Watchtower BIBLIOTECA KʼINTERNET
Watchtower
BIBLIOTECA KʼINTERNET
totonaco
  • BIBLIA
  • LIKGALHTAWAKGA
  • TAMAKXTUMIT
  • bt cap. 19 págs. 148-155
  • «Chuntiya kachuwinanti chu ni katakgalhtsekgti»

Nitu video xlakata tuku laksakti.

Kakilatapatiw, ni liwana tasiya uma video.

  • «Chuntiya kachuwinanti chu ni katakgalhtsekgti»
  • “Liwana kalichuwinaw xTamapakgsin Dios”
  • Subtítulos
  • Xtachuna tuku putsapat
  • «Xlakan xtlawakgo laktsu chiki» (Hechos 18:1-4)
  • «Lhuwa xalak Corinto [...] kanajlakgolh» (Hechos 18:5-8)
  • «Lhuwa latamanin kistalanimakgolh kʼuma kachikin» (Hechos 18:9-17)
  • «Komo Jehová lakaskin» (Hechos 18:18-22)
  • «Ni klitawaka kuenta komo naniy chatum lataman»
    “Liwana kalichuwinaw xTamapakgsin Dios”
“Liwana kalichuwinaw xTamapakgsin Dios”
bt cap. 19 págs. 148-155

CAPÍTULO 19

«Chuntiya kachuwinanti chu ni katakgalhtsekgti»

Pablo skuja xlakata nakgalhi tuku maklakaskin, pero tlakg xlakaskinka akxilha nalichuwinan Dios

Takilhtinit kʼHechos 18:1-22

1-3. ¿Tuku xlakata Pablo kilalh kCorinto, chu tuku max xlilakgaputsama?

AKXNI ksputmaja kata 50, Pablo wi anta kCorinto, kʼakgtum kachikin niku lu kstanankan, chu anta lamakgolh latamanin tiku griegos xwankgonit, romanos chu judíos.a Pero xla ni lama anta kaj xlakata natamawanan o nastanan o naputsa taskujut, wata anta wi xlakata natlawa tuku tlakg xlakaskinka: nalichuwinan xalaktlan tamakatsinin xla Tamapakgsin. Maski maklakaskin niku natamakgxtakga, lakkaxwilinit ni nakaskini tumin amakgapitsin. Nachuna ni lakaskin kalakpuwanka pi kaj xlakata lichuwinama xTachuwin Dios, amakgapitsin xlimaxkitkan tuku maklakaskin. ¿Tuku natlawa?

2 Xla kgalhiya akgtum taskujut: tlawa laktsu chiki xla xuwa o carpas. Tlawakan uma taskujut tsinu tuwa, pero xla xatapaxuwan liskujputun xlakata nakgalhi tuku namaklakaskin. ¿Tlan natekgsa taskujut chu niku natawila kʼuma kachikin? Maski xliputsat tuku maklakaskin, chuntiya kuentajtlawa tuku lu xlakaskinka: nalichuwinan xlakata Dios.

3 Tuku tsokgwilikanit kinkamasiyaniyan pi Pablo lhuwa kilhtamaku tamakgxtakgli kCorinto, chu lu tlan kitaxtunilh. Kalichuwinaw tuku tlawalh anta xlakata naʼakxilhaw la tlan akinin liwana nalichuwinanaw xTamapakgsin Dios niku lamaw.

CORINTO XWI KXLAKʼITAT AKGTIY PUPUNU

Corinto xwi ktitsu tiyat nema akxtum xkatlawa Peloponeso chu Grecia. Atsinu ni xchan akgchaxan kilómetros xlitilanka anta niku tlakg kalakgtitsu xwanit. Pero xkgalhi pulaktiy niku xchinkgo barcos: Lequeo chu Cencreas, nema xtatekgskgo kxpupunu Corinto chu xla Sarónica. Kxapulana xchinkgo barcos xalak Italia, Sicilia, España. Chu kxlipulaktiy niku xchinkgo barcos xalak este xʼankgo kʼislas xla Egeo, Asia Menor, Siria chu Egipto.

Ksur Peloponeso, un lu tliwakga xwanit chu xmakgapekuanan, wa xlakata barcos xtachokgokgo kCorinto chu xmaktikgo tuku xlinkgo. Alistalh xkukalinkgo xlistatkan asta kxakilhtutu pupunu niku xchankgo atanu barcos. O komo barco ni lu tsinka xwanit, tlan xmawakakan kʼakgtum plataforma nema xkgalhikgo xllantas chu tlan kxwatalinkan xlakata tlan xlichanka kxakilhtutu pupunu. Xlakata Corinto xwi kxitat akgtiy pupunu, putum stananin anta xtitaxtukgo. Uma tlawalh pi kachikin lhuwa tumin xkgalhilh, pero nachuna xtlawa pi xʼanalh lhuwa tuku nitlan, chuna la xtalismani kkachikinin nema xwilakgolh anta niku xchankgo barcos.

Kxkilhtamaku Pablo, Corinto akgtum kachikin xwanit niku xpulalinankan chu wa tlakg xlakaskinka kachikin xwanit xliputum kachikinin romanos xalak Acaya. Nachuna, lhuwa takanajla xʼanan anta. Chu na xʼanan akgtum templo nema xtlawanikanit emperador, na xʼanan capillas chu templos niku xkakakninanikan dioses griegos chu egipcios, chu na xwi akgtum ksinagogajkan judíos (Hech. 18:4).

Lakatsu kCorinto xwi kachikin Istmia, niku akgatiyun kata xtlawakan takgaman nema xwanikan Juegos Ístmicos, nema na lu xlakaskinka xwankgonit chuna la Juegos Olímpicos. Apóstol Pablo max xwi kCorinto akxni tlawaka takgaman xalak kata 51. Xlakata uma, chatum tiku lakputsanani Biblia wan: «Ni kaks malakawaninan pi kxapulana tatsokgni nema [Pablo] kamalakgachanilh corintios, kalitachuwinalh akgtum liʼakxilhtit xlakata takgaman» (1 Cor. 9:24-27).

«Xlakan xtlawakgo laktsu chiki» (Hechos 18:1-4)

4, 5. 1) ¿Niku tamakgxtakgli apóstol Pablo akxni xwi anta kCorinto, chu tuku taskujut tlawalh? 2) ¿La katsinilh Pablo tlawa laktsu chiki xla xuwa?

4 Nina makgas xtitaxtunit chuna la Pablo xchanit kCorinto, kalakgapasli akgtum tamakgaxtokgat tiku lu tlan xlikatsikgo: Áquila (tiku judío xwanit) chu Priscila (tiku na xwanikan Prisca). Xlakan xlamakgolh kRoma, pero ankgolh kCorinto xlakata mapakgsina Claudio «xlimapakgsinanit pi putum judíos xtaxtukgocha kRoma» (Hech. 18:1, 2). Xlakata uma tamakgaxtokgat makgtayalh Pablo, xla tlan kgalhilh akgtum chiki chu akgtum taskujut. Biblia wan: «Xlakata na watiya tuku xliskuja, anta tamakgxtakgli kxchikkan chu akxtum xkataskuja, xlakata xlakan xtlawakgo laktsu chiki» (Hech. 18:3). Putum kilhtamaku akxni Pablo lichuwinalh Dios kCorinto, tamakgxtakgli kxchik uma tamakgaxtokgat chu max anta xwi akxni tsokgli makgapitsi cartas nema alistalh litakgatsikgolh Biblia.b

5 ¿Tuku xlakata chatum chixku tiku Gamaliel xmakgalhtawakganit na xtlawa laktsu chiki xla xuwa? (Hech. 22:3). Chuna la tasiya, judíos xalak pulana siglo ni xlakpuwankgo pi limaxana xwanit xkamasiyanikgolh xkamanankan akgtum taskujut la uma, maski na xkamalakgachakgo kʼescuela xlakata xkamakgalhtawakgeka. Apóstol Pablo xalak Tarso xwanit, chu uma aktsu kachikin xwi kCilicia. Uma kachikin lu xtalilakgapasa xlakata xtlawakan akgtum talakgatsapan nema xlilakgapaskan cilicium, chu xlimaklakaskinkan xlakata nalitlawakan laktsu chiki xla xuwa. Wa xlakata, max katsinilh uma taskujut akxni kgawasaku xwanit. Uma taskujut tuwa xwanit xlakata xtalakaskin xtlawaka, xlakchukuka chu xlaktsapaka lakpalha lhakgat xla xuwa.

6, 7. 1) ¿La xʼakxilha apóstol xtaskujut, chu tuku limasiya pi Áquila chu Priscila nachuna xlakpuwankgo? 2) ¿La tlan nastalaniyaw xliʼakxilhtit Pablo, Áquila chu Priscila?

6 Pero Pablo ni tlakg xlakaskinka xʼakxilha taskujut kxlatamat, kaj xmakgtaya xlakata xkgalhilh tuku xmaklakaskin chu chuntiya «xachunata» xlichuwinalh xalaktlan tamakatsinin (2 Cor. 11:7). Áquila chu Priscila nachuna xʼakxilhkgo taskujut chuna la Pablo. Akxni apóstol Pablo taxtulh kCorinto kkata 52, Áquila chu Priscila makgxtakgkgolh xtaskujutkan chu taʼankgolh kʼÉfeso. Limaklakaskinkgolh xchikkan xlakata anta xtamakxtumikgolh kstalaninanin Cristo (1 Cor. 16:19). Alistalh, taspitparakgolh kRoma chu alistalh amparakgolh kʼÉfeso. Ankgalhin pulana wilikgolh xTamapakgsin Dios chu xatapaxuwan maklakaskinkgolh putum tuku xkgalhikgo xlakata xkalimakgtayakgolh amakgapitsin. Wa xlakata «putum congregaciones xalak atanu kachikinin» lu kapaxtikatsinikgolh (Rom. 16:3-5; 2 Tim. 4:19).

7 La uku, xlakskujnin Jehová stalanikgo xliʼakxilhtitkan Pablo, Áquila chu Priscila. Lu skujkgo xlakata «ni kaj tapalaxla limawit» nakalitaxtunikgo amakgapitsin (1 Tes. 2:9). Lhuwa precursores kaj itat kilhtamaku skujkgo o kaj makgapitsi papaʼ xlakata tlan natlawakgo tuku tlakg xlakaskinka: nalichuwinankgo xTamapakgsin Dios. Chuna la Áquila chu Priscila, lhuwa kstalaninanin Cristo kamakgamakglhtinankgo superintendentes de circuito anta kxchikkan. Akxni chuna tlawakgo, tatliwakglha xtakanajlakan chu lu kamakgpuwantinikan (Rom. 12:13).

CARTAS NEMA DIOS MATSOKGNINALH XLAKATA NALIMAKGPUWANTININAN

Kʼakgkutsayan papaʼ nema Pablo tawi kCorinto, max kkata 50 asta 52, Pablo tsokgwililh maktiy cartas nema alistalh makgtanukgolh kTatsokgni xaGriego xla kstalaninanin Cristo: xlimaktum chu xlimaktiy tuku katsokgnanika Tesalonicenses. Watiya uma kilhtamaku, o tsinu alistalh, max na tsokgwililh Gálatas.

Xlimaktum tuku katsokgnanika Tesalonicenses. Wa xapulana tuku tsokgwililh Pablo nema na tatakgatsilh Biblia. Kkata 50, akxni xlimakgtiy kilichuwinantapulilh Dios, xla xlakgapaxialhnanit Tesalónica chu xlakkaxwilinit akgtum congregación. Judíos tsukukgolh kaputsastalanikgo natalan, wa xlakata Pablo chu Silas taxtukgolh kʼuma kachikin (Hech. 17:1-10, 13). Xlakata xkalilakgaputsama natalan, Pablo makgtiy litsakgsalh nataspita, pero “Satanás malakgachokgolh xtiji”. Wa xlakata kamalakgachanilh Timoteo tiku kamatliwakglhli chu kamakgoxamixilh. Max ksputat kata 50, Timoteo tatanokglhli Pablo kCorinto chu lu tlan litachuwinalh xpalakata congregación xalak Tesalónica. Alistalh, Pablo kamalakgachanilh uma carta (1 Tes. 2:17–3:7).

Xlimaktiy tuku katsokgnanika Tesalonicenses. Tsokgwililh max ni lhuwa kilhtamaku alistalh akxni xtsokgwilinit xlimaktum carta, max kkata 51. Xtachuna la kxapulana, tsokgwililh xtapakgachipat Timoteo chu Silvano, tiku klibro xla Hechos limapakuwikan Silas (Hech. 18:5, 18; 1 Tes. 1:1; 2 Tes. 1:1). Alistalh akxni xwi anta kCorinto, ni anan niku wan pi umakgolh kgalhtutu latatanokglhparakgolh. Pero, ¿tuku xlakata Pablo katsokgnanipa natalan xalak Tesalónica? Chuna la tasiya, wi tuku xlitachuwinamparakanit xpalakata umakgolh natalan, max wa litachuwinalh tiku kalinilh xapulana carta. Uma tuku makatsinika makgpuwantinilh nakawani laktlan tachuwin xlakata xtapaxkitkan chu xlakata xtayanikgonit, pero na kawanilh pi xtalakaskin nakastakyawa makgapitsin tiku xlakpuwankgo pi Malana nialh makgas xʼama chin (2 Tes. 1:3-12; 2:1, 2).

Gálatas. Uma carta masiya pi Pablo makgtiya xkakilakgapaxialhnanit natalan. Xapulana, kkata 47 chu 48, akxni kitalalh Bernabé. Xkalakgapaxialhnankgonita natalan xalak Antioquía xla Pisidia, Iconio, Listra chu Derbe, kachikinin nema xmakgtapakgsikgo kʼGalacia niku xmapakgsinankgo romanos. Alistalh, kkata 49, taspitpa kʼumakgolh kachikinin chu xtaʼan Silas (Hech. 13:1–14:23; 16:1-6). Katsokgnanilh xlakata ni xaxlikana natalan xmasiyamakgolh pi chuntiya lu xlakaskinka xwanit naʼakstilichukunikan kxuwa xlichixku chatum lataman chu xlikgalhakgaxmatatkan xwanit xLimapakgsin Moisés. Max Pablo tunkun kamalakgachanilh xcarta akxni katsilh pi xmalakgatumimaka uma ni xaxlikana tamasiy. Uma carta max tsokgli anta kCorinto, o max anta kʼÉfeso, akxni tsinu titachokgolh akxni xʼama kʼAntioquía xla Siria, o max tsokgwililh kʼAntioquía (Hech. 18:18-23).

«Lhuwa xalak Corinto [...] kanajlakgolh» (Hechos 18:5-8)

8, 9. ¿Tuku tlawalh Pablo akxni akxilhli pi judíos ni xkgaxmatniputunkgo, chu niku alh xlakata chuntiya xlichuwinalh Dios?

8 Anan atanu tuku liwana kinkamasiyaniyan pi Pablo xʼakxilha xtaskujut chuna la tuku xmaxkilh tuku xmaklakaskin akxni xlichuwinan Dios. ¿Tuku tlawalh akxni Silas chu Timoteo liminkgocha kMacedonia tuku xatapaxuwan xmastakanit? Lakapala, «limaxtulh putum xkilhtamaku xlakata nalichuwinan xtachuwin Dios» (Hech. 18:5; 2 Cor. 11:9). Pero judíos lu lakatayanikgolh chuna la xlichuwinama Dios. Xlakata ni xkgaxmatputunkgo tamakatsin xpalakata Cristo nema xʼama kalakgmaxtu, apóstol pulaktiy la kawanilh pi xla nitu xlin kuenta. Pulaktum, tinkxli klhakgat, chu alistalh kawanilh: «Minkuentajkan nawan komo ni nalakgtaxtuyatit. Akit ni ktililh kuenta. Lata uku nakan lichuwinan Dios kʼatanu kachikinin» (Hech. 18:6; Ezeq. 3:18, 19).

9 ¿Niku xʼama an lichuwinan Dios? Biblia wan pi taxtulh ksinagoga chu tanulh kchiki nema xya kxpaxtun, kxchik Ticio Justo, max chatum tiku xkanajla tuku xkanajlakgo judíos, anta alh xlakata chuntiya xlichuwinalh Dios (Hech. 18:7). Maski putum kilhtamaku chuna la tawi kCorinto chuntiya katatamakgxtakgli Áquila chu Priscila, limaklakaskilh xchik Ticio Justo xlakata xlichuwinalh xalaktlan tamakatsinin.

10. ¿Tuku limasiya pi Pablo chuntiya xʼama kalitachuwinan xlakata Dios tiku judíos xwankgonit?

10 Akxni Pablo wa pi xʼama an lichuwinan Dios kʼatanu kachikinin, ni xkilhchanima pi nialh xʼama kalitachuwinan Dios judíos o tiku xkanajlakgo tuku xkanajlakgo judíos. Xlakata Biblia wan «Crispo, xpulalina sinagoga, chu putum tiku xalak xchik kanajlanikgolh Malana». Lhuwa tiku xwilakgolh anta ksinagoga stalanikgolh xliʼakxilhtit Crispo, xlakata Biblia wan pi «lhuwa xalak Corinto tiku kgaxmatkgolh kanajlakgolh chu tamunukgolh» (Hech. 18:8). Xchik Ticio Justo limaklakaskinka xlakata anta natlawakan tamakxtumit xla kstalaninanin Cristo. Komo tuku lichuwinan libro xla Hechos lichuwinantilha chuna la tsokgli Lucas, kilhchanima pi amakgolh judíos o tiku xkanajlakgo tuku xkanajlakgo judíos kstalaninanin Cristo litaxtukgolh akxni Pablo xtinkxnita xlhakgat. Uma limasiya pi Pablo xlakgpali tuku xtalakaskin xlakata xkalitachuwinalh Dios putum tiku xkgaxmatniputunkgolh.

11. ¿La stalaniyaw xliʼakxilhtit Pablo akxni kamakgtayayaw latamanin tiku makgtanumakgolh knixaxlikana takanajla?

11 La uku lhuwa latamanin makgtapakgsikgo ktakanajla nema wankgo pi kstalaninanin Cristo litaxtukgo. Umakgolh takanajla akglhuwa kata lu kaʼakgchipakgonit. Kxlikalanka katiyatni, misioneros xalak umakgolh takanajla lu liskujkgonit xlakata tlakg lhuwa latamanin namakgtapakgsikgo kxtakanajlakan. Wa xlakata, tiku anta tapakgsikgo tlakg xlakaskinka akxilhkgo xtalismaninkan nixawa la talalinkgo Dios, chuna la judíos xalak Corinto. Chuna la Pablo, akinin kaxatukawa tuku tlawayaw xlakata nakamakgtayayaw naʼakgatekgskgo tuku likgalhtawakgakgonit kBiblia. Maski tiku lakatakinankgo o tiku pulalinkgo takanajla kinkaputsastalanikgoyan, ni taxlajwaniyaw. Tiku kiliputsatkan chu kilitekgsatkan wa xaʼakgstitum latamanin tiku «palha skujnanikgo Dios, pero xlakan chuna tlawakgo maski ni liwana lakgapaskgo Dios» (Rom. 10:2). ¡Kaʼaw kaputsayaw!

«Lhuwa latamanin kistalanimakgolh kʼuma kachikin» (Hechos 18:9-17)

12. ¿Tuku malaknunilh Jesús Pablo akxni tasiyanilh?

12 ¿Xlakpuwan apóstol pi ni xlitamakgxtakgat xwanit kCorinto? Komo chuna, max tunkun liwana katsilh tuku xlitlawat xwanit, xlakata kkatsisni Malana Jesús tasiyanilh chu wanilh: «Ni kapekuanti, wata chuntiya kachuwinanti chu ni katakgalhtsekgti, xlakata akit ktawilan chu niti katichipan xlakata natlawaniyan tuku nitlan; xlakata lhuwa latamanin kistalanimakgolh kʼuma kachikin» (Hech. 18:9, 10). ¡Jesús lu matliwakglhli Pablo! Wanilh pi ni xʼama masta talakaskin pi xtlawanika tuku nitlan chu pi xʼama katekgsa lhuwa latamanin kʼuma kachikin tiku tlan xmakgamakglhtinankgolh laktlan tamakatsinin. Wa xlakata Pablo «tamakgxtakgli akgtum kata chu akgchaxan papaʼ, xkamasiyanima xtachuwin Dios» (Hech. 18:11).

13. ¿Tuku max lakapastakli Pablo akxni talakatsuwilh anta niku xlakkaxtlawakan taʼakglhuwit? ¿Tuku xlakata liwana xkatsi pi ni xʼama akgspula tuku nitlan?

13 Max akgtum kata xtitaxtunit chuna la xwi anta kCorinto, Pablo atanu tuku limasiyaniparaka pi Malana xmakgtayama. Wa kilhtamaku akxni «judíos akxtum lakkaxlakgolh natlawanikgo tuku nitlan [...] chu linkgolh anta niku lakkaxtlawakan taʼakglhuwit» (Hech. 18:12). Makgapitsi lakchixkuwin lakpuwankgo pi uma niku xlakkaxtlawakan taʼakglhuwit (kxagriego, bḗma) xkilhchanima akgtum plataforma niku xlikakaxtlawakanit xaspupuku chu xasnapapa mármol, xlakalhtitkanit xlakata tlan xtasiyalh. Chu chuna la tasiya lakatsu xwi kpuitat anta niku kstanankan. Kxlakatin kalakgtilanka xwanit xlakata tlan xtayakgolh lhuwa latamanin. Tuku tekgskgonit arqueólogos kinkamakgatekgsniyan pi sinagoga ni makgat xwi, chu wa xlakata na ni makgat xwilanilh xchik Ticio Justo. Akxni talakatsuwilh kʼuma plataforma nema kgalhtalhman xwi, max Pablo lakapastakli kilhtamaku akxni xlilakgapaskan Saulo, chu xatapaxuwan akxilhli la aktalamakgnika Esteban, tiku lilakgapaskan chuna la tiku xapulana mapatinika kaj xlakata xtakanajla (Hech. 8:1). ¿Nachuna xʼama akgspula apóstol chuna la Esteban? Ni, xlakata Jesús xmalaknuninit: «Niti katichipan xlakata natlawaniyan tuku nitlan» (Hech. 18:10).

Galión kawanima judíos tiku lu sitsikgonit pi nialh katilakputsananilh Pablo. Soldados xalak Roma kamakaksamakgolh umakgolh judíos.

«Katamakxtulh niku lakkaxtlawakan taʼakglhuwit» (Hechos 18:16).

14, 15. 1) ¿Tuku nitlan limawakakgolh Pablo, chu tuku xlakata Galión nitu tlawalh? 2) ¿Tuku akgspulalh Sóstenes, chu tuku max tlawalh alistalh?

14 ¿Tuku lalh akxni Pablo chalh anta niku lakkaxtlawakan taʼakglhuwit? Lakputsana tiku xpulalinama xwanikan Galión, mapakgsina xalak Acaya, xapuxku xtala filósofo xalak Roma tiku lu xlakgapaskan, Séneca. Wa uma tuku judíos limawakakgolh Pablo: «Uma chixku kamakanajlimakgolh latamanin nakakninanikgo Dios pero nichuna la wan limapakgsin» (Hech. 18:13). Xlimawakamaka pi xlakatsalama limapakgsin xlakata xlichuwinama atanu takanajla. Pero Galión akxilhli pi ni xtlawanit tuku ni xaʼakgstitum chu ni xlakatsalanit limapakgsin (Hech. 18:14). Uma lakputsana nipara tsinu xmakgtanuputun taʼakglhuwit nema xkgalhikgo judíos. Wa xlakata, akxni Pablo nina tuku xwan xlakata xlitakgalhmakgtayalh, Galión wa pi ni xʼama lakputsanani. Uma tuku laksakli lu kamakgasitsilh tiku xliminkgonit Pablo, wa xlakata asta tlawanikgolh tuku nitlan Sóstenes, tiku max xlakgxokgo xtawilanit Crispo chuna la xpulalina sinagoga. Chuna, «tsukukgolh kgaxikgo kxlakatin niku lakkaxtlawakan taʼakglhuwit» (Hech. 18:17).

15 ¿Tuku xlakata Galión ni kamachokgolh? Max xlakata xlakpuwan pi Sóstenes xkaʼakpulanima tiku xtaʼakglhuwimakgolh chu, wa xlakata, xlakgchan chuna xtlawaka. Komo chuna o ni, xlakata uma taʼakglhuwit nema analh wi tuku lu tlan kitaxtulh, xlakata lhuwa kata alistalh, kxlimaktum carta nema kamalakgachanilh Corintios, apóstol lichuwinan chatum chixku tiku wanikan Sóstenes chu limapakuwi tala (1 Cor. 1:1, 2). ¿Watiya chixku tiku tlawanika tuku nitlan kxlakatin niku xlakkaxtlawakan taʼakglhuwit? Komo chuna, uma tuku lu nitlan akgspulalh max makgtayalh namakgamakglhtinan xalaktlan tamakatsinin.

16. ¿La kinkamakgtayayan tamalaknun nema Jesús tlawanilh Pablo?

16 Chuna la akxilhwi, akxni judíos xlakgmakgankgonita xtamakatsin Pablo, Jesús wanilh: «Ni kapekuanti, wata chuntiya kachuwinanti chu ni katakgalhtsekgti, xlakata akit ktawilan» (Hech. 18:9, 10). ¿Tuku kilhtamaku tlawanilh uma tamalaknun? Akxni judíos lakgmakgankgolh xtamasiy. Lu xlakaskinka nalakapastakaw umakgolh tachuwin, liwaka akxni latamanin ni kgaxmatputunkgo akxni kalitachuwinanaw xlakata Dios. Nikxni kapatsankgaw pi wa Jehová tiku katsi tuku wi kxnakujkan latamanin chu wa tiku tlawa pi kalakgtalakatsuwikgolh latamanin tiku xlikana lakgapasputunkgo (1 Sam. 16:7; Juan 6:44). Uma lu kinkamakgtayayan xlakata chuntiya xatapaxuwan nalichuwinamputunaw Dios. Nachuna, akxni katsiyaw pi akgatunu kata tamunukgo akglhuwa mil latamanin uma lu kinkamakgpuwantiniyan. Jesús katlawani uma tamalaknun tiku kgalhakgaxmatkgo uma limapakgsin: «Kakamakgtayatit latamanin xliputum kachikinin xlakata kistalaninanin nawankgo». Xla kinkawaniyan: «Kkatawilan chali chali asta kxlisputni kakilhtamaku» (Mat. 28:19, 20).

«Komo Jehová lakaskin» (Hechos 18:18-22)

17, 18. ¿Tuku max xlilakpuwantilhama Pablo akxni xʼama kʼÉfeso?

17 Nila katsiyaw komo tuku laksakli natlawa Galión makgtayanalh xlakata xasasti congregación xalak Corinto xkgalhilh takaksni. Tuku katsiyaw wa pi apóstol akglhuwa kilhtamaku katatamakgxtakgli xlakata xkamakgtayalh. Akxni xtitaxtuma primavera xla kata 52, tawakalh kbarco anta kCencreas, max 11 kilómetros xlimakgat kxʼeste Corinto, chu alh kSiria. Pero akxni xwi kCencreas, tlawalh pi «tutsu xʼakgsitka xlakata wi tuku xmalaknunit» (Hech. 18:18).c Alistalh, Pablo, Áquila chu Priscila titaxtukgolh pupunu Egeo, xlakata xchankgolh kʼÉfeso, anta kʼAsia Menor.

18 Chuna la xtitaxtuma kpupunu, max xlilakpuwa tuku xʼakgspulanit kʼumakgolh 18 papaʼ akxni xwi kCorinto. Chuntiya xwi kxtalakapastakni makgapitsi tuku lu tlan xtitaxtunit. Xmakgtayananit xlakata liwana xtalakkaxtawilalh xapulana congregación kʼuma kachikin, nema xkgalhiya anta niku tlan xtamakxtumikgolh: xchik Ticio Justo. Makgapitsi tiku kstalaninanin Cristo xlitaxtukgonit wa Ticio Justo, Crispo chu putum tiku xalak xchik. Lu xkapaxki, xlakata xkamakgtayanit kstalaninanin Cristo xlitaxtukgolh. Alistalh katsokgnanilh chu katamalakxtumilh chuna la maktum carta nema xlimasiya pi xla xlichuwinan Dios, chu xtatsokgtawilanit kxnaku. La uku, akinin na lu kapaxkiyaw tiku kamasiyaniyaw xaxlikana. ¡Lu kinkamakgapaxuwakgoyan umakgolh natalan tiku litaxtukgo la «cartas» nema tlan kinkalichuwinankgoyan! (2 Cor. 3:1-3).

19, 20. ¿Tuku tlawalh Pablo akxni chalh kʼÉfeso, chu la tlan nastalaniyaw xliʼakxilhtit?

19 Akxni chalh kʼÉfeso, Pablo tunkun tsukupa lichuwinan Dios. Nipara tsinu tamakgapalilh, «tanulh ksinagoga xlakata nakamakgtaya judíos» (Hech. 18:19). Pero kaj ni lhuwa kilhtamaku tamakgxtakgli kkachikin. Maski natalan xalak Éfeso tasaskinikgolh pi «tlakg makgas xkatatamakgxtakgli, xla ni lakaskilh, wata kawanilh pi xʼamaja chu na kawanilh: “Nakkalakgtaspitparayan komo Jehová lakaskin”» (Hech. 18:20, 21). Liwana xkatsi pi kʼuma kachikin xʼanan lhuwa taskujut. Chu xlakpuwanit nataspitpara, chu limasiyalh liskgalala akxni makgxtakgli uma kxmakan Jehová. ¡Akinin na tlan nastalaniyaw lu xatlan xliʼakxilhtit Pablo! Akxni nalakgchamputunaw tuku namaxki kakni Dios, lu xlakaskinka pi wi tuku natlawayaw kkilatamatkan xlakata namakgantaxtiyaw. Pero ankgalhin kiliputsatkan xtapulalit Jehová chu nalitsakgsayaw nalilatamayaw uma tapulalit (Sant. 4:15).

20 Pablo kamakgxtakgli Áquila chu Priscila anta kʼÉfeso, xla tawakalh kbarco chu alh kCesarea. Max «talakakxtulh» kJerusalén, niku katilakgapaxialhnalh natalan (Hechos 18:22, kaʼakxilhti nota xla estudio, nwtsty-S). Alistalh, taspitpa kʼAntioquía xla Siria niku xtamakgxtakga akxni ni xʼanit kalakgapaxialhnan congregaciones. Xlikana pi chuna la xlimakgtiy kilichuwinantapulilh xtachuwin Dios lu tlan kitaxtunilh. Kaʼakxilhwi la kitaxtunilh kxaʼawatiya chuna la kilichuwinantapulilh Dios.

TUKU XMALAKNUNIT PABLO

Hechos 18:18 wan pi akxni xwi kCencreas, Pablo tlawalh pi «tutsu xʼakgsitka xlakata wi tuku xmalaknunit». ¿Tuku tamalaknun xtlawanit?

Akgtum tamalaknun kilhchanima wi tuku xatapaxuwan malaknunikan Dios. Xmalaknunikan pi wi tuku xʼamaka tlawakan o maxkikan. Makgapitsi lakpuwankgo pi apóstol Pablo tutsu taʼakgsitli xlakata nazareo xlitaxtulh. Pero xlakata tlan xtlawaka uma xlakaskinka taskujut xpalakata Jehová, xtalakaskin tutsu xchukunika xchixit anta niku laktanukan ktabernáculo, chuna la xtatsokgtawilanit kxaSanto Tatsokgni. Xlakata uma kajwatiya tlan xtlawaka kJerusalén, chu Pablo xwi kCencreas, uma ni akgtum tamalaknun xlakata nazareo xlitaxtulh (Núm. 6:5, 18).

Hechos ni lichuwinan tuku kilhtamaku Pablo tlawalh uma tamalaknun. Max xtlawanit uma tamalaknun akxni nina kstalanina Cristo xlitaxtu. Na ni katsiyaw komo wi tuku kskininit Jehová. Chatum tiku lakputsanani Biblia lichuwinan pi max tutsu taʼakgsitli xlakata «xpaxtikatsinima Dios xlakata ni mastalh talakaskin pi xtlawanika tuku nitlan akxni xlichuwinama Dios anta kCorinto».

a Kaʼakxilhti recuadro «Corinto xwi kxlakʼitat akgtiy pupunu».

b Kaʼakxilhti recuadro «Cartas nema Dios matsokgninalh xlakata nalimakgpuwantininan».

c Kaʼakxilhti recuadro «Tuku xmalaknunit Pablo».

    Likgalhtawakga xatotonaco (1993-2026)
    Ktaxtuputun
    Matsukikan sesión
    • totonaco
    • Matitaxtikan
    • La lakkaxwilikan
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Tuku milikatsit
    • La maklakaskinkan uma página
    • Tlan nalakgpaliya tuku tsokgwili mimpalakata
    • JW.ORG
    • Matsukikan sesión
    Matitaxtikan