalo kweendelezya mulaka wesu.
Izimbi mbazu zyobile zyabube ziyootugwasya kapati azyalo. Imwi yazeezi nkulibombya. Kutupa “kuyeeya kuti mweenzuma mubotu kwiinda ndime.” (Ba-Filipi 2:3) Iimbi nkuba mubombe, kwalo ikutupa “kubosya moyo.” (2 Timoteo 2:24, 25) Muli Jesu Kristo tulaa cikozyanyo cilondokede icambuli bube obu mbobweelede kucitwa.
Mbokunga ncintu ciyumu ikweendelezya mulaka wesu ciindi notufwundilide, atuyeeye Jesu masiku akatobelwa alufwu lwakwe—iciindi walo naakali “kuusa akuciswa.” (Matayo 26:37, 38) Tacigambyi pe kuti Jesu wakalimvwide boobu, kayi bulangizi bwabantunsi boonse ibwabuumi butamani bwakayeeme akusyomeka kwakwe kuli Leza.—Ba-Roma 5:19-21.
Masimpe eci cakali ciindi cakuti Jesu aambaule kuli Wisi wakujulu. Aboobo wakaunka kuyoopaila, watolelezya abasiciiya bakwe botatwe kuti bakamulindilile. Kwiinde kaindi-indi wakazoobajana baloona. Mpawo wakati kuli Petro: “Ino sa teemwakakonzya kulangila ambebo niciba ciindi comwe?” Ooku kusinsa kwamuluyando kwakatobelwa amajwi aatondezya kuti wakali kukuteelela kukompama kwabo. Wakati: “Moyo wazumina pele nyama njiibula inguzu.” Kuciindi cakumbele Jesu alimwi wakazoobajana baloona basiciiya bakwe. Wakabaambila caluse mpoona “wakainka lwatatu kuyookomba, waamba majwi ngaonya.”—Matayo 26:36-44.
Jesu naakazoobajana basiciiya bakwe baloona lwatatu, taakabwenta pe, wakaide kuti: “Kamucoona, mulyokezye. Amulange! ciindi casika. Mwana a-Muntu waabwa mumaanza aabasizibi.” (Matayo 26:45) Ccita muntu uuzwide luyando mumoyo, uulaa moyo mubombe ncobeni alimwi uulibombya, nguunga uluubelesya munzila eyi mulaka wakwe kuciindi camapenzi ali boobu.—Matayo 11:29; Johane 13:1.
Kuciinda-inda buyo ciindi, Jesu wakajatwa akubetekwa. Aawa twiiya kuti zimwi ziindi cilainda kugwasya ikuumuna, nociba ciindi notuli mumulimo wa Bunakristo. Kabakanzide kumuteya mulandu Jesu, ibapaizi bapati bakanyina makani akuziba kasimpe. Aboobo kuciindi eci cabukali buli boobu, Jesu wakaumuna buyo.—Amweezyanye a Matayo 7:6.
Pesi Jesu taakaumuna ciindi mupaizi mupati naakalailila kuti: “Ndakukonkezya kuli-Leza muumi kuti utwaambile na nduwe Kristo Mwana a-Leza.” (Matayo 26:63) Mbokunga Jesu wakakonkezegwa, aciindeeci wakeelede kwaambaula. Aboobo wakaingula wati: “Waamba. Alimwi ndamwaambila kuti kuzwa sunu mulabona Mwana a-Muntu ulikede kululyo lwa-Singuzu, uleza amayoba aakujulu.”—Matayo 26:64.
Mubuzuba bupati oobo, Jesu wakeendelezya mulaka wakwe munzila iilondokede. Kulinguwe iluyando, bubombe, alimwi akulibombya zyakali mbazu zini-zini zyabube bwakwe. Mbuti mbotunga twabelesya bube obu ikweendelezya mulaka wesu ciindi notufwundilide?
Kweendelezya Mulaka Ciindi Nonyemede
Ciindi notunyema, tulifwini kukakilwa kweendeelezya mulaka wesu. Mucikozyanyo, ba Paulo a Barnaba kuli nobakaimpana kuyeeya. “Barnaba wakali kuyanda kutolelela a-Johane uutegwa Marko, kwalo Paulo wali kuyeeya kuti takweelede kutolelela ayooyo uwakabasia ku-Pamfuliya akutainka abo kumulimo. Aboobo kwakaba kukazyanya kupati mane bakaandaana.”—Incito 15:37-39.
Michael,a walo wakabeleka kwamyaka iili mbwiibede kumasena aamayake, ulaluula ategwa: “Kwakali muntu umwi nkotwakali kuyaka ngundakazi loko akumulemeka. Pele wakali kunga lyoonse nkutongooka mbwebeleka. Eeci cakali kundicisa akundisulula pele ndakaumwine buyo kumakani aambuli mbwelimvwa. Bumwi buzuba zintu zyakalula ciindi naakatongooka mulimo umwi ngundakacita.
“Boonse bukali bwaavwundikidwe ndakabugwisizya waawo. Ibukali bwalo ndakanyina makani akuti naa bandibwene buti bantu boonse beebelela. Ciindi coonse cakasyeede mubuzuba obo teendakayanda koonse akumwaambauzya nokuba kumubona pe. Ndaliyeeya lino kuti teendakalyeendelezya kabotu penzi elyo pe. Nicakainda kubota nindakaumuna buyo akuzooambaula nowakala moyo.”
Mucoolwe, luyando lwa Bunakristo lwakapa kuti Bantu aba bobile baabambe makani abo. Michael ulapandulula ategwa: “Tucimana kubandika cakaanzambwene, twakateelelana kabotu, alimwi lino tuyanzene cilongwe cini-cini.”
Mbuli mbwaakaiya Michael, kuti twaba notunyema, zimwi ziindi cilagwasya kuumuna buyo. “Uutontozya moyo wakwe musongo,” mbuli bwaamba Tusimpi 17:27. Bupampu aluyando lwabunyina buyootukasya kubbwa majwi aacisa. Kuti naa twabisyilwa, atubandike ayooyo umbi tolikke amuuya wabubombe akulibombya, imuzeezo kuuli wakupilusya luumuno. Ino kuti bukali kabuli bwatondezegwa kale? Aawo luyando luyootupa kuti tulibombye akusola kubambulula zintu. Eeci nciindi cakwaambaula, ikutondezya kuliyeeya akuponya kucisa kwamoyo kwiinda mukubandika cakusinizya.—Matayo 5:23, 24.
Ciindi Nocitagwasyi Ikuumuna
Kunyema naa bukali bulakonzya kutupa kuti ooyo muntu uutucima tuleke kumwaambauzya. Eeci cilakonzya kunyonyoona loko. “Mwaka wakusaanguna walukwatano lwesu, kuli ziindi zimwi nindakali kunga nsimwaambauzyi mulumaangu kwamazuba aali mbwaabede,” mbwaamba Maria.b “Kanjikanji taakali mapenzi mapati aakali kundipa kucita boobo, pele, kwakali buyo kulundana kwatuntu tucima tusyoonto-syoonto. Ndakali kunga nkuvwundika kumoyo bukali boonse obu kusikila mane lyaba penzi libaanga mmulundu buya. Mpoona kwakali kunga casika ciindi cakuti lino candiminya, nkuleka buyo kumwaambauzya mulumaangu kusikila mane kutyompwa kwangu kwainda.”
Maria ulayungizya kuti: “Icibalo cimwi camu Bbaibbele cakuti—‘Mutabbizyi izuba bukali bwanu’—cakandigwasya kucinca kuyeeya kwangu. Mebo amulumaangu lino twakafwundumene kusola kusumpula bubandika kwesu kutegwa mapenzi kaatalundani. Teecali cuuba pe, pesi kumamanino aamyaka iili kkumi katukwetene, ndilakondwa kwaamba kuti ziindi zili boobu zyabukali bwakaumuumu nzyamuziindi-ziindi. Pesi, ndeelede kuzumina kuti ndicifwundumene kusola kukeendelezya kampenda aka.”—Ba-Efeso 4:26.
Mbuli mbwaakazoobona Maria, iciindi nokuli penzi akati kabantu bobile, ikujalila kubandika takugwasyi pe. Muziimo zili boobo, kulalangilwa kubuka lusulo, alimwi cilongwe cilakonzya kunyonyooka. Jesu wakati tuleelede ‘kufwambaana kuzuminana.’ (Matayo 5:25) “Majwi aambwa kuciindi ceelede” alakonzya kutugwasya ‘kuyandaula luumuno.’—Tusimpi 25:11; 1 Petro 3:11.
Alimwi tuleelede kwaambaula ciindi notuyandika lugwasyo. Kuti katulaa penzi limwi lyakumuuya, tulakonzya kulengaana ikulikulika bambi. Pesi kuti twaumuna buyo, ipenzi elyo lilakonzya kwiindila. Ibaalu Banakristo babikkidwe balatulanganya, alimwi kuti twabazumizya, balalangilwa kuti bayooyandisya kugwasya. Eeci nceciindi ncotweelede kwaambaula.—Jakobo 5:13-16.
Icipati kwiinda ncakuti tweelede kwaambaula kuli Jehova lyoonse mumipailo yakusinizya, mbuli bwakacita Jesu. Masimpe, ‘atutule myoyo yesu kuli’ Taata wesu wakujulu.—Intembauzyo 62:8; amweezyanye a—Ba-Hebrayo 5:7.
“Ciindi Cakwaamba” zya Bwami bwa Leza
Imulimo wa Bunakristo ncintu ncotutumidwe a Leza iceelede kuzuzikizigwa naatanasika mamanino. Aboobo kwiinda mbucali musule, ncintu cipati kuti babelesi ba Jehova baambilizye makani mabotu aa Bwami. (Marko 13:10) Mbuli baapostolo, Ibanakristo beni-beni ‘tabakonzyi balo kutaamba nzyobakabona akumvwa.’—Incito 4:20.
Aino tali muntu woonse uuyanda kwaamvwa makani mabotu. Atwaambe kuti, ciindi naakali kutuma basiciiya bakwe kukukambauka, Jesu wakabalaya kuti “[ba]yandaule muntu umwi wamumo uuelede.” Mbokunga Jehova kwiina ngwasinikizya kumukomba, tatweelede kuzumanana kwaambaula kumuntu uufwundumene kukazya mulumbe wa Bwami. (Matayo 10:11-14) Pesi tulakondwa kwambaula zyabwami bwa Jehova kuli baabo “[beelela, NW] buumi butamani.”—Incito 13:48; Intembauzyo 145:10-13.
Iluyando, bubombe, alimwi akulibombya mbube bunga bwatugwasya kweendelezya kampenda kakutaciziba kwaamba naa kukaka kwaambaula. Mbotuyaabukomenena mubube buli boobu, tulalibambila kuziba ciindi ceelede aciteelede kwaambaula.
Bupanduluzi buyungizidwe
a Talili zina lyakwe lini.
b Talili zina lyakwe lini.
[Cifwanikiso icili apeeji 27]
Mapenzi alakonzya kumanwa kwiinda mukubandika kabotu