-
Kulenga naa Kusanduka?—Cibeela 1: Nkaambo Nzi Ncondisyoma Muli Leza?Bakubusi Balabuzya
-
-
BAKUBUSI BALABUZYA
Kulenga naa Kusanduka?—Cibeela 1: Nkaambo Nzi Ncondisyoma Muli Leza?
Kulenga naa kusanduka?
Sena mulasyoma kuti Leza ngowakalenga zintu zyoonse? Kuti kacili boobo, tamuli nyolikke; bakubusi banji (abapati) mbobayeeya oobo. Pele bamwi baamba kuti buumi alimwi abubumbo zyakasanduka buya—kakunyina lugwasyo lwa “Muntu Mupati Kwiinda.”
Sena mulizyi? Bantu ibasyoma mukusanduka abatasyomi mukusanduka boonse inga balafwambaana kwaamba nzyobasyoma kakunyina kuzyiba ikaambo ikabapa kusyoma boobo.
Bantu bamwi basyoma mukusanduka kwazintu akaambo kakuti mbobakayiisyigwa kucikombelo.
Bantu banji basyoma mukusanduka kwazintu akaambo kakuti mbobakayiisyigwa kucikolo.
Zibalo zitobelene eezyi ziyoomugwasya kuba aalusinizyo nomupandulula nzyomusyoma kujatikizya kulengwa kwazintu. Pele cakusaanguna mweelede kulibuzya mubuzyo ooyu uuyandika kapati:
Nkaambo nzi ncondisyoma muli Leza?
Nkaambo nzi mubuzyo ooyu ncouyandika? Nkaambo kakuti Bbaibbele limukulwaizya “kubelesya maano.” (Baloma 12:1) Eeci caamba kuti kusyoma muli Leza takweelede kuyaama buyo aa
mbomulimvwa (Ndiyeeya kuti kweelede kuti kuli muntu singuzu)
mizeezo buyo yabamwi (Ndikkala mucilawo imuli bantu bakomba Leza)
kusinikizyigwa (Bazyali bangu bakandiyiisya kuti ndeelede kusyoma muli Leza)
Muciindi caboobo, mweelede kuba aalusinizyo lwakuti Leza nkwali alimwi akuba atwaambo tumvwika kujatikizya nzyomusyoma.
Aboobo, ino nywebo kumugama ncinzi cimupa kusyoma kuti Leza nkwali? Pepa lyakulembela ilyakuti “Nkaambo Nzi Ncondisyoma Muli Leza?” lilamugwasya kuba alusinizyo. Alimwi mulakonzya kugwasyigwa kubona bakubusinyoko mbobawiingula mubuzyo ooyu.
“Nondili mukkilasi akuswiilila bayi mbobapandulula mibili yesu mboibeleka, tandidooneki kuti Leza nkwali. Cizo camubili cimwi acimwi cilijisi mulimo ngocibeleka, nouba mulimo musyoonto, alimwi milimo eeyi ilacitwa swebo kakunyina kuzyiba. Mboubeleka mubili wamuntu ncintu cigambya!”—Teresa.
“Nondibona mayake malamfwu, bwato ibweenzyeenzya bantu naa mootokala, inga ndilibuzya kuti, ‘Ino nguni wakacipanga eeci?’ Kuyandika bantu basongo kutegwa mootokala upangwe, akaambo kakuti tubeela-beela tunji tweelede kubeleka kabotu kutegwa mootokala woonse ubeleke. Aboobo, ikuti myootokala ipangwa buya amuntu umwi, nkokuti andiswe kweelede kuti kuli wakatupanga.”—Richard.
“Nomwazyiba kuti citola myaka minji kutegwa bantu basongo kapati bamvwisye nokaba kabeela kaniini kabubumbo, nkokuti tacitondezyi kuyeeya kabotu kwaamba kuti taaku muntu musongo iwakalenga bubumbo!”—Karen.
“Nondakali kwiiya sayaansi, ndakabona kuti zintu tiizyakasanduka buya. Mucikozyanyo, ndakabona zintu izyakalengwa mboziluzi alimwi ambobalibedelede bantu, kubikkilizya ambotuyandisya kuzyiba kuti ndiswe bani, nkotwakazwa alimwi abuumi bwakumbele. Njiisyo yakusanduka kwazintu ipandulula zintu zyoonse eezyi munzila buyo iijatikizya banyama, pele kunyina noipandulula ikaambo bantu ncobaindene kapati azintu zimwi. Mebo ndibona kuti kuyandika ‘lusyomo’ lunji kapati kutegwa muntu asyome mukusanduka kwazintu kwiinda kusyoma kuti kuli Mulengi.”—Anthony.
Kupandulula nzyondisyoma
Ino mbuti kuti basicikolonyoko kabamusampaula akaambo kakuti musyoma nzyomutakonzyi kubona? Ino mbuti kuti bamwaambila kuti basayaansi balijisi “bumboni” bwakuti zintu zyakasanduka buya?
Cakusaanguna, amusinizye muzintu nzyomusyoma. Mutayoowi naa kufwa nsoni. (Baloma 1:16) Amuyeeye kuti:
Tamuli nyolikke; kuli bantu banji ibasyoma muli Leza. Eeci cilabikkilizya abantu basongo kapati, ibayiide ncobeni. Mucikozyanyo kuli basayaansi ibasyoma kuti Leza nkwali.
Bantu nobaamba kuti tabasyomi muli Leza, zimwi ziindi ncobasola kwaamba ncakuti Leza tabamumvwisyi. Muciindi cakujana twaambo itubapa kwaamba boobo, inga babuzya mibuzyo mbuli yakuti, “Ikuti Leza nkwali, nkaambo nzi ncalekelede kupenga?” Nkokuti bapa kuti mubuzyo ngobabuzya cabusongo abe makani aapa muntu kunyema.
Bantu balijisi ‘luyandisisyo lwazintu zyakumuuya.’ (Matayo 5:3) Eeci cilabikkilizya aluyandisisyo lwakusyoma muli Leza. Aboobo kuti muntu waamba kuti Leza tako, nkokuti muntu ooyo ngonguwe uujisi mukuli wakupandulula icimupa kuyeeya boobo—kutali ndinywe pe.—Baloma 1:18-20.
Ncamaano kusyoma muli Leza. Cileendelana abumboni businizyidwe bwakuti buumi tiibwakabako buyo bulikke. Taaku bumboni butondezya kuti buumi bwakatalikila kuzintu zitaponi.
Aboobo, ncinzi ncomukonzya kwaamba ikuti muntu umwi wamubuzya kaambo ncomusyoma muli Leza? Amubone mbomukonzya kwiingula.
Ikuti umwi waamba kuti: “Balikke bantu batayiide mbabasyoma muli Leza.”
Mulakonzya kwiingula kuti: “Sena ncobeni mulakusyoma kuyeeya kuli boobo? Mebo tandikusyomi pe. Alimwi mubuvwuntauzi ibwakacitwa kuli basyaazibwene basayaansi ibainda ku 1,600 bakumayunivesiti aasumpukide, 33 pesenti tiibakaamba kuti tabasyomi muli Leza naa kwaamba kuti tacikonzyeki kuzyiba naa Leza nkwali.a Sena inga mwaamba kuti basyaazibwene aaba tabayiide akaambo kakuti balasyoma muli Leza?”
Ikuti umwi waamba kuti: “Ikuti Leza nkwali, nkaambo nzi ncokuvwulide mapenzi munyika?”
Mulakonzya kwiingula kuti: “Ambweni ncomupandulula ncakuti tamuzyi Leza mbwacita zintu, naa uboneka kuti taaku ncacita kujatikizya makani aaya. Sena mbombubo oobo? [Amulindile bwiinguzi.] Ndakajana bwiinguzi bumvwika kumubuzyo uujatikizya kaambo mapenzi ncaavwulide boobu. Pele kutegwa muntu abumvwisye bwiinguzi oobu, kuyandika kulanga-langa njiisyo zinji zyamu Bbaibbele. Sena inga tiimwayanda kwiiya zinji?”
Cibalo citobela muzibalo eezyi zitobelene ciyoolanga-langa ikaambo njiisyo yakusanduka kwazintu ncoitatupi bupanduluzi bumvwika kujatikizya kubako kwesu anyika.
a Nkwaazwa makani: Social Science Research Council, “Religion and Spirituality Among University Scientists,” bbuku ilyakalembwa aba Elaine Howard Ecklund, February 5, 2007.
-
-
Bakubusi Balabuzya—Kulenga naa Kusanduka?—Cibeela 2Bakubusi Balabuzya
-
-
BAKUBUSI BALABUZYA
Kulenga naa Kusanduka?—Cibeela 2: Nkaambo Nzi Ncomweelede Kwaadooneka Makani Aakusanduka?
Alex wanyongana mumizeezo. Lyoonse wali kusyoma muli Leza alimwi amukulenga. Pele sunu, bayi bakwe ba biology, calusinizyo baamba kuti kusanduka ninjiisyo yamasimpe iiyeeme abuvwuntauzi busyomeka ibwakacitwa abasayaansi. Alex tayandi kubonwa kuti tako maano kwiinda mukukazya nzyobayiisya bayi. Walyaambauzya akuti, ‘alimwi buya, ikuti buvwuntauzi bwabasayaansi butondezya kuti kusanduka ninjiisyo yamasimpe, ino mebo ndime ni kuti ndibakazye?’
Sena andinywe mwakalijana kale mubukkale buli boobu? Ambweni mubuumi bwanu boonse, mwali kusyoma ncolyaamba Bbaibbele noliti: “Leza wakalenga julu anyika.” (Matalikilo 1:1) Pele mazuba aano bantu bali kusoleka kumuzula kuti kulenga ninjiisyo yakubeja akwaamba kuti kusanduka nenjiisyo yamasimpe. Sena mweelede kubasyoma? Nkaambo nzi ncomweelede kwaadooneka makani aakusanduka?
Twaambo tobilo ncomweelede kwaadooneka makani aakusanduka
Basayaansi tabazuminani mumakani aakusanduka. Nokuba kuti basayaansi bali kuvwuntauzya kwamyaka minji, tabanajana bupanduluzi mbobakonzya kuzumina boonse mumakani aakusanduka.
Amuyeeye kujatikizya makani aaya: Ikuti basayaansi tabazuminani mumakani aakusanduka, kwamana mbabasyaazibwene, sena inga kwaba kulubizya kwiidooneka njiisyo eeyi?—Intembauzyo 10:4.
Cilayandika ikuzyiba ncomusyoma. Musankwa uutegwa Zachary wakaamba kuti: “Ikuti buumi bwakabako cakutazyiba, nkokuti buumi bwesu—azintu zyoonse ziliko mububumbo—kunyina ncozyaamba.” Wakaamba kaambo kayandika kapati. Kayi, buumi nobwanyina mpindu ikuti makani aakusanduka naali aamasimpe. (1 Bakorinto 15:32) Kulubazu lumwi, ikuti makani aakulenga ngamasimpe, nkokuti tulakonzya kujana bwiinguzi bukkazika moyo kujatikizya makanze aabuumi akuzyiba mbobuyooba kumbele.—Jeremiya 29:11.
Amuyeeye kujatikizya makani aaya: Mbuti mbokukonzya kumugwasya mubuumi ikuzyiba makani aamasimpe kujatikizya kulenga alimwi akusanduka?—Bahebrayo 11:1.
Mibuzyo yakulanga-langa
NZYOBAAMBA BANTU: ‘Zintu zyoonse izili mububumbo zyakabako akaambo kakubboloka kupati ikwakalicitikila.’
Ino nguni naa ncinzi cakapa kuti kube kubboloka kupati?
Ino ncili camaano—ikwaamba kuti zintu zyoonse taakwe nkozyakazwa naa ikwaamba kuti zyoonse kuli nkozyakazwa naa kwaamba kuti zyakazwa kumuntu uumwi?
NZYOBAAMBA BANTU: ‘Bantu bakazwa kubanyama.’
Ikuti naa bantu bakazwa kubanyama—mucikozyanyo kubapombo—nkaambo nzi ncokuli kwiindana kupati akati kabusongo mbobajisi bantu alimwi abwabapombo?a
Nkaambo nzi zilenge zimwi “zitasumpukide” ncozipangidwe munzila iikatazya kumvwisya?b
NZYOBAAMBA BANTU: ‘Kusanduka makani aamasimpe aajisi bumboni.’
Sena muntu waamba boobu wakavwuntauzya kutegwa ajane bumboni?
Ino bali bongaye bantu ibasyoma makani aakusanduka akaambo kakuti bakaambilwa kuti bantu basongo boonse balakusyoma?
a Bamwi balakonzya kwaamba kuti bantu mbasongo kapati akaambo kakuti bajisi bongo bupati kwiinda bwabapombo. Nokuba boobo, ikutegwa muzyibe ikaambo kuyeeya kuli boobo ncokutaluzi, amubone broshuwa yakuti The Origin of Life—Five Questions Worth Asking, peeji 28.
b Amubone broshuwa yakuti The Origin of Life—Five Questions Worth Asking, peeji 8-12.
-
-
Kulenga naa Kusanduka?—Cibeela 3: Nkaambo Nzi Ncomweelede Kusyoma Mukulenga?Bakubusi Balabuzya
-
-
BAKUBUSI BALABUZYA
Kulenga naa Kusanduka—Cibeela 3: Nkaambo Nzi Ncomweelede Kusyoma Mukulenga?
“Ikuti kosyoma mukulenga, bantu inga bayeeya kuti uli mufwubafwuba, ukakatila kunjiisyo nzyobakali kukuyiisya bazyali kubwana, naa cikombelo cako cakunyonganya.”—Jeanette.
Sena andinywe mulimvwa mbuli Jeanette? Ikuti kacili boobo, mulakonzya kutalika kudooneka nzyomusyoma mukulenga. Kunze lyaboobo, kunyina uuyanda kubonwa kuti unyina luzyibo. Ncinzi cikonzya kugwasya?
Nzyobaamba bantu
1. Ikuti musyoma mukulenga, bantu balayeeya kuti mukazya sayaansi.
“Bayi bangu bakaamba kuti bantu batolo kuyeeya mbabasyoma mukulenga nkaambo balaalilwa kupa bupanduluzi kujatikizya nyika mboibeleka.”—Maria.
Ncomweelede kuzyiba: Bantu ibaamba boobo tabazyi makani aamasimpe. Basayaansi ibazyibidwe kapati mbuli Galileo alimwi a Isaac Newton bakali kusyoma mu Mulengi. Zintu nzyobakali kusyoma tiizyakali kukazyanya aluyando ndobakajisi musayaansi. Mbubwenya buyo, basayaansi bamwi mazuba aano babona kuti taakwe kukazyanya kuliko akati kasayaansi alimwi akusyoma mukulenga.
Amusole kucita ceeci: Amulembe mabala aakuti “ulapandulula mbwaakatalika kusyoma muli Leza” (kubikkilizya ama quotation marks) mukabbokesi kakuvwuntauzizya ikali a LAIBBULALI YAA INTANETI ya Watchtower kutegwa mujane zikozyanyo zyabasyaazibwene mumisamu alimwi asayaansi ibakatalika kusyoma mukulenga. Amubone icakabagwasya.
Masimpe ngakuti: Kusyoma kuti zintu zyakalengwa buya tacipi muntu kuba sikukazya makani aasayaansi. Mubwini, ikwiiya zinji kujatikizya zilengwaleza kulakonzya kumugwasya kusyoma ncobeni kuti zintu zyakalengwa buya.—Baroma 1:20.
2. Ikuti kosyoma makani aamu Bbaibbele aamba zyakulenga, bantu inga bakuyeeyela kuti ulipa kaleza-leza.
“Bantu banji babona kuti kusyoma mukulenga tacili camaano. Babona makani aali mubbuku lya Matalikilo kuti ncaano buyo.”—Jasmine.
Ncomweelede kuzyiba: Bantu kanji-kanji bajisi mizeezo iilubide kujatikizya cibalo camu Bbaibbele icaamba makani kulenga. Mucikozyanyo, bamwi basyoma kuti nyika yakalengwa ino-ino naa kuti buumi bwakalengwa mumazuba aali cisambomwe aajisi mawoola aali 24. Bbaibbele taakwe nolizuminizya mizeezo yoonse yobilo.
Lugwalo lwa Matalikilo 1:1 lwaamba kuti: “Kumatalikilo, Leza wakalenga julu anyika.” Majwi aaya taakazyanyi abumboni bwasayaansi bwakuti nyika yakkala kwamyaka iibalilwa kumabbiliyoni.
Ibbala lyakuti “buzuba” kweelana ambolibelesyedwe mubbuku lya Matalikilo lilakonzya kwaamba ziindi zilamfwu. Alimwi buya mulugwalo lwa Matalikilo 2:4 ibbala lyakuti “buzuba” lilabelesyegwa kwaamba mazuba oonse ali cisambomwe aakulenga.
Masimpe ngakuti: Cibalo camu Bbaibbele cakulenga cileendelana atwaambo twamasimpe twasayaansi.
Amuyeeye kujatikizya nzyomusyoma
Kusyoma mukulenga tacaambi kuba alusyomo lunyina bumboni. Muciindi caboobo, kuyeeme atwaambo twamasimpe. Amulange-lange kaambo aaka:
Zintu zyoonse nzyomubona mubuumi zimuyiisya kuti kufwumbwa cintu cipangidwe ncomukonzya kubona citondezya kuti kuli sikucipanga. Lyoonse mwabona kkamela, ndeke, naa ŋanda, mulasyoma kuti kuli wakazipanga. Aboobo nkaambo nzi ncotutakonzyi kuyeeya munzila njiyonya eeyi ciindi notulanga-langa liso lyamuntu, ciyuni cuuluka mujulu, alimwi anyika yesu?
Amuyeeye kujatikizya makani aaya: Basyaazibwene mukupanga zintu inga baiya zintu nzyobabona mububumbo kutegwa basumpule mulimo wabo, alimwi inga bayanda bantu bamwi kubalumba akaambo kazintu nzyobapanga. Sena ncamaano kulemeka syaazibwene alimwi amilimo yakwe mpoonya akwaalilwa kulumba Mulengi alimwi azintu nzyaakapanga izisumpukide kwiinda?
Sena ncamaano kuyeeya kuti ndeke yakabambwa buya pele kalo kayuni tiikakalengwa buya?
Izikonzya kumugwasya kulanga-langa bumboni
Mulakonzya kuyumya lusyomo lwanu lwakuti zintu zyakalengwa buya kwiinda mukulanga bumboni ibuli mububumbo.
Amusole kucita ceeci: Amulembe mabala aakuti “sena cakalengwa buya” (kubikkilizya ama quotation marks) mukabbokesi kakuvwuntauzizya ikali a LAIBBULALl YAA INTANETI ya Watchtower. Amusale zibalo izimukkomanisya izili mu Sinsimuka! izijisi mutwe wakuti “Sena Cakalengwa Buya?” Kujatikizya cibalo cimwi acimwi, amujane cintu cigambya kujatikizya cibeela cacilenge icili mukubandikwa. Ino cimugwasya buti kusyoma kuti kuli Mulengi?
Amuvwuntauzye: Amubelesye mabroshuwa aatobela kutegwa mujane bumboni bunji kujatikizya kulenga.
Was Life Created?
Nyika ikkede mubusena ibweelela alimwi akupa kuti buumi buzumanane.—Amubone peeji 4-10.
Zikozyanyo zyazintu izyakapangwa nkozili mububumbo.—Amubone peeji 11-17.
Cibalo camu Bbaibbele cakulenga icili mubbuku lya Matalikilo cileendelana asayaansi.—Amubone peeji 24-28.
The Origin of Life—Five Questions Worth Asking
Buumi kunyina nobwakali kukonzya kulitalikila bulikke kuzwa kuzintu zitaponi.—Amubone peeji 4-7.
Zintu zipona zipangidwe munzila iikatazya kumvwisya, aboobo inga tiitwaamba kuti zyakabako zilikke.—Amubone peeji 8-12.
Makani ngoikonzya kunyamuna genetic code manji kapati kwiinda aakonzya kunyamunwa azibelesyo nzyobapanga basayaansi mazuba aano.—Amubone peeji 13-21.
Buumi tiibwakazwa kucintu naa muntu omwe. Makani aamba kujatikizya zintu zyakavwukkulwa kaindi atondezya kuti kuli misyobo yabanyama bapati-pati iyakabako cakutazyiba, pele taambi kujatikizya mboyakali kuyaabubako.—Amubone peeji 22-29.
“Zintu izyakalengwa zindipa kusyoma kuti Leza nkwali, kutalikila kubanyama aano anyika alimwi azintu zili mububumbo alimwi ambozibambidwe.”—Thomas.
-
-
Kulenga naa Kusanduka?—Cibeela 4: Ino Mbuti Mbondikonzya Kupandulula Nzyondisyoma Kujatikizya Kulenga?Bakubusi Balabuzya
-
-
BAKUBUSI BALABUZYA
Kulenga naa Kusanduka?—Cibeela 4: Ino Mbuti Mbondikonzya Kupandulula Nzyondisyoma Kujatikizya Kulenga?
Mulasyoma kuti zintu zyakalengwa buya, pele kucikolo tamwaangulukide kwaambila bamwi makani aaya. Ambweni mabbuku ngomubelesya asumpula njiisyo yakusanduka alimwi mulalibilika kuti bayi alimwi basicikolonyoko balakonzya kumufwubaazya. Ino mbuti mbomukonzya kwaambaula cabusicamba akupandulula nzyomusyoma kujatikizya kulenga?
Mulakonzya kuzwidilila!
Mulakonzya kulitenga akwaamba kuti: ‘Inga tiindacikonzya kubandika makani aasayaansi alimwi akusanduka.’ Oobu mbwaakalimvwa Danielle aciindi cimwi. Wakaamba kuti: “Tiindakali kulimvwa kabotu kukazyanya abayi bangu alimwi abasicikoloma.” Awalo Diana ulazuminizya naamba kuti, “Cakali kundinyonganya ciindi nobakali kukazyanya kubelesya mabala aamusayaansi.”
Nokuba boobo, makanze aanu taali aakuzunda beenzinyoko. Cikkomanisya ncakuti tamweelede kuba basyaabusongo musayaansi kutegwa mupandulwide bamwi ikaambo ncomusyoma kuti zintu zyakalengwa buya.
Muzeezo: Amubelesye bupanduluzi butakatazyi ibujanika mu Bbaibbele mulugwalo lwa Bahebrayo 3:4 lwakuti: “Iŋanda iili yoonse kuli wakaiyaka, pele ooyo wakapanga zintu zyoonse ngu Leza.”
Mukubusi musimbi wazina lya Carol mboobu mbwalupandulula lugwalo lwa Bahebrayo 3:4: “Amweezyeezye kuti muleenda musyokwe muli zisamu zinji. Musyokwe oomu kunyina citondezya kuti kuli bantu. Mpoonya nomwalanga aansi mwabona kasanga kakulidokonozya mumenyo kakuula. Ino inga mwaamba nzi? Bantu banji balakonzya kwaamba kuti, ‘Kuli muntu wakaliko mubusena obuno.’ Aboobo ikuti kantu kaniini pe mbuli kasanga kalapa bumboni bwakuti kuli muntu musongo, ino mbuti kujatikizya bubumbo alimwi azintu zyoonse izili mumo?”
Kuti umwi waamba kuti: “Ikuti makani aakuti zintu zyakalengwa buya ngamasimpe, ino nguni wakalenga Mulengi?”
Mulakonzya kwaamba kuti: “Ikutazyiba makani oonse kujatikizya Mulengi tacaambi kuti kunyina Mulengi pe. Mucikozyanyo, ambweni kunyina makani ngomuzyi kujatikizya muntu wakapanga fooni yanu, pele mulasyoma kuti kuli wakaipanga, tee kayi? [Amulindile bwiinguzi.] “Kuli zintu zinji nzyotukonzya kuzyiba kujatikizya Mulengi. Ikuti kamuyandisisya kuzyiba zinji, inga ndakkomana kubandika andinywe nzyondaiya kujatikizya nguwe.”
Amulibambile
Ibbaibbele lyaamba kuti mweelede kuti “kamulibambilide lyoonse kuliiminina kumuntu uuli woonse uukonzya kumubuzya kaambo kajatikizya bulangizi mbomujisi, pele amucite boobo amoyo mubombe alimwi abulemu kapati.” (1 Petro 3:15) Aboobo, amubikkile maano twaambo ootu tobilo—nzyomwaamba alimwi ambomuzyaamba.
Nzyomwaamba. Luyando ndomujisi kuli Leza lulayandika kapati alimwi lulakonzya kumupa nguzu zyakwaamba nzyomuzyi. Pele ikwaambila buyo bamwi mbomumuyanda Leza takuzulide pe kutegwa mubazule bamwi kuti Leza ngonguwe wakalenga zintu zyoonse. Cilakonzya kugwasya kubelesya zikozyanyo kuzwa kuzilenge kutegwa mutondezye ikaambo ncoceelela kusyoma kuti zintu zyakalengwa buya.
Mbomuzyaamba. Amusinizye, pele mutaambi cabukali naa cakunyansya. Bantu balalangilwa kubikkila maano zintu nzyomwaamba ikuti mwaamba cabulemu kujatikizya nzyobasyoma alimwi akutondezya kuti balaangulukide kutobela nzyobayanda.
“Ndisyoma kuti taciyandiki kubelesya majwi aasampaula naa kulisumpula kuti ujisi luzyibo lunji. Tacikonzyi kugwasya kwaambaula munzila iitatondezyi bulemu kuli bamwi.”—Elaine.
Zibelesyo izikonzya kumugwasya kupandulula nzyomusyoma
Kulibambila kwiiminina nzyomusyoma cili mbuli kulibambila kucinca kukonzya kuba kujatikizya mbokutiice
Mukubusi wazina lya Alicia waamba kuti: “Kuti katutalibambilide, inga tuumuna buyo kutegwa tutafwubaazyigwi.” Mbuli mbwaamba Alicia, kulibambila ncintu ciyandika kutegwa tuzwidilile. Jenna waamba kuti, “Inga ndilaanguluka kubandika makani aakulenga ikuti kandijisi cikozyanyo citakatazyi kumvwisya pele ncondakalibambila kabotu kutondezya nzyondisyoma.”
Ino nkuli nkomukonzya kujana zikozyanyo zili boobu? Bakubusi banji bazwidilila akaambo kakubelesya zyakumwaya eezyi:
Was Life Created?
The Origin of Life—Five Questions Worth Asking
The Wonders of Creation Reveal God’s Glory (vidiyo)
Zibalo zyakuti “Sena Cakalengwa Buya?” izili mumagazini ya Sinsimuka! (Amulembe mabala aakuti “sena cakalengwa buya” [kubikkilizya ama quotation marks] mucibeela cakulembela bbala njomuvwuntauzya mu LAIBBULALI YAA INTANETI ya Watchtower.)
Amubelesye LAIBBULALI YAA INTANETI ya Watchtower kutegwa muvwuntauzye zinji.
Alimwi mulakonzya kugwasyigwa kwiinda mukulanga-langa zibalo zitobelene izyakamwaigwa izyakuti, “Kulenga naa Kusanduka?”
Muzeezo: Amusale zikozyanyo izimupa kusyoma. Zikozyanyo eezyo tazikamukatazyi kuziyeeya, alimwi muyakwaamba kujatikizya nzizyo calusinizyo. Amusole kucita zitondezyo kujatikizya mbomuyoopandulula nzyomusyoma.
-