Watchtower BIBLIOTECA KʼINTERNET
Watchtower
BIBLIOTECA KʼINTERNET
totonaco
  • BIBLIA
  • LIKGALHTAWAKGA
  • TAMAKXTUMIT
  • bt cap. 3 págs. 20-27
  • «Litatsamakgolh espíritu santo»

Nitu video xlakata tuku laksakti.

Kakilatapatiw, ni liwana tasiya uma video.

  • «Litatsamakgolh espíritu santo»
  • “Liwana kalichuwinaw xTamapakgsin Dios”
  • Subtítulos
  • Xtachuna tuku putsapat
  • «Xputumkan lakatum xwilakgolh» (Hechos 2:1-4)
  • «Xchatunukan xkgaxmatkgo pi xchuwinankgo kxtachuwinkan» (Hechos 2:5-13)
  • «Pedro tayalh» (Hechos 2:14-37)
  • «Katamunutit minchatunukan» (Hechos 2:38-47)
  • Xasasti xkachikin Dios
    Makatsinina Lichuwinan xTamapakgsin Jehová 2014
  • Kstalaninanin Jesús makglhtinankgo espíritu santo
    Tuku tlan nakatsiniya kBiblia
“Liwana kalichuwinaw xTamapakgsin Dios”
bt cap. 3 págs. 20-27

CAPÍTULO 3

«Litatsamakgolh espíritu santo»

¿Tuku lalh akxni mastaka espíritu santo kPentecostés?

Takilhtinit kʼHechos 2:1-47

1. Kalichuwinanti la xwanit paskua xla Pentecostés.

LHUWA latamanin xminkgonit kJerusalén.a Ktemplo xtasiya xjini tamakamastan chu levitas xkilhtlimakgo Hallel (Salmos 113 asta 118). Xwilakgolh akgtiy grupos, akxni akgtum grupo xkilhtli, alistalh atanu grupo xkgalhti. Kkatijin xlitsamakgo latamanin xalak tanu tanu kachikinin. Xminkgonitancha kʼElam, Mesopotamia, Capadocia, Ponto, Egipto chu Roma.b ¿Tuku xtlawamaka? Paskua xla Pentecostés, o «kilhtamaku akxni chakgo xapulana tawakat» (Núm. 28:26). Uma paskua nema xtatlawa kata kata, xlimasiya pi ksputma chuna la xmakikan cebada chu xʼamaka makikan trigo.

Akgtum mapa nema masiya niku xminkgonitancha latamanin tiku kgaxmatkgolh xatlan tamakatsinin kPentecostés kata 33. 1. Regiones: Libia, Egipto, Etiopía, Bitinia, Ponto, Capadocia, Judea, Mesopotamia, Babilonia, Elam, Media chu Partia. 2. Kachikinin: Roma, Alejandría, Menfis, Antioquía (de Siria), Jerusalén chu Babilonia. 3. Niku anan lhuwa chuchut: mar Mediterráneo, mar Negro, mar Rojo, mar Caspio chu golfo Pérsico.

JERUSALÉN, NIKU JUDÍOS XKAKNINANIKGO DIOS

Tuku talichuwinan kxapulana capítulos klibro xla Hechos anta lalh kJerusalén. Uma kachikin tatekgsa kxlakgstipan laklanka sipi xalak Judea, 55 kilómetros xlimakgat lata kxʼeste mar Mediterráneo. Kkata 1070 akxni nina xmin Jesús, David akgchipalh sipi Sión, chu alistalh anta tsukulh kachikin Jerusalén, nema tlakg xlakaskinka kachikin litaxtulh kxtiyat Israel.

Lakatsu kSión wi atanu sipi nema judíos limapakuwikgo sipi Moria, anta niku Abrahán xmakamastaputun Isaac, uma chuna lalh 1,900 kata akxni nina xla tuku talichuwinan klibro xla Hechos. Uma sipi makgtapakgsilh kkachikin akxni Salomón anta tlawalh xapulana templo nema makamaxkilh Jehová. Lata uma kilhtamaku, judíos lu xlakaskinka tsukukgolh liʼakxilhkgo templo chu anta tsukukgolh kakninanikgo Dios.

Judíos tiku ni xmakgxtakgkgo Dios xʼankgo ktemplo xlakata xtlawakgolh tamakamastan, xkakninanikgolh Jehová chu xmakgtlawakgolh paskua chuna la xwan limapakgsin: «Makgtutu akgatunu kata, putum lakchixkuwin xliʼanatkan kxlakatin Jehová miDios anta niku xla nalaksaka» (Deut. 16:16). Anta kJerusalén xwilakgolh xanaPuxkun Jueces tiku xkapulalinkgo judíos chu xkalakputsananikgo xtaʼakglhuwitkan.

2. ¿Tuku lalh kPentecostés kkata 33 nema kaks malakawaninan?

2 Uma kilhtamaku kkata 33, max kamakgnajatsa tsisa xwanit, lalh tuku kaks malakawaninan nema alistalh xʼamaka lakapastakkan. Kaj xalan, wi tuku takgaxmatli nema xminacha kʼakgapun. Tuku takgaxmatli xtachuna la «tliwakga un» (Hech. 2:2). 120 xtamakgalhtawakgen Jesús nema xtamakxtumikgonit kʼakgtum chiki, kgaxmatkgolh uma tliwakga un, chu lu kaks lilakawankgolh akxni akxilhkgolh pi xkaʼakwilakgolh lhkuyat nema xtachuna la simakgat: xchatunukan xkaʼakwilakgolh. Alistalh «litatsamakgolh espíritu santo», wa xlakata tsukukgolh chuwinankgo tanu tanu tachuwin. Akxni umakgolh tamakgalhtawakgen taxtukgolh, tiku xalak tanu tanu kachikinin nema xminkgonit kJerusalén, kaks lilakawankgolh xlakata «xchuwinankgo kxtachuwinkan» (Hech. 2:1-6).

3. 1) ¿Tuku xlakata lu xlakaskinka litaxtulh Pentecostés kata 33 xpalakata xaxlikana takaknin? 2) ¿La maklakaskilh Pedro akgtum “llave xla Tamapakgsin” kPentecostés?

3 Uma tuku lalh lu xlakaskinka xpalakata xaxlikana takaknin: kalaksaka xapulana kstalaninanin Cristo tiku xʼamakgo tapakgsikgo kʼIsrael xaʼespiritual (Gál. 6:16). Pero ni kajwatiya uma tuku lalh. Watiya uma kilhtamaku, Pedro katachuwinalh lhuwa latamanin, chu chuna maklakaskilh xapulana “llave xla Tamapakgsin”, uma xʼama kamaxki talakaskin pi latamanin xalak tanu tanu kachikinin xkgalhikgolh akgtum talakgalhaman (Mat. 16:18, 19). Uma llave xʼama masta talakaskin pi judíos chu tiku kstalanikgo xtamasiykan judíosc xmakgamakglhtinankgolh xalaktlan tamakatsinin chu tlan xkalilaksakka espíritu santo. Chuna tlan xmakgtapakgsikgolh kʼIsrael xaʼespiritual. Chu xʼamakgo kgalhikgo talakgalhaman xlakata mapakgsinanin chu sacerdotes xlitaxtukgolh kxTamapakgsin Mesías (Apoc. 5:9, 10). Uma talakgalhaman na xʼamakgo kgalhikgo samaritanos chu tiku ni judíos xwankgonit. ¿Tuku kinkamasiyaniyan kstalaninanin Cristo xala uku uma tuku lalh kPentecostés?

«Xputumkan lakatum xwilakgolh» (Hechos 2:1-4)

4. ¿Tuku xlakata wanaw pi congregación xla kstalaninanin Cristo lakatsukulh kkata 33?

4 Chuna la akxilhwi, congregación xla kstalaninanin Cristo talakkaxtawilalh akxni kalilaksakka espíritu santo 120 xtamakgalhtawakgen Jesús tiku «lakatum xwilakgolh» kxlikilhmaktiy chiki (Hech. 2:1). Pero kakgotanun xtamunukgonita lhuwa latamanin. Uma kajku xlitsukuma akgtum kachikin nema chuntiyaku stakma. La uku, congregación xla kstalaninanin Cristo litakgatsi lakchixkuwin chu lakpuskatin tiku paxkikgo Dios chu lichuwinamakgo «xatlan tamakatsinin xla Tamapakgsin […] kxlilakgatum katiyatni xlakata natamakatsininan kputum laklanka kachikinin» akxni nina min lisputni (Mat. 24:14).

5. ¿La xʼama makgtayanan congregación kxapulana siglo chu kkinkilhtamakujkan?

5 Congregación xʼama matliwakglha xtakanajlakan kstalaninanin Cristo: pulana, tiku xatalaksakni, chu alistalh «amakgapitsi borregos» (Juan 10:16). Pablo lu xtapalh xʼakxilha la xlamakgtayakgo natalan. Wa xlakata katsokgnanilh natalan xalak Roma: «Lu kkaʼakxilhputunan xlakata nakkamakgtayayan kmintakanajlakan, xlakata tliwakga takanajla nakgalhiyatit; tuku kwamputun wa pi nakilimatliwakglhatit mintakanajlakan chu akit nakkalimatliwakglhan kintakanajla» (Rom. 1:11, 12).

ROMA, NIKU XWI LANKA TAMAPAKGSIN

Kilhtamaku lata tsukuka tsokgwilikan asta masputuka libro xla Hechos, Roma akgtum lanka kachikin xwanit chu anta xwi lanka tamapakgsin, akgtum tamapakgsin nema talakgatumilh lata kʼGran Bretaña asta kxnorte África, chu lata kʼocéano Atlántico asta kʼgolfo Pérsico.

Anta kRoma xwilakgo lhuwa latamanin tiku xkgalhikgo tipalhuwa xkilhtsukutkan, xcolorkan, xtachuwinkan chu lhuwa tuku xkanajlakgo. Lhuwa tiku xminkgo kRoma chu xminkgo stanankgo. Anta kkachikin Ostia xchinkgo lhuwa barcos nema xliminkgo liwat chu tuku kstakan kkachikin.

Kxapulana siglo, liwakaya akgtum millón latamanin xlamakgo. Max itat skujni xlitaxtukgo, max xlakata xtlawakgonit tuku nitlan, xkastakanit, xkaʼakgxtakgmakgankanit o xlakata xkachiliminkanit. Tiku na xkachiliminkanit kRoma wa judíos, uma chuna lalh kkata 63 akxni akgchipaka Jerusalén chu Pompeyo kachililh lhuwa judíos.

Lhuwa latamanin makxtum xwilakgolh kajwatiya kʼakgtum chiki xlakata ni xkgalhikgo tumin chu mapakgsina xkamaxki tuku xmaklakaskinkgo. Maski chuna, mapakgsinanin tlawakgolh laklanka edificios nema ni xʼanan alakatanu. Chuna la teatros chu laklanka estadios, niku tlan xlakgastanankan, xkaʼakxilhkan gladiadores, xtlawakan carreras chu amakgapitsi lilakgastan nema ni xtaxokgo.

6, 7. ¿La makgantaxtimakgo natalan tuku Jesús kalakgayawalh?

6 Natalan xala uku na tlawamakgolh tuku tlawakgolh natalan xalak pulana siglo. Pulana, xlimakgantaxtitkan tuku Jesús kalakgayawalh kstalaninanin: «Kakamakgtayatit latamanin xliputum kachikinin xlakata kistalaninanin nawankgo, kakamunutit kxtukuwani xaTlat chu xaKgawasa chu kxtukuwani espíritu santo, kakamasiyanitit namakgantaxtikgo putum tuku kkalimapakgsinitan» (Mat. 28:19, 20).

7 Jehová kamaklakaskin xtatayananin xlakata nakalitachuwinankgo latamanin xalaktlan tamakatsinin. Uma tuwa, xlakata latamanin tiku katachuwinankgo tanu tanu tachuwin kgalhikgo. Maski chuna, makgantaxtimakgo uma taskujut xlakata tlawakgo likgalhtawakga nema takilhtinit kBiblia kliwaka 1,000 tachuwin. ¿Pina wix ktamakxtumit chu lichuwinampat Dios chu kamakgtayapat latamanin kstalaninanin Cristo nalitaxtukgo? Kalipaxuwa xlakata kgalhiya talakgalhaman nalichuwinana xtukuwani Jehová.

8. ¿Tuku tasikulunalin makglhtinana kcongregación?

8 Nachuna, kʼuma xatuwa kilhtamaku tuwa makgkatsiyaw nakgalhiyaw tapaxuwan chu namakgantaxtiyaw uma taskujut. Pero Jehová kinkalimakgtayayan natalan tiku wilakgolh xlikalanka katiyatni, uma tamakgtay xtachuna tuku Pablo katsokgnanilh natalan tiku xchuwinankgo hebreo: «Kalalilakgaputsaw chatunu chatunu xlakata tlakg naʼanan tapaxkit chu xalaktlan tatlaw, ni namakgxtakgaw chuna la tamakxtumiyaw, chuna la lismanikgonit makgapitsin. Wata kalamatliwakglhwi chu tlakg chuna katlawaw xlakata akxilhmaw pi xkilhtamaku Dios talakatsuwima» (Heb. 10:24, 25). Xlikana, congregación akgtum xtamaskiwin Jehová niku lamatliwakglhaw. Wa xlakata, nikxni kakatamakgatliniw natalan chu ni kamakgxtakgwi tamakxtumit.

«Xchatunukan xkgaxmatkgo pi xchuwinankgo kxtachuwinkan» (Hechos 2:5-13)

Xtamakgalhtawakgen Jesús kalitachuwinamakgolh Dios judíos chu tiku kstalanikgo xtamasiykan niku lamakgolh lhuwa latamanin.

«Kgaxmatwi pi kkintachuwinkan xlichuwinamakgolh tuku kaks limalakawaninan Dios» (Hechos 2:11).

9, 10. ¿Tuku tlawakgo amakgapitsin xlakata nakalitachuwinankgo Dios latamanin tiku tanu chuwinankgo?

9 ¡Lu xpaxuwamaka kPentecostés! Lhuwa judíos chu tiku kstalanikgo xtamasiykan judíos xmaklakaskinkgo griego o hebreo xlakata xlaʼakgatekgsnikgolh. Pero la uku «xchatunukan xkgaxmatkgo pi [xtamakgalhtawakgen Jesús] xchuwinankgo kxtachuwinkan» (Hech. 2:6). Xlikana pi lu tlan limakgkatsikgolh akxni kgaxmatkgolh xalaktlan tamakatsinin kxtachuwinkan. La uku Dios nialh tlawa akgtum milagro xlakata nachuwinanaw tipalhuwa tachuwin. Maski chuna, lhuwa natalan liskujmakgo nakalitachuwinankgo xalaktlan tamakatsinin latamanin xalak tanu tanu kachikinin. ¿La tlawakgo? Makgapitsi katsinikgo atanu tachuwin xlakata namakgtayanankgo kʼakgtum congregación nema lakatsu wi o kʼatanu país. Uma tlawanit pi tiku kakgaxmatnikgo lu kaks nalilakawankgo.

10 Wa uma tuku akgspulalh Christine, xla chu kgalhtujun natalan katsinikgolh tachuwin gujaratí. Akxni tatanokglhli tiku xtaskuja chu xchuwinan uma tachuwin, tsukulh tachuwinan kʼgujaratí. Tsumat lu kaks lilakawa chu kgalhskilh tuku xlakata xkatsinima uma lu tuwa tachuwin. Christine wanilh tuku xlakata, chu uma puskat wa: «Max lu xlakaskinka tuku lichuwinanatit».

11. ¿La tlan nakalitachuwinanaw xlakata Dios latamanin tiku chuwinankgo tanu tachuwin?

11 Xlikana pi ni putum akinin tlan katsiniyaw atanu tachuwin. Pero tlan skgalalh natawilayaw xlakata nakalitachuwinanaw tamakatsinin xla Tamapakgsin latamanin tiku chuwinankgo tanu tanu tachuwin. ¿La tlan natlawayaw? Pulaktum wa akxni namaklakaskinaw aplicación JW Language® xlakata nakatsiniyaw la nakatachuwinanaw latamanin kxtachuwinkan, max chuna nakinkakgaxmatniputunkgoyan akxni nakatachuwinanaw. Kakalitachuwinaw kisitiojkan jw.org chu kakamasiyaniw likgalhtawakga chu videos kxtachuwinkan. Akxni maklakaskinaw umakgolh tamakgtay napaxuwayaw chuna la paxuwakgolh natalan xalak pulana siglo akxni latamanin kaks lilakawankgolh pi natalan «xchuwinankgo kxtachuwinkan».

¿LA CHANKGOLH JUDÍOS KMESOPOTAMIA CHU KʼEGIPTO?

Emil Schürer tiku lakputsanani tuku lanit makgasa, wan pi «kMesopotamia, kMedia chu kBabilonia xlamakgolh tiku xmakgtapakgsikgo kʼakgkaw tribus [xalak Israel] chu Judá nema asirios chu babilonios xkachiliminkgonit». Chuna la wan Esdras 2:64, kajwatiya taxtukgolh kBabilonia 42,360 israelitas. Uma lalh kkata 537 akxni nina xmin Jesús. Flavio Josefo wa pi kxapulana siglo lhuwa mil judíos «xlamakgolh lakatsu kBabilonia». Chu ksiglo akgtutu chu akgkitsis, kʼumakgolh kachikinin tlawaka Talmud de Babilonia, libros niku lichuwinan tuku rabinos xlakpuwankgo xlakata limapakgsin.

Tuku tsokgwilikanit masiya pi 600 kata akxni nina xmin Jesús, judíos xlamakgolha kʼEgipto. Uma kilhtamaku, Jeremías kamalakgachanilh akgtum tamakatsin judíos tiku xlamakgolh kkachikinin nema xtapakgsi kʼEgipto, chuna la Nof, nema na lilakgapaskan Menfis (Jer. 44:1). Alistalh, lata kkata 323 asta kata 30 akxni nina xmin Jesús, lhuwa judíos chinkgolh kʼEgipto. Josefo wan pi judíos na wa tiku pulana chinkgolh kʼAlejandría. Alistalh kamaxkika kʼuma kachikin niku tlan xtawilakgolh. Chu kxapulana siglo, Filón, atanu tiku xtsokgwili tuku lanit makgasa, wa pi akgtum millón israelitas xlamakgolh kʼEgipto, «lata kLibia asta niku xkitapakgta Etiopía».

«Pedro tayalh» (Hechos 2:14-37)

12. 1) ¿Tuku xlichuwinanit Joel xlakata tuku lalh kPentecostés? 2) ¿Tuku xlakata kstalaninanin Cristo xalak pulana siglo xkgalhkgalhimakgo nakgantaxtu tuku xlichuwinanit Joel?

12 «Pedro tayalh» xlakata nakatachuwinan latamanin xalak tanu tanu kachikinin (Hech. 2:14). Kawanilh pi tlan xchuwinankgo tanu tanu tachuwin xlakata Dios tlawalh akgtum milagro, chuna la xlichuwinanit Joel: «Nakkamaxki kiʼespíritu kaxatikawa latamanin» (Joel 2:28). Uma, wa tuku xkgalhkgalhimakgo kstalaninanin Cristo xalak pulana siglo, xlakata akxni nina xʼan kʼakgapun, Jesús xkamalaknuninit: «Akit nakskini xaTlat, chu xla nakamaxkiyan atanu makgtayana […], espíritu santo» (Juan 14:16, 17).

13, 14. ¿Tuku tlawalh Pedro xlakata nakalakgchani xnakujkan latamanin, chu la tlan nastalaniyaw xliʼakxilhtit?

13 Akxni Pedro masputulh xtaʼakgchuwin wa: «Liwana kakatsikgolh putum latamanin xalak Israel, pi uma Jesús tiku wixin xtokgowakatit kkiwi, Dios limaxtulh Malana chu Cristo» (Hech. 2:36). Xlikana pi ni putum tiku xkgaxmatmakgo uma taʼakgchuwin, akxilhkgolh akxni Jesús xtokgowakaka; pero xlakata watiya kachikin xmakgtapakgsikgo, na xlinkgo kuenta xlakata makgnika Jesús. Akxni apóstol Pedro katachuwinalh xnatalan, judíos, kalimasiyanilh kakni chu kalakgchanilh kxnakujkan. Nitu xkalimawakama, wata xlakaskin pi xmakgxtakgkgolh xtalakgalhinkan. Chu xlakan ni lisitsikgolh. Wata xʼakstukan «nitlan limakgkatsikgolh kxnakujkan», wa xlakata kgalhskininankgolh: «¿Tuku kilitlawatkan?». Tuku tlawalh Pedro makgtayanalh pi lhuwa latamanin xkgaxmatkgolh chu xmakgxtakgkgolh xtalakgalhinkan (Hech. 2:37).

14 Akinin na kilitlawatkan chuna la Pedro xlakata nakalakgchaniyaw kxnakujkan latamanin. Akxni lichuwinanaw Dios, ni talakaskin nawanaw pi ni xlikana putum tuku kanajlakgo latamanin. Wata nakalitachuwinanaw tuku nachuna kanajlayaw. Komo chuna natlawayaw ni tuwa nawan nakamasiyaniyaw tuku wan xTachuwin Dios. Akxni chuna namasiyayaw tuku xaxlikana, natlawa pi latamanin tiku kgalhikgo xatlan naku namakgamakglhtinankgo xaxlikana.

KSTALANINANIN CRISTO TIKU XLAMAKGOLH KPONTO

Akxni Pedro mastalh xtaʼakgchuwin kPentecostés na xwilakgo judíos tiku xlamakgolh kPonto, akgtum kachikin nema xwi kxnorte Asia Menor (Hech. 2:9). Makgapitsi tiku taspitkgolh linkgolh xatlan tamakatsinin kxkachikinkan, chuna wanaw xlakata apóstol Pedro kamalakgachani xapulana xtatsokgni kstalaninanin Cristo tiku “lakgatum xwilakgo kPonto” chu kʼatanu kachikinin (1 Ped. 1:1).f Nachuna, umakgolh kstalaninanin Cristo “xlilakgaputsakgonit tipalhuwa tuku tuwa” xlakata xtakanajlakan (1 Ped. 1:6). Max xkatlawanikanit tuku nitlan chu xkaputsastalanikanit.

Anan tatsokgni nema limasiya tuku tuwa titaxtukgolh kstalaninanin Cristo tiku xlamakgo kPonto. Uma tatsokgni wa tuku lamalakgachanikgolh mapakgsina Trajano chu Plinio, mapakgsina xalak Bitinia chu Ponto, kachikinin nema xtapakgsikgo kRoma. Lakatsu kkata 112, lata kPonto, mapakgsina Plinio makatsininalh pi chuna la xtalakgatumimakgo kstalaninanin Cristo, lu katuwa xkawili putum latamanin. Na lichuwinalh pi tiku xkamalakgsiyakan kxlakatin xlakata kstalaninanin Cristo xlitaxtukgo, xkamaxkikan talakaskin xlakgmakgankgolh xtakanajlakan, pero komo nichuna xtlawakgolh xwan pi xkamakgnika. Komo wi tiku xlakgmakgan Cristo o xlakgtakilhputa atanu dioses o xʼimagen Trajano, xmakgxtakgkan. Pero Plinio wa pi nipara chatum xaxlikana kstalanina Cristo xtlawa uma.

f Tachuwin «lakgatum xwilakgo» kakilhchanima kachikinin niku xwilakgo judíos. Uma masiya pi tiku xapulana kstalaninanin Cristo litaxtukgolh xminkgoyacha kkachikinin xalak Judea.

«Katamunutit minchatunukan» (Hechos 2:38-47)

15. 1)  ¿Tuku wa Pedro chu tuku tlawakgolh tiku kgaxmatnikgolh? 2) ¿Tuku xlakata lhuwa latamanin tiku kgaxmatkgolh xalaktlan tamakatsinin tlan tamunukgolh watiya uma kilhtamaku?

15 Kʼuma lu xlakaskinka kilhtamaku, Pedro kawanilh judíos chu tiku kstalanikgo xtamasiykan judíos uma tachuwin: «Kamakgxtakgtit mintalakgalhinkan, chu katamunutit minchatunukan» (Hech. 2:38). Uma kilhtamaku tamunukgolh 3,000 latamanin max niku xʼanan chuchut kJerusalén o lakatsu.d ¿Kaj lakapala chu ni xkatsikgo tuku tlawakgolh? ¿Masiya uma pi tiku kalimakgalhtawakgekan Biblia chu xkamanankan natalan tunkun xlitamunutkan maski ni katsikgo tuku xlakata chuna tlawakgo? ¡Nichuna! Kalakapastakwi pi judíos chu tiku kstalanikgo xtamasiykan judíos nema tamunukgolh kPentecostés, liwana xlakputsananikgo tatsokgni chu xmakgtapakgsikgo kkachikin nema xtamakamastaninita Jehová. Nachuna, xlimasiyakgo pi xkakninanikgo Dios, xlakata makgat xminkgonitancha. Kajwatiya xtalakaskin nakanajlakgo pi Jesús wi tuku lu xlakaskinka xlakgayawanit Dios. Akxni chuna tlawakgolh, tlakg tlan skujnanikgolh Dios, pero la uku xtamunukgonita chuna la kstalaninanin Cristo.

¿TIKU UMA TIKU KSTALANIKGO XTAMASIYKAN JUDÍOS?

Taʼakgchuwin nema mastalh Pedro kPentecostés kgaxmatkgolh «makgapitsi judíos chu tiku kstalanikgo xtamasiykan judíos» (Hech. 2:10).

Nicolás, tiku na xlakgayawakanit xlakata namakgpitsi liwat, xalak Antioquía xwanit chu «na xmakgamakglhtinanit xtakanajlakan judíos» (Hech. 6:3-5). Tiku kstalanikgo xtamasiykan judíos xkalilakgapaskan la judíos xlakata xmakgamakglhtinankgonit Dios xalak Israel, xLimapakgsin Moisés, xlakgmakgankgonit atanu dioses, xtsukukgonit makgtapakgsikgo kʼIsrael, chu, komo lakchixkuwin xwankgonit, xkaʼakstilichukunikanit kxuwa xlichixkukan.

Akxni israelitas taxtukgolh kBabilonia, kkata 537 akxni nina xmin Jesús, lhuwa tsukukgolh latamakgo kʼalakatanu kachikin, pero chuntiya xlilatamakgo xtakanajlakan. Uma tlawalh pi kputum Oriente Próximo chu asta niku tlakg lakgamakgat xlakgapaska tuku xkanajlakgo. Horacio, Séneca chu amakgapitsi tsokgwilinanin xala makgasa lichuwinankgolh pi lhuwa latamanin xalak lakalhuwa kachikinin kamakgamakglhtinankgolh judíos chu xtakanajlakan.

16. ¿La limasiyakgolh kstalaninanin Cristo xalak pulana siglo pi xmaskiwinankgo?

16 Uma grupo xkgalhi xtasikulunalin Jehová. Biblia wan: «Putum umakgolh xalaksasti tamakgalhtawakgen xtamakxtumikgo chu xlalimakgtayakgo putum tuku xkgalhikgo, chu kstamakgo xtiyatkan chu putum tuku xkgalhikgo chu tuku kalixokgonika kamakgpitsinikgolh amakgapitsin chuna la xmaklakaskinkgo» (Hech. 2:44, 45).e Uma limasiya pi kstalaninanin Cristo xala uku na kilimasiyatkan tapaxkit chu xatapaxuwan wi tuku namaskiwinanaw.

17. ¿Tuku xlitlawat tiku tamunuputun?

17 La uku, tiku tamakamastaniputun Dios chu tamunuputun, xlitlawat tuku wan Biblia. Pulana, xlikatsit tuku xaxlikana masiya (Juan 17:3). Alistalh, xlimasiyat takanajla chu nialh xlitlawat tuku nitlan xtlawa makgasa, chuna nalitasiya pi lu nitlan limakgkatsi tuku xtlawanit (Hech. 3:19). Alistalh xlilakgpalit la xlin xlatamat, chu natsuku tlawa tuku tlan chuna la wan Jehová (Rom. 12:2; Efes. 4:23, 24). Xaʼawatiya, xlitlawat akgtum oración niku natamakamastani Dios, chu alistalh natamunu (Mat. 16:24; 1 Ped. 3:21).

18. ¿Tuku talakgalhaman kgalhi kstalanina Cristo tiku tamununita?

18 Chu wix, ¿tamakamastaninitata Jehová chu tamununita? Komo chuna, Jehová namaxkiyan xʼespíritu santo chuna la kamaxkilh xtamakgalhtawakgen Cristo kxapulana siglo xlakata namakgantaxtiya xtalakaskin. ¡Akgtum lanka talakgalhaman!

a Kaʼakxilhti recuadro «Jerusalén, niku judíos xkakninanikgo Dios».

b Kaʼakxilhti recuadros «Roma, niku xwi lanka tamapakgsin»; «¿La chankgolh judíos kMesopotamia chu kʼEgipto?» chu «Kstalaninanin Cristo tiku xlamakgolh kPonto».

c Kaʼakxilhti recuadro «¿Tiku uma tiku kstalanikgo xtamasiykan judíos?».

d Uma xtachuna tuku lalh 7 xla agosto kata 1993, kʼakgtum asamblea internacional xla xtatayananin Jehová nema tatlawalh kKiev (Ucrania), 7,402 latamanin tamunukgolh kʼakgchaxan piscinas. Uma makgapalalh akgtiy hora chu akgkukitsis minuto.

e Uma tuku tlawaka kamakgtayalh tiku xtamakgxtakgkgonit kJerusalén xlakata namatliwakglhkgo xtakanajlakan. Xlakata xatapaxuwan xmastakgo tuku xkgalhikgo xlimasiya pi wa tapaxkit tuku xkamakgpuwantini chu nichuna la tlawakgo políticos (Hech. 5:1-4).

    Likgalhtawakga xatotonaco (1993-2025)
    Ktaxtuputun
    Matsukikan sesión
    • totonaco
    • Matitaxtikan
    • La lakkaxwilikan
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Tuku milikatsit
    • La maklakaskinkan uma página
    • Tlan nalakgpaliya tuku tsokgwili mimpalakata
    • JW.ORG
    • Matsukikan sesión
    Matitaxtikan