Capítulo 20
Kakgalhkgalhiw xkilhtamaku Jehová
1. ¿La makgkatsi akxni katsi pi nialh makgas namasputukan paks tuku nitlan xla uma xamakgan kakilhtamaku?
AKXNI tsuku likgalhtawakgaya Biblia lhuwa tuku pulana katsi, pulaktum wa uma, Jehová lakapastaknit xakalipaxaw natlawa xlikalanka Katiyatni. Anta ktama xasasti kakilhtamaku nialh katiʼanalh guerra, tiku lakatsalay limapakgsin, talimaxkgen, tajatat, tapatin chu linin. Asta wantiku nikgonit nakamalakastakwanikan. ¡Uma lu tlan takgalhkgalhin! Wantuku limasiyay pi kata 1914 tsukulh kilhtamaku nema wanikan akxni kinkatawilan Cristo chu ni taʼakxilha, Jesús tawilalh xliMapakgsina xlakata maxkika limapakgsin chu akxni tama kilhtamaku tsukulh xaʼawatiya kilhtamaku xla uma xalixkajni kakilhtamaku, nema kinkalimasiyaniyan pi ay lakatsu wi xtasikulunalin Dios. Akxni ay nasputa xaʼawatiya kilhtamaku, Jehová namasputuy uma xalixkajni kakilhtamaku chu nawiliy xasasti.
2. ¿Tuku tama «xkilhtamaku Jehová»?
2 Biblia wani «xkilhtamaku nkimPuchinakan [Jehová]» lisputni nema ay lakatsu wi (2 Pedro 3:10). Uma “kilhtamaku akxni nalimin xtasitsi Jehová” nakaliminiy xkakilhtamaku Satanás (Sofonías 2:3); chu xaʼawatiya nalisputa guerra «tlanka kilhtamaku xliminat Dios nti mpaks kgalhiy xlitliwakga [...] wanikan hebreo Armagedón». Kʼuma guerra, nakamasputukan «reyes lantla xlikatlanka nkatuxawat» (Apocalipsis 16:14, 16). ¿Limasiyaya xlakata la lipina milatamat pi kanajlaya pi «xkilhtamaku Jehová» ay lakatsu wi? (Sofonías 1:14-18; Jeremías 25:33.)
3. 1) ¿Tukuya kilhtamaku namin xkilhtamaku Jehová? 2) ¿Tuku xlakata lu tlan kitaxtunit pi Jehová nitu kilhwama «nkilhtamaku nchuna nalay, chu xatu hora nawan»?
3 Biblia ni kinkawaniyan tukuya kilhtamaku akxni namalakgaxokgenan Jesucristo tiku Jehová liyawanit xlakata namin masputu xkakilhtamaku Satanás. Jesús wa: «Wampi akxni yama nkilhtamaku nchuna nalay, chu xatu hora nawan, tini katsiy, asta ni mpala wa ángeles nti wilakgocha nkakgapun, chu na ni mpala wa xaKam, wampi xman wa xaTlat» (Marcos 13:32). Wantiku nixlikana paxkikgoy Jehová nalakpuwakgoy pi nina katimilh xkilhtamaku Jehová chu natlawakgoy tuku xalak kakilhtamaku. Pero tiku xlikana paxkikgoy Jehová naskujnanikgoy xliputum xnakujkan, maski nikatsikgoy tukuya kilhtamaku namin xlisputni uma xalixkajni kakilhtamaku (Salmo 37:4; 1 Juan 5:3).
4. ¿Tuku kawanilh Jesús kstalaninanin?
4 Wa uma tuku kawani Jesús wantiku paxkikgoy Jehová: «Kana wixin, skgalalh katawilatit, na katlawatit mioraciónkan, xampi ni katsiyatit akxni nakilakgchan kilhtamaku» (Marcos 13:33-37). Na kinkawaniyan pi ni lu nalilakgaputsayaw wantuku nawayaw, wantuku nalikgotnanaw o “xtaʼakglhuwit xla yuma nkakilhtamaku” xlakata ni natlaway pi napatsankgayaw kilhtamaku nema lamaw chu nialh skgalalh natawilayaw (Lucas 21:34-36; Mateo 24:37-42).
5. Chuna la wa Pedro, ¿tuku nalay akxni namin xkilhtamaku Jehová?
5 Nachuna, Pedro kinkawaniyan pi skgalalh katawilaw xlakata «xkilhtamaku Dios, [....], akxni nalhkuy akgapun, paks nalakgsputa, chu ntu litustuka akgapun lantla jalanat nawankgoy, paks nastalanka». «Akgapun» wamputun putum mapakgsinanin xalak kakilhtamaku nema nakamasputukan chu —«katiyatni»— latamanin tiku lixkajni likatsikgoy chu tuku «litustuka», wamputun, xtalakapastaknikan chu wantuku tlawakgoy uma xalixkajni kakilhtamaku, makgapitsi wa xlakata ni tapakgsiniputunkgoy Dios, tlawakgoy talakgxtumit xalimaxana chu lhuwa tuku xtapalh kgalhiputunkgoy. Xlakgxokgokan wa natawila «xasasti akgapun [xTamapakgsin Dios xalak akgapun], chu xasasti tiyat [latamanin tiku tlan likatsikgoy]» anta niku «ntatlawa ntalulokgtat [o xaʼakgstitum]» (2 Pedro 3:10-13). Kaj lakapala nalay akxni namasputukan tuku anan kakilhtamaku, akxni ni katsiyaw tukuya kilhtamaku chu hora (Mateo 24:44).
Kuenta katlawaw liʼakxilhtit
6. 1) Akxni masputuka xtamapakgsinkan Judíos, ¿la xlilhuwa kgantaxtulh xlakata tuku xkakgalhtinit Jesús xtamakgalhtawakgen? 2) Xlakata tuku kgalhtinalh Jesús, ¿tuku lanit chu tukuya tayat tsukulh tasiyay kakilhtamaku kata 1914?
6 Xlakata kilhtamaku nema lamaw, liwana kililakgapasatkan liʼakxilhtit nema nalikatsiyaw pi xaʼawatiya kilhtamaku wilaw, «akxni nasputa nkatuxawat [o kakilhtamaku]». Kalakapastakwi, akxni Jesús kakgalhtilh xtamakgalhtawakgen takgalhskinin nema wi kMateo 24:3, makgapitsi takgalhtin nema wilakgolh versículos 4 asta 22 kaj tsinu kgantaxtulh anta niku xwilakgolh Judíos kata 33 chu kata 70 akxni ay xminita Cristo. Pero uma tuku xwankanit pi xʼama la, tlakg tsukulh kgantaxtuy xlikalanka kakilhtamaku kata 1914, akxni tsukulh kilhtamaku nema wanikan “kinkatatawilan Cristo” chu «akxni nasputa nkatuxawat [o kakilhtamaku]». Mateo 24:23-28 kinkawaniyan tuku xʼama la kata 70 asta xchalh kilhtamaku akxni xkinkatatawilan Cristo. Chu tuku wan Mateo 24:29–25:46 natsukuy kgantaxtuy akxni ay lakatsu wi nawan lisputni.
7. 1) ¿Tuku xlakata putum skgalalh natawilayaw xlakata la kgantaxtuma liʼakxilhtit nema xwankanit pi xʼama lay? 2) Kakgalhti takgalhskinin nema stalaniy párrafo xlakata nalimasiyaya la tsukunit kgantaxtuy kata 1914 xlakata tuku xwankanit pi xʼama lay.
7 Putum akinin skgalalh kilitawilatkan xlakata wantuku lama chu tayat nema limasiyay pi xaʼawatiya kilhtamaku wilaw. Komo natamalakxtumiyaw tuku wan Biblia pi xʼama la xlakata tuku lama uku, ni kajwatiya skgalalh natawilayaw xlakata xkilhtamaku Jehová, wata tlakg tlan nakamakgatekgsniyaw latamanin pi ay talakatsuwima xkilhtamaku Jehová (Isaías 61:1, 2). Kalakapastakti uma tuku akxilhwi chu katlawa umakgolh takgalhskinin nema limasiyay tuku xʼama lay nema lichuwinan Mateo 24:7 chu Lucas 21:10, 11.
Kata 1914 asta la uku, ¿la kgantaxtunit xlakata tuku xwankanit pi «nalalakatakikgoy akgatunu tiyat, chu laktlanka napuxkun»? ¿Tuku atanu guerras ananit?
¿Tukuya tajatat, tlakg lhuwa kamakgnilh kata 1918 nixawa xaPulana Guerra nema tatlawalh xliKalanka Katiyatni? (Kaʼakxilhti libro El conocimiento que lleva a la vida eterna, cap. 11, párr. 7, tlawakgonit xtatayananin Jehová, xaʼespañol). Maski lhuwa tuku katsikgoy makuchinanin, ¿tukuya tajatat chuntiya kamakgnima lhuwa millón latamanin?
Maski lhuwa liskgalala tsukulh anan siglo nema ay titaxtulh, ¿tuku kaʼakgspulanit latamanin xlakata ni lu anan tuku wakan?
¿Tuku likanajlaya pi 2 Timoteo 3:1-5, 13 niwa lichuwinama latamat nema ay titaxtunit, wata wa lichuwinan xlakata la tlakg lixkajnit tawilama kakilhtamaku?
Kamapitsikan latamanin
8. 1) ¿Tuku atanu nema lichuwinalh Jesús tatsokgnit kMateo 13:24-30, 36-43 na xʼama lay akxni ay ama sputa kakilhtamaku? 2) ¿Tuku kilhchanima wantuku lichuwinalh Jesús?
8 Wilakgolh atanu tuku na lichuwinalh Jesús pi xʼama lay akxni nina masputukan nawan uma kakilhtamaku. Lichuwinalh pi xʼamaka kamapitsikan latamanin, pulaktum wa «nti ntapakgsinikgoy xtapakgsin Dios» chu xlipulaktiy «nti ntapakgsinikgoy nti nitlan». Jesús lichuwinalh xlakata niku xchankanit trigo chatum talatlawana kilakgstipachalh trigo nixatlan tuwan o palhma. «Trigo» wa kilhchaniy xaxlikana kstalaninanin Cristo xatalaksakni. «Nixatlan palhma» kilhchaniy wantiku wankgoy pi kstalaninanin Cristo pero limasiyakgoy pi «ntapakgsinikgoy nti nitlan» xlakata ni makgxtakgputunkgoy kakilhtamaku nema mapakgsi Diablo. Uma tiku tapakgsinikgoy tiku nitlan ni wa katawilikan «nti tapakgsinikgoy xtamapakgsin Dios» xlakan tanu kawilikan xlakata nakamasputukan (Mateo 13:24-30, 36-43). ¿Ay kamapitsimaka latamanin la uku?
9. 1) ¿La pulaklit kamapitsika wantiku xwankgoy pi kstalaninanin Cristo akxni sputli xapulana Guerra nema tatlawalh xliKalanka Katiyatni? 2) ¿La limasiyakgolh kstalaninanin Cristo tiku kalaksakkanit pi xaxlikana xlakskujnin xTamapakgsin Dios?
9 Akxni sputli xapulana Guerra nema tatlawalh xliKalanka Katiyatni, pulaktiy katlawaka wantiku xwankgoy pi kstalaninanin Cristo: 1) pulalinanin xla nixaxlikana takanajla tiku wankgoy pi kstalaninanin Cristo chu tiku kastalanikgo, umakgolh wankgolh pi tatayakgo Organización de las Naciones Unidas chu na tatayakgo xkachikinkan, chu 2) tiku xaxlikana kstalaninanin Cristo, akxni sputli guerra kajwatiya tatayakgolh xTamapakgsin Dios nema pulalin Cristo chu ni wa kachikinin xla uma kakilhtamaku (Juan 17:16). Umakgolh latamanin tiku awatiya lichuwinaw limasiyakgolh pi xaxlikana xlakskujnin xTamapakgsin Dios xlakata tsukukgolh lichuwinankgoy xlikalanka Katiyatni «xatlan tamakatsinin xla tapakgsin» (Mateo 24:14). ¿Tuku kitaxtulh xlakata tsukukgolh tlawakgoy uma taskujut?
10. ¿Tuku tsukulh tatlawa akxni tsukuka lichuwinankan xlakata xTamapakgsin Dios?
10 Pulana tsukuka kamamakxtumikan wantiku xwilakgolhku unu kkatiyatni wantiku Dios kalilaksaknit xʼespíritu, wantiku namakgtapakgsikgo kxTamapakgsin Dios xalak akgapun chu natamapakgsinankgoy Cristo. Maski lakalhuwa kachikin wilakgolh, akgtum kachikin litaxtukgoy. Ay talakatsuwima kilhtamaku akxni nakamakgatsikgokan tiku kalaksakkanit xlakata naʼankgoy kʼakgapun (Apocalipsis 7:3, 4).
11. ¿Tukuya taskujut tatlawama la uku nema kalimamakxtumimaka latamanin, chu tuku xtalichuwinanit pi xʼama lay kgantaxtuma la uku?
11 Alistalh, Cristo pulalilh akxni tsukuka kamamakxtumikan «lhuwa tachixkuwitat [o latamanin] [...] lantla xala kxlipaks ntiyat ntu anan, chu lantla ni ntipalit kilhtsukut anan, chu nti xalanin xlikatlanka nkatuxawat, chu ni ntipalit xtachuwinkan nkgalhikgoy». Umakgolh lhuwa latamanin litaxtukgoy «amakgapitsi borregos» wantiku lakgtaxtukgoy «klanka tapatin» chu nalatamakgoy kxasasti xkakilhtamaku Dios (Apocalipsis 7:9, 14; Juan 10:16). Chuntiya talichuwinama xTamapakgsin Dios xlakata nina amin lisputni. Lhuwa latamanin tiku litaxtukgoy amakgapitsi borregos, la uku lhuwa millón wilakgolh, liwana makgtayamakgo tiku wilakgolhku kkatiyatni chu kalaksakkanit naʼankgoy kʼakgapun xlakata natalichuwinan lu xlakaskinka tamakatsin xla Tamapakgsin. Uma tamakatsin tamastama xlikalanka katiyatni.
¿Tuku aku nalay?
12. ¿La xlilhuwa tsankga natalichuwinan Dios xlakata nina amin xkilhtamaku Jehová?
12 Putum uma tuku lama limasiyay pi uma xaʼawatiya kilhtamaku ay lakatsu wi xlisputni chu xkilhtamaku Jehová ay lakatsu wi. Pero, ¿wijku tuku aku nakgantaxtuy nema xwankanit pi xʼama lay akxni nina achin nawan xalipekua kilhtamaku? Wijku. Pulana, chuntiyaku talichuwinama xlakata Dios, nema nalimasiyay wantiku natatayakgoy xTamapakgsin Dios chu wantiku ni. Anta kkachikinin niku akglhuwa kata kaputsastalaka kstalaninanin Cristo, la uku tlakg talhuwima tiku kakninanikgoy Jehová. Asta akxni latamanin ni kgaxmatputunkgo xalakwan xalaksasti tamakatsin, akxni akinin kamakatsiniyaw limasiyay pi Jehová xalakgalhamana. Wa xlakata, ¡chuntiya katlawaw uma taskujut! Jesús kinkawaniyan pi akxni nasputa uma taskujut, namin lisputni.
13. ¿Tuku tama lu xlakaskinka nema lichuwinan 1 Tesalonicenses 5:2, 3 niʼakgantaxtuy, chu tuku ay katsiyaw akinin?
13 Atanu tuku xlichuwinankanit kBiblia pi xʼama la nema na lu xlakaskinka wa uma: «Akxni nawankgoy: Anan ntakaksni, ni tu ntamakpuwan anan, pus akxni lakapala nalakgchinkgoy ntalakgsputni, xtachuna nkaj xalan min xtakatsanajwat nchatum mpuskat natawila kskgata; na ni katilakgtaxtukgolhku» (1 Tesalonicenses 5:2, 3). Aku nakatsiyaw la nakgantaxtuy uma tuku wan Biblia. Pero uma ni wamputun pi wa pulalinanin xla política ay lakkaxtlawakgonit nawan xtakglhuwitkan latamanin. Tiku skgalalh wilakgolh xlakata nachin xkilhtamaku Jehová ni katikaʼakgskgawika, xlakata katsikgoy pi akxni lakchixkuwin nawankgoy anan takaksni lakapala namin lisputni.
14. ¿Tuku nalay akxni namin lanka tapatin, chu la nalatilha?
14 Akxni natsuku lanka tapatin, mapakgsinanin natalakgaspitnikgoy Xalanka Babilonia, tamapakgsin xlikalanka kakilhtamaku xla nixaxlikana takanajla, chu namasputukgoy (Mateo 24:21; Apocalipsis 17:15, 16). Alistalh, mapakgsinanin nakamasputuputunkgoy tiku tatayakgoy Jehová pi wa lakgchan namapakgsinan, uma natlaway pi Jehová nakasitsini mapakgsinanin chu tiku tatayakgo, chu nakamasputukan. Chu Armagedón, wa nalisputa lanka tapatin. Alistalh nalakgachinukan Satanás chu xdemonios xlakata nialh nakamakgtanukgo latamanin. Chuna nalisputa xkilhtamaku Jehová, kilhtamaku akxni natamalanki xtukuwani (Ezequiel 38:18, 22, 23; Apocalipsis 19:11–20:3).
15. ¿Tuku xlakata nitlan nalakpuwanaw pi xkilhtamaku Jehová nina katimilh?
15 Xlisputni uma kakilhtamaku nachin akxni Jehová laklhkawilinit. Ni katimakgapalalh (Habacuc 2:3). Kalakapastakwi akxni masputuka Jerusalén kata 70 akxni ay xminita Cristo ka lakapala chilh tama kilhtamaku, akxni ni xkatsikgoy judíos pi chuna nalay chu akxni xlakpuwankgoy pi nialhtu katikatlawanika. ¿Chu tuku akgspulalh xamakgan Babilonia? Maski xlakpuwan nitu katitlawanika, xlakata tliwakga xwanit chu xlitamakgstilinit laklanka patsaps, kaj akgtum tsisni litlajaka. Nachuna, uma xalixkajni kakilhtamaku na kaj lakapala namasputukan. Akxni nachin lisputni, makxtum kakninanimaw Dios kawa tama kilhtamaku xlakata skgalalh xwilaw xlakata xkilhtamaku Jehová.
Wantuku talichuwinalh
• ¿Tuku xlakata skgalalh natawilayaw xlakata xkilhtamaku Jehová? ¿La tlan skgalalh natawilayaw?
• ¿Tuku xlakata kilikatsitkan xlakata la uku kamamakxtumimaka latamanin?
• ¿Tuku pulana nala unu katiyatni akxni nialh makgas nachin xkilhtamaku Jehová? Wa xlakata, ¿tuku kilitlawatkan?
[Dibujos xla página 180]
Xaʼawatiya kilhtamaku nialh makgas nasputa, chu chuna nalay akxni namasputukan xkakilhtamaku Satanás