LAIBBULALI YAA INTANETI ya Watchower
Watchtower
LAIBBULALI YAA INTANETI
Chitonga
  • BBAIBBELE
  • ZYAKAMWAIGWA
  • MISWAANGANO
  • Ino Tuulila Nzi Zyintu?
    Sinsimuka!—2013 | June
    • IZILI MUMAGAZINI EEYI MAKANI AAYEEME AMUTWE UULI ACIVWUMBYO: SENA TULACIINDIZYA KUULA ZYINTU?

      Ino Tuulila Nzi Zyintu?

      Mubuvwuntauzi bwakacitwa mu 2012 munyika yoonse, cisela cabantu bakazumina kuti bakali kuula zyintu nzyobatakali kuyandika. Bantu bainda kucisela bayeeya kuti basikuula zyintu balaula zyintu zinji kwiinda nzyobayandika. Kuyeeya kuli boobu kulalimvwisya. Basikuula zyintu banji balaalilwa kubbadela zikwelete zyabo. Basikuvwuntauzya baamba kuti muciindi cakuti zyintu nzyotuula kazitupa kukkutila, kuula zyintu zinji kupa kuti katulibilika alimwi akutakkomana. Aboobo, ino tuulila nzi zyintu zinji?

      TOONSE, tulajatikizyigwa mumakwebo aatamani. Ino basimakwebo bajisi makanze nzi? Bayanda kuti bantu kababona kuti zyintu zyoonse nzyobaula zilayandika. Basimakwebo balizyi kuti basikuula balakwelelezyegwa kapati azyintu nzyobabona. Aboobo mbobaambilizya makwebo alimwi ambobasambala zyintu balacita munzila iipa kuti basikuula kabazikkomanina kapati nzyobabona.

      Bbuku lyakuti Why People Buy Things They Don’t Need lyaamba kuti: “Ciindi bantu nobayanda kuula cintu cimwi, baleezyeezya kuti bacijana kale cintu eeco, bacuula, mpoonya caba cabo.” Basyaazibwene bamwi bayeeyela kuti basikuula balakonzya kukkomana kapati ciindi nobaula zyintu. Syaazibwene mumakani aamakwebo, Jim Pooler upandulula kuti: “Ikuti sikusambala wazyiba kuti sikuula wacikkomanina kapati cintu ncasambala, ulakonzya kubelesya lukkomano ndweena oolu kutegwa amoongelezye kucuula cintu eeco.”

      Ino mbuti mbomukonzya kulikwabilila kulibasimakwebo bali boobu? Tamweelede kuciindizya kukkomana, alimwi amubone kuti naa zyintu basimakwebo nzyobaamba nzyamasimpe.

      CISYOMEZYO: “Mulakonzya Kusumpula Buumi Bwanu”

      Muntu uuli woonse ulayanda kupona buumi buli kabotu. Basimakwebo balatoongelezya kuti zyintu zyoonse nzyotuyanda, mbuli kupona buumi buli kabotu, lukwabililo, kutalibilika, alimwi akuba abalongwe, zilakonzya kujanwa kwiinda mukuula zyintu zimwi ziyandika.

      CINI CICITIKA:

      Ciindi zyintu nzyotujisi noziyaabuvwula, akwalo kupona buumi buli kabotu kulayaansi. Inga kwayandika kuyungizya ciindi alimwi amali kutegwa mulanganye zyintu zinji eezyo nzyomujisi. Kulibilika kulaindila akaambo kakuvwula kwazikwelete, acalo ciindi cakuba amukwasyi alimwi abalongwe cilaceya.

      Ciindi zyintu nzyotujisi noziyaabuvwula, akwalo kupona buumi buli kabotu kulayaansi

      Njiisyo: “Nokuba kuti muntu kajisi zyintu zinji buti, ibuumi bwakwe tabuzwi kuzyintu eezyo nzyajisi.”—Luka 12:15.

      CISYOMEZYO: “Mulakonzya Kuba Ampuwo”

      Bantu basyoonto buyo mbabakonzya kuzumina kuti balaula zyintu akaambo kamambonwa. Nokuba boobo, ba Jim Pooler bakaamba kuti: “Ciindi bantu nobaula zyintu, muuya ngobajisi ngwakuyanda buyo kulitondezya kubeenzinyina, basimukobonyina, babelesinyina alimwi abasazinyina.” Akaambo kaceeci, basikwaambilizya makwebo balatondezya zyintu nzyobaamba kuti zibelesyegwa abantu balaampuwo. Mulumbe ngobaamba basimakwebo kubantu ngwakuti: “Andinywe mulakonzya kuba mbuli bantu aaba!”

      CINI CICITIKA:

      Kuyandisya kuba mbuli bantu balaampuwo kupa kutakkutila lyoonse. Ciindi nimwajana cintu cimwi ncimwali kuyanda, mulatalika kulombozya cintu cimbi.

      Njiisyo: “Muntu uuyandisya mali takonzyi kukuta mali.”—Mukambausi 5:10.

      CISYOMEZYO: “Zyintu Eezyi Zilamweelela”

      Bbuku lyakuti Shiny Objects lyaamba kuti: “Nzila iizyibidwe kapati bantu mbobatuzyiba (naa mbotuyanda kuti batuzyibe) nkwiinda muzyintu nzyotujisi.” Basimakwebo balikazyi kaambo aaka, aboobo babelesya bantu balaampuwo kwaambilizya makwebo aabo.

      Ino mulibona buti, alimwi mbuti mbomuyanda kuti bantu bamwi kabamubona? Muntu uuyandisya zyintu zipya? Muntu uuyandisya zisobano? Makanze aabasimakwebo ngakuti, ikuti mwaula cintu cimwi, mulakonzya kuba mbomuyanda kuti mube.

      CINI CICITIKA:

      Kunyina cintu cikonzya kucinca bwini mbotubede naa kupa kuti tube aabube bulombozyeka, mbuli kusyomeka.

      Njiisyo: “Kulisakatizya kwanu kutabi buyo . . . [kwa]kusama zyintu zyangolida naa zisani zidula kapati—pele akube kulisakatizya kwamuntu wamukati kamoyo.”—1 Petulo 3:3, 4.

      Kuzibona Munzila Yeelede Zyintu Nzyotujisi

      Zisyomezyo zyabasimakwebo talili lyoonse nozili zyamasimpe. Nokuba boobo, kuli busolozi busyomeka bukonzya kutugwasya kupona buumi bukkomanisya. Nzila zyoonse zyaambidwe mucibalo eeci zijanika mu Bbaibbele, Ijwi lya Leza. Bbaibbele talikasyi kuba aazyintu zyakumubili, pele liyiisya kuti lukkomano lwini-lwini lulaboola kwiinda mukupona buumi ‘bwakutayandisya mali.’—Bahebulayo 13:5.

      Nzila Zibelesyegwa Mazuba aano Kwaambilizya Makwebo

      Kuyungizya akwaambilizya makwebo kucitwa a TV, mumapepa, alimwi aa Intaneti, basimakwebo bamazuba aano balabelesya azimwi nzila zisiyene-siyene.

      Mazyina aazyintu zisambalwa alimwi amazyina aamakkampani alatondezyegwa a TV, mumafilimu, alimwi amuzisobano zyaavidiyo, munzila njomutakonzyi kuzyiba kuti baambilizya buya.

      Bantu bamwi balabbadelwa abasimakwebo kutegwa kwiinda mumibandi yabo kabaamba kujatikizya zyintu zisambalwa kakunyina kulitondezya kuti batumidwe buya.

      Basikwaambilizya makwebo bakulwaizya beenzinyina kwiinda mumibandi yabo kuti baule zyintu zisambalwa. Basikwaambilizya aaba balavwozyegwa zyintu zisambalwa naa kupegwa bulumbu bumwi kutegwa bakulwaizyigwe kwaambila bamwi.

  • Mbomukonzya Kutaciindizya Kuula Zyintu
    Sinsimuka!—2013 | June
    • Mbomukonzya Kutaciindizya Kuula Zyintu

      Kuyungizya akusungilizyigwa abasimakwebo, andiswe tobeni tulakonzya kuba amuuya wakuciindizya kuula zyintu. Nzyeezi nzila zili cisambomwe zikonzya kumugwasya kutegwa kamutaciindizyi kuula zyintu.

      1. Mutanoouli zyintu nzyomwatalibambilide kuula. Sena cilamukkomanisya kuula zyintu zinji akaambo buyo kakuti muulo ulajolwa ansi? Ikuti naa kacili boobo, eeci inga camupa kuba amuuya wakuula zyintu nzyomwatalibambilide. Kutegwa muutantamuke muuya ooyu, mweelede kukkazika moyo akuzinzibala kuyeeya buyumuyumu bukonzya kuboola akaambo kakulanganya zyintu eezyo nzyomwaula. Amuyeeye zyintu nzyomwakaula cakutalibambila zyalo nzyomwakaliyeeya kuti tiimwakeelede kuzyuula. Amusaangune kuyeeya kamutanasala cakucita.

      2. Tamweelede kuula zyintu kutegwa mulikkomanisye ciindi nomutyompedwe. Kuula zyintu kulakonzya kumukkomanisya kwaciindi buyo cisyoonto. Pele ciindi mwatalika kulimvwa bubi alimwi, cilakonzya kupa kuti muunke kuyakuula zyintu zimbi alimwi kutegwa mulimvwe kabotu. Muciindi cakumana penzi eeli kwiinda mukuula zyintu, mweelede kujana balongwe bakonzya kumugwasya, naa kucita cintu cimwi cimukkomanisya mbuli kuyaabweendeenda.

      3. Tamweelede kuula zyintu akaambo kakuyanda buyo kulikondelezya. Muzintoolo zipati-pati kuula zyintu cili mbuli cisobano buya. Nokuba kuti inga mwaunka muzintoolo naa kulanga aa Intaneti akaambo kakuyanda buyo kulikkomanisya, zyintu zinji nzyomubona zyakabambilwa kumukulwaizya kuti muule. Aboobo, mweelede buyo kuula cintu ncimwaunkila kuyakuula.

      4. Amusale balongwe cabusongo. Bukkale alimwi azyintu nzyobaamba balongwe banu zilazijatikizya kapati zyintu nzyomuyanda. Ikuti kamuula zyintu akaambo kakuti muyanda kuba mbuli beenzinyoko, mweelede kusala balongwe bataayandisyi kapati mali.

      5. Kamutubelesya kabotu tukkaadi twakubbanki tumuzumizya kukweleta zyintu. Ncuuba-uba kukweleta zyintu kwiinda mukubelesya tukkaadi twakubbanki. Mweelede kusola kubbadela zikwelete zyoonse zyamumwezi ooyo kubelesya tukkaadi twanu twakubbanki. Amubelesye tukkaadi tutaduli. Amutucenjelele tukkaadi tumuzumizya kukweleta zyintu zinji. Muciindi cakukweleta zyintu kwiinda mukubelesya tukkaadi, amwaayobole mali kutegwa mukaule zyintu zinji kubelesya mali buya.

      6. Amuzyibe mweelwe wamali ngomujisi. Ncuuba-uba kwiile kuula zyintu kuti kamutaazyi kabotu mali ngomujisi. Lyoonse mweelede kulanga-langa akuzyiba mweelwe wamali ngomujisi. Amuzyibe mali ngomweelede kunoobelesya mwezi amwezi kweelana amali ngomuvwola. Amwaazyibe mali ngomubelesya, mpoonya amubone naa aleendelana amweelwe wamali ngomwakabikka. Amubuzye mulongwe ngomusyoma kutegwa amupandulwide kujatikizya makani aamba zyamali ngomutazyi kabotu.

      Amubagwasye Bana Kutabikkila Buyo Maano Kukuula Zyintu

      Bunji bwazyintu nzyobaambilizya basimakwebo zyakapangilwa koongelezya bana. Eeco cilalimvwisya nkaambo bana balayandisya kuula zyintu. Ku United States, bakubusi balabelesya mali manji mwaka amwaka.

      Nokuba boobo, sikuvwuntauzya Juliet Schor wakaamba kuti bana ibabikkila buyo maano kukuula zyintu tabajisi cilongwe cili kabotu abazyali babo alimwi balalangilwa kutalika kulibilika akutyompwa. Mbuti mbomukonzya kubakwabilila bana banu? Amulange-lange nzila zigwasya nzyobabelesya bazyali bamwi kugwasya bana babo:

      AMUBAYIISYE: “Tamukonzyi kubakwabilila cakumaninina bana kuli basikwaambilizya makwebo nkaambo balajanika koonse-koonse. Aboobo tulabaambila bana besu kuti basikwaambilizya makwebo balaliyanda alimwi akuti makkampani aababelesya bantu aaba, ayanda buyo mali. Tabatubikkili maano swebo.”—Oobu mbobakaamba ba James aba Jessica.

      BATANOOMUSINIKIZYI: “Bana balalilila zyintu kusikila mane mubaulile. Pele tamweelede kubaulila kufwumbwa ncobayanda. Mukuya kwaciindi bayoozyiba kuti tazili zyintu zyoonse nzyobayanda nzyomunga mwabaulila. Nitwakali kukomezya mwaneesu, twakali kubandika antoomwe mbuli bazyali kujatikizya zyintu nzyotwakeelede anzyotwatakeelede kumuulila.”—Oobu mbobakaamba ba Scott aba Kelli.

      MUTANOOBIKKILI KAPATI MAANO KUZYAKWAAMBILIZYA MAKWEBO: “Mumukwasyi wesu tatweebeli-ebeli TV. Muciindi cakweebelela TV tucita zyintu zimbi. Tulajika antoomwe akulida antoomwe, alimwi bana besu balayandisya kubala.”—Oobu mbobakaamba ba John aba Jenniffer.

Chitonga Publications (1991-2025)
Log Out
Log In
  • Chitonga
  • Amutumine Bamwi
  • Makani Ngomuyanda
  • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
  • Nzyomweelede Kuzumina
  • Mulawo Uujatikizya Kubamba Maseseke
  • Privacy Settings
  • JW.ORG
  • Log In
Amutumine Bamwi