Amusyome Muli Jehova Kuti Amupe Luumbulizyo
“Leza wabukakatilo abukombelezyo amupe bujatano bwacinkaminwe mbuli Kristo Jesu.”—BA-ROMA 15:5.
1. Nkaambo nzi buzuba abuzuba ncoluvula luumbulizyo luyandika?
IBUZUBA abuzuba lulavula luumbulizyo luyandika. Mbubwena sikulemba Bbaibbele mbwaakaamba myaka iili 1,900 yainda kuti, “kusikila sunu zilenge zyoonse zilatongela akumyongwa antoomwe.” (Ba-Roma 8:22) Muciindi cesu eeci ‘ikutongela’ “akumyongwa” kwaindila bumbi kwiinda kaindi. Ikuzwa ciindi ca Nkondo ya Nyika ya 1, ibantu bapengana mapenzi aandeene-andeene mbuli nkondo, milandu alimwi antenda zijatikizya zilengwaleza zyalo kanjikanji zyaambwa kuti zilacitika akaambo kabuyamba bwamuntu anyika.—Ciyubunuzyo 11:18.
2. (a) Nguni uutongookwa kapati akaambo kamapenzi bantu ngobajisi lino? (b) Nkaambo nzi katupa luumbulizyo?
2 Nkaambo nzi ncokwaba kupengana kapati boobu muciindi cesu? Kalipandulula kuwisigwa kwa Saatani kuzwa kujulu nobwakazyalwa Bwami mu 1914, Ibbaibbele lilavwiila ategwa: “Pele nywebo nonsi alwizi, muli mumapenzi, ikuti Diabolosi wamuselukila abukali bupati, nkaambo ulizi kuti ciindi ncacijisi nciniini buyo.” (Ciyubunuzyo 12:12) Ibumboni bulibonya bwakuzuzikizigwa kwabusinsimi obo bwaamba kuti lino tutandila kusika kumamanino abulelo bubyaabi bwa Saatani. Cilatuumbulizya kaka kuziba kuti ino-ino buumi anyika buyakuba bwaluumuno mbuli mbubwakabede Saatani kataninga bacenga kuzanga bazyali besu bakusaanguna!
3. Ndilili bantu nobatakali kuyandika luumbulizyo?
3 Kumatalikilo Mulengi wamuntu wakabamba muunda mubotu kapati kutegwa ube munzi wabantu bobile bakusaanguna. Yakali mubusena bwiitwa kuti Edeni, yalo yaamba “Kukonda” naa “Kukkomana.” (Matalikilo 2:8) Kunze lyaboobo, ba Adamu a Eva bakalaa buumi bubotu kabalaa coolwe cakutafwa pe. Amuyeeye buyo mbazu kuvula mobakali kunga basumpula luzibo lwabo—kulima, busongo bwakwaanza, kuyaka, kwiimba. Alimwi amuyeeye milimo yoonse yakulenga yalo njobakali kunga baiya kumwi kabazuzikizya mulimo wabo wakuzuzya nyika akwiibamba kuba paradaiso. (Matalikilo 1:28) Masimpe, buumi bwaba Adamu a Eva nobwakazwide kukkomana akukondwa kutali kutongela akumyongwa. Cilasalala buya kuti nobatakayandika luumbulizyo.
4, 5. (a) Nkaambo nzi ba Adamu a Eva ncobakaalilwa kumvwida? (b) Ino bantu bakazyootalika buti kuyandika luumbulizyo?
4 Aboobo ncobakali kuyandika ba Adamu a Eva nkukomezya luyando lwini-lwini alimwi akulumba Wisi wakujulu siluse. Iluyando luliboobu nolwakabakulwaizya kumvwida Leza mubukkale buli boonse. (Amweezyanye Johane 14:31.) Mukubula coolwe bazyali besu bakusaanguna boonse bobile bakaalilwa kumvwida Jehova, Mwami wabo mupati kwiinda uuelede. Muciindi caboobo bakalilekela kweendelezyegwa abulelo bubyaabi bwamungelo usofweede Saatani Diabolosi. Ngu Saatani wakasunka Eva kuti abisye akulya mucelo wakakasyidwe. Mpoonya awalo Adamu wakabisya ciindi naakalya mucelo wakucisamu calo Leza ncaakasalazyide kumucenjezya kuti: “Mubuzuba obo mboyoolya kulinguwo ncobeni uyoofwa.”—Matalikilo 2:17.
5 Munzila eeyi banabukwetene basikubisya bakatalika kufwa. Iciindi Leza naakali kubasinganya kufwa wakayungizya akwaambila Adamu kuti: “Nyika ilitukidwe nkaambo kanduwe. Uyoolya micelo yayo mumacise mazuba oonse aabuponi bwako. Iyookuzyalila mamvwa amitubetube. Uyoolya zisyu zyamusokwe.” (Matalikilo 3:17, 18) Aboobo ba Adamu a Eva bakasowa coolwe cakubamba nyika yatakalimidwe kuti ibe paradaiso. Nobakatandwa kuzwa mu Edeni, bakalikubelesya nguzu zyabo zyoonse kujana cakulya kuzwa kunyika iitukidwe. Akaambo kakukona bube obo bwabusizibi alimwi akufwa, iluzubo lwabo lwakayandika luumbulizyo kapati.—Ba-Roma 5:12.
Icisyomezyo Cuumbulizya Cazuzikizigwa
6. (a) Ncisyomezyo nzi cibotu ncaakaamba Leza ciindi muntu naakanjila mucibi? (b) Mbusinsimi nzi Lameki mbwaakaamba bujatikizya luumbulizyo?
6 Iciindi naakali kusinganya yooyo wakayunga muntu kuzanga, Jehova wakasinizya kuti ngu ‘Leza wabukombelezyo.’ (Ba-Roma 15:5) Wakacita obu kwiinda mukusyomezya kuti uuyakutuma “lunyungu” lwalo mukuya kwaciindi luyoofutula bana ba Adamu kuzwa kubukkale bukatazya bwalo bwakaletelezyegwa akuzanga kwa Adamu. (Matalikilo 3:15) Muciindi Leza wakabatondezyezya limwi mboluyooba lufutuko olu. Mucikonzyanyo, kwiinda mumuuya wakasololela Lameki wamuluzubo lwa Adamu wakazyalwa kumwanaakwe musankwa Seti kuti asinsime kujatikizya zyeezyo zyayoocita mwanaa Lameki: “Oyu mwana nguukonzya kutuumbulizya mumilimo yesu akutulemununa makataazyo ngaajana maanza esu nkaambo kanyika Jehova njaatukide.” (Matalikilo 5:29) Kweelana acisyomezyo eeci, mwana musankwa wakaulikwa zina lyakuti Nowa, lyalo libaanga lyaamba “Kulyookezya” naa “Kuumuzya.”
7, 8. (a) Mbukkale buli buti bwakapa kuti Jehova alimvwe kuusa akaambo kakulenga muntu, alimwi ncinzi Ncaakakanza kucita? (b) Mbuti Nowa mbwaakapona kweelana abupandulula zina lyakwe?
7 Nozicitika ezi walo Saatani wakaluujisi kulijanina bamutobela akati kabamwi bangelo bakujulu. Aaba bakasama mibili yabuntu akubweza bana basimbi babotu baluzubo lwa Adamu kuti babe bamakaintu babo. Ikuyaana kuli boobu kwatakazumizidwe a Leza kwakaindila kusofwaazya bukkale bwabantu akuzyala musyobo wabantu batakali banaleza wa Babbabbani “basikuwisya” balo bakazuzya nyika aluuni. (Matalikilo 6:1, 2, 4, 11; Juda 6) “Lino Jehova wakabona kuti bubi bwa bantu baansi bulayoosya, . . ., aboobo Jehova wakausa nkaambo kakulenga muntu, wakapenga mumoyo wakwe.”—Matalikilo 6:5, 6.
8 Jehova wakakanza kunyonyoona nyika eeyo mbyaabi kwiinda muzambangulwe lyanyika yoonse pele wakaambila Nowa kuti ayake bwaato kusaanguna kutegwa afutule buumi. Aboobo musyobo wabantu alimwi amisyobo-misyobo yabanyama yakafutulwa. Elo bakaubulukwa kaka Nowa abamukwasyi wakwe ciindi lyakamana Zambangulwe nobakali kuzwa mubwato kuya anyika iisalazidwe! Cakali cintu cuumbulizya kujana kuti kusinganizigwa kwanyika kwamana calo cakapa kuti kulima cibe cintu cuuba-uba kapati! Masimpe businsimi bwa Lameki bwakasinizya kuba bwamasimpe alimwi Nowa wakapona mbuli bwakali kupandulula zina lyakwe. (Matalikilo 8:21) Mbuli mubelesi wa Leza uusyomeka Nowa wakaleta “luumbulizyo” kubantu. Nokuba boobo, ikuyunga kubyaabi kwa Saatani abadaimona bakwe taakwe nokwakamana lyakainda Zambangulwe pe, ibantu bazumanana kutongela akaambo kamukuli wa cibi, kuciswa alimwi alufu.
Imuntu Mupati Kwiinda Nowa
9. Ino Jesu Kristo wasinizya buti kuba mugwasyi alimwi sikuumbulizya kubantu beempwa?
9 Nkabela kumamanino amyaka iitandila ku 4,000 yakupona kwabantu, lwakasika Lunyungu lwakasyomezyedwe. Akaambo kaluyando lunji ndwajisi kubantu, Jehova Leza wakatuma Mwanaakwe simuzyalwa alikke anyika yaansi kuti azikufwe akuba cinunuzyo kubantu basizibi. (Johane 3:16) Jesu Kristo ulabalemununa aabo basizibi beempwa akusyoma mulufu lwakwe lwacinunuzyo. Boonse abo baaba buumi bwabo kuli Jehova akuba basiciiya babbapatizidwe ba Mwanaakwe balakatalukwa akuumbulizigwa lyoonse. (Matayo 11:28-30; 16:24) Nokuba kuti tabalondokede balakkomana cini-cini kubelekela Leza amanjezyeezya aasalala. Cilaumbulizya kaka ikuziba kuti naa bazumanana kubaa lusyomo muli Jesu, bayoopegwa bulumbu bwakuba abuumi butamani! (Johane 3:36; Ba-Hebrayo 5:9) Ikuti naa akaambo kakukompama bacita cibi cipati, balijisi mugwasyi naa sikuumbulizya Mwami Jesu Kristo wakabusyigwa. (1 Johane 2:1, 2) Kwiinda mukulyaamba zibi ziliboobu alimwi akutobela Zyamumalembe ikutantamuka kuba basimucita zibi, balakatalukwa akaambo kakuziba kuti ‘Leza ulasyomeka akululama akubalekelela zibi zyabo.’—1 Johane 1:9; 3:6; Tusimpi 28:13.
10. Ncinzi ncotwiiya kuzwa kumaleele ngaakacita Jesu ciindi naakali anyika?
10 Iciindi naakali anyika Jesu wakaleta kukatalukwa kwiinda mukusilika bakanjidwe badaimona, kusilika malwazi amisyobo yoonse alimwi akubusya bayandwa bafwide kubapilusya kubuumi. Masimpe maleele aali boobu akali kugwasya buyo kwakaindi kaniini nkaambo abo bakalelekedwe nkabela bakacembaala alimwi akufwa. Nokuba boobo kwiinda mukucita zeezi Jesu wakali kutondezya zilongezyo zyakumbele zitamani zyayoocitila bantu boonse. Lino mbwali Mwami wakujulu singuzu, ino-ino uyoocita zintu ziinda akutanda badaimona buyo. Uyoobabikka mumulindi uutagoli mutakwe mulimo uucitwa pe antoomwe amusololi wabo Saatani. Mpoonya Kulela kwa Kristo kwabulemu kwa Myaka iili Cuulu kuyootalika.—Luka 8:30, 31; Ciyubunuzyo 20:1, 2, 6.
11. Nkaambo nzi Jesu ncaakaliita kuti “Mwami wa-Sabata”?
11 Jesu wakalyaamba kuti “Mwami wa-Sabata,” aboobo busilisi bwakwe bunji wakali kubucita mubuzuba bwa Sabata. (Matayo 12:8-13; Luka 13:14-17; Johane 5:15, 16; 9:14) Ncizi ncaakali kucitila boobu? Sabata yakali lubazu lwa Mulawo wa Leza kubana Israyeli aboobo yakali kubeleka mbuli “cifwanisyo buyo cacoolwe ciza.” (Ba-Hebrayo 10:1) Imazuba ansondo aali cisambomwi aakubeleka atuyeezya myaka iili 6,000 yainda yabukkale bwamuntu kali mubuzike kubulelo budyaaminina bwa Saatani. Kumamanino ansondo Sabata ituyeezya kulyookezya kukatalusya bantu nkobayoocita mu Myaka iili Cuulu ya Kulela kwa Nowa Mupati Jesu Kristo.—Amweezyanye 2 Petro 3:8.
12. Nzintu nzi zyuumbulizya nzyotukonzya kulangila kumbele?
12 Bayoolemununwa kaka basikulelwaa Kristo baanyika ciindi baakujana kuti kumamanino baangulukila limwi kuzwa kukuyunga kubyaabi kwa Saatani! Ikulemununwa kumbi kuyooba banooponesyegwa kumubili alimwi akumizeezo. (Isaya 65:17) Mpoonya amuyeeye buyo mbobanookkomene banootambula bayandwa babo babusigwa kuzwa kubafu! Munzila zili boobu Leza “uyoosindula misozi yoonse kumeso aabo.” (Ciyubunuzyo 21:4) Impindu zyacinunuzyo ca Jesu zyanoobelesyegwa bucebuce kugwasya bantu, ibalelwa ba Bwami bwa Leza banooya bulondoka, banooya bwangulukilalyo kumapenzi aaletwaa cibi ca Adamu. (Ciyubunuzyo 22:1-5) Mpoonya Saatani uyakwaangununwa “kaindi kaniini.” (Ciyubunuzyo 20:3, 7) Ibantu boonse ibakakatila cakusyomeka ku bupati bwa Jehova ibweelede bayakupegwa buumi butamani. Amweezyeezye buyo kukkomana kutaambiki akukatalukwa kuyooba akaambo ka ‘kulubulwa kubuzike bwabubozi’! Aboobo bantu bavwida bayookomana “abulubulo bulemu bwabana ba-Leza.”—Ba-Roma 8:21.
13. Nkaambo nzi Banakristo beni-beni boonse ncobayandikila luumbulizyo Leza ndwapa?
13 Bwalino buyo tulazumanana kutongela akumyongwa kwalo kuvwulide kulibaabo boonse bapona mubweende bwa Saatani bubyaabi. Ikuvwula kwa malwazi aakumubili alimwi akunyongana kwakumizeezo kujatikizya bantu bamisyobo yoonse kubikkilizya a Banakristo basyomeka. (Ba-Filipi 2:25-27; 1 Ba-Tesalonika 5:14) Kunze lyaboobo, ciindi aciindi mbotuli Banakristo tulasampaulwa munzila iteelede akupenzyegwa zyalo Saatani nzyatubikkila akaambo ‘kakumvwida Leza kwiinda bantu.’ (Incito 5:29) Aboobo kutegwa tuliyumye mukucita kuyanda kwa Leza kusikila kwini kumamanino aanyika eeyi ya Saatani tuyandika luumbulizyo, lugwasyo alimwi anguzu Nzyapa.
Nkolunga Lwajanwa Luumbulizyo
14. (a) Ncisyomezyo nzi Jesu ncaakaamba mubusiku bwakuti juunza ulafwa? (b) Ncinzi ciyandika kucita kutegwa tugwasyigwe mubuzwide aluumbulizyo lwa muuya uusalala wa Leza?
14 Mubusiku bwakuti juunza ulafwa, Jesu waacisalazya kubaapostolo bakwe basyomeka kuti wakalaafwi kubasiya kuti ajokele kuli Wisi. Eeci cakabapenzya akubausisya kapati. (Johane 13:33, 36; 14:27-31) Akaambo kakuziba kuti bakali kuyandika luumbulizyo luzumanana Jesu wakabasyomezya kuti: “Ndiyookumbila Taata, uyoomupa Mugwasyi umbi kuti akale anywebo lyoonse.” (Johane 14:16) Awa Jesu wakalikwaamba muuya uusalala wa Leza, wakasikila basiciiya bakwe kakwiindide mazuba aali 50 kuzwa ciindi naakabusigwa.a Akati kazintu zimwi zyakali kugwasya, imuuya wa Leza wakali kubaumbulizya ciindi nobakali mumasunko alimwi akubayumya-yumya kuti bazumanane kucita kuyanda kwa Leza. (Incito 4:31) Nokuba boobo lugwasyo luliboobu talweelede kulangwa mbuli kuti ncintu ciliboolela buyo pe. Ikutegwa tugwasyigwe andulo mubuzwide Munakristo omwe-omwe weelede kuzumanana kupailila lugwasyo luumbulizya lwalo Leza ndwapa kwiinda mumuuya uusalala.—Luka 11:13.
15. Ninzila nzi zimwi Jehova nzyabelesya kutupa luumbulizyo?
15 Aimwi nzila Leza njabelesya kupa luumbulizyo nkwiinda mu Jwi lyakwe Bbaibbele. Paulo wakalemba kuti: “Makani aali boobo aakalembwa kalekale, nkukwiiya kwesu nkwaakalembelwa, kuti kubukakatilo akubukombelezyo bwamalembe tujane bulangizi bwakutontozya moyo.” (Ba-Roma 15:4) Eeci citutondezya mbociyandika ikwiiya ciindi aciindi akuzinzibala kuyeeya zintu zilembedwe mu Bbaibbele alimwi amabbuku aajisi makani aa Bbaibbele. Alimwi tweelede kuti katujanika ciindi coonse kumiswaangano ya Bunakristo kwalo ikubandikwa makani aaluumbulizyo aazwa Mujwi lya Leza. Imulimo mupati wamiswaangano iliboobu ngwakuyumya-yumya umwi aumwi.—Ba-Hebrayo 10:25.
16. Ino kuumbulizya Leza nkwapa kweelede kutukulwaizya kucita nzi?
16 Ilugwalo lwa Paulo kuba Roma lulazumanana kututondezya bubotu bujanika kuti twazibelesya kabotu ezyo Leza nzyapa izyuumbulizya. “Leza wabukakatilo abukombelezyo,” mbwaakalemba Paulo, “amupe bujatano bwacinkaminwe mbuli Kristo Jesu, kuti camoyo omwe acamulomo omwe mulemeke Leza wisi Mwami wesu Jesu Kristo.” (Ba-Roma 15:5, 6) Inzya kuti twazibelesya kabotu ezyo Leza nzyapa kuti zituumbulizye tuyooba mbuli Musololi wesu sicamba Jesu Kristo. Eeci ciyootukulwaizya kubelesya milomo yesu ikulumbaizya Leza mumulimo wesu wabukambausi, kumiswaangano, mumibandi yesu abasyomima alimwi amumipailo yesu.
Iziindi zya Masunko Aakatazya
17. Mbuti Jehova mbwaakaumbulizya Mwanaakwe alimwi ncinzi cakacitika?
17 Jesu wakalimvwa “kukatazigwa” alimwi ‘akuusa’ mubusiku kalutanasika lufu lwakwe lwamapenzi. (Mateyo 26:37, 38, Ci) Aboobo wakasosoloka asyoonto kuzwa aakali basiciiya bakwe kuyakupaila kuli Wisi kutegwa amugwasye. “Wakamvwigwa nkaambo wakali kuyoowa Leza.” (Ba-Hebrayo 5:7) Ibbaibbele lyaamba kuti “kwakalibonya angelo [kuli Jesu] uuzwa kujulu, ulamuyumya.” (Luka 22:43) Inzila yabusicamba alimwi yabusankwa yalo Jesu njaakatondezya naakaunka kuli basikumukazya itondezya kuti nzila njaakabelesya Leza kuumbulizya Mwanaakwe yakagwasya kapati.—Johane 18:3-8, 33-38.
18. (a) Nciindi cili mubuumi bwamwaapostolo Paulo cakali camasunko cini-cini? (b) Mbuti mbotunga twaba basikuumbulizya kubaalu babeleka canguzu alimwi basiluzyalo?
18 Awalo mwaapostolo Paulo wakainda muziindi zyamasunko aakatazya. Mucikonzyanyo imulimo wakwe ku-Efeso wakazibidwe kuba wa “misozi, amasunko aaka[mu]sikila nkaambo kamakanze aaba-Juda.” (Incito 20:17-20) Kumamanino Paulo wakazwa mu-Efeso ciindi basikupailila leza mukaintu Diana nobakabusya lupyopyongano akaambo kamulimo wakwe wabukambausi. (Incito 19:23-29; 20:1) Naakagama kunyika Paulo mu dolopo lya Trowa, kuli cintu cimwi cakamupenzya kapati mumizeezo yakwe. Kakutaningaba lupyopyongano mu-Efeso wakatambude makani aakali kuusisya. Imbungano yakazwaa kutalikwa yaku Korinto yakanjililwa penzi lyakwaandaana alimwi yakali kuzumizya bwaamu. Aboobo kali ku-Efeso, Paulo wakalembede lugwalo lwakubasinsa kapati kasyoma kuti ulabululamika bukkale obo. Eeci teecakali cuuba-uba kucita pe. “Ndakamulembela cakupenga loko acakuciswa mumoyo amisozi minji,” mbwaakabaambila mulugwalo lwabili. (2 Ba-Korinto 2:4) Mbubwena mbuli Paulo, ibaalu basiluzyalo tacibaubili kupa lulayo lwakululamika alimwi akusinsa nkaambo kakuti balikuzi kabotu-kabotu kukompama kwabo. (Ba-Galatiya 6:1) Atube bantu baumbulizya kubaalu kwiinda mukutobelesya lulayo luzwa mu Bbaibbele.—Ba-Hebrayo 13:17.
19. Ncinzi ncaakazwida ku Trowa Paulo akuya ku Makedoniya alimwi mbuti mbwaakalemununwa?
19 Kacili mu-Efeso taluli lugwalo lulikke Paulo ndwaakalemba kubakwesu baku Korinto, pele wakamutuma Tito kuti akabagwasye alimwi wakamwaambila kuti azyikwaambe mbobayoolilemeka kujatikizya makani aakali mulugwalo. Paulo wakali kuti ulamweenzya Tito ku Trowa. Okuya Paulo wakabaa coolwe cakucita bantu kuti babe basiciiya. Pele eeci teecakamupa kukkalwa moyo nkaambo Tito taakaninga sika pe. (2 Ba-Korinto 2:12, 13) Mpoonya wakaunka ku-Makedoniya kayeeya kuti bayakuswaangana a Tito. Ikukopana kwa Paulo kwakaindizigwa akaambo kakukazigwa kwakwe mumulimo. Ulapandulula ategwa, “nitwakasika ku-Makedoniya teetwakakatalukwa mumubili wesu, pe, twakalipengede muzintu zyoonse. Anze kaali makondo, mukati kamuli mayoofu. Pele Leza sikuumbulizya abo bakatede mumyoyo yabo wakatuumbulizya swebo kukusika kwa-Tito.” (2 Ba-Korinto 7:5, 6) Kwakaba kukatalukwa kaka ciindi naakazikusika Tito akwaambila Paulo mbuli mbobakabweza ntaamu iiluzi bana Korinto akaambo kalugwalo lwakwe!
20. (a) Mbuli kumakani aa Paulo, ninzila nzi aimbi iiyandika Jehova njabelesya kutupa luumbulizyo? (b) Ncinzi ncotuyoolanga-langa mucibalo citobela?
20 Izyakacitikila Paulo zilabaumbulizya kapati babelesi ba Leza sunu ibanji balijana mumasunko aabapa kuti babe bantu “bakatede mumyoyo,” naa “batyompedwe.” (Cizuminano Cipya) Inzya Leza ‘uupa bukombelezyo’ ulizi kabotu-kabotu ncayanda muntu omwe-omwe alimwi ulakonzya kutubelesya kuti tuumbulizyanye mbubwena mbuli Paulo mbwaakaumbulizigwa akaambo kamakani akweempwa kwabana Korinto aakaletwaa Tito. (2 Ba-Korinto 7:11-13) Mucibalo citobela tuyoolanga-langa makani aajatikizya ncaakacitila bana Korinto Paulo ambocikonzya kutugwasya kubaa lubazu muluumbulizyo lwa Leza sunu.
Bupanduluzi buyungizidwe
a Imulimo mupati wamuuya wa Leza ciindi nowakasikila Banakristo bamumwaanda wamyaka wakusaanguna wakali wakubananika kuti babe bana ba Leza bakumuuya alimwi banyinaa Jesu. (2 Ba-Korinto 1:21, 22) Oyu mulimo ubambilidwe basiciiya ba Kristo ibali 144,000 balikke. (Ciyubunuzyo 14:1, 3) Sunu Banakristo banji bapedwe bulangizi bwabuumi butamani anyika yaparadaiso. Nokuba kuti tabananikidwe abalo balatambula lugwasyo aluumbulizyo kuzwa kumuuya uusalala wa Leza.
Sena Mulakonzya Kwiingula?
◻ Ino muntu wakazyooyandika buti luumbulizyo?
◻ Jesu wasinizya buti kuba mupati kwiinda Nowa?
◻ Nkaambo nzi Jesu ncaakaliita kuti “Mwami wa-Sabata”?
◻ Ino Leza upa buti luumbulizyo sunu?
[Maapu/Cifwanikiso icili apeeji 24]
Nga mulefwaya ukumona bwino mapu, moneni mu citabo)
Paulo wakakatalukwa kapati kwiinda mumakani akaamba Tito aajatikizya bana Korinto
MAKEDONIYA
Filipi
CISI CABA GILIKI
Korinto
ASIYA
Trowa
Efeso