Watchtower BIBLIOTECA KʼINTERNET
Watchtower
BIBLIOTECA KʼINTERNET
totonaco
  • BIBLIA
  • LIKGALHTAWAKGA
  • TAMAKXTUMIT
  • lv cap. 13 págs. 165-183
  • Makgapitsi paskua nema ni makgapaxuwa Dios

Nitu video xlakata tuku laksakti.

Kakilatapatiw, ni liwana tasiya uma video.

  • Makgapitsi paskua nema ni makgapaxuwa Dios
  • «Katamakgxtakgtit kxtapaxkit Dios»
  • Subtítulos
  • Xtachuna tuku putsapat
  • KAKNINANIKAN CHICHINI ALISTALH LILAKGAPASKA TALAKGATANKUWIT
  • TUKU WAN BIBLIA XLAKATA PASKUA AKXNI MAKGATSIKAN KATA
  • SEMANA SANTA
  • NIKU LAKATSUKULH NOCHE DE BRUJAS
  • XASKULUNKU TAMAKGAXTOKGAT KXLAKATIN DIOS
  • ¿MINITANCHA KNIXAXLIKANA TAKANAJLA LITAMAKAYAWAKAN KUCHU O ATANU?
  • «WIXIN TIKU PAXKIYATIT JEHOVÁ, KAXKAJNITIT TUKU NITLAN»
  • KALIMALANKIW DIOS KINTACHUWINKAN CHU TUKU TLAWAYAW
  • Kakakninani Dios chuna la xla lakaskin
    ¿Tuku masiya Biblia?
  • Katataya xaxlikana takanajla
    ¿Tuku xlikana masiya Biblia?
  • ¿Lakgati Dios putum fiestas?
    ¡Kalipaxuwa latamat putum kilhtamaku! Biblia namasiyaniyan la natlawaya
  • ¿Tuku xlakata xtatayananin Jehová ni paskuajnankgo akxni makgatsikgo kata?
    Takgalhskinin nema tlakg tlawakan
«Katamakgxtakgtit kxtapaxkit Dios»
lv cap. 13 págs. 165-183
Aktsu kgawasa maxtuma akgtum tamaskiwin nema liminikgolh xnatlatni

CAPÍTULO 13

Makgapitsi paskua nema ni makgapaxuwa Dios

«Katakgatankstit [o liwana kakatsitit] wantu lakgatiy nkimPuchinakan.» (EFESIOS 5:10.)

1. ¿Tiku kamalakatsuwi Jehová chu tuku xlakata kuenta xlitlawatkan tuku lakgati Dios?

JESÚS wa pi xaxlikana xlakskujnin Dios «nalikakninanikgo xaTlat espíritu chu xaxlikana, xlakata xaTlat kaputsama tiku chuna likatsikgo xlakata nakakninanikgo» (Juan 4:23). Jehová katekgsa tiku paxkikgo tuku xaxlikana chu tlawa pi katalakatsuwinikgolh xla chu xKgawasa (Juan 6:44). Kgalhiyaw lanka talakgalhaman xlakata makgtapakgsiyaw kxkachikin. Pero komo ni kuenta natlawayaw nakinkaʼakgskgawiyan Satanás tiku liwana katsini la akgskgawinan. Xlakata nichuna nakinkaʼakgspulayan, skgalalh kilitawilatkan chu liwana kilikatsitkan «ntu lakgatiy kimPuchinakan» (Efesios 5:10; Apocalipsis 12:9).

2. Kawanti la akxilha Jehová akxni laktamaknukan kxaxlikana takanajla tuku xla ni xaxlikana.

2 Kalakapastakwi tuku lalh makgasa lakatsu ksipi Sinaí. Akxni israelitas skinikgolh Aarón kakatlawanilh imagen nema dios nalitaxtu, xla katlawanilh tuku xlakaskinkgo chu litlawalh oro tantum aktsu toro. Pero xla lakpuwa pi aktsu toro wa xlitaxtu Jehová tiku kgalhi Putum Litliwakga, xlakata wa: «Chali natlawaniyaw paskua Jehová». Pero ¿la makgkatsilh Jehová? ¿Nitu tlawalh akxni akxilhli pi xlaktamaknumakgolh kxaxlikana takanajla tuku xla nixaxlikana? Ni kaj chuna tamakgxtakgli. Kamamakgninalh max akgtutu mil tiku xkakninanikgonit aktsu toro (Éxodo 32:1-6, 10, 28). ¿Tuku kinkamasiyaniyan uma tiku tamakgxtakgputunaw kxtapaxkit Dios? Pi lu xlakaskinka «ni [naxamayaw] tuku xalixkajni» chu kuenta natlawayaw kintakanajlakan ni nalaktamaknuyaw tuku xla nixaxlikana takanajla (Isaías 52:11; Ezequiel 44:23; Gálatas 5:9).

3, 4. ¿Tuku xlakata xlakaskinka natamalakxtumiyaw tuku wan Biblia talismanin chu makgapitsi paskua nema tlawakgo lhuwa latamanin?

3 Lu nitlan pero kxapulana siglo, xwilakgolh tiku xlaktamaknuputunkgo kxaxlikana takanajla atanu ni xaxlikana tamasiy. Pulana nila tlawakgolh, xlakata apóstoles ni xkamaxkikgo talakaskin. Pero akxni nikgolh, nixaxlikana kstalaninanin Cristo tiku ni xpaxkikgo tuku xaxlikana, tsukukgolh tiyakgo knixaxlikana takanajla makgapitsi talismanin, makgapitsi paskua chu kilhtamaku «xasantos», chu xwankgo pi xla kstalaninanin Cristo xwanit (2 Tesalonicenses 2:7, 10). Kʼuma capítulo nalichuwinanaw makgapitsi talismanin chu paskua. Naʼakxilhaw pi umakgolh talismanin chu paskua ni masiyakgo xtalakapastakni Dios, wata xtalakapastakni kakilhtamaku, chu na wi tuku akxtum katlawa umakgolh talismanin: tlawa pi xakstukan nakapaxkikan latamanin, masiya tuku xla nixaxlikana takanajla chu xla taskuwan, putum uma minitancha “kBabilonia Xalanka” (Apocalipsis 18:2-4, 23).a Kalakapastakwi pi Jehová liwana katsi niku lakatsukukgolh xalixkajni talismanin nema tatlawa chu wa xlakata lu nitlan kaʼakxilha la uku chuna la makgasa. Xlikana, tuku tlakg katsiputunaw wa la lakapastaka Jehová (2 Juan 6, 7).

4 Kstalaninanin Cristo katsiyaw pi Jehová ni lakgati makgapitsi paskua. Wa xlakata liwana nalakapastakaw nipara tsinu namakgtlawayaw. Kaʼakxilhwi tuku xlakata Dios xkajni umakgolh paskua. Chu akxni nakatsiyaw pi uma natlawa nila natamakgxtakgaw kxtapaxkit Dios, ni namakgtanuputunaw.

KAKNINANIKAN CHICHINI ALISTALH LILAKGAPASKA TALAKGATANKUWIT

5. ¿Tuku xlakata liwana katsiyaw pi Jesús ni lakachilh 25 xla diciembre?

5 Anta kBiblia nikxni tawan pi wi tuku natatlawa xlakata natalilakapastaka akxni lakachilh Jesús. Chu na ni liwana katsiyaw tukuya kilhtamaku lakachilh. Tuku liwana katsiyaw, wa pi Jesús ni lakachilh 25 xla diciembre.b ¿Tuku xlakata? Pulana, xlakata kʼIsrael ama papaʼ lu lonkgnan, chu la wan Lucas 2:8-11, kilhtamaku akxni lakachilh Jesús xwilakgolh «mapuchwaninanin antiya lakatsu nkapukuxtun nti kskakamakgtakgalhmakgo xanimalhnakan nkalakgwan». (Xlakata lu xlonkgnan, xkuentajtlawananin borregos ni xtamakgxtakgkgo putum kata kalakgwan, komo chuna xwa, ni xtalakaskilh xtalichuwinalh uma.) Chu umakgolh papaʼ akxni lu xlonkgnan kBelén xmin xakgawiwi sen chu asta xtakta miki, wa xlakata tiku xkuentajtlawakgo borregos ni «kalakgwan» xtamakgxtakgkgo, wata xkatamaknukgo niku tlan nakaskgo. Na kalakapastakwi tuku xlakata José chu María xʼankgonit kBelén: xlakata mapakgsina Augusto xmapakgsinanit naʼankgo tatsokgtawilakgo (Lucas 2:1-7). Xlakata mapakgsina Augusto xkatsi pi judíos ni xkaʼakxilhputunkgo romanos, max ni xkamalakgachalh xkachikinkan akxni lu xlonkgnan.

6, 7. 1) ¿Niku lakatsukucha lhuwa talismanin nema tatlawa kTalakgatankuwit? 2) ¿Tuku xlakata ni xtachuna akxni chatum xaxlikana kstalanina Cristo wi tuku maskiwinan chu akxni wi tuku lamaskiwikan kpaskua xla Talakgatankuwit?

6 ¿Niku lakatsukucha Talakgatankuwit? Biblia ni wan pi natatlawa, wata lakatsukucha kpaskua nema xtlawakgo makgasa tiku ni kstalaninanin Cristo xwankgonit. Akgtum paskua, wa akxni xkakninanikan Saturno, xdioskan romanos xla tachanan. Atanu, «akxni xlakachin “Chichini nema nila tlajakan”» chuna la wan Enciclopedia de la Religión Católica, xlakachin 25 xla diciembre, kilhtamaku nema xasanto xʼakxilhkgo tiku xkakninanikgo dios chichini Mitra. Uma libro na wan, «tiku xalak sikulan tsukukgolh lilakapastakkgo akxni lakachilh [Cristo]» 25 xla diciembre «xlakata na watiya kilhtamaku nalakgchan akxni xtlawakan paskua xla nixaxlikana takanajla nema xlimaxtukanita akxni xlakachin Chichini (Mitra)». Chu uma tsukulh tatlawa akxni xtitaxtunita akgtutu ciento kata akxni xninita Jesús.

Akxni wi tuku maskiwinan xaxlikana kstalanina Cristo, maskiwinan xlakata paxkinan

7 Ama paskua nema xtlawakgo tiku ni kstalaninanin Cristo, wi tuku xlamaskiwi chu xtlawakgo liwat, talismanin tuku asta la uku tlawakan kTalakgatankuwit. Pero maski wi tuku lamaskiwi nichuna tlawakgo la talichuwinan anta 2 Corintios 9:7: «Wa lantla nchatunu mpuwa namastay kxnaku, chuna nkamastalh; ni kaj chalipuwana namastay, chu na ni kaj fuerzaj; sampi wa Dios, paxkiy wanti xlipaks xtapaxuwan limastay». Xaxlikana kstalaninanin Cristo akxni wi tuku maskiwinanaw xatapaxuwan mastayaw, ni lakpuwamaw pi na wi tuku nakinkamaxkikanan, chu na ni wi tuku maskiwinanaw xlakata chalha akgtum kilhtamaku nema wi tuku lilakapastakkan chu lakpuwanaw pi kilitlawatkan (Lucas 14:12-14; kalikgalhtawakga Hechos 20:35). Na lu lipaxuwayaw pi nialh kgalhiyaw akgtum tsinka takuka: la xlilhuwa lilakgaputsakan uma paskua chu tumin nema talaktlawa ama kilhtamaku (Mateo 11:28-30; Juan 8:32).

8. ¿Wi tuku maskiwikgolh Jesús astrólogos kilhtamaku akxni lakachilh? Kawanti tuku xlakata chuna wana.

8 Pero max wi tiku nawan: «Astrólogos wi tuku maskiwikgolh Jesús xlakata nalilakapastakkgo akxni lakachilh». Ama ni xlikana. Astrólogos wi tuku maskiwikgolh pero kaj xlakata xkatsikgo pi lanka xlakatsukut xwanit chuna la xtalismani makgasa (1 Reyes 10:1, 2, 10, 13; Mateo 2:2, 11). Na ni lakgankgolh niku lakachilh Jesús, niku xkatamaknukan animales, lakgankgolh kxchik akxni xtitaxtunita akglhuwata papaʼ.

¿TLAN XAKMAKGTLAWALH O XAKALH KʼAKGTUM PASKUA?

Chatum kstalanina Cristo ni makgtayanamputunan nakaxtlawanankan kxputaskujut xlakata kʼakgtum lu xlakaskinka paskua

Tastakyaw: «Kalitaxtunikgotit, na katapanunikgotit, wan nkimPuchinakan, na ni tixamayatit wantu lixkajnit; chanchu nkit nakkamakgamakglhtinanan» (2 Corintios 6:17).

Takgalhskinin xlakata nalilakapastakaw

  • Akxni klakputsanani akgtum paskua o talismanin, ¿liwana tasiya pi tuku tatlawa chu tamasiya lakatsukulh knixaxlikana takanajla o ktaskuwan? (Isaías 52:11; 1 Corintios 4:6; 2 Corintios 6:14-18; Apocalipsis 18:4.)

  • ¿Maxki kakni o lu kamalanki latamanin, tuku lakkaxwilikgonit lakchixkuwin o maxki kakni tuku talitalakgapasa akgtum kachikin? (Jeremías 17:5-7; Hechos 10:25, 26; 1 Juan 5:21.)

  • ¿Malanki akgtum kachikin o makgapitsi latamanin xlakata tanu xtachuwinkan o atanu xcolor? (Hechos 10:34, 35; 17:26.)

  • ¿Masiya «ntalakapastakna ntu xala katuxawat» o kakilhtamaku, nema lakataya xʼespíritu Dios? (1 Corintios 2:12; Efesios 2:2.)

  • ¿Naliʼakgchakgxkgo amakgapitsin komo nakmakgtlawa o nakan kʼakgtum paskua? (Romanos 14:21.)

  • Komo ni kmakgtlawaputun akgtum paskua, ¿la liwana xakkawanilh amakgapitsin tuku xlakata ni kmakgtlawa? (Romanos 12:1, 2; Colosenses 4:6.)

Umakgolh textos nema naʼakxilhaw nakinkamakgtayakgoyan nakgalhtiyaw makgapitsi takgalhskinin xlakata makgapitsi paskua nema tlawakgo latamanin:

  • «[Israelitas tiku makgxtakgkgolh Dios] akxtum katalakgolh tiku xalak laklanka kachikinin chu tsukukgolh tlawakgo tuku xtlawakgo.» (Salmo 106:35.)

  • «Wanti kaj tsinu mpala tu lipawankan nchixku [wantu] ntlan ntlawanit, pus nachuna wantu xalhuwa ntlan nalipawankan mpi tlan natlaway, chu wanti nila nalipawankan mpala tu nkaj tsinu, pus na nilay nalipawankan wantu ntlakg xalhuwa.» (Lucas 16:10.)

  • «Ni xala katuxawat wixin.» (Juan 15:19.)

  • «Nila nawayanatit kxmesa Jehová, chu kxmesa demonios.» (1 Corintios 10:21, TNM.)

  • «Xlakata lhuwata kilhtamaku xlimaxtunitantit natlawayatit tuku tlawakgo tiku xalak kakilhtamaku akxni xtlawayatit tuku xalixkajni chu ni xlimaxananatit, nila xmakgatlajayatit akxni lu xtlawaputunatit tuku nitlan, palhuwa xmakgpitsiyatit xlakata naʼakgkgachitapayatit, akglakgwa paskua, akxni xkakninaniyatit laklixkajni ídolos.» (1 Pedro 4:3, TNM.)

TUKU WAN BIBLIA XLAKATA PASKUA AKXNI MAKGATSIKAN KATA

9. ¿Tuku lalh akxni katlawanika paskua tiku makgatsikgolh kata nema talichuwinan kBiblia?

9 Makgasa, akxni xlakachin aktsu skgata, chuna la uku lhuwa xlipaxuwakan. Pero kBiblia ni talichuwinan pi chatum xlakskujni Dios xtlawalh paskua akxni xmakgatsilh kata (Salmo 127:3). ¿Kaj ni tsokgwilika kBiblia? Ni, xlakata talichuwinan akgtiy paskua nema tatlawalh akxni makgatsika kata: xla chatum faraón chu xla Herodes Antipas (kalikgalhtawakga Génesis 40:20-22 chu Marcos 6:21-29). Chu kʼuma akgtiy paskua nitlan tuku tatlawalh, tlakg nitlan tuku tatlawalh xliʼakgtiy, xlakata pixchukuktinika Juan tiku xMununan.

10, 11. ¿La xʼakxilhkgo kstalaninanin Cristo natatlawa paskua akxni xmakgatsikan kata chu tuku xlakata?

10 Chuna la wan libro Las cosas nuestras de cada día, xapulana kstalaninanin Cristo «xʼakxilhkgo umakgolh paskua [...] la akgtum talismanin nema xtlawakan knixaxlikana takanajla xalamakgasa». Akgtum liʼakxilhtit, griegos chu romanos, xkanajlakgo pi chatunu latamanin xkgalhikgo akgtum espíritu nema xkakuentajtlawa o chatum «dios tiku xkakuentajtlawa akxni xlakachinkgo chu xlatamakgo» chu «xtlawanikan paskua akxni xlakachin» o akxni xmakgatsi xkata (Gran Enciclopedia Rialp). Nachuna, akglhuwata ciento kata, wankgo pi akxni wi tiku lakachin na akxni lakgchan signo xla horóscopo.

KILHTAMAKU NEMA «XASANTO» AKXILHKGO TIKU KAKNINANIKGO SATANÁS

Kilhtamaku nema tlakg xlakaskinka akxilhkgo tiku kakninanikgo Satanás wa akxni tlawakan paskua xlakata wi tiku makgatsi xkata. ¿Tuku xlakata? Ama takanajla masiya pi putum latamanin tlan namakgkatsikan la dios komo chuna lakaskin. Wa xlakata, wankgo pi akxni tlawakan paskua xlakata wi tiku lakachilh xtachuna tlawamaka paskua xlakata lakachilh chatum dios. Xlikana, lhuwa ni kamakgkatsikan la chatum dios chu ni lu xakstukan kapaxkikan. Xlakata uma, libro The Lore of Birthdays wan pi xlikana anankgo «makgapitsi paskua nema tlawa pi kaʼanalh tapaxuwan, pero akxni tlawakan paskua xlakata makgatsikan kata, tlawa pi xakstu tlakg lu napaxkikan».

Atanu kilhtamaku nema na tlakg «xasanto» xla xcalendariojkan tiku kakninanikgo Satanás, wa akxni tatlawa lanka tamakxtumit xla skuwananin, «akxni tsankga akgtum kilhtamaku [1 xla mayo, nema] lilakgapaskan katsisni xla Walpurgis chu limapakuwikan katsisni xla taskuwan», chuna wan libro Gran Enciclopedia Universal. Chu xaʼawatiya, tuku tlawakan nema talilakgapasa, Noche de Brujas (o Halloween).

11 Xlakskujnin Dios ni xtlawakgo paskua akxni xmakgatsikan kata, ni kaj xlakata lakatsukucha knixaxlikana takanajla chu ktaskuwan, max wi atanu tuku xlakata ni xlitlawakgo. ¿Tuku xlakata? Ni lanka xkamakgkatsikan. Xlakpuwankgo pi ni lu xlakaskinka xwanit akxni lakachinkgolh wa xlakata ni xlitlawakgo paskua (Miqueas 6:8; Lucas 9:48).c Xmalankikgo Jehová, tiku lu xpaxtikatsinikgo xlakata xkamaxki latamat (Salmo 8:3, 4; 36:9; Apocalipsis 4:11).d

12. ¿La tlakg tlan kilhtamaku akxni niyaw nixawa akxni lakachinaw?

12 Akxni chatum xlakskujni Dios niy chu xaʼakgstitum xlima xlatamat, tamakgxtakga kxtalakapastakni Jehová chu namalakastakwanipara (Job 14:14, 15). Wa xlakata Eclesiastés 7:1 wan: «Tlakg tlan akgtum tlan tukuwani nixawa xatlan aceite, tlakg tlan kilhtamaku akxni nikan nixawa akxni lakachinkan». Kʼuma texto akxni wan «tlan tukuwani», kilhchanima tuku tlawayaw kkilatamatkan nema kinkalilakgapasan Dios akxni liwana skujnaniyaw. Lu xlakaskinka pi tuku kinkalimapakgsikanan nalakapastakaw, ni wa akxni wi tiku lakachin, wata akxni nilh Jesús, tiku kgalhi lu lanka “tukuwani” nema kinkalilakgmaxtukanan (Hebreos 1:3, 4; Lucas 22:17-20).

SEMANA SANTA

13, 14. ¿Niku lakatsukucha lhuwa talismanin nema tatlawa kSemana Santa?

13 Maski tawan pi kSemana Santa talakapastaka akxni nilh chu malakastakwanika Cristo, lhuwa tuku tatlawa kilhtsukunitancha knixaxlikana takanajla, kalichuwinaw xlakata tamakgchokgot. Maktum libro nema wanikan Las Grandes Religiones Ilustradas, wan pi akglhuwa kata akxni nina xlakachin Cristo, babilonios «lu lhuwa xkuentajtlawakgo ximágenes [...]. Lu stlan xkamalhakganikan, xkawilinikgo lakswan tapixnu, tamakganu, anillos chu xkawilikan niku lu tlan, chu xkamaʼakgchokgokan».

14 Jehová nikxni xmastalh talakaskin wi tuku xtatlawalh nema lakatsukucha knixaxlikana takanajla xlakata natalilakapastaka akxni lakastakwanalh xKgawasa (2 Corintios 6:17, 18). Chu kBiblia ni wan pi wi tuku natlawayaw xlakata nalilakapastakaw akxni lakastakwanalh Cristo. Ni kajwatiya ama nitlan, na nitlan pi kmakgapitsi kachikinin akxni lakapastakkan pi lakastakwanalh Jesús, lilakapastakkan lhuwa talismanin nema minitancha knixaxlikana takanajla, umakgolh tuku tlakg nitlan tlawakgo kxlakatin Dios.

NIKU LAKATSUKULH NOCHE DE BRUJAS

15. ¿Niku kilhtsukucha paskua nema wanikan Noche de Brujas, chu tuku wanaw xlakata kilhtamaku akxni tlawakan uma paskua?

15 ¿Niku lakatsukulh Noche de Brujas? (O Halloween, atanu tukuwani nema talilakgapasa kxaʼinglés chu wamputun «akxni tsankga akgtum kilhtamaku kalakapastakkan Ninin».) Kʼuma paskua, talilakgapasa xlakata tiku litaxtukgo la lakpuskatin tiku skuwananin, laktsu duendes chu xalipekua tuku likaxtlawanankan 31 xla octubre. Uma talismanin tsukulh akxni xlamakgolh xamakgan celtas xalak Gran Bretaña chu Irlanda. Kata kata, akxni xkatlan papaʼ nema tlakg xtalakatsuwi 1 xla noviembre, xtlawakan paskua akxni «kSputa Verano» (Samhain). Xlakpuwankgo pi kʼama paskua xtalakki tuku xkamapitsi latamanin chu espíritus, espíritus tiku tlan likatsikgo chu tiku nitlan likatsikgo xlatapulikgo kkatiyatni. Xlakata xlakpuwankgo pi xʼespíritukan tiku xnikgonita xtaspitkgo kxchikkan, xkawilinikan liwat chu tuku nalikgotnankgo xlakata nitu nakatlawani. Wa xlakata akxni kmakgapitsi kachikinin laktsu kamanan lhakganankgo la kamasiyanikan pi tasiyakgo nixatlan espíritus, lhakganankgo la lakpuskatin skuwananin chu ankgo kʼakgatunu chiki niku wankgo pi nakatlawanikgo tuku nitlan tiku nitu nakamaskiwi, akxni chuna tlawakgo na makgtlawamakgolh tuku kilhtsukucha knixaxlikana takanajla.

XASKULUNKU TAMAKGAXTOKGAT KXLAKATIN DIOS

16, 17. 1) ¿Tuku xlakata xlakaskinka pi akxni wi tiku tamakgaxtokgputunkgo pulana naʼakxilhkgo tuku wan Biblia xlakata talismanin nema tatlawa kxkachikinkan? 2) ¿Tuku pulana kilikatsitkan kstalaninanin Cristo akxni akxilhaw talismanin la akxni kalakgmakaʼankan arroz o atanu?

16 Nialh makgas, «xtachuwin nchixku ntapuchuwani, chu na ni mpala wa xtachuwin mpuskat ntapuchuwani, nialh ukxni katitakgaxmatnin» kBabilonia xaLanka, xlakata namasputukan (Apocalipsis 18:23). ¿Tuku xlakata? Lhuwa tuku xlakata, pulaktum wa xlakata kBabilonia xaLanka tlawakan taskuwan. Chu makgapitsi talismanin nema tatlawa akxni tamakgaxtokgkan max namaxkajwani tamakgaxtokgat akxni aku tsukuma (Marcos 10:6-9).

17 Akgatunu kachikinin tanu tanu la tlawakan uma, max nalakpuwanaw pi nitu wamputun, pero makgapitsi talismanin lakatsukukgocha knixaxlikana takanajla. Akgtum talismanin nema tatlawa wa nema xlakan lakpuwankgo pi nakamakgtaya tlan nakitaxtukgo tiku tamakgaxtokgmakgolh chu tiku anta wilakgolh (Isaías 65:11). Akgtum liʼakxilhtit, akxni kalakgmakaʼankan arroz o atanu. Max akxni kilhtsukulh uma talismanin, xkalimakaksakan liwat nixatlan espíritus xlakata nitu nakatlawanikgo tiku aku xtamakgaxtokgmakgolh. Nachuna arroz, makgasa tawan pi lilhuwankan, limin tapaxuwan chu makgas latamakan. Komo tamakgxtakgputunaw kxtapaxkit Dios ni katlawaw umakgolh xalaklixkajnit talismanin (kalikgalhtawakga 2 Corintios 6:14-18).

18. ¿Tukuya tastakyaw xalak Biblia nakamakgtaya tiku tamakgaxtokgmakgolh chu tiku na makgpaskuajnamakgo?

18 Xlakskujnin Jehová ni tlawakgo talismanin nema tlawa pi nialh nalimaxkikan kakni tamakgaxtokgat chu paskua, na ni tlawakgo tuku naliʼakgchakgxkgo amakgapitsin. Ni likgalhkgamanankgo tiku tamakgaxtokgmakgolh, ni kamamaxanikgo chu ni wankgo tuku ni xlilat (Proverbios 26:18, 19; Lucas 6:31; 10:27). Na ni tlawakgo lu laklanka paskua akxni tamakgaxtokgkgo nema litlankajwanankgo, uma kaj «lhuwa masiyakan tuku kgalhikan klatamat» (1 Juan 2:16, TNM). Jehová lakaskin xatapaxuwan nalilakapastaka akxni tamakgaxtokgti chu ni kaj xatalipuwan.e

¿MINITANCHA KNIXAXLIKANA TAKANAJLA LITAMAKAYAWAKAN KUCHU O ATANU?

19, 20. ¿Tuku wan maktum libro xlakata litamakayawakan kuchu o atanu, chu tuku xlakata kstalanina Cristo nichuna tlawa?

19 Akxni tamakgaxtokgkan o tlawakan atanu paskua, talismani pi litamakayawakan kuchu o atanu tuku likgotnamakgolh. Kkata 1995, maktum libro lichuwinalh tiku litamakayawa kuchu o atanu, uma talismanin nema «tlawakgo latamanin max lakatsukucha makgasa, akxni xmakamaxkikan dioses tuku chuchutwa chu xasanto [...], xlakata wi tuku nakamaxkikan, xtlawakgo akgtum oración niku xwamputunkgo “¡akglhuwa kata chuna kalalh!” o “¡salud!”» (International Handbook on Alcohol and Culture).

20 Xlikana, lhuwa lakpuwankgo pi litamakayawakan kuchu o atanu, ni lakatsukucha ktakanajla o ktaskuwan. Pero akxni chuna tlawakan, max natasiya la akxni wi tuku skima «kʼakgapun», o skinima litlan chatum espíritu xala talhman. Chu Biblia ni wan pi chuna naskinaw akgtum tasikulunalin (Juan 14:6; 16:23).f

«WIXIN TIKU PAXKIYATIT JEHOVÁ, KAXKAJNITIT TUKU NITLAN»

21. ¿Tukuya paskua ni namakgtlawa kstalanina Cristo maski nitu lakatsukukgonit kʼakgtum ktakanajla, chu tuku xlakata?

21 Kakilhtamaku tlakg lixkajni limakgolh xlatamatkan chu Babilonia xaLanka makgtayanama. Kmakgapitsi kachikinin mapakgsinanin makgtayanankgo natatlawa makgapitsi paskua kata kata, la carnavales, niku lu lixkajni tantlikgo chu limasiyakgo pi nitu wamputun tiku tatawilakgo xtachixku o xtapuskat. ¿Pi tlan tiku paxkikgo Jehová naʼakxilhkgo uma nixatlan tayat o naʼankgo niku chuna tlawamaka? ¿Xlimasiyakgolh pi xlikana ni akxilhputunkgo tuku nitlan? (Salmo 1:1, 2; 97:10.) Limasiyayaw liskgalala akxni lakapastakaw chuna la salmista skinilh Dios: «Kakimakgtaya xlakata kilakgastapu ni nalakani tu nitu limakwan» o tuku nixatlan (Salmo 119:37, SXP).

22. ¿Tukuya paskua xakstu nalaksaka natlawa o ni natlawa kstalanina Cristo komo xtalakapastakni maxki talakaskin?

22 Akxni tlawamaka paskua nema kstalaninanin Cristo ni makgtlawayaw, kuenta kilitlawatkan nitu nalimasiyayaw pi na makgtayanamaw. Pablo wa: «Wa lantla wayanatit, su kgotnanatit, su mpala tu atipatu ntu ntlawayatit, wa nkalitlawatit xlipaks lantla nalimaxkiya nkakni Dios» (1 Corintios 10:31; kaʼakxilhti recuadro «Tamakgtay xlakata la tlan laksakkan tlawakan tuku tlan»). Pero ¿tuku nawanaw akxni akgtum talismanin chu paskua ni lakatsuku ktakanajla, kpolítica, ni limasiyamaka pi paxkikan akgtum kachikin chu ni lakatsala akgtum tastakyaw xalak Biblia? Chatunu chatunu nalakapastaka komo namakgtlawa o ni. Na talakaskin naʼakxilha la lakapastakkgo amakgapitsin xlakata ni naliʼakgchakgxkgo.

KALIMALANKIW DIOS KINTACHUWINKAN CHU TUKU TLAWAYAW

23, 24. ¿Tuku kilitlawatkan xlakata tlan natalichuwinan xaʼakgstitum xlimapakgsin Jehová?

23 La uku makgapitsi paskua nema tatlawa, lhuwa limaklakaskinkgo xlakata akxtum nakatatawilakgo xfamiliajkan chu xʼamigoskan. Xlakata ni tlawayaw umakgolh paskua, amakgapitsin nalakpuwankgo pi malakatsaliyaw chu ni kapaxkiyaw kintalatamankan. Akxni wi tiku chuna nalakpuwankgo, liwana nakawaniyaw pi na lakgatiyaw katatawilayaw kifamiliajkan putuminika kata (Proverbios 11:25; Eclesiastés 3:12, 13; 2 Corintios 9:7). Pero lakaskinaw pi naʼakgatekgskgo pi nitlan xlimakgkatsiw komo xtlawaw tuku nalimakgasitsiyaw Dios tiku paxkiyaw chu xtlawaw tuku nalakatsala xaʼakgstitum xlimapakgsin (kaʼakxilhti recuadro «Ni anan atanu tuku tlakg kinkamakgapaxuwayan, kajwatiya xaxlikana takanajla»).

NI ANAN ATANU TUKU TLAKG KINKAMAKGAPAXUWAYAN, KAJWATIYA XAXLIKANA TAKANAJLA

Jehová «Dios tiku xapaxuwana» (1 Timoteo 1:11, TNM). Lakaskin pi xlakskujnin napaxuwayaw, chuna la limasiyakgo uma textos nema naʼakxilhaw:

  • «Pero tiku kgalhi xatlan naku putum kilhtamaku paxuwa.» (Proverbios 15:15.)

  • «Kkatsinit pi ni anan tuku tlakg tlan xpalakatakan pi wa nalipaxuwakgo chu natlawakgo tuku tlan kxlatamatkan; chu nachuna pi putum, kawayankgolh chu xlikana kakgotnankgolh chu kalipaxuwakgolh putum tuku lu liskujkgonit. Wa uma tuku kinkamaxkinitan Dios.» (Eclesiastés 3:12, 13.)

  • «Tiku lhuwa tuku maskiwinan lismaninit xatapaxuwan masta, chu chuntiya liskuja xlakata xatapaxuwan namasta.» (Isaías 32:8.)

  • Jesús wa: «Kakilakgtantit xlipaks wixin wanti skujtamakganitantit, chu nkukananitantit, lakimpi kit nakkamajaxayan. Sampi wa nkimukiwi, luwa ni tuwa liyankan, chu wa nkintakuka, skapaka [o ni tsinka]» (Mateo 11:28, 30).

  • «Nalakgapasatit ntalulokgtat [o tuku xaxlikana], chu na wa ntalulokgtat, nakamalakgtaxtiyan.» (Juan 8:32.)

  • «Wa lantla nchatum mpuwa namastay kxnaku, chuna nkamastalh; ni kaj chalipuwana namastay, chu na ni kaj fuerzaj; sampi wa Dios, paxkiy wanti xlipaks xtapaxuwan limastay.» (2 Corintios 9:7.)

  • «Xtawakat espíritu wa tapaxkit, tapaxuwan, takaksni, [...] tlawakan tuku tlan, tlan talikatsit.» (Gálatas 5:22, TNM.)

  • «Sampi wa ntatlaw ntu nkitaxtuniy spiritu, wantu xatlan, chu wantu xlilat, chu ntalulokgtat.» (Efesios 5:9.)

24 Akxni latamanin kakgalhskinkgo xtatayananin Jehová, makgapitsi xatapaxuwan kalikgalhtikgo tuku wan capítulo 16 xla libro ¿Tuku xlikana masiya Biblia?g Pero kalakapastakwi pi ni katalatlawaputunaw wata kawaniputunaw tuku nachan kxnakujkan. Wa xlakata, chuna la nachuwinanaw putum kilhtamaku nalimastayaw kakni, ni nasitsiyaw, «tlan katakgaxmatli, xtachuna kawa la akxni limakgamikanit matsat» (Colosenses 4:6, TNM).

25, 26. ¿La tlan namatliwakglhaw xtakanajlakan kinkamanankan chu nakamakgtayayaw xlakata tlakg napaxkikgo Jehová?

25 Xtatayananin Jehová liwana katsiyaw niku lakatsukukgolh umakgolh paskua. Katsiyaw tuku xlakata tlawayaw chu tuku xlakata ni makgtlawayaw makgapitsi talismanin chu tuku tlawakgo amakgapitsin (Hebreos 5:14). Pero na xlakaskinka nakatsikgo kinkamanankan. Akxni kamakgtayayaw naʼakgatekgskgo tastakyaw xalak Biblia niku takilhti tuku kanajlayaw, matliwakglhaw xtakanajlakan chu kamasiyaniyaw la nalikgalhtinankgo Biblia akxni wi tiku nakakgalhskin xlakata xtakanajlakan, na kamakgtayayaw xlakata natamakgxtakgkgo kxtapaxkit Jehová (Isaías 48:17, 18; 1 Pedro 3:15).

26 Xlikana, xlakata “nakinkapulalinan espíritu chu xaxlikana” akxni nakakninaniyaw Dios, ni kajwatiya talakaskin ni natlawayaw makgapitsi paskua nema Biblia wan pi nitlan. Kcapítulo akgkutati nalichuwinanaw pi talakaskin putum kilhtamaku natlawayaw tuku xaʼakgstitum (Juan 4:23). Naʼakxilhaw pi maski lhuwa lakpuwankgo pi ni lu tlan kgalhakgaxmatkan Dios, pero wa tuku tlakg tlan.

a Kaʼakxilhti recuadro nema litapakuwi «¿Tlan xakmakgtlawalh o xakalh kʼakgtum paskua?». Lhuwa paskua chu kilhtamaku akxni wi tuku o wi tiku tlawanikan akgtum paskua talichuwinan anta Índice de las publicaciones Watch Tower, nema tlawakgonit xtatayananin Jehová.

b Chuna la titaxtutilhalh kilhtamaku nema lichuwinan Biblia chu tuku tawan xlakata tuku lalh makgasa, Jesús max lakachilh kata akgtiy akxni nina kinkilhtamakujkan xwanit, papaʼ judío nema wanikan etanim, nema lakgchan septiembre/octubre (kaʼakxilhti libro Perspicacia para comprender las Escrituras, vol. 2, páginas 84 chu 85, nema tlawakgonit xtatayananin Jehová).

c Kaʼakxilhti recuadro nema litapakuwi «Kilhtamaku nema “xasanto” akxilhkgo tiku kakninanikgo Satanás».

d Anta kxLimapakgsin Dios nema kamaxkilh Israel, xwan pi puskat xmakamastalh akgtum tamakamastan makgatunu akxni xkgalhilh kskgata, uma xkamalakapastaka natlatni pi xmatitaxtinikgo talakgalhin xkamanan (Levítico 12:1-8). Uma kamakgtayalh israelitas ni lu xlakaskinka naʼakxilhkgo akxni wi tiku xlakachin chu ni natlawakgo uma talismanin nema lakatsukucha knixaxlikana takanajla (Salmo 51:5).

e Kaʼakxilhti akgtutu artículos nema lichuwinan xlakata tamakgaxtokgat chu akxni tlawakan paskua krevista La Atalaya 15 xla octubre kata 2006, páginas 18 asta 31.

f Kaʼakxilhti La Atalaya 15 xla febrero kata 2007, páginas 30 chu 31.

g Tlawakgonit xtatayananin Jehová.

TAMAKGTAY XLAKATA LA TLAN LAKSAKKAN TLAWAKAN TUKU TLAN

Namin kilhtamaku nataliʼakxilha komo xlikana paxkiyaw Jehová chu komo akgatekgsaw tastakyaw xalak Biblia. Chuna la akxni chatum xtatayana Jehová tawi tiku ni xtatayana Jehová chu wani pi kataʼalh tawayan niku wilakgolh xfamilia chu ama kilhtamaku tlawamaka paskua. ¿Tuku tlawakgo kstalaninanin Cristo akxni chuna tanokglhkgo? Makgapitsi ankgo chu nitu limakgkatsikgo xtalakapastaknikan chu amakgapitsi ni ankgo. Tiku ankgo, liwana limasiyakgo pi nitu makgtlawamakgolh ama paskua, wata kaj ankgonit xlakata natawayankgo xfamilia.

Pero akxni ni a wan komo naʼan o ni naʼan, kstalanina Cristo liwana wani tiku tawi pi max nitlan nalimakgkatsi akxni wi tuku natlawakan kʼama paskua chu xla ni natlawa xlakata xtatayana Jehová. Max xpuskat o xchixku tiku ni kanajla nalakpuwan pi tlakg tlan alimakgtum nakalakgankgo xfamilia (1 Pedro 3:15).

Pero, ¿tuku lay maski chatum tala puskat wanilha xchixku tuku xlakata ni amputun pero xachixku chuntiyaku lakaskin kataʼalh? Xla max katsi pi xchixku wa pulalin familia chu xla lakgchan namaxki tuku maklakaskin xfamilia (Colosenses 3:18). Max xapuskat nalakpuwan pi xchixku makgantaxtima tuku lakgaya xlakata naʼan katawayan kxchik xparientes xlakata xla lakgchan nakamawi xfamilia; chu max asta nalakpuwan pi tlan nakalitachuwinan xtakanajla. Nachuna, liwat ni katikgalhilh tuku nitlan kaj xlakata tlawaka kʼakgtum paskua xalak kakilhtamaku (1 Corintios 8:8). Puskat max naʼakxilha ama liwat la amakgapitsi liwat nema tlawa chali chali. Pero ni natlawa makgapitsi tamakgachipat nema talismaninit, tatlin, ni nalitamakayawa kuchu o atanu, chu atanu talismanin nema tatlawa kʼama paskua.

Nachuna, liwana naʼakxilha la nalakpuwankgo amakgapitsin komo naʼan niku tlawamaka paskua. ¿Max wi tiku naliʼakgchakgxa komo nakatsi pi kilakgapaxialhnalh xparientes tiku ni xtatayananin Jehová akgtum kilhtamaku akxni xtlawamaka paskua? (1 Corintios 8:9; 10:23, 24.)

Nachuna, ¿namatlawikgo xparientes nalakatsala xlimapakgsin Dios? Na kalakapastakwi pi nipara tsinu tamamaxaniputunaw. Wa xlakata, xlakaskinka pulana liwana nalakapastaka tuku natlawa. Xliʼakxilhat putum tuku nakitaxtu alistalh, chu nachuna la nalimakgkatsi kxtalakapastakni (Hechos 24:16).

¿Tlan xakmakglhtinalh tuku masta kimpatrón ktalakgatankuwit?

Kilhtamaku akxni tlawakan paskua xlakata lakachilh Jesús, wilakgolh patrones tiku kamaskiwikgo xlakskujni aktsu tumin. ¿Tlan namakglhtinan chatum xtatayana Jehová? Max xpatrón nipara lakpuwan pi komo namakglhtinan ama tumin wamputun pi na makgtlawama ama paskua. Max kamaxki xlakata na kamakgtaxtukgolh tuku tlajalh compañía, masta ama tumin xlakata nalimasiya pi paxtikatsini taskujut nema tlawakgolh kskujnin ama kata o max xlakata xlakskujnin tlakg xatapaxuwan naskujkgo. Max putum kamaxki ama tumin akxni sputa kata, judíos, musulmanes o tiku kgalhikgo atanu takanajla, chu ni kuenta tlawama komo tlawakgo talakgatankuwit o ni tlawakgo. Wa xlakata, maski tamasta uma tamaskiwin akxni tatlawa talakgatankuwit o max kgalhi akgtum tukuwani nema kilhchanima uma paskua, ni wamputun pi xtatayana Jehová nialh namakglhtinan tuku namaxkikan.

Nachuna, makgapitsi latamanin akxni tlawakgo akgtum paskua xlakata takanajla chu wi tuku maskiwinankgo, ni lakpuwankgo pi tiku kamaskiwimakgolh nachuna kakanajlakgolh la xlakan. Kawiliw akgtum liʼakxilhtit, chatum tiku taskuja o mimpariente max nawaniyan: «Akit kkatsi pi xTatayananin Jehová ni tlawakgo uma paskua, pero klakaskin kamakglhtinanti uma tamaskiwin». Komo kstalanina Cristo nitu limakgkatsi kxtalakapastakni, tlan namakglhtinan chu namaxki paxtikatsinit pero nitu nawani xlakata paskua (Hechos 23:1). Max alistalh tlan nawaniyaw tuku xlakata ni makgtlawayaw ama paskua max akxni ni katilisitsilh tuku nawaniyaw.

Pero ¿tuku natlawayaw akxni wi tuku nakinkamaskiwiputunkanan pero kaj kinkaliʼakxilhputunkanan komo xlikana ni makgtlawayaw ama paskua, o nalakatsalayaw xlimapakgsin Dios kaj xlakata namakglhtinanaw tuku kinkamaskiwikanan? Akxni chuna natlawaputunkgo tlakg tlan ni namakglhtinanaw. Xlikana pi akinin kajwatiya Jehová kakninaniputunaw (Mateo 4:8-10).

    Likgalhtawakga xatotonaco (1993-2025)
    Ktaxtuputun
    Matsukikan sesión
    • totonaco
    • Matitaxtikan
    • La lakkaxwilikan
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Tuku milikatsit
    • La maklakaskinkan uma página
    • Tlan nalakgpaliya tuku tsokgwili mimpalakata
    • JW.ORG
    • Matsukikan sesión
    Matitaxtikan