LAIBBULALI YAA INTANETI ya Watchower
Watchtower
LAIBBULALI YAA INTANETI
Chitonga
  • BBAIBBELE
  • ZYAKAMWAIGWA
  • MISWAANGANO
  • w97 8/1 map. 7-12
  • Kuloma Munyika Iizwide Bubi

Kunyina vidiyo aawa mpomwasala.

Vidiyo yakaka kulila.

  • Kuloma Munyika Iizwide Bubi
  • Ngazi Yamulindizi 1997
  • Tutwe Twamakani
  • Makani Aakozyenye
  • Inyika Yaba Roma Yakazwide Bubi
  • Inyika Yasunu Iizwide Bubi
  • Ikubukazya Bubi Bwa Munyika
  • Sena Mulizumenene Kuba Bantu Balomene?
    Ngazi Yamulindizi 1997
  • Koonana Kwabantu Batakwetene
    Sinsimuka!—2013
Ngazi Yamulindizi 1997
w97 8/1 map. 7-12

Kuloma Munyika Iizwide Bubi

“Zintu zyoonse nzimucita zitabi zyakutongooka nanka zyakukazyanya, kuti mube bantu batakwe mulandu, bantu benibeni, bana ba-Leza baluzi batakwe kampenda, mukati kabantu bapilingene baleede bamuzukulu uno.”—BA-FILIPI 2:14, 15.

1, 2. Nkaambo nzi Leza ncaakalailila kuti bana Kanana banyonyoonwe?

MILAWO ya Jehova taikuzumizya kulekelela pe. Bana Israyeli bakali afwaafwi kuti banjile Munyika Yakasyomezyedwe ciindi Musa musinsimi naakabaambila kuti: “Amubanyonyoone boonse buyo, ba-Hiti aba-Amori, ba-Kanana aba-Perizi, ba-Hivi aba-Jebusi, mbubonya mbuli Jehova Leza wanu mbwaakalailila.”—Deuteronomo 7:2; 20:17.

2 Mbokunga Jehova ngu Leza siluzyalo, ino nkaambo nzi ncaakalailila kuti bana Kanana banyonyoonwe? (Kulonga 34:6) Kaambo kamwi kaali kakucitya ‘kuti bana Kanana batayiisyi Israyeli kucita zisesemyo nzibakacitila baleza babo, akubisizya Jehova Leza.’ (Deuteronomo 20:18) Musa alimwi wakayungizya kwaamba naakati: “Nkaambo kabubi bwamisyobo eyi Jehova ncaabatandila kubusyu bwanu.” (Deuteronomo 9:4) Bana Kanana cakali ciinga mubwakatintimene buya bubi. Kutalilemeka kwakoonana akukomba mituni nzizyakali zintu nkobwaali kuzyibilwa bukombi bwabo. (Kulonga 23:24; 34:12, 13; Myeelwe 33:52; Deuteronomo 7:5) Kulalikana mubusazinyina, bunasodoma, akoonana azinyama ‘mbokwaali kukkalwa munyika ya Kanana.’ (Levitiko 18:3-25) Bana banyina mulandu calunya bakali kutuulwa kuli baleza bakubeja. (Deuteronomo 18:9-12) Maccu! Anu masi aaya Jehova ncaakaabona kuti naa kaaliwo, alabubikka muntenda bukkale bwabantu bakwe bwakumubili, bwakulilemeka, abwakumuuya!—Kulonga 34:14-16.

3. Ncinzi cakabacitikila bana Israyeli akaambo kakuti tiibakiitobela mbokweelede milawo ya Leza yakali kujatikizya bantu baku Kanana?

3 Akaambo kakuti malailile aa Leza tanaakaccililwa mbuli mbwaayelede, bunji bwabana Kanana bakafwutuka mukuzunda kwa Nyika Yakasyomezyedwe yabana Israyeli. (Babetesi 1:19-21) Mukuya kwamazuba, kuyunga kwalucengo kwabana Kanana kwakabatabukila, aboobo kwakali kweelela kwaamba kuti: “[Bana Israyeli] bakasampaula imbeta [zya Jehova] acizuminano cakwe ncaakatangene abamawisi amacenjezyo aakwe ngaakabacenjezya. Bakatobela zintu zyabuyo akuba mbubonya, akucita mbuli bamasi ibakabazyungulukide, Jehova mbaakabalailila kuti, Mutaciti mbuli baaba.” (2 Bami 17:15) Inzya, nokwakainda myaka iili mbwiibede, bana Israyeli bakazicita zintu zibyaabi nzimunya Leza nzyaakati banyonyweede bana Kanana—kukomba mituni, koonana kutali kwamumulawo, alimwi akutuulwa kwabana!—Babetesi 10:6; 2 Bami 17:17; Jeremiya 13:27.

4, 5. (a) Ncinzi cakacitika kubantu baku Israyeli a Judaya ibatakasyoma? (b) Malailile nzi aajanika kulugwalo lwa Ba-Filipi 2:14, 15, alimwi ino mibuzyo nzi iinga yabuzigwa?

4 Eeci cakapa kuti musinsimi Hosea aambe boobu: “Amuswiilile ijwi lya-Jehova, nubana ba-Israyeli. Jehova ulijisi makani ngazumanana abantu bakede munyika, nkaambo mumonya munyika lusyomo aluzyalo aluzibo lwa-Leza zyoonse tazimo. Taakwe cintu ciboneka cita matusi akuupaupa ameso abujayi akubba abumambe. Bantu balatulula cakubba, aboobo balaya butila bulowa. Nkaambo kaceeci, nyika iyoolila, aboonse bakede mumo bayoomoka. Abalo banyama bamusokwe abayuni bakujulu answi zyamulwizi zyoonse ziyoomanisigwa.” (Hosea 4:1-3) Mumwaka wa 740 B.C.E., bwami bwakuupaupa bwabana Israyeli bwakunyika bwakazundwa aba Asuri. Nokwakazi kwiinda mwaanda wamyaka, abwalo bwami bwakumusanza bwaba Juda batasyomeki bwakazundwa abana Babuloni.

5 Eezi zintu zyakacitika zitondezya mbocili cintu cantenda kulindiswe kulilekelezya kuzundwa abubi. Leza takukkomanini kutalulama alimwi kwiina naya kukulekela buyo akati kabantu bakwe. (1 Petro 1:14-16) Ncamasimpe kuti tukkede “mububi bwaansi bwaciindi ecino,” munyika iiyaabwiindila buya kukubija. (Ba-Galatiya 1:4; 2 Timoteo 3:13) Nokuba boobo, Ijwi lya Leza lilabalailila Banakristo boonse kubaa bukkale buyakubacitya “kuti [ba]be bantu batakwe mulandu, bantu benibeni, bana ba-Leza baluzi batakwe kampenda, mukati kabantu bapilingene baleede bamuzukulu uno. Akati kabaaba [mobali] mbuli mimuni yakumunika ansi.” (Ba-Filipi 2:14, 15) Pele mbuti mbotunga twaba bantu balomene munyika iizwide bubi? Sena inga twati ncobeni kucita boobo kulakonzeka?

Inyika Yaba Roma Yakazwide Bubi

6. Nkaambo nzi Banakristo bamumwaanda wamyaka wakusaanguna ncobakajana buyumuyumu mukuzumanana kuloma?

6 Banakristo bamumwaanda wamyaka wakusaanguna bakajana buyumuyumu bwakuloma akaambo kakuti bubi bwakalizwide mumabbazu oonse aaciinga caba Roma. Umwi haabusongo muna Roma wazina lyakuti Seneca wakaamba boobu kujatikizya bantu bakuciindeeco: “Bantu bakazundana buya cankazi kukucita bubi. Buzubaa buzuba kuyandisisya kwakucita zitaluleme kulayungizigwa, kuyoowa kuzicita nkokuceya.” Ciinga caba Roma wakaceezyanisyaa “tanga lyabanyama bamusyokwe.” Aboobo tacigambyi pe, kubona kuti mukujana kulikondelezya bana Roma bakaunka mumasena mwakali kucitilwa zisobano zyakutila bulowa, koonana kutali kwamunzila yeelede azisesemyo zyoonse.

7. Mbuti Paulo mbwaakapandulula bubi bwakali kucitika akati kabunji bwabantu mumwaanda wamyaka wakusaanguna C.E?

7 Kulangilwa kuti mwaapostolo Paulo wakali kujatikizya kulilemeka kusofweede kwabantu mumwaanda wamyaka wakusaanguna ciindi naakalemba kuti: “Leza ncakabaabilila luciso luusya bweeme. Nkaambo banakazi babo bakasintana mulimo uuelede kumulimo uuteelede. Mbubonya obo abaalumi babo bakaleka mulimo uuelede wabanakazi, akupya muzisusi zyabo zyakuyandana beni, nkaambo baalumi bakali kucita abaaluminyina milimo iitondwa, nkabela kabatambula mumibili yabo beni cilumbo ceelede cakulubya kwabo.” (Ba-Roma 1:26, 27) Akaambo kakuzumanana kwabo kwamuzisusi zyakumubili zisofweede, ciinga cabana Roma cakazyula a busofwaazi.

8. Mbuti bana mbobakali kucengwa muciinga ca Bagiliki acaba Roma?

8 Makani aansiku taacisalazyi kuti naa koonana kutaambiki kwabaalumi abaaluminyina kwakavwulide buti akati kabana Roma. Pele mukutadooneka, aaba bakayungwaa Bagiliki mbobakalida busena, balo bakali kubucita kapati busofwaazi oobu. Cakali ciyanza buya bamadaala kuyunga basankwa, kubazyibizya bulongwe mbuli bwa mwiiyi asikwiiya eeco calo cakabayiisya kanjikanji bakubusi kukulilemeka kwakoonana kulubide alimwi kusofweede. Kakunyina akudooneka, Saatani amadaimona aakwe mbabakali kucitya busofwaazi oobu akutalilemeka kwabana.—Joeli 3:3; Juda 6, 7.

9, 10. (a) Munzila nzi lugwalo lwa 1 Ba-Korinto 6:9, 10 molwatakabuzumizya bubi bwamisyobo yiindene-indene? (b) Ino bamwi mumbungano ya Banakorinto bakajisi bukkale buli buti alimwi ino nkucinca kwamusyobo nzi nkobakazumina?

9 Kwiinda mukusololelwaa muuya uusalala wa Leza mukulemba, Paulo wakabaambila boobu Banakristo baku Korinto: “Ma! Sa tamuzi kuti bataluleme tabakonzyi kuyoovuba Bwami bwa-Leza? Mutalyeeni pe. Nibaba basibwaamu nibaba basikukomba mituni nibaba basimamambe nibaba batete kuzibi nibaba baalumi boona baaluminyina nibaba babbi nibaba basikulikumbuzya nibaba bakolwi nibaba basimatusi nibaba basilunyanzyo tabakooyoovuba Bwami bwa-Leza. Lino mbuboobo mbubakabede kale bamwi akati kandinywe, pele sunu mulisanzizidwe, mulisalazizidwe, mulilulamikidwe muzina lya-Mwami Jesu Kristo aku-Muuya wa-Leza wesu.”—1 Ba-Korinto 6:9-11.

10 Aboobo lugwalo lusololedwe aamuuya oolu lwa Paulo lwakakukazya kutalilemeka ooku, kalwaamba kuti “basibwaamu” tiibakali ‘kuyoovuba Bwami bwa-Leza.’ Pele naakamana kubikka mulongo wazisesemyo zili mbozibede, Paulo wakati: “Mbuboobo mbubakabede kale bamwi akati kandinywe, pele sunu mulisanzizidwe.” Kwiinda mulugwasyo ndwapa Leza cakakonzeka kubantu batakaluleme kuba bantu basalede mumeso aakwe.

11. Mbuti Banakristo bamumwaanda wamyaka wakusaanguna mbobakalilemeka mubweende bwamuciindi cabo bwakali bubi?

11 Ee, kuloma kwa Bunakristo kwakavwula mumwaanda wamyaka wakusaanguna nokuba kuti mwakali munyika yakazwide bukkale bubi. Basyomi ‘bakasanduka kukucitululwa kwamyoyo yabo.’ (Ba-Roma 12:2) Bakazileka ‘ziyanza zyabo zyaciindi’ pele ‘bakabukuluka mumuuya wakuyeeya kwabo.’ Aboobo bakazyeeleba zisusi naa ziyanza zyanyika zibi a “kulisamika buntu bupya bulengulwidwe mucinkozya ca-Leza cabululami acabusalali bwinibwini.”—Ba-Efeso 4:22-24.

Inyika Yasunu Iizwide Bubi

12. Nkucinca nzi kuliko munyika kuzwa mumwaka wa 1914?

12 Ino mbuti mumazuba eesu motukkede? Inyika ino njotukkede ilizwide kapati zintu zibyaabi kwiinda lyoonse. Kapati kutalikila mumwaka wa 1914 kulilemeka kwayaansi naa kwamana nyika yoonse mboizulwa. (2 Timoteo 3:1-5) Akaambo kakukaka mizeezo yacilengwa mibotu yakuloma, bululami, zina libotu, alimwi akulilemeka, bunji bwabantu batalika kulicitila kufwumbwa cazya mumizeezo aboobo “bacinyina nsoni.” (Baefeso 4:19, Ci) Magazini iitegwa Newsweek yakaamba kuti: “Tukkede muciindi kulilemeka nokuli kwakulipimina,” yakayungizya akuti musyobo wakulilemeka kuliko lino “kwalesya mizeezo yoonse yakulimvwa kuti eeci ncibi eeci ncibotu kwaide kuba kweelana abuyanda moyo alimwi azilengwa zyakwabo.”

13. (a) Mbuti kulikondelezya kunji kwamazubaano mbokuvwulide buyo bubi? (b) Nzintu nzi zibi zikonzya kuletwa kukulikondelezya kuteelede kumuntu umwi aumwi?

13 Mbubwena mbuli mumwaanda wamyaka wakusaanguna, kulikondelezya kusofweede nkwabuleya boonse sunu. Televisyini, wailesi, zipekupeku, amavidiyo ziluujisi kumwaya makani aajatikizya koonana. Micito mibi yanjila mane amuzibelesyo zyamincini yamakkompyuta. Kweelana ambuli bwaamba lipooti lyaciiyo cimwi caku yunivesiti, ategwa makani azifwanikiso zyacisapi aamakkompyuta “nzintu zili akati kazintu zinji (kuti kazitali nzeziindide kuvwula) zibelesegwa mukulikondelezya kubantu babelesya mincini yamakkompyuta.” Ino nzyinzi ziletwa azintu zili boobu? Mboobu mbwaakaamba mulombwana umwi uulemba mapepa aamakani, wakati: “Ciindi kutila bulowa aluciso abwaamu nozivwula muziyanza zyesu, tulakuzyibila kutila bulowa abwaamu buli boobu. Tulayambaala. Busofwaazi tabucikwe makani kapati alimwi tabucitondwi kapati kulindiswe.”—Amweezyanisye a 1 Timoteo 4:1, 2.

14, 15. Mbumboni nzi buliko bwakuti kulilemeka mumakani aakoonana takucitobelwi naa kwayaansi munyika yoonse mboizulwa?

14 Amuyeeye kwaambilizya ooku kwamupepa litegwa The New York Times kwakuti: “Icakali kubonwa kuti cilatondwa myaka iili 25 yainda, lino caba cintu cizumidwe mubukkale. Mweelwe wabanabubili basala kukkala buyo antoomwe kwiinda kukwatana mumulawo wakaunka mujulu a 80 pasenti [mucisi ca United States] kuzwa mu 1980 kusikila mu 1991.” Eeci tacili cilengwa buyo caku North America. Imagazini iitegwa Asiaweek ayalo yaambilizya kuti: “Kuli kukazyanya kulimukucitika kujatikizya bukkale bwacilengwa mumasi oonse aaku [Asia]. Basilwaanguluko lwakoonana balakazyanya abasimilawo yacilengwa, alimwi lubazu lwaamba kucinca luyaabubaa nguzu bucebuce.” Mweelwe wamalipooti utondezya kuti bunji bwabantu balabuzumina bumambe akoonana kwabantu batana kwatana kuti kuli buyo kabotu mumasi manji.

15 Ibbaibbele lyakasinsima kuti bweendelezi bwa Saatani bunikuli aanguzu kapati mumazubeesu. (Ciyubunuzyo 12:12) Taceelede kutugambya pe, kubona kuti bubi kwiina nkobutavwulide muciimo citilimuna. Mucikozyanyo, kucengwa kwabana munzila yakoonana kwavwula kapati.a Imbunga iitegwa The United Nations Children’s Fund yaambilizya kuti “ikucengwa kwabana munzila yamakwebo yakoonana kulimukunyonganya bana muzisi zyoonse zyamunyika.” Mwaka amwaka “ibana bainda aamweelwe wamiliyoni yomwe nyika yoonse mboizulwa bakaambilizigwa kuti bakasinikizigwa kucita bwaamu kabacili bana, kucita makwebo aatyola mulawo akuuzigwa akaambo kamakani aajatikizya koonana, alimwi bakabelesegwa mukubamba zifwanikiso zyazisapi zitondezya bana.” Koonana kucitika akati kabaalumi balikke, akwalo kwavwula, cakuti basimapolitikisi abasololi bazikombelo kabali kumbele mukukulwaizya kuba “ciimo cabukkale cimbi.”

Ikubukazya Bubi Bwa Munyika

16. Nciimo nzi ncobajisi Bakamboni ba Jehova kumakani aakulilemeka mumakani aakoonana?

16 Bakamboni ba Jehova tabaliswaanganyi azintu zicitwa abanabunji aabo bazumina zyeelelo zilendekezya mukutalilemeka kwamukoonana. Lugwalo lwa Tito 2:11, 12 lwaamba kuti: “Luzyalo lwa-Leza luleta lufutuko lwaboneka kubantu boonse, kuzootwiisya kuti tuleelede kukazya kasampusampu azisusi zibi zyaansi ano, tuleelede kukala cakulibatamika acakululama acakulemeka Leza muciindi ecino casunu.” Ee, tulabusulaika, akubusesemwa, bukkale bubi mbuli bwakoonana akati kabantu batana kwatana, bumambe, amicito yakoonana kwabunasodoma.b (Ba-Roma 12:9; Ba-Efeso 5:3-5) Paulo wakapa kulailila ooku: “Ooyo uuti ngwa Mwami alekele limwi kucita zitaluleme.”—2 Timoti 2:19, Ci.

17. Banakristo bakasimpe bakubona buti kubelesya bukoko?

17 Banakristo bakasimpe balakukaka kulanga kwabantu kwamunyika kwakuunduluzya zintu zibi kuba zintu zyeelede kucitwa buyo. Mucikozyanyo, bunji bwabantu sunu budakwi babubona kuba kulikondelezya kulibedelede. Pele bantu ba Jehova balo batobela lulayo luli ku Ba-Efeso 5:18 lwakuti: “Mutakolwi bukoko buleta budakwi, pele amuzule Muuya.” Ikuti Munakristo wasala kuti kanywa, inga ucita boobo caakati-kati.—Tusimpi 23:29-32.

18. Njiisyo zyamu Bbaibbele zibasololela buti balanda ba Jehova mukweenzyanya abanamikwasyi yabo?

18 Mbotuli balanda ba Jehova, tulakukaka alimwi kulanga kujisi bamwi munyika kwakuti kubweka akubwentela mukaakwe abana bakwe muntu nkokulilemeka kweelede. Nkaambo bakanzide kuzumanana abukkale bubotu bwabulemu, baalumi Banakristo abakaintu babelekela antoomwe kubelesya lulayo lwa Paulo lwakuti: “Azizwe kulindinywe zintu ezi zyoonse—ndutiluti zili buti, alunyemo, abukali, amaambani, akutuka, alusulo loonse. Amuusilane buuya, mukabe batete moyo, akuba aluzyalo lwakulekelelana milandu, mbubonya mbuli Leza mbwaakalekelela ndinywe muli-Kristo.”—Ba-Efeso 4:31, 32.

19. Ino bubi mubweende bwamakwebo buvwulide buti munyika?

19 Kutasyomeka, bumpelenge, kubeja, micito yalunya mumakwebo, alimwi akubba azyalo eezi tazyaambiki mazubaano. Makani aali mumagazini yamakwebo iitegwa mubufwaafwi CFO aambilizya kuti: “Ikuvwuntauzya kwakacitika aababelesi bali 4,000 . . . kwakayubununa kuti 31 pasenti yabantu bakajatikizigwa mubuvwuntauzyi oobu, bakalibonena ameso ‘kutalilemeka kupati’ mukati kamwaka wakaindide.” Kutalilemeka ooko kwakajatikizizye kubeja, kucinca kwazilembedwe ziyobwedwe mububeji, kuyanda kusinikizya bulongwe bwakoonana, abubbi. Kuti katuyanda kuzumanana kulilemeka kumeso aa Jehova, tweelede kweeleba kulilemeka kuli boobu akuba bantu basyomeka muzintu zijatijkizya mali.—Mika 6:10, 11.

20. Nkaambo nzi Banakristo ncobeelede kutantamuka ciimo cakuba bantu “[ba]yandisya lubono”?

20 Amuyeeye buyo aali ceeci cakacitika ku mwaalumi umwi wakeezeezya kuti wakali kuya kujana ciindi cinji mumulimo wa Leza kwiinda mukuvwuba cakufwambaana mucintu cimwi cijatikizya mali. Wakaongelezya bantu bamwi mumulimo umwi kwiinda mukubaambila kuti bakali kulangila kujana mali manji kapati mumulimo ooyu. Aaya mali naatakajanika, wakalibilika kapati mbwaakali kunga ulaajosya mali manji aali boobu ngaakaide kusowela mumeenda cakuti wakanjila mukubba mali ngakapedwe kuti kayobola. Akaambo kabumpelenge bwakwe aciimo cakuteempwa, wakatandwa mumbungano ya Bunakristo. Ncobeni nkwakasimpe kucenjezya kwa Bbaibbele kwakuti: “Pele abo bayandisya kuvuba balawida mukutepaulwa amukuteegwa amuzisusi zibi zinji zyabufubafuba zibisizya buumi akubbizya bantu mukunyonyauka amukusweeka. Nkaambo kuyandisya lubono ngomuyanda wabubi boonse, eno nkaambo kakuluyandisya bamwi ncobaleela kulusyomo, elyo zyabajaya insoni zinjizinji.”—1 Timoteo 6:9, 10.

21. Nkulilemeka nzi kuvwulide akati kabantu bajisi nguzu zyabweendelezi munyika, pele ino aabo bajisi mikuli mumbungano ya Bunakristo beelede kulilemeka buti?

21 Bantu bakunyika ibajisi nguzu mubweendelezi buli boonse alimwi bazibidwe kukuyunga kwabo kanjikanji tabalomene alimwi batondezya kasimpe kamakani aazizilwe abantu boonse aakuti, ‘Kubaa nguzu kulaena kweenena limwi.’ (Mukambausi 8:9) Muzisi zimwi, kupa zisinka mulomo amisyobo imwi yakutasyomeka ncecilengwa akati kababetesi, bapulisa, abasimapolitikisi. Pele, aabo basololela mumbungano ya Bunakristo beelede kuba bantu balomene alimwi tabeelede kudyaminina bamwi pe. (Luka 22:25, 26) Baalu alimwi abakutausi, tababeleki “cakulangaula mpindu iiteelede” pe. Beelede kukukazya kusoleka kuli koonse kwakubaleesya naa kubayunga bubone bwazintu bwabo kwiinda mukulangila kuzwidilila lwabo balikke.—1 Pita 5:2, Ci; Kulonga 23:8; Tusimpi 17:23; 1 Timoteo 5:21.

22. Ino cibalo citobela ciya kubandika makani nzi?

22 Kuti zyoonse zintu twazibikka antoomwe, tujana kuti Banakristo balimukuzwidilila mukubuzunda buyumuyumu buliko lino bwakuzumanana kuloma munyika yesu ino iizwide bubi. Pele, kuloma nzinji nzyokujatikizya kunze lyakweeleba buyo bubi. Cibalo citobela cilakanana cini-cini kwiiya kuloma ncokujatikizya.

Bupanduluzi buyungizidwe

a Amubone mulongo wamakani wa “Tetezerani Ana Anu!,” uuli mu Awake! ya Chichewa ya October 8, 1993.

b Aabo bakacita micito yakoonana kubantu bazyizo zikozyenye ciindi cainda balakonzya kucinca mukulilemeka kwabo, mbubwena mbuli bamwi mbobakacita mumwaanda wamyaka wakusaanguna. (1 Ba-Korinto 6:11) Malailile aagwasya akapegwa mu Galamukani! yamu April 8, 1995, mapeeji 21-3.

Twaambo Twakwiinduluka

◻ Nkaambo nzi Jehova ncaakalailila kuti bana Kanana banyonyoonwe?

◻ Micito nzi mibi yakavwulide mumwaanda wamyaka wakusaanguna, alimwi ino mbuti Banakristo mbobakalilemeka mubusena buli boobo?

◻ Mbumboni nzi buliko butondezya kuyaansi mukulilemeka kwanyika yoonse mboizulwa kutalikila mumwaka wa 1914?

◻ Micito nzi mibi iivwulide bantu ba Jehova njobeelede kukaka?

[Cifwanikiso icili apeeji 9]

Banakristo bamumwaanda wamyaka wakusaanguna bakali lomene nokuba kuti bakali kukkala munyika yakazwide bubi

[Cifwanikiso icili apeeji 10]

Ibubi bwanjila amumincini yamakkompyuta, icapa bunji bwabakubusi abamwi kutalika kubona zifwanikiso zyacisapi

[Cifwanikiso icili apeeji 12]

Banakristo beelede kuzumanana kulomana, kutali kwiiya micito yaluuni yabamwi

    Chitonga Publications (1991-2025)
    Log Out
    Log In
    • Chitonga
    • Amutumine Bamwi
    • Makani Ngomuyanda
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Nzyomweelede Kuzumina
    • Mulawo Uujatikizya Kubamba Maseseke
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Amutumine Bamwi