LAIBBULALI YAA INTANETI ya Watchower
Watchtower
LAIBBULALI YAA INTANETI
Chitonga
  • BBAIBBELE
  • ZYAKAMWAIGWA
  • MISWAANGANO
  • ijwyp cibalo 87
  • Mbuti Mbondinga Ndoona Mawoola Aayandika?

Kunyina vidiyo aawa mpomwasala.

Vidiyo yakaka kulila.

  • Mbuti Mbondinga Ndoona Mawoola Aayandika?
  • Bakubusi Balabuzya
  • Tutwe Twamakani
  • Makani Aakozyenye
  • Nkaambo nzi ncomuyandika koona?
  • Ino ncinzi cipa kuti mutooni?
  • Ino inga mwacita buti kutegwa kamoona mawoola aayandika?
  • Nzila 2-Kamubikkila Maano Kuzyintu Ziyandika Kumubili
    Sinsimuka!—2011
Bakubusi Balabuzya
ijwyp cibalo 87
Mukubusi woona mukkilasi

BAKUBUSI BALABUZYA

Mbuti Mbondinga Ndoona Mawoola Aayandika?

Ikuti lyoonse kamufeela namba, inga mwayeeya kuti ambweni tamubali bukkwene. Ikuti kamutaciti kabotu muzisobano, inga mwayeeya kuti tamubeleki canguzu. Pele mubukkale boonse bobilo, andiza muyandika buyo koona mawoola aayandika. Amubone ncotwaambila boobo.

  • Nkaambo nzi ncomuyandika koona?

  • Ino ncinzi cipa kuti mutooni?

  • Ino inga mwacita buti kutegwa kamoona mawoola aayandika?

  • Nzyobaamba beenzinyoko

Nkaambo nzi ncomuyandika koona?

Basyaazibwene baamba kuti bakubusi beelede koona mawoola aali akati ka 8 a 10. Nkaambo nzi ncociyandika koona mawoola aayandika?

  • Ikoona kumugwasya kuba basongo. Koona bakwaamba kuti “ncakulya cabongo.” Kulakonzya kumugwasya kucita kabotu kucikolo, kuzisobano, alimwi akuzyiba ncomukonzya kucita mwasikilwa penzi.

  • Koona kupa kuti kamuzilanga kabotu zintu akukkomana. Bantu batooni mawoola aayandika balalangilwa kuba akabuko, kulimvwa kuusa naa kutyompwa, akutamvwana abantu.

  • Koona kupa kuti mutaciti ntenda. Buvwuntauzi bwakacitwa ku United States bwakatondezya kuti, banamutekenya bajisi myaka iili 16 kusikila ku 24 ibakajanika muntenda akaambo kakuumfwula mbanji kwiinda baabo bajisi myaka iili 40 kusikila ku 59.

  • Koona kupa kuti kamuli abuumi bubotu. Koona kupa kuti mubili wanu ubambulule maseelo, ma tissue, ansinga. Kunze lyaboobo, koona inga kwamukwabilila kumalwazi mbuli obesity, diabetes, alimwi a stroke.

Mukubusi wabuka; fooni waibikka kuccaaji

Kutegwa fooni izumanane kubeleka, iyandika kwiibikka kuccaaji. Mbubwenya buyo, kutegwa katubeleka kabotu tuyandika koona

Ino ncinzi cipa kuti mutooni?

Nokuba kuti koona kuli mbokugwasya, bakubusi banji tabooni mawoola aayandika. Mucikozyanyo, Elaine uulaamyaka iili 16 wakaamba kuti:

“Bayi kucikolo bakatubuzya aumwi ciindi ncaona. Ibanji bakaamba kuti 02 hrs. Ibambi bakati 05 hrs. Omwe buyo nguwakaamba kuti 21:30 hrs.”

Ncinzi cikonzya kupa kuti mutooni?

Kulikondelezya. “Imazuba ngonduunka kwaakusobana abeenzuma inga ndilamuka koona.”—Pamela.

Milimo. “Inga ndilayanda koona, pele nciyumu koona mawoola aayandika akaambo kakuba azintu zinji zyakucita.”—Ana.

Tekinoloji. “Fooni njiipa kuti kanditooni bukkwene. Cilakatazya kwiibikka ambali ndayanda koona.”—Anisa.

Ino inga mwacita buti kutegwa kamoona mawoola aayandika?

  • Ino makani aakoona mwaabikka aali? Bbaibbele lyaamba kuti: “Kulyookezya kusyoonto nkubotu kwiinda kulijaya kubeleka mulimo muyumu akutandaanya muwo.” (Mukambausi 4:6) Ikoona kulayandika, taali makani aakusala buya. Kakunyina koona, tamukonzyi kubeleka kabotu alimwi tamukonzyi kulikondelezya kabotu!

  • Amucizyibe cimupa kutoona. Mucikozyanyo, sena mulamuka kujoka kukulikondelezya abeenzinyoko? Sena mujisi homuweki naa milimo minji yakucita? Sena fooni imupa kumuka koona naa kumubusya kuti moona?

Ncomweelede kuyeeya: Kuzunda buyumuyumu mbomujisi inga camutolela ciindi, pele muyookkomana mwaakucita oobo. Lugwalo lwa Tusimpi 21:5 lwaamba kuti: “Makanze aabankutwe masimpe apa kuzwidilila.”

Masimpe ngakuti, cikonzya kugwasya muntu uumwi kutegwa ajane mawoola aayandika aakoona, tacikonzyi kugwasya uumbi. Mucikozyanyo, bamwi baamba kuti koona asyoonto syikati kulabagwasya koona kabotu masiku. Pele bambi baamba kuti koona syikati kupa kuti batooni kabotu masiku. Amuzyibe cikonzya kumugwasya nywebo kumugama. Mizeezo iitobela ilakonzya kugwasya:

  • Amujane ciindi cakuliiba. Ikuti naa mwaliiba kacitanasika ciindi cakoona, mulangilwa kufwambaana koona.

    “Cilayandika kufwambaana kumanizya milimo yaaŋanda amilimo imwi, kutegwa mwaliiba casika ciindi cakoona.”—Maria.

  • Amulibambile. Muciindi cakulekela kuti bukkale bumweendelezye, amuubambe kabotu mulongo wanu kutegwa mujane ciindi cakoona.

    “Buzuba abuzuba inga ndoona mawoola aali 8. Aboobo kuti ndayandika kufwambaana kubuka, nkokuti ndeelede kufwambaana koona kutegwa mawoola aali 8 akkwane.”—Vincent.

  • Mutanoocinci-cinci. Nkoloko iili mumubili wanu ilakonzya kumugwasya, pele kutegwa imugwasye mweelede kuyiisya. Basyaazibwene baamba kuti kamusola kutacinca ciindi ncomoona ancomubuka. Amusole kwamwezi omwe, eelyo mulabona mbocikonzya kumugwasya.

    “Ikuti kamutacinci ciindi ncomoona, mwabuka inga mizeezo ilikkalikene. Eeci ciyoomugwasya kuubeleka kabotu mulimo uuli woonse ngomwapegwa.

  • Mutanoociindizyi kulikondelezya. Bbaibbele lyaamba kuti tamweelede ‘kuciindizya muzilengwa.’ Eeci cilabikkilizya amuzintu nzyomucita zyakulikondelezya.—1 Timoteyo 3:2, 11.

    “Ndakaiya kucesya zintu zyakucita kumazuba. Ikuti tiindabikka ciindi nondeelede kuleka kulikondelezya, kuli cintu cilangilwa kupenga, kanji-kanji koona inga nkokupenga!”—Rebecca.

  • Amwiipumuzye fooni yanu! Woola lyomwe kamutanoona, tamweelede kusunkwa kulanga aintaneti naa kutalika kutuma mameseji kubeenzinyoko. Mubwini, basyaazibwene baamba kuti laiti iizwa kufooni, ku TV, naa kutabbuleti ilakonzya kupa kuti cimukatazye koona.

    “Masimpe kuti kufwumbwa ciindi bantu beelede kucikonzya kubandika andiswe. Pele kutegwa moone, mweelede kwiipumuzya fooni yanu.”—Julissa.

Nzyobaamba beenzinyoko

Bailey

“Amube amulongo wakucita zintu, mpoonya akuutobela. Kuti kamutacinci ciindi ncomoona, mubili wanu uyoozyibila akutobela pulogilamu eeyo.”—Bailey.

Katie

“Amube acilengwa cakufwambaana koona lyoonse. Koona kugwasya kuti mubili upumune akupa kuti buzuba butobela kamucenjede.”—Katie.

Lorenzo

“Mwanooli kupobwe, cilakatazya kuba bakusaanguna kulaya akaambo buyo kakuti muyandika kuyoofwambaana kubuka buzuba butobela. Pele kuzyiba nguzu zyanu mpozigolela citondezya kuti muyaabusima.”—Lorenzo.

    Chitonga Publications (1991-2025)
    Log Out
    Log In
    • Chitonga
    • Amutumine Bamwi
    • Makani Ngomuyanda
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Nzyomweelede Kuzumina
    • Mulawo Uujatikizya Kubamba Maseseke
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Amutumine Bamwi