LAIBBULALI YAA INTANETI ya Watchower
Watchtower
LAIBBULALI YAA INTANETI
Chitonga
  • BBAIBBELE
  • ZYAKAMWAIGWA
  • MISWAANGANO
  • be ciiyo 27 p. 174-p. 178 munc. 2
  • Kukanana Cakutabala

Kunyina vidiyo aawa mpomwasala.

Vidiyo yakaka kulila.

  • Kukanana Cakutabala
  • Amugwasyigwe Alwiiyo Lujanwa mu Cikolo Camulimo Weendelezyegwa a Leza
  • Makani Aakozyenye
  • Ikubelesya Twaambo Tupati-pati
    Amugwasyigwe Alwiiyo Lujanwa mu Cikolo Camulimo Weendelezyegwa a Leza
  • Ikulibambila Makani Aabuleya
    Amugwasyigwe Alwiiyo Lujanwa mu Cikolo Camulimo Weendelezyegwa a Leza
  • Luyandisyo
    Amugwasyigwe Alwiiyo Lujanwa mu Cikolo Camulimo Weendelezyegwa a Leza
  • Ikulibambila Twaambo Tupati-Pati
    Amugwasyigwe Alwiiyo Lujanwa mu Cikolo Camulimo Weendelezyegwa a Leza
Amubone Azimwi
Amugwasyigwe Alwiiyo Lujanwa mu Cikolo Camulimo Weendelezyegwa a Leza
be ciiyo 27 p. 174-p. 178 munc. 2

CIIYO 27

Kukanana Cakutabala

Ino ncinzi ncomweelede kucita?

Amukanane makani mabala kaayile kuzwa akulibambila kabotu twaambo.

Nkaambo nzi ncokuyandika?

Ikukanana cakutabala nenzila iipa kuti bantu babikkile maano akukulwaizyigwa azyaambwa.

AMBWENI mwakatola ciindi cilamfwu ikulibambila makani. Mulakonzya mulijisi twaambo tugwasya. Bupanduluzi bulakonzya kabumvwugwa. Mulakonzya kupasaula kukanana. Pele ikuti bamuswiilila kababikkide maano kumbi—kabamvwa buyo aawa awaalya akaambo kakuti mizeezo yabo inga bunji bwaziindi ili kumbi—ino zibagwasya buti nzyomwaamba? Ikuti kabakatazyigwa kubikkila maano kumakani, sena inga kwalangilwa kuti izyaambwa ziyoobanjila mumoyo?

Ino inga ncinzi cileta penzi eeli? Nzinji zikonzya kuleta penzi. Kanji-kanji nkukanana makani cakubala. Munzila imwi, imwaambi bunji bwaziindi inga ulanga twaambo tulembedwe apepa. Pele imapenzi aaya alakonzya kuboola kweelana amakani mbwaalibambilwa.

Ikuti mwasaanguna kwaalemba buya makani oonse mwamana nomuya mulembe twaambo tupati-pati, cakutadooneka ciyoomukatazya ikukanana cakutabala. Nkaambo nzi? Nkaambo kakuti mwaagama buya mabala ngomuyanda kubelesya. Nokuba leelyo nomubelesya buyo twaambo tupati-pati ikukanana makani, munooyeeya mabala ngomwabelesyede akusaanguna. Ikuti makani alembwa buya oonse, itwaambo inga tulakatazya kumvwa kwiinda leelyo bantu nobalibandikila buyo. Kukanana kwanu kuyoolimvwisya oobo.

Muciindi cakulemba makani oonse, amubelesye nzila eezyi: (1) Amusale mutwe wamakani atwaambo tupati-pati ntomuyoobelesya mukupandulula mutwe ooyo. Kumakani mafwaafwi, twaambo tupati-pati tobilo inga ntunji. Imakani malamfwu alakonzya kaajisi tone naa tosanwe. (2) Kukaambo akamwi, amulembe magwalo aayandika ngomuyanda kuyoobelesya kukapandulula; amubikkilizye azikozyanyo alimwi atwaambo tugwasya kumvwisya kaambo. (3) Amulibambile mbomuyootalika makani. Mulakonzya kulemba ntalisyo mumajwi masyoonto. Alimwi amulibambile mbomuyoomanizya.

Ikulibambila kuyookanana makani kulayandika kapati. Pele mutabikkili maano kumabala aali mumakani kuti oonse mwaabikke mumutwe. Mukukanana cakutabala, nomulibambila kuyookanana makani mweelede kubikkila maano ikutali mabala, pele kutwaambo tuyoobandikwa. Itwaambo tweelede kwiindulukwa kusikila toonse mwatubikka mumutwe katuccililene. Ikuti makani aanu alibambilwa kabotu atwaambo katuccililene, eeci taceelede kukatazya pe alimwi mukukanana kwanu twaambo tunooyile kuboola kakunyina penzi.

Amubone Bubotu Buliko. Ibubotu bwakutaabala buya makani nomukanana mbwakuti, munooambaula munzila iigwasya yalo iitabakatazyi bantu kumvwa. Kukanana kwanu kunookondelezya alimwi eeci ciyoobakulwaizya ibamuswiilila kubikkila maano.

Ikukanana munzila eeyi kumugwasya kulangana abamuswiilila bunji bwaziindi calo cigwasya kubona kuti nzyomwaamba bazimvwa. Mbwaanga tamubali buya nzyomwaamba mukaambo akamwi, ibamuswiilila banooli alusyomo lwakuti mulaazyi kabotu makani akuti mulazisyoma ncobeni eezyo nzyomwaamba. Aboobo, ikukanana munzila eeyi kuyoomugwasya ikuba mwaambi uusangalizya, uulikwaya kukanana alimwi uukulwaizya baswiilizi.

Ikukanana cakutabala kupa lwaanguluko lwakubikkilizya twaambo atumbi. Inga tamwaangidwe kumakani ngomujisi cakuti tamukonzyi kuyungizya. Atwaambe kuti ibuzuba oobo mbomukanana makani, kuli makani amwi ngomwamvwa naa ngomwabala aayandika kapati aayendelana amakani ngomujisi. Sena inga taciboti kwaabikkilizya mumakani? Ambweni nomukanana mulakonzya kubona kuti akati kabaswiilizi kuli bana banji ibacuunka kucikolo. Inga cabota kaka ikucinca zikozyanyo ambozibelesyegwa kutegwa mubagwasye kubona makani mbwaakonzya kubagwasya mubuumi bwabo!

Abumwi bubotu bwakukanana cakutabala mbwakuti, cilamugwasya kuyeeya. Ikuti baswiilizi kababikkila maano kumakani ngomukanana, andinywe mulasangalizya akuzumanana kupandulula twaambo naa kwiinduluka twaambo tumwi kutegwa mutukankaizye. Mwabona kuti baswiilizi bacileka kubikkila maano, mulakonzya kubweza ntaamu imwi kutegwa mubagwasye ikutali kwiile kukananina bantu babikkide mizeezo kumbi.

Amutucenjelele Tukole. Mweelede kuzyiba kuti kukanana cakutabala kulijisi tukole tukonzya kumuleba. Kakole kamwi nkakulya ciindi. Ikuti mwabikkilizya twaambo tunji kapati nomukanana, kumanizya muciindi inga lyaba penzi. Mulakonzya kulimana penzi eeli ikuti mwalemba ciindi cipedwe kucibeela acimwi apepa lyatwaambo ntomujisi. Mpoonya amucitobele ciindi eeco.

Akamwi kakole, ikapati kubaambi bacizyi kukanana, nkulisyoma kapati. Mbwaanga balizyibide kukanana kubuleya, bamwi inga tabajisi penzi lyakulibambila twaambo cakufwambaana akutwaamba muciindi cipedwe. Pele kulicesya akuzyiba kuti tutola lubazu mulwiiyo Jehova lwakwe mwali ngo Mwiiyi Mupati, kweelede kutukulwaizya kucibikka mumupailo cibeela acimwi ncotwapegwa kuyookanana akulibambila kabotu.—Is. 30:20; Rom. 12:6-8.

Ambweni icibapa kulibilika ibaambi banji banyina luzibo lwakukanana cakutabala nkuyoowa kuluba nzyobayanda kwaamba. Kulibilika kuli boobu kutamunyonganyi mukuyaambele ikuba mwaambi uucibwene kukanana. Amulibambile kabotu akulangila kuli Jehova kuti amupe muuya wakwe.—Joh. 14:26.

Baambi bamwi babikkila kapati maano kumabala calo cibajosya munsi mukukanana cakutabala. Masimpe, imakani aatabalwi inga taajisi mabala mabotu alimwi taatobelezyi mbowaambwa mwaambo mbuli mbokubede kumakani aakubala, pele ikukanana mbomukanana lyoonse kupa kuti makani aanu kaakondelezya. Bantu kanji-kanji balaabikkila maano makani aambwa mumabala mauba-uba atwaambo tutakatazyi kumvwa. Ikuti mwalibambila kabotu, mabala anooyile kuboola ikutali akaambo kakuti mwaabikkide mumutwe, pele akaambo kakuti mwatwiinduluka twaambo. Alimwi kuti kamubelesya mabala aali kabotu lyoonse, mabala anooyile kuboola nomubandika acibumbili.

Itwaambo Tweelede Kubelesyegwa. Mukuya kwaciindi akwiinda mukuzyibila, inga mwacikonzya kulemba mabala masyoonto mukaambo akamwi. Ootu twaambo kubikkilizya amagwalo ngomuyanda kubelesya zilakonzya kulembwa akapepa kutegwa kazimugwasya kubona twaambo. Mumulimo wamumuunda, kanji-kanji muyooyandika kuba atwaambo tusyoonto mumutwe. Ikuti mwakavwuntauzya makani amwi mukulibambila kupilukila kumuntu umwi, mulakonzya kulemba twaambo tusyoonto akapepa akukabikka mu Bbaibbele. Ambweni inga mwabelesya buyo twaambo tuli mukabbuku ka “Nkhani Zokambirana za m’Baibulo” naa makani aali mubbuku lya Kukambitsirana za m’Malemba ikutalisya mubandi.

Pele ikuti naa mwapegwa zibeela zisiyene-siyene zyamuswaangano mumvwiki ziccililene kubikkilizya amakani aabuleya, ambweni inga mwayandika kulemba twaambo tunji. Nkaambo nzi? Ikutegwa tumugwasye kwiibaluka twaambo kamutanatalika kubandika makani aamwi. Nokuba boobo, ikuti mwabikkila kapati maano kutwaambo tulembedwe kucita kuti mubelesye mabala mabotu—ikulanga apepa kufwumbwa nomuyanda kwaamba kaambo—tamukacikonzyi pe kukanana cakutabala. Ikuti mwalemba twaambo tunji, amubikke mbaakani ikutegwa cikamuubile-ubile kulanga buyo mabala amagwalo ngomubikkide mbaakani mutwaambo tupati-pati ntomujisi.

Nokuba kuti makani aakananwa amwaambi uucizyi kanji-kanji ayelede kukananwa cakutabala, inga cagwasya ikubikkilizya azimbi nzila zibelesyegwa mukukanana. Inga cagwasya ikubikka mumutwe twaambo tusyoonto kumatalikilo akumamanino aamakani kwalo ikulanga baswiilizi nokuyandika kubikkilizya atwaambo tubotu tukulwaizya. Nokubelesyegwa makani aakacitika, imyeelwe, twaambo tuzubuludwe naa magwalo, ncibotu kubala alimwi kulakonzya kucitwa munzila iikulwaizya.

Bamwi Nobayanda Bupanduluzi. Zimwi ziindi inga tulabuzyigwa kwaamba nzyotusyoma kakunyina akupegwa ciindi cakulibambila. Eeci cilakonzya kucitika umwi muntu mumulimo wamumuunda nakazya. Alimwi eeci cilakonzya kucitika notuli abasazima, mbotubeleka limwi milimo naa mbotwiiya limwi kucikolo. Nkumekume zyamfwulumende azyalo inga zyayanda kwaambilwa nzyotusyoma ambotupona. Magwalo akulwaizya kuti: “Amube balibambide lyoonse, kuti mubapandulwide boonse bamubuzya makani aalusyomo lumukalilide, pele amuvuwe amoyo mutete akuyoowa Leza.”—1 Pet. 3:15.

Amubone Petro a Johane mbobakaingula Basinkuta Mpati yaba Juda kweelana amakani aali ku Incito 4:19, 20. Mutwaambo tukonzya kulembwa mumizila yobilo buyo, bakaamba cakusalazya mbobakali kulimvwa. Bakacita oobo munzila yakali kweendelana abakali kuswiilila—kubatondezya kuti imakani ngobakali kubuzyigwa baapostolo akali kubajatikizya abalo basinkuta. Kumbele, wakazyi kutamikizyigwa Stefano akutolwa kunkuta njiyona. Amubale ibwiinguzi bwakwe bwampoonya-mpoonya bukulwaizya kapati ku Incito 7:2-53. Ino wakaakanana buti makani aakwe? Wakaamba zintu kweelana ambuzyakali kuccililana lyansiku. Naakasika amwi, wakakankaizya ikuzanga nkobakacita bana Israyeli. Mukumanizya, wakatondezya kuti Basinkuta Mpati abalo bakali mbubwenya nkaambo bakajazya Mwana a Leza.

Mwabuzyigwa kwaamba nzyomusyoma kamutalibambilide, ino ncinzi cikonzya kumugwasya kwaamba twaambo tumvwika? Amwiiye Nehemiya wakapaila cakaumuumu katanaingula mubuzyo wakabuzyigwa a Mwami Aritasasta. (Neh. 2:4) Mwamana, cakufwambaana amulibambile twaambo mumoyo. Nzila nguba-uba zilakonzya kutobela mulongo ooyu: (1) Amusale kaambo komwe naa tobilo ntomuyanda kubikkilizya mubupanduluzi (inga mwayanda kubelesya twaambo tuli mubbuku lya Kukambitsirana za m’Malemba). (2) Amulibambile magwalo ngomulaabelesye ikusinizya twaambo ooto. (3) Amubone mbomulaatalike kucita kuti mutamukalazyi sikumubuzya akuti abikkile maano nzyomwaamba. Mpoonya amutalike kukanana.

Nomujanika mubukkale bukatazya, sena muyoozyiba cakucita? Jesu wakaambila basikumutobela kuti: “Mutalibiliki kuti, nkaambe buti? Nkaambenzi? nkaambo eco ncimweelede kwaamba muyoocipegwa kuciindi nciconya, nkaambo teensi ndinywe mwaamba pe, ngu-Muuya wa-Usowanu uuamba akati kanu.” (Mt. 10:19, 20) Eeci tacaambi kuti camaleele muyooba ‘ajwi lyabusongo’ lyakapegwa Banakristo bamumwaanda wamyaka wakusaanguna. (1 Kor. 12:8) Pele kuti kamujanika lyoonse kulwiiyo Jehova ndwapa babelesi bakwe mumbungano ya Bunakristo, muuya uusalala uyoomugwasya ikwiibaluka makani nokuyandika.—Is. 50:4.

Cakutadooneka, ikukanana cakutabala kulagwasya kapati. Ikuti kamucita oobo lyoonse nomukanana makani mumbungano, tacikamukatazyi ikwiingula nomwabuzyigwa nokuba kuti tamulibambide, mbwaanga ncimwi buyo akukanana makani. Mutayoowi pe. Ikuzyibila kukanana cakutabala kuyoomugwasya kucita kabotu mumulimo wamumuunda. Alimwi kuti kamuli umwi wabaabo bakanana makani mumbungano, cakutadooneka muyoopa kuti baswiilizi babikkile maano akubakulwaizya.

MBOKUCITWA

  • Amubikkile maano kububotu bwakukanana cakutabala.

  • Muciindi cakulemba makani oonse, amulembe buyo twaambo tupati-pati.

  • Amulibambile ikukanana makani kwiinda mukwiinduluka kaambo akamwi mumoyo. Mutabikkili kapati maano kumabala, pele kukukanana twaambo katutobelene.

ZYAKUCITA: (1) Nomulibambila ciiyo ca Ngazi Yamulindizi, amube acilengwa cakweenga buyo mabala aayandika kapati ikutali muzila oonse. Amwiingule mumajwi aanu. (2) Nomulibambila kuyookanana makani mucikolo, amutalike kwiinda mukwiinduluka mutwe wamakani mumoyo kubikkilizya atwaambo tupati-pati tobilo naa totatwe.

    Chitonga Publications (1991-2025)
    Log Out
    Log In
    • Chitonga
    • Amutumine Bamwi
    • Makani Ngomuyanda
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Nzyomweelede Kuzumina
    • Mulawo Uujatikizya Kubamba Maseseke
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Amutumine Bamwi